2001
| 2001. urtea | |
|---|---|
| Kronologia | |
| Mendeak | XX.a • XXI.a • XXII.a |
| Hamarkadak | 1980(e)koa • 1990(e)koa • 2000(e)koa • 2010(e)koa • 2020(e)koa |
| Urteak | 1998 • 1999 • 2000 • 2001 • 2002 • 2003 • 2004 |
| Beste egutegi batzuetan | |
| Gregoriotar egutegia | 2001 MMI |
| Ab urbe condita | 2754 |
| Armeniar egutegia | 1450 ԹՎ ՌՆԾ |
| Bahá'í egutegia | 157 – 158 |
| Bengaliar egutegia | 1408 |
| Berber egutegia | 2951 |
| Egutegi budista | 2545 |
| Myanmarko egutegia | 1363 |
| Bizantziar egutegia | 7509 – 7510 |
| Koptoen egutegia | 1717 – 1718 |
| Etiopiar egutegia | 1993 – 1994 |
| Hebrear egutegia | 5761 – 5762 |
| Egutegi hinduak | |
| Bikram Samwat | 2057 – 2058 |
| Shaka Samvat | 1923 – 1924 |
| Kali Yuga | 5102 – 5103 |
| Iraniar egutegia | 1379 – 1380 |
| Islamiar egutegia | 1421 – 1422 |
| Korear egutegia | 4334 |
| Thailandiar eguzki egutegia | 2544 |
| Unix denbora | 978307200 – 1009843199 |
| Holozeniar egutegia | 12001 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak
Euskal Herria
- Maiatzaren 13a – 2001eko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak.
- Ekainaren 16a – Segi gazte erakunde abertzale sozialistaren aurkezpen publikoa Iruñean.
- Urriaren 7a – Bilboko mendiaren 92.674 metro koadro erosi zituen Pagasarri Gurea elkarteak. 5.360 pertsonak mila pezeta jarrita bakoitzak Tarin iturria eta inguruko elurzuloak kokatzen diren lursailak erosi zituzten.
Mundua
- Urtarrilaren 13a – Richter eskalan 7.6 graduko lurrikara El Salvadorren. 800 hildako eta milaka pertsona etxerik gabe utzi zituen.
- Urtarrilaren 20a – George W. Bush Ameriketako Estatu Batuetako 43. presidente izendatu zuten.
- Urtarrilaren 26a – Indian Richter eskalan 7,9ko lurrikarak 20.000 lagun hil zituen.
- Urtarrilaren 31 – Auzitegi batek libiar bat kondenatu zuen atentatua jasan zuen Pan Am hegazkin konpainiaren Lockerbieko atentatuarekin (1988) zerikusia izateagatik.
- Otsailaren 6a – Hauteskundeak irabazi ostean Ariel Sharon Israelgo lehen ministro kargurako izendatu zuten ofizialki.
- Otsailaren 13a – Richter eskalan 6,6 graduko indarra izan zuen lurrikara El Salvadorren. 400 hildako.
- Otsailaren 23a – Nazioarteko Zigor Auzitegiak bortxaketa kasu batengatik lehen epaia eman zuen. Hagako Auzitegiak hiru serbobosniar epaitu zituen 1992an Bosniako Foča hiriko atxilotze guneetan bortxaketa masiboak egitea egotzita.
- Martxoaren 4a – Portugalgo Hintze Ribeiro zubia erori zen 70 pertsona hil zirelarik.
- Martxoaren 9a – Espainian halabeharrezko soldadutza bertan behera utzi zuten.
- Martxoaren 17a – ETAk Rosesen mosso bat hil zuen.
- Apirilaren 1a – Slobodan Milošević entregatu zen eta poliziak atxilotu egin zuen.
- Apirilaren 26a – Junichiro Koizumi Japoniako lehen ministro bihurtu zen.
- Maiatzaren 10a – Ghanako futbol partidu baten egondako jende pilaketa batean 120 hildako izan ziren.
- Maiatzaren 13a – Silvio Berlusconik Italiako hauteskundeak irabazi zituen.
- Ekainaren 1a – Hamasek atentatu suizida egin zuen Tel Aviveko dantzaleku batean. 21 hildako.
- Ekainaren 7a – Tony Blairrek Erresuma Batuko presidente hauteskundeak irabazi zituen.
- Ekainaren 11 – Oklahomako eraikin federal baten aurkako atentatuan 160 pertsonatik gora hil zituen atentatua egiteagatik, Timothy McVeigh exekutatu zuten Ameriketako Estatu Batuetan.
- Ekainaren 19a – Ameriketako Estatu Batuetako armadak akatsez jaurtitako misil batek 23 pertsona hil zituen Irak iparraldeko futbol zelai batean.
- Ekainaren 23a – Richter eskalan 8,4 graduko lurrikara batek Peruko Arequipa, Moquegua eta Tacna hiriak suntsitu zituen.
- Uztailaren 3a – Hegazkin istripua Errusiako Irkutsken, Tupolev hegazkin bat pistatik atera eta 145 hildako izan ziren.
- Uztailaren 21a – G8 erakundearen bilera Genoan. Bileraren aurkako manifestaldietan istiluak izan ziren eta istiluetan Carlo Giuliani hil zuen carabinieri (italiar polizia) batek.
- Uztailaren 28a – Alejandro Toledo aukeratu zuten Peruko presidente, zortzi hilabete lehenagoko Alberto Fujimoriren aurkako mozio-zentsura baten ondoren.
