1954
| 1954. urtea | |
|---|---|
| Kronologia | |
| Mendeak | XIX.a • XX.a • XXI.a |
| Hamarkadak | 1930(e)koa • 1940(e)koa • 1950(e)koa • 1960(e)koa • 1970(e)koa |
| Urteak | 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 • 1956 • 1957 |
| Beste egutegi batzuetan | |
| Gregoriotar egutegia | 1954 MCMLIV |
| Ab urbe condita | 2707 |
| Armeniar egutegia | 1403 ԹՎ ՌՆԳ |
| Bahá'í egutegia | 110 – 111 |
| Bengaliar egutegia | 1361 |
| Berber egutegia | 2904 |
| Egutegi budista | 2498 |
| Myanmarko egutegia | 1316 |
| Bizantziar egutegia | 7462 – 7463 |
| Koptoen egutegia | 1670 – 1671 |
| Etiopiar egutegia | 1946 – 1947 |
| Hebrear egutegia | 5714 – 5715 |
| Egutegi hinduak | |
| Bikram Samwat | 2010 – 2011 |
| Shaka Samvat | 1876 – 1877 |
| Kali Yuga | 5055 – 5056 |
| Iraniar egutegia | 1332 – 1333 |
| Islamiar egutegia | 1373 – 1374 |
| Japoniar egutegia | Shōwa 29 (昭和29年) |
| Korear egutegia | 4287 |
| Thailandiar eguzki egutegia | 2497 |
| Holozeniar egutegia | 11954 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak
Mundua
- Otsailaren 11 – LGTBI kolektiboko jende ugari eta Alfer eta Gaizkileen Legeak aurreikusten zituen beste kategoriatako jendea hartuko zituen kontzentrazio-esparru ireki zuten frankistek Fuerteventurako Tefía herrian.
- Martxoaren 1a – AEBen proba nuklearrak 23 marinel japoniar harrapatu zituen Bikini atoloian. Fukuryu Maru arrantzontzian zeuden pertsonak hauts erradioaktiboz kutsatu zituzten.
- Uztailaren 21a – Indotxinako Gerra amaitutzat jo zuten, horrela Vietnam, Laos eta Kanbodia estatu independente bihurtu ziren Frantziatik.
- Azaroaren 1a – Aljeriako Independentziaren Gerra piztu zen Frantziaren aurka, ia 8 urtez luzatu zena.
Zientzia eta teknologia
- Martxoaren 26a – C. Walton Lillehei estatubatuar kirurgialariak lehen aldiz pertsona bati bihotza irekita ebakuntza egin zion.
- Ekainaren 26a – Munduko lehen zentral nuklearra jarri zuten martxan, Errusiako Obninsk hirian. 2002ko apirilean itxi zuten.
Kirolak
- Ekainaren 15a – UEFA erakundea, Europako futbolaren kudeaketa eta kontrola egiten duena, Basilean (Suitza) sortu zuten.
- Uztailaren 4a – Munduko Futbol Txapelketan garailea izan zen Alemaniako Errepublika Federala, Hungarian finalean gainditu ostean.
- Uztailaren 31a – Achille Compagnoni eta Lino Lacedelli alpinista italiarrek lehenengo igoera egin zuten K2 mendira (8.611 m).
- Abuztuaren 1a – Frantziako Tourra irabazi zuen Louison Bobet txirrindulari frantziarrak, bigarren urtez jarraian.
- Urriaren 19a – Joseph Joechler eta Herbert Tichy alpinista austriarrek eta Pasang Dawa Lama xerpa nepaldarrak egin zuten lehendabiziko igoera Cho Oyu (8.201 m) tontorrera.
Jaiotzak
Urtarrila
- Urtarrilaren 1a – Djimrangar Dadnadji, Txadeko lehen ministroa (h. 2019).
- Urtarrilaren 2a – Antón Lamazares, espainiar margolaria.
- Urtarrilaren 2a – Enrique Martín de Marcos, nafar ginekologo eta politikaria, Nafarroako Alderdi Popularreko presidente ohia.
- Urtarrilaren 3a – Michèle Audin, frantziar matematikaria.
- Urtarrilaren 6a – Anthony Minghella, britainiar zinema zuzendaria eta idazlea (h. 2008).