- Irailaren 10a – Norvegiako hauteskundeetan Kjell Magne Bondevik aukeratu zuten lehen ministro.
- Irailaren 11 – 2001eko irailaren 11ko atentatuak: New Yorkeko World Trade Center eta Washingtongo Pentagonoa eraikinek, hegazkin bidezko atentatuak jasan zituzten inoiz inork AEBetako lurraldean jo duen erasorik larriena sorraraziz.
- Irailaren 21 – AZF enpresaren leherketaren ondorioz Tolosa Okzitanian 31 pertsona hil eta 2.500 zauritu larri suertatu ziren.
- Urriaren 4a – Anthrax kasu baten berri eman zen Ameriketako Estatu Batuetan.
- Urriaren 7a – 2001eko Irailaren 11ko atentatuei erantzunez Ameriketako Estatu Batuetako armadak Afganistan inbaditu zuen, talibanek Osama bin Laden lagundu zutelakoan.
- Urriaren 9a – Anthrax arrastoak zituen hainbat gutun bidali zizkieten Ameriketako Estatu Batuetako senatuko hainbat kideri.
- Azaroaren 6a – ETAk bonba-auto bat leherrarazi zuen Madrilen.
- Azaroaren 7a – Hamabost hilabetez hegaldirik egin gabe egon eta gero, Concorde hegazkinaren hegaldi komertzialei hasiera eman zitzaien berriro ere.
- Azaroaren 10a -
- Australiako John Howard hirugarren mandatu baterako aukeratu zuten hauteskundeetan.
- Uholdeak Aljerian, eurite gogorrek eta lubiziek 900 hildako eragin zituzten.
- Azaroaren 12a – Talibanek Kabuletik ihes egin zuten Ameriketako Estatu Batuetako armadaren erasoaldiak eraginda.
- Abenduaren 13a – Indiako parlamentuaren aurkako eraso terrorista batek hamalau pertsona hil zituen.
- Abenduaren 22a – Hamid Karzai aukeratu zuten Afganistango presidente moduan.
- Abenduaren 31a – Derrigorrezko soldadutza kendu zuen Espainiak
Ekonomia
- Irailaren 11 – New Yorkeko atentatuek anabasa eta jaitsiera handiak eragin zituzten mundu guztiko burtsetan.
- Irailaren 17a – New Yorkeko NYSE eta NASDAQ burtsek ateak ireki zituzten berriz Irailaren 11ko atentatuetan itxi eta gero.
- Urriaren 2a – Swissair hegazkin konpainia suitzarrak porrot egin zuen.
- Azaroaren 7a – Belgikako Sabena hegazkin konpainiak porrot egin zuen.
- Abenduaren 2a – Ameriketako Estatu Batuetako Enron elektrizitate enpresak ordainketak eten zituen eta herrialde hartan sekula izandako iruzurrik handiena azaleratu zuen.
Arte eta kultura
- Martxoaren 29tik apirilaren 8ra 12. Korrika ospatu zen, Gasteiz eta Baiona artean.
- Apirilaren 1a – 2001eko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Amets Arzallusek jantzi zuen txapela bigarren urtez jarraian.
- Maiatzaren 5a – 2001eko Prudentzio Deuna Bertso Sarian Asier Otamendi izan zen irabazlea, bostgarren aldiz jarraian.
- Abenduaren 16a – 2001eko Bertsolari Txapelketa Nagusiaren finala Andoni Egañak irabazi zuen, bere hirugarren txapela lortuz.
Zientzia eta teknologia
- Urtarrilaren 15a – Wikipediaren lehen bertsioa, ingelesezkoa, martxan jarri zen.
- Ekainaren 21a – Eguzki eklipse totala izan zen.
- Urriaren 15a – NASAren Galileo espaziontzia Jupiterren Io ilargiaren gainazaletik 200 bat kilometrora igaro zen.
- Urriaren 23a – Apple bere Ipod musika entzuteko tresna famatua saltzen hasi zen.
- Urriaren 25a – Microsoften Windows XP programa saltzen hasi zen.
- Azaroaren 15a – Microsoftek Xbox bideo-kontsola kaleratu zuen.
- Abenduaren 1a – Wikipediaren euskarazko bertsioa martxan jarri zen.
Kirolak
- Maiatzaren 23a – Bayern Munich futbol taldeak Txapeldunen Liga irabazi zuen.
- Ekainaren 3a – 2001eko Nafarroako Itzulia: Julen Fernández irabazle.
- Uztailaren 29a – Lance Armstrongek hirugarren aldiz irabazi zuen Frantziako Tourra.
Jaiotzak
Urtarrila
- Urtarrilaren 4a – Veronika Stepanova, errusiar iraupen-eskiatzailea.
- Urtarrilaren 5a – Jorge Prado, espainiar moto-kroseko pilotua.
- Urtarrilaren 7a – Maitane Alonso, bizkaitar ikertzailea eta medikuntza ikaslea EHUn.
- Urtarrilaren 8a – Jon Pacheco, nafar futbolaria.
- Urtarrilaren 14a – Isabelle Axelsson, suediar ekologista.
- Urtarrilaren 17a – Diego Fernández Navarro, bizkaitar futbolaria.
- Urtarrilaren 18a – Eneko Delgado, bizkaitar futbolaria.
- Urtarrilaren 18a – Daxa Koreika, errusiar streamer eta blogaria.
- Urtarrilaren 26a – Ekain Azkune, gipuzkoar futbolaria.
- Urtarrilaren 27a – Imanol Baz, arabar futbolaria.
- Urtarrilaren 27a – Eva Navarro, espainiar futbolaria.
- Urtarrilaren 28a – Ander Lorente, bizkaitar futbolaria.
- Urtarrilaren 31 – Ahed Tamimi, palestinar ekintzailea, Zisjordaniako Israelgo okupazioaren aurkako erresistentziaren ikurra.
Otsaila
- Otsailaren 1a – Borja Sainz Eguskiza, bizkaitar futbolaria.
- Otsailaren 1a – Maroan Sannadi, arabar futbolaria.
- Otsailaren 3a - Ibaider Garriz, nafar futbolaria.
- Otsailaren 5a – Naroa Uriarte, bizkaitar futbolaria.
- Otsailaren 8a – Unai Buján, bizkaitar futbolaria.
- Otsailaren 8a – Beñat Prados, nafar futbolaria.
- Otsailaren 13a – Naia Amondarain, gipuzkoar txirrindularia.
- Otsailaren 16a – Julen Arriolabengoa Beitia, arabar txirrindularia.
- Otsailaren 18a – Josu Lazkanoiturburu, gipuzkoar futbolaria.
- Otsailaren 20a – Luis Jiménez, nafar futbolaria.
- Otsailaren 25a – Xabier Huarte, nafar futbolaria.
- Otsailaren 27a – An San, hegokorear arkularia.
- Otsailaren 28a – Jorge Herrando, nafar futbolaria.
Martxoa
- Martxoaren 1a – Jesus Owono, ekuatoreginear futbolaria.
- Martxoaren 3a – Iñaki Díaz Melero, gipuzkoar txirrindularia.
- Martxoaren 6a – Alejandro Balboa, arabar futbolaria.
- Martxoaren 12a – Rubén Azkona, nafar futbolaria.
- Martxoaren 12a – Amaia Lartitegi, bizkaitar txirrindularia.
- Martxoaren 13a – Alex Carbonell Martikorena, gipuzkoar futbolaria.
- Martxoaren 18a – Jada Facer, estatubatuar aktore eta abeslaria.
- Martxoaren 20a – Urko González de Zarate, arabar futbolaria.
- Martxoaren 28a - Maria Vicente, kataluniar atleta, proba konbinatuetan eta jauzi hirukoitzean aditua.
- Martxoaren 29a – Iñigo San Clemente, bizkaitar futbolaria.
Apirila
- Apirilaren 2a – Gaizka Aiesa, nafar futbolaria.
- Apirilaren 3a – Iker San Vicente, nafar futbolaria.
- Apirilaren 6a – Rikkie Kollé, herbeheretar modeloa, Miss Herbehereak irabazi duen lehen emakume transgeneroa.
- Apirilaren 17a - Ander Dufur, nafar futbolaria.
- Apirilaren 19a – Iñigo Eizagirre, gipuzkoar txirrindularia.
- Apirilaren 20a – Pia Skrzyszowska, poloniar atleta, abiadurazko lasterketatan aditua.
- Apirilaren 23a – Cata Coll, espainiar futbolaria.
- Apirilaren 27a – Nerea Nevado, bizkaitar futbolaria.
- Apirilaren 27a – Mikel Retegi, nafar txirrindularia.
- Apirilaren 30a – Unai Naveira, bizkaitar futbolaria.
Maiatza
- Maiatzaren 1a – Libe Goitia Artetxe, errusiar-bizkaitar idazlea.
- Maiatzaren 4a – Irene Ferreiro, espainiar aktore eta idazlea.
- Maiatzaren 12a – Gonzalo Zorrilla, bizkaitar futbolaria.
- Maiatzaren 15a - Peru Ruiz, gipuzkoar futbolaria.
- Maiatzaren 16a – Alejandro Ibarrondo, bizkaitar futbolaria.
Ekaina
- Ekainaren 3a – Oihan Moreno, nafar aktore eta musikaria.
- Ekainaren 4a – Takefusa Kubo, japoniar futbolaria.
- Ekainaren 7a – Alice Pataxó, indigenen komunikatzaile eta ekintzaile brasildarra.
- Ekainaren 15a – Markel Goñi, gipuzkoar futbolaria.
- Ekainaren 19a – Nahuel del Val, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
- Ekainaren 21a – Diego Moreno, nafar futbolaria.
- Ekainaren 26a – Ivan Litvinovitx, bielorrusiar gimnasta.
Uztaila
- Uztailaren 1a – Pehmoaino, finlandiar abeslari eta aktorea.
- Uztailaren 12a – Kaylee McKeown, australiar igerilaria.
- Uztailaren 13a – Jon Magunazelaia, gipuzkoar futbolaria.
- Uztailaren 19a – Xabier Zaldua Marcen, nafar futbolaria.
- Uztailaren 24a – Anne Lukin, nafar abeslaria.
Abuztua
- Abuztuaren 5a – Josie Totah, estatubatuar aktorea.
- Abuztuaren 6a – Anne Lezea, gipuzkoar gimnasta erritmikoa.
- Abuztuaren 9a – Vera Alonso, bizkaitar emakumezko aktorea eta modelo transgeneroa.