- Urtarrilaren 7a – Rita Irasema, espainiar barietate-artista, abeslaria, konpositorea, gidoilaria eta telebista-aurkezlea .
- Urtarrilaren 8a – Sylvie Germain, frantziar idazlea.
- Urtarrilaren 10a – Margarita Mariscal de Gante, espainiar politikaria eta legelaria.
- Urtarrilaren 11 – Tahar Djaout, aljeriar idazlea (h. 1993).
- Urtarrilaren 11 – Vicky Peña, kataluniar aktorea eta bikoizketa-aktorea.
- Urtarrilaren 11 – Kailash Satyarthi, Indiako umeen eskubideen aldeko ekintzailea, 2014ko Bakearen Nobel Saria.
- Urtarrilaren 12a – Jesus Mari Satrustegi, Errealeko nafar futbolaria.
- Urtarrilaren 12a – Howard Stern, estatubatuar aktore, umorista eta idazlea, irratiko eta telebistako pertsonaia esanguratsua.
- Urtarrilaren 13a – Maite Bastos, gipuzkoar aktorea.
- Urtarrilaren 13a – Philippe Bergeroo, lapurtar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Urtarrilaren 13a – Trevor Rabin, hegoafrikar musikaria.
- Urtarrilaren 15a – José Luis Mayoz, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- Urtarrilaren 16 – Morten P. Meldal, daniar kimikaria, 2022ko Kimikako Nobel Saria.
- Urtarrilaren 17a – Marina Rossell, katalunar aktibista eta kantautorea.
- Urtarrilaren 19a – Katey Sagal, estatubatuar aktorea.
- Urtarrilaren 19a – Cindy Sherman, estatubatuar argazkilari eta zinema-zuzendaria.
- Urtarrilaren 20a – Ken Page, estatubatuar abeslari eta aktorea.
- Urtarrilaren 21a – Idrissa Ouedraogo, burkinafasoar zinema-zuzendaria (h. 2018).
- Urtarrilaren 25a – Renate Dorrestein, herbeheretar feminista, idazle eta kazetaria (h. 2018).
- Urtarrilaren 26a – Carlos Diarte, Lobo Diarte, paraguaiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2011).
- Urtarrilaren 29a – Oprah Winfrey, estatubatuar komunikabide jabea, talk-show aurkezle, aktore, produktore eta filantropista.
- Urtarrilaren 31 – Xabier Gorritxategi Agote, gipuzkoar ETAkidea (h. 1980).
Otsaila
- Otsailaren 4a – Jose Ignacio Goirigolzarri, bizkaitar ekonomialaria, BBVAko zuzendari nagusi ohia eta Bankia eta BFA bankuetako presidentea.
- Otsailaren 4a – Andrei Karlov, errusiar diplomatiko eta enbaxadorea (h. 2016).
- Otsailaren 5a – Susan Kare, estatubatuar artista eta diseinatzaile grafikoa, 1980ko hamarkadan Apple Macintosh interfazearen elementu askoren sortzailea.
- Otsailaren 10a – Mikel Irizar, gipuzkoar euskalgintzako-eragilea.
- Otsailaren 13a – Bibiana Fernández, Bibí Andersen, espainiar aktorea.
- Otsailaren 14a – Vladimir Drinfeld, ukrainar matematikaria.
- Otsailaren 15a – Matt Groening, estatubatuar marrazkilaria.
- Otsailaren 16a – Iain Banks, eskoziar eleberrigilea (h. 2013).
- Otsailaren 16a – Margaux Hemingway, estatubatuar top-model eta aktorea eta Ernest Hemingwayren iloba (h. 1996).
- Otsailaren 17a – Don Coscarelli, libiar-estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
- Otsailaren 17a – Rene Russo, estatubatuar modelo ohi eta aktorea.
- Otsailaren 18a – Paul Rendall, ingeles errugbilaria (h. 2023).
- Otsailaren 18a – John Travolta, estatubatuar aktore, abeslari eta dantzaria.
- Otsailaren 19a – Sócrates, brasildar futbolari eta sendagilea (h. 2011).
- Otsailaren 20a – Tamara Adrián, venezuelar politikari, abokatu eta ekintzaile transexuala.
- Otsailaren 20a – Anthony Stewart Head, ingeles aktore eta abeslaria.
- Otsailaren 20a – Patty Hearst, estatubatuar aktorea.