- Abuztuaren 10a – Markel Sainz, gipuzkoar aktorea.
- Abuztuaren 23a – Romy Abergel, israeldar modeloa eta telebistako pertsonaia.
- Abuztuaren 24a – Xabier Isasa Larrañaga, gipuzkoar txirrindularia.
- Abuztuaren 28a – Jon Larrauri, bizkaitar futbolaria.
Iraila
- Irailaren 7a – Jason Dupasquier, suitzar motoziklista (h. 2021).
- Irailaren 9a – Emma Ellingsen, norvegiar modelo, aktore eta youtuberra.
- Irailaren 11 – Jovan Kljajić, montenegroar saskibaloi jokalaria.
- Irailaren 24a – Enith Salón, espainiar futbolaria.
Urria
- Urriaren 5a – Adrián Pérez Bolo, bizkaitar futbolaria.
- Urriaren 5a – Yasmina Drissi, kataluniar aktorea.
- Urriaren 5a – Dalila Bela, kanadar-estatubatuar aktorea.
- Urriaren 9a – Unai Marrero, gipuzkoar futbolaria.
- Urriaren 12a – Haizea Arana, gipuzkoar bertsolaria.
- Urriaren 12a – Oihana Arana, gipuzkoar bertsolaria eta idazlea.
- Urriaren 12a – Malcom Ares, bizkaitar futbolaria.
- Urriaren 13a – Ekai Lersundi, 16 urterekin bere buruaz beste egin zuen bizkaitar transexuala, LGTBI+ kolektiboaren aktibista eta erreferentea (h. 2018).
- Urriaren 14a – Unai García Sebastián, gipuzkoar futbolaria.
- Urriaren 26a – Diego Uriarte, nafar txirrindularia.
- Urriaren 28a – Ander Laka, bizkaitar futbolaria.
Azaroa
- Azaroaren 3a – Cecilia Marcos, gipuzkoar futbolaria.
- Azaroaren 7a – Amybeth McNulty, irlandar-kanadar aktorea.
- Azaroaren 15a – Luna Schaller, alemaniar aktorea.
- Azaroaren 20a – Unai Ropero, arabar futbolaria.
- Azaroaren 27a – Aimar Oroz, nafar futbolaria.
- Azaroaren 28a – Markel Arana, bizkaitar futbolaria.
Abendua
- Abenduaren 8a – Aritz Muguruza, gipuzkoar futbolaria.
- Abenduaren 10a – Josu Gallastegi, bizkaitar futbolaria.
- Abenduaren 17a – Iñigo Ariztimuño, gipuzkoar futbolaria.
- Abenduaren 18a – Billie Eilish, estatubatuar abeslari eta konpositorea.
- Abenduaren 21a – Paula Arcos, espainiar eskubaloi jokalaria.
- Abenduaren 21a – Gaizka Argente, gipuzkoar futbolaria.
- Abenduaren 24a – María Pérez Rabaza, kataluniar futbolaria.
- Abenduaren 27a – Ander Barrenetxea Muguruza, gipuzkoar futbolaria.
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
- Ainara Agerre Lako, Maskaradako Kabana Handia.
- Aroa Arrizubieta, arabar bertsolaria.
- Haizea Alonso, Haizeatxo, arabar rap abeslaria.
- Irati Alcantarilla, lapurtar bertsolaria.
- Olaia Luzuriaga, nafar eskubaloi jokalaria.
- Xabat Illarregi, nafar bertsolaria.
- UDDA, arabar abeslaria eta musikagilea.
- Uxue Iturrate, arabar rap abeslaria.
- Zoey Luna, estatubatuar emakumezko aktorea eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzailea.
Heriotzak
Urtarrila
- Urtarrilaren 4a – Hilda Stevenson-Delhomme, Seychelleetako lehen emakumezko politikaria (j. 1912).
- Urtarrilaren 5a – Elizabeth Anscombe, britainiar filosofo eta teologoa (j. 1919).
- Urtarrilaren 8a – Mariano Izeta, euskal idazle eta nafar euskaltzaina (j. 1915).
- Urtarrilaren 9a – Paul Vanden Boeynants, Belgikako lehen ministroa (j. 1919).
- Urtarrilaren 11 – Dorothy M. Horstmann, estatubatuar epidemiologo, birologo eta pediatra (j. 1911).
- Urtarrilaren 11 – Guillermo Lazkano, euskal herritar musikaria (j. 1910).
- Urtarrilaren 12a – Manuel Aznar Acedo, bizkaitar kazetaria, irratian lan egin zuena (j. 1916).
- Urtarrilaren 12a – William Hewlett, estatubatuar asmalaria, Hewlett-Packard konpainiaren sortzaileetako bat (j. 1913).
- Urtarrilaren 12a – Juan Jose Irazusta, gipuzkoar idazlea (j. 1901).
- Urtarrilaren 12a – Mariano Juaristi, Atano III.a, esku huskako gipuzkoar pilotaria, sekula izan den onenetakoa (j. 1904).
- Urtarrilaren 16a – Laurent-Désiré Kabila, Kongoko presidentea (j. 1939).
- Urtarrilaren 22a – Dulcinea Bellido, espainiar jostuna eta PCEko militante feminista (j. 1956).
- Urtarrilaren 27a – Pedro Carrasco, espainiar boxeolaria (j. 1943).
- Urtarrilaren 27a – Maria Jose Belgikakoa, Italiako erregina ezkontidea (j. 1906).
- Urtarrilaren 30a – Jean-Pierre Aumont, frantziar aktorea (j. 1911).
Otsaila
- Otsailaren 1a – Rafael Lapesa, espainiar idazle eta hizkuntzalaria (j. 1908).
- Otsailaren 4a – J. J. Johnson, estatubatuar jazz tronbonista, konpositore eta moldatzailea (j. 1924).
- Otsailaren 4a – Iannis Xenakis, errumaniar-greziar musikagilea eta arkitektoa (j. 1922).
- Otsailaren 7a – King Moody, estatubatuar aktorea (j. 1929).
- Otsailaren 9a – Herbert Simon, estatubatuar ekonomista eta zientzialaria, 1978ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1916).
- Otsailaren 11 – Masao Ono, japoniar futbolaria (j. 1923).
- Otsailaren 15a – Ricardo Otxoa, euskal txirrindularia (j. 1974).
- Otsailaren 17a – Juan Liscano, venezuelar idazlea (j. 1915).
- Otsailaren 18a – Balthus, frantziar margolaria (j. 1908).
- Otsailaren 19a – Stanley Kramer, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (j. 1913).
- Otsailaren 19a – Charles Trenet, frantziar abeslaria, musikagilea eta poeta (j. 1913).
- Otsailaren 20a – Donella Meadows, estatubatuar ingurumen-zientzialari, hezitzaile eta idazlea (j. 1941).
- Otsailaren 21a – Bitoriano Gandiaga, bizkaitar fraile frantziskotar eta olerkaria (j. 1928).
- Otsailaren 24a – Claude Shannon, estatubatuar matematikaria, informazioaren teoriaren aitatzat hartua (j. 1916).
- Otsailaren 25a – Don Bradman, The Don, australiar kriket jokalaria (j. 1908).
- Otsailaren 26a – Arturo Uslar Pietri, venezuelar ekonomista, politikari eta idazlea (j. 1906).
- Otsailaren 27a – José García Nieto, espainiar olerkaria (j. 1914).
Martxoa
- Martxoaren 3a – Maija Isola, finlandiar margolaria eta ehun-disenatzailea (j. 1927).
- Martxoaren 4a – Jean Bazaine, frantziar margolaria (j. 1904).
- Martxoaren 5a – Franz De Mulder, belgikar txirrindularia (j. 1937).
- Martxoaren 11 – Eugenio, kataluniar umoregilea (j. 1941).
- Martxoaren 12a – Robert Ludlum, estatubatuar idazlea (j. 1927).
- Martxoaren 18a – John Phillips, Papa John, estatubatuar musikari, gitarra jotzaile eta abeslaria, The Mamas & the Papas taldeko kidea (j. 1935).
- Martxoaren 21a – Dora Alonso, kubatar idazlea (j. 1910).
- Martxoaren 22a – Sabiha Gökçen, turkiar militar eta hegazkinlaria, munduko lehenengo emakume borroka-hegazkinlaria (j. 1913).
- Martxoaren 22a – William Hanna, estatubatuar animatzaile, zuzendari eta ekoizlea (j. 1910).
- Martxoaren 23a – Robert Laxalt, euskal jatorriko estatubatuar idazlea (j. 1923).
- Martxoaren 23a – David McTaggart, kanadar ekologista, Greenpeace taldearen sortzaileetako bat (j. 1932).
- Martxoaren 27a – Josetxo Etxebeste, Errenteriako basagizona, baserriko ukuiluan -animalien artean- hazitako gizabanako gaigabea (j. 1935).
- Martxoaren 31 – Diego Garcia, euskal atleta, maratoietan espezializatua (j. 1961).
- Martxoaren 31 – Clifford Shull, estatubatuar fisikaria, 1994ko Fisikako Nobel Saria (j. 1915).
Apirila
- Apirilaren 1a – Hilda Cameron, kanadar atleta, 4x100 m proban aditua (j. 1912).
- Apirilaren 2a – Jesús Romeo, nafar politikari eta enpresaria (j. 1916).
- Apirilaren 4a – Liisi Oterma, finlandiar astronomoa, Finlandian astronomiako doktoretza lortu zuen lehen emakumezkoa (j. 1915).
- Apirilaren 4a – Ed Roth, estatubatuar komikigile, ilustratzaile eta eraldatutako autoen diseinatzaile eta eraikitzailea (j. 1932).
- Apirilaren 7a – Beatrice Straight, estatubatuar aktorea (j. 1914).
- Apirilaren 14a – Hiroshi Teshigahara, japoniar zinema zuzendaria (j. 1927).
- Apirilaren 15a – Joey Ramone, estatubatuar musikaria, The Ramones taldearen sortzaile eta abeslaria (j. 1951).
- Apirilaren 16a – Michael Ritchie, estatubatuar zinema-zuzendaria (j. 1938).
- Apirilaren 19a – Robert Paparemborde, frantziar errugbilari eta entrenatzailea (j. 1948).
- Apirilaren 20a – Giuseppe Sinopoli, italiar musikagile eta zuzendaria (j. 1946).
- Apirilaren 24a – Roger Laporte, frantziar idazlea (j. 1925).
- Apirilaren 25a – Michele Alboreto, italiar 1 Formulako gidaria (j. 1956).
- Apirilaren 29a – Barend Biesheuvel, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1920).