- Otsailaren 20a – Jon Paredes, Txiki, ETAkidea, frankismoko azken exekuzioetan fusilatua (h. 1975).
- Otsailaren 22a – Jean-Philippe Vassal, frantziar arkitektoa.
- Otsailaren 23a – Rafael Axpe, gipuzkoar tiratzailea.
- Otsailaren 23a – Viktor Justxenko, Ukrainako presidentea.
- Otsailaren 23a – Rosendo Mercado, espainiar rock abeslari, gitarrajole eta konposatzailea, espainiar rock musikaren ordezkari nabarmenetakoa.
- Otsailaren 24a - Bernardo Alfonsel, espainiar txirrindulari ohia.
- Otsailaren 24a – Atxo Apellaniz, euskal alpinista eta TVEko Al filo de lo imposible saioko kolaboratzailea (h. 1994).
- Otsailaren 24a – Plastic Bertrand, belgikar musikari, abeslari, kantautore, ekoizle eta telebista aurkezlea.
- Otsailaren 26a – Recep Tayyip Erdoğan, Turkiako presidentea.
- Otsailaren 26a – Yuli Tamir, israeldar akademiko eta politikari ohia.
- Otsailaren 28a – Jean Bourgain, belgikar matematikaria (h. 2018).
Martxoa
- Martxoaren 1a – Blaine Higgs, kanadar politikaria, Brunswick Berriko lehen ministroa.
- Martxoaren 1a – Ron Howard, estatubatuar aktore, zuzendari eta ekoizlea.
- Martxoaren 3a – Txabi Basterretxea, euskal zinemagilea (h. 2010).
- Martxoaren 4a – François Fillon, Frantziako lehen ministroa.
- Martxoaren 5a – José Luis Burgueña, bizkaitar futbolaria ohia.
- Martxoaren 5a – Joao Lourenço, Angolako presidentea.
- Martxoaren 6a – Harald Schumacher, alemaniar futbol atezain ohia.
- Martxoaren 9a – Carlos Ghosn, franko-brasildar enpresaburua.
- Martxoaren 9a – Bobby Sands, IRAko kide mitikoa (h. 1981).
- Martxoaren 10a – Joël Goyheneix, zuberotar politikaria, Frantziako Alderdi Sozialistakoa.
- Martxoaren 12a – Anish Kapoor, indiar eskultorea.
- Martxoaren 12a – Vahan Sarkisian, armeniar filologo, euskalari eta hispanista (h. 2011).
- Martxoaren 15a – Javier Miranda, nafar enpresari eta Osasunako presidentea (h. 2019).
- Martxoaren 16a – Anna Grodzka, poloniar politikaria, Poloniako historiako lehenengo parlamentari transgeneroa.
- Martxoaren 16a - Mónica Mayer, mexikar artista feminista.
- Martxoaren 18a – Andy Narell, estatubatuar piano-jotzailea, perkusionista eta musikagilea.
- Martxoaren 21a – Prayut Chan-o-cha, Thailandiako lehen ministroa.
- Martxoaren 21a – Martirio, espainiar abeslaria.
- Martxoaren 24a – Rafael Orozco Maestre, kolonbiar abeslari, aktore eta musikagilea (h. 1992).
- Martxoaren 26a – Jose Martin Martinikorena, Martinikorena, esku huskako nafar pilotari ohia.
- Martxoaren 26a – Zdravko Zemunović, serbiar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Martxoaren 28a – Anuradha Ghandy, Indiako idazle, komunista eta buruzagi iraultzailea (h. 2008).
- Martxoaren 28a – Josean Gómez, gipuzkoar zinema ekoizlea.
- Martxoaren 28a – Ana Gorroño, bizkaitar mediku eta politikaria.
- Martxoaren 29a – Karen Ann Quinlan, 21 urterekin koman eroritako estatubatuar emakumea, eutanasiaren debatearen historian garrantzitsua (h. 1985).
Apirila
- Apirilaren 1a – Gonzalo Etxebarria, euskal artista plastikoa.
- Apirilaren 2a – Yuji Kishioku, japoniar futbolari ohia.
- Apirilaren 3a – Ana Toledo, gipuzkoar irakaslea, Euskal Filologian doktorea eta euskaltzaina.
- Apirilaren 5a – Yoshiichi Watanabe, japoniar futbolari ohia.