- Apirilaren 30a – Cipriano Agirrezabal, bizkaitar txirrindularia (j. 1922).
Maiatza
- Maiatzaren 4a – Arne Sucksdorff, suediar zinema zuzendaria, munduko dokumentalista onenetakotzat hartua (j. 1917).
- Maiatzaren 6a – Manuel Giménez Abad, espainiar politikaria, ETAk eraila (j. 1948).
- Maiatzaren 9a – Nikos Sampson, Zipreko presidentea (j. 1935).
- Maiatzaren 11 – Douglas Adams, ingeles idazlea, umoregilea eta dramagilea (j. 1952).
- Maiatzaren 12a – Maruja Fernández, espainiar irrati-esataria (j. 1925).
- Maiatzaren 13a – R. K. Narayan, indiar eleberrigilea (j. 1906).
- Maiatzaren 16a – Brian Pendleton, ingeles gitarra-jotzailea, Pretty Things taldeko kide sortzailea (j. 1944).
- Maiatzaren 18a – Seán Mac Stíofáin, irlandar errepublikarra, Behin-behineko IRAko buruzagia (j. 1928).
- Maiatzaren 20a – Renato Carosone, italiar abeslaria (j. 1920).
- Maiatzaren 22a – Marivi Iturbe Etxeberria, bizkaitar irakaslea eta erizaina. Industrializazio garaian borondatezko gizarte langile aritutakoa (j. 1926).
- Maiatzaren 24a – Javier Urrutikoetxea, Urruti, donostiar futbolaria (j. 1952).
- Maiatzaren 25a – Alberto Korda, kubatar argazkilaria, Che Guevarari egindako erretratuegatik ezaguna (j. 1928).
- Maiatzaren 26a – Anne Haney, estatubatuar aktorea (j. 1934).
- Maiatzaren 28a – Francisco Varela, txiletar neurobiologoa eta filosofoa (j. 1946).
Ekaina
- Ekainaren 1a – Birendra Nepalgoa, Nepalgo erregea (j. 1945).
- Ekainaren 3a – Anthony Quinn, mexikar-estatubatuar aktore, idazle eta margolaria (j. 1915).
- Ekainaren 4a – Dipendra Nepalgoa, Nepalgo erregea (j. 1971).
- Ekainaren 5a – Pedro Laín Entralgo, espainiar sendagile eta idazlea (j. 1908).
- Ekainaren 7a – Víctor Paz Estenssoro, Boliviako presidentea (j. 1907).
- Ekainaren 8a - Griselda Pascual i Xufré, ikerketa matematikoari eta irakaskuntzari lotutako kataluniar zientzialaria (j. 1926).
- Ekainaren 9a – Ronnie Allen, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1929).
- Ekainaren 11 – Timothy McVeigh, estatubatuar hiltzailea (j. 1967).
- Ekainaren 12a – Paula Wiesinger, italiar alpinista eta eskiatzailea (j. 1907).
- Ekainaren 15a – Henri Alekan, frantziar kamera-operadoreburua (j. 1909).
- Ekainaren 17a – Donald J. Cram, estatubatuar kimikaria, 1987ko Kimikako Nobel Saria (j. 1919).
- Ekainaren 18a – René Dumont, frantziar agronomia-ingeniaria, soziologoa eta ingurumen-politikaria (j. 1904).
- Ekainaren 21a – John Lee Hooker, estatubatuar blues musikaria (j. 1917).
- Ekainaren 21a – Victor Gil Lechoza, bizkaitar apaiza, Minasko (Uruguai) apezpikua (j. 1932).
- Ekainaren 26a – Gina Cigna, italiar soprano dramatikoa (j. 1900).
- Ekainaren 27a – Tove Jansson, suedierazko finlandiar idazlea eta ilustratzailea (j. 1914).
- Ekainaren 27a – Jack Lemmon, estatubatuar aktorea, bere belaunaldiko sarituenetakoa (j. 1925).
- Ekainaren 28a – Mortimer Jerome Adler, estatubatuar filosofoa (j. 1902).
- Ekainaren 29a – Maurice Estève, frantziar margolaria (j. 1904).
- Ekainaren 29a – Helen Lines, estatubatuar astronomo amateurra (j. 1918).
Uztaila
- Uztailaren 1a – Jesus Maria Alkain, euskal herritar ekonomialari eta politikaria, Donostiako alkatea (j. 1922).
- Uztailaren 1a – Nikolai Basov, sobietar fisikaria, 1964ko Fisikako Nobel Saria (j. 1922).
- Uztailaren 3a – Mordecai Richler, quebectar idazlea (j. 1931).
- Uztailaren 4a – Roberto Cabrejas, gipuzkoar atleta eta entrenatzailea, altuera jauzian aditua (j. 1952).
- Uztailaren 10a – Isabela Moner, estatubatuar aktorea.
- Uztailaren 13a – Miguel Gila, espainiar umorista eta komiki marrazkilaria (j. 1919).
- Uztailaren 14a – Jose Javier Mujika, UPNko nafar zinegotzia, ETAk eraila (j. 1942).
- Uztailaren 16a – Maurice de Bevere, Morris, belgikar komikigilea, Lucky Luke pertsonaiaren sortzailea (j. 1923).
- Uztailaren 17a – Katharine Graham, estatubatuar kazetaria eta hedabideen enpresaburua (j. 1917).