- Apirilaren 7a – Jackie Chan, txinatar aktorea, zinema zuzendaria, arte martzialgilea eta eszena arriskutsuetako espezialista.
- Apirilaren 9a – Dennis Quaid, estatubatuar aktorea.
- Apirilaren 12a – Jon Krakauer, estatubatuar mendizale eta idazlea.
- Apirilaren 14a – Gotzon Aurrekoetxea Olabarri, bizkaitar hizkuntzalaria, EHUko irakaslea eta euskaltzain urgazlea, dialektologian espezializatua.
- Apirilaren 14a – Katsuhiro Ōtomo, japoniar mangaka, anime zuzendaria eta gidoilaria.
- Apirilaren 14a – Sibilla, italiar abeslaria eta aktorea.
- Apirilaren 15a – Carlo Ambrosini, italiar marrazkilaria (h. 2023).
- Apirilaren 16a – Ellen Barkin, estatubatuar aktore eta zinema ekoizlea.
- Apirilaren 19a – Trevor Francis, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2023).
- Apirilaren 23a – Michael Moore, estatubatuar idazle eta zinemagilea.
- Apirilaren 23a – Arantza Urkaregi, euskal herritar estatistikaria, EHUko irakaslea, STEE-EILASeko sindikalista eta politikari abertzale ezkertiarra.
- Apirilaren 24a – Mumia Abu-Jamal, afroamerikar ekintzailea eta kazetaria.
- Apirilaren 24a – Txema Montero, bizkaitar politikaria.
- Apirilaren 26a – Alan Hinkes, ingeles alpinista.
- Apirilaren 29a – Jean Louis Harinordoki, nafar bertsolaria eta idazlea.
- Apirilaren 30a – Jane Campion, zeelandaberritar zinema-zuzendaria.
Maiatza
- Maiatzaren 3a – Klara Badiola, gipuzkoar aktorea.
- Maiatzaren 3a – José Luis Fernández García, bizkaitar xakelaria.
- Maiatzaren 4a – Yolanda Vargas Pozo, gipuzkoar igerilaria.
- Maiatzaren 9a – Paloma Díaz-Mas, Gasteizen bizi den madrildar idazlea.
- Maiatzaren 10a – Yoshiaki Shimojo, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Maiatzaren 11 – Judith Weir, eskoziar musikagilea, antzerki musikaleko partiturak idazteagatik ezaguna.
- Maiatzaren 12a – Carmen Blanco, galiziar idazlea.
- Maiatzaren 13a – Hideki Maeda, japoniar futbolari ohia.
- Maiatzaren 13a – Gregorio Muro, gipuzkoar komikigile, zuzendari eta gidoigilea.
- Maiatzaren 13a – Frédéric Pietruszka, frantziar eskrimari ohia, florete modalitatean aditua.
- Maiatzaren 13a – Núria Rafel i Fontanals, kataluniar arkeologoa.
- Maiatzaren 14a – Dolores Gonzalez Katarain, Yoyes, ETAko zuzendaritzako kidea, erakundetik irten ondoren traidoretzat joa eta eraila (h. 1986).
- Maiatzaren 14a – Peter J. Ratcliffe, britainiar mediku eta biologoa, 2019ko Medikuntzako Nobel Saria.
- Maiatzaren 15a – Iñaki de la Fuente, bizkaitar margolaria.
- Maiatzaren 15a – Joaquín Valle, arabar haltera ohia.
- Maiatzaren 16a – Rosa Aierbe, gipuzkoar historialaria eta unibertsitateko irakaslea.
- Maiatzaren 16a – Ana Laguna, espainiar-suediar dantzaria.
- Maiatzaren 17a – Patsy Reddy, Zeelanda Berriko gobernadore nagusia.
- Maiatzaren 22a – Shūji Nakamura, Japoniar irakaslea, 2014ko Fisikako Nobel Saria.
- Maiatzaren 22a – Věra Bílá, erromani abeslari eta musikaria (h. 2019).
- Maiatzaren 23a – Marvin Hagler, estatubatuar boxeolaria (h. 2021).
- Maiatzaren 26a – Michael Devine, INLAko kide sortzaileetako bat (h. 1981).
- Maiatzaren 26a – Erich Hackl, austriar idazle eta itzultzailea.
- Maiatzaren 27a – Héctor Perotas, bizkaitar saskibaloi jokalari ohia.
- Maiatzaren 28a – Agustín Reche, bizkaitar margolari hiperrealista.
- Maiatzaren 30a – Elena Barraquer Compte, kataluniar oftalmologoa, katarata-kirurgian eta kornea-transplantean espezializatua.
Ekaina
- Ekainaren 1a – Isabel González Turmo, espainiar antropologoa, irakaslea eta idazlea.
- Ekainaren 2a – Jesus Egiguren, gipuzkoar politikaria, PSE-EEko lehendakaria.
- Ekainaren 2a – Iñaki Maiora, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- Ekainaren 3a – Dulce Chacón, espainiar idazlea eta poeta (h. 2003).
- Ekainaren 3a – Inma Chacón, espainiar narratzaile eta poeta.
- Ekainaren 3a – Jiri Georg Dokoupil, txekiar margolaria.
- Ekainaren 7a – Louise Erdrich, Ojibwa jatorriko estatubatuar idazlea.
- Ekainaren 8a – Soumeylou Boubèye Maïga, Maliko lehen ministroa (h. 2022).
- Ekainaren 9a – Jad Fair, estatubatuar musikaria, Half Japanese taldearen sortzaileetako bat.
- Ekainaren 10a – Ziad Fazah, libanoar poliglota, 58 hizkuntza hitz egiten dituela dioena.
- Ekainaren 11 – Adelina Yzac, okzitanieraz eta frantsesez idazten duen idazlea.
- Ekainaren 14a – Muammar Z.A., Indonesiako Qari eta Hafiz seniorra.
- Ekainaren 15a – Paul Rusesabagina, Ruandako genozidioan zehar milatik gora pertsona han izandako hilketetatik babestu zituen enpresaburu eta ekintzailea.
- Ekainaren 17a – Xabier Laka, bizkaitar eskultorea.
- Ekainaren 17a – Mark Linn-Baker, estatubatuar aktorea.
- Ekainaren 19a – Kathleen Turner, estatubatuar aktorea.
- Ekainaren 20a – José Oscar Bernardi, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Ekainaren 20a – Jose Luis Mendoza, nafar irakaslea eta politikaria.
- Ekainaren 20a – Ilan Ramon, israeldar borroka hegazkinlari eta astronauta, Columbia espazio anezkaren istripuan hil zen bidaideetako bat (h. 2003).
- Ekainaren 21a – Augustus Pablo, jamaikar reggae eta dub musikari eta ekoizlea (h. 1999).
- Ekainaren 22a – Enrique Gomez Alvarez, gasteiztar ETAkidea (h. 1979).
- Ekainaren 23a – Carmen Pinós, kataluniar arkitektoa.
- Ekainaren 24a – Mark Edmondson, australiar tenislari ohia.
- Ekainaren 25a – Rodolfo Ares, PSE-EEko bizkaitar politikaria (h. 2023).
- Ekainaren 25a – Antton Kazabon, gipuzkoar idazlea.
- Ekainaren 26a – Luis Miguel Arconada, gipuzkoar futbolaria, Errealeko atezaina.
- Ekainaren 26a – Catherine Samba-Panza, Afrika Erdiko Errepublikako bitarteko presidente ohia.
- Ekainaren 30a – Serge Sargsian, Armeniako lehen ministroa.
Uztaila
- Uztailaren 1a – Abu Mahdi al-Muhandis, irakiar militarra (h. 2020).
- Uztailaren 12a – Ramon Etxezarreta, gipuzkoar idazle eta politikaria.
- Uztailaren 13a – Sezen Aksu, turkiar abeslari, musikagile, kantugile, aktore eta disko ekoizlea.
- Uztailaren 13a – María Kutz, UPNko nafar politikaria.
- Uztailaren 14a – Jose Ramon Muro, bizkaitar margolari abangoardista eta hiperrealista.
- Uztailaren 15a – Mario Alberto Kempes, argentinar futbolari ohia.
- Uztailaren 17a – Iñaki Irazu, gipuzkoar euskara irakaslea eta idazlea.
- Uztailaren 17a – Angela Merkel, 34. Alemaniako kantzilerra.
- Uztailaren 17a – Edward Natapei, Vanuatuko presidente eta lehen ministroa (h. 2015).
- Uztailaren 19a – Guanes Etxegarai, lapurtar eskulturagilea, margolaria