- Uztailaren 20a – Carlo Giuliani, antiglobalizazio mugimenduko italiar aktibista, poliziaren tiro baten ondorioz (j. 1978).
- Uztailaren 22a – Indro Montanelli, italiar kazetaria eta historialaria (j. 1909).
- Uztailaren 23a – Eudora Welty, estatubatuar idazlea (j. 1909).
- Uztailaren 24a – Nathan Isgur, estatubatuar fisikaria (j. 1947).
- Uztailaren 25a – Carmen Portinho, ingeniari zibila, hirigile eta feminista, Brasilgo emakumeen eskubideen aldeko borrokan aitzindaria (j. 1903).
- Uztailaren 26a – Jacques Bens, frantziar eleberrigilea (j. 1931).
- Uztailaren 26a – Josef Klaus, Austriako kantzilerra (j. 1910).
- Uztailaren 27a – Leon Wilkeson, estatubatuar baxu-jotzailea, Lynyrd Skynyrd taldeko kidea (j. 1952).
- Uztailaren 29a – Edward Gierek, poloniar politikari komunista (j. 1913).
- Uztailaren 31 – Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (j. 1914).
Abuztua
- Abuztuaren 1a – Enrique Iartza, gipuzkoar futbolaria (j. 1930).
- Abuztuaren 6a – Jorge Amado, brasildar idazlea (j. 1912).
- Abuztuaren 8a – Jean Dorst, frantziar zoologoa, ornitologian espezializatua (j. 1924).
- Abuztuaren 13a – Manuel Alvar, espainiar hizkuntzalari, olerkari eta saiakera-idazlea (j. 1923).
- Abuztuaren 16a – Anna Mani, indiar fisikari eta meteorologoa (j. 1918).
- Abuztuaren 17a – Emilio Adolfo Westphalen, perutar poeta eta kritikaria (j. 1911).
- Abuztuaren 18a – Philip Crosby, estatubatuar enpresari eta egilea, zero akats kontzeptuaren garatzaileetako bat (j. 1926).
- Abuztuaren 20a – Fred Hoyle, ingeles astronomoa eta matematikaria (j. 1915).
- Abuztuaren 25a – Aaliyah, estatubatuar abeslari, aktore eta modeloa (j. 1979).
- Abuztuaren 27a – Juan Lechín Oquendo, boliviar sindikalista eta politikaria (j. 1914).
- Abuztuaren 29a – Juan Garizurieta, bizkaitar futbolaria (j. 1908).
- Abuztuaren 29a – Francisco Rabal, espainiar aktorea (j. 1926).
- Abuztuaren 30a – Alicia D'Amico, argentinar argazkilaria (j. 1933).
- Abuztuaren 31 – Julio Antonio Elizegi, nafar futbolaria (j. 1910).
Iraila
- Irailaren 2a – Christiaan Barnard, hegoafrikar kirurgialaria, gizakien arteko arrakastadun lehenengo bihotz-transplantea egin zuena (j. 1922).
- Irailaren 5a – Tamara Smirnova, errusiar astronomoa (j. 1935).
- Irailaren 9a – Ahmad Shah Massoud, afganistango mujahidinen buruzagia, Sobietarren aurkako gerran garrantzi handiko paperduna, eraila (j. 1953).
- Irailaren 13a – Dorothy McGuire, estatubatuar aktorea (j. 1916).
- Irailaren 17a – Dalilah, espainiar dantzaria eta dantza-maistra, sabel-dantzaren dantzari mitikoa (j. 1936).
- Irailaren 20a – Marcos Pérez Jiménez, Venezuelako presidentea (j. 1914).
- Irailaren 22a – Inozentzio Aierbe, nafar apaiza (j. 1912).
- Irailaren 22a – Isaac Stern, ukrainiar-estatubatuar biolin-jotzailea (j. 1920).
- Irailaren 29a – Nguyên Van Thieu, Hego Vietnamgo presidentea (j. 1923).
Urria
- Urriaren 5a – Jan Lenica, poloniar marrazkilaria (j. 1928).
- Urriaren 8a – Mongo Beti, frantsesezko kamerundar idazlea (j. 1932).
- Urriaren 8a – Kenneth L. Hale, estatubatuar hizkuntzalaria (j. 1934).
- Urriaren 12a – Felix Murga, arabar apaiz, arkeologo eta etnografoa (j. 1929).
- Urriaren 13a – Olga Oleinik, sobietar matematikaria (j. 1925).
- Urriaren 17a – Beñat Arrue, gipuzkoar alpinista (j. 1978).
- Urriaren 17a – Florentzio Idoate Iragi, nafar artxibozaina eta historialaria (j. 1912).
- Urriaren 17a – Micheline Ostermeyer, frantziar atleta eta piano-jotzailea (j. 1922).
- Urriaren 17a – Manuel Valdés Larrañaga, bizkaitar politikaria, Falange Españolaren sortzaileetako bat (j. 1909).
- Urriaren 22a – Javier Osés, nafar apezpikua (j. 1926).
- Urriaren 24a – Eugenio Fernández Granell, galiziar pintore, idazle eta poeta surrealista (j. 1912).
- Urriaren 25a – Marvin Harris, estatubatuar antropologo, idazle eta unibertsitateko irakaslea (j. 1927).
- Urriaren 25a – René Philombe, kamerundar eleberrigilea, poeta, saiakera-idazlea eta kazetaria (j. 1930).
- Urriaren 28a – José Alcina Franch, espainiar antropologo, historialari eta arkeologoa (j. 1922).
- Urriaren 29a – Milorad B. Protić, serbiar astronomoa (j. 1911).
Azaroa
- Azaroaren 1a – Juan Bosch, Dominikar Errepublikako presidentea eta dominikar literaturako idazle gailenetako bat (j. 1909).
- Azaroaren 3a – Ernst Gombrich, austriar-britainiar arte-historialaria (j. 1909).
- Azaroaren 3a – Mariano Navarro Rubio, espainiar politikari eta abokatua (j. 1913).
- Azaroaren 6a – Bixente Ameztoi, euskal herritar margolari surrealista (j. 1946).
- Azaroaren 7a – José María Lidón, kataluniar epailea, ETAk eraila (j. 1951).
- Azaroaren 8a – Paula Arana, arabar futbolaria.
- Azaroaren 9a – Giovanni Leone, Italiako presidentea (j. 1908).
- Azaroaren 10a – Ken Kesey, estatubatuar idazlea (j. 1935).
- Azaroaren 15a – Alberto Ullastres, espainiar politikaria, ekonomista eta legelaria (j. 1914).
- Azaroaren 15a – Fernando Ybarra López-Dóriga, euskal noble, enpresaburu eta politikaria (j. 1930).
- Azaroaren 20a – Ignacio Larrauri, eusko-filipinar futbolaria (j. 1919).
- Azaroaren 21a – Salahuddin Selangorrekoa, Malaysiako erregea eta Selangorreko sultana (j. 1926).
- Azaroaren 22a – Unai Pérez, bizkaitar futbolaria.
- Azaroaren 22a – Luis Santaló, kataluniar matematikaria eta ikertzailea (j. 1911).
- Azaroaren 26a – Nils-Aslak Valkeapää, laponiar idazle eta musikaria, nazioarteko sami artista ospetsuenetarikoa (j. 1943).
- Azaroaren 29a – George Harrison, ingeles musikaria, The Beatles taldeko gitarrajolea (j. 1943).
- Azaroaren 29a – Awang Usman, malaysiar idazle eta poeta (j. 1929).
Abendua
- Abenduaren 3a – Juan José Arreola, mexikar idazle eta antzezlea (j. 1918).
- Abenduaren 8a – Betty Snyder Holberton, ENIAC helburu orokorreko lehen konputagailu digitalaren sei programatzaileetako bat (j. 1917).
- Abenduaren 10a – Julen Gimon, euskal politikari eta abokatua (j. 1931).
- Abenduaren 12a – Josef Bican, austriar txekiar futbolaria, futbolaren historiako goleatzailerik onenetakoa (j. 1913).
- Abenduaren 13a – Antonio Aranaga, Auntxa, euskal trikilaria (j. 1910).
- Abenduaren 13a – Chuck Schuldiner, estatubatuar musikaria, Death bandako abeslari, gitarra eta konpositorea (j. 1967).
- Abenduaren 14a – Jesus Prados Casadamon, Txomin del Regato, bilbotar irrati-esataria, pailazoa, umorista, aktorea eta idazlea (j. 1918).
- Abenduaren 14a – W. G. Sebald, alemaniar idazlea (j. 1944).
- Abenduaren 16a – Stefan Heym, alemanezko eta ingelesezko alemaniar idazlea (j. 1913).
- Abenduaren 18a – Gilbert Bécaud, frantziar abeslari, musikagile, piano-jotzaile eta aktorea (j. 1927).
- Abenduaren 19a – Pocho Lepratti, argentinar lekaide eta gizarte-ekintzailea, 35 urterekin poliziak erahila (j. 1966).
- Abenduaren 20a – Irene Laffitte, gipuzkoar margolaria (j. 1941).
- Abenduaren 20a – Léopold Sédar Senghor, Senegalgo lehenbiziko presidentea (j. 1906).
- Abenduaren 23a – Jelle Zijlstra, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1918).
- Abenduaren 26a – Nigel Hawthorne, ingeles aktorea (j. 1929).
- Abenduaren 29a – Cássia Eller, brasildar rock abeslari eta gitarra-jotzailea (j. 1962).
- Abenduaren 31 – Eileen Heckart, estatubatuar aktorea (j. 1919).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
- Itziar Arana Iraola, gipuzkoar irakasle eta politikaria (j. 1905).
- José Orbegozo, gipuzkoar txirrindularia.
- Juan Iglesias Garrigos, bizkaitar militante sozialista (j. 1915).
- Margarita Araneta Urrutia, gipuzkoar ekintzaile komunista (j. 1909).
- Maryse Lafont, lapurtar poeta (j. 1918).
- Pedro Pujana, arabar apaiza eta euskal idazlea (j. 1915).
- Ali Hassan Kuban, egiptoar kantari, klarinete-jotzaile eta musikagilea (j. 1929).
Nobel saridunak:
- Fisika: Eric Allin Cornell, Wolfgang Ketterle, Carl Edwin Wieman
- Kimika: William S. Knowles, Ryoji Noyori, K. Barry Sharpless
- Literatura: V. S. Naipaul
- Medikuntza: Leland Hartwell, Timothy Hunt, Paul Nurse
- Ekonomia: George A. Akerlof, Michael Spence, Joseph E. Stiglitz
- Bakea: Nazio Batuen Erakundea (NBE), Kofi Annan
Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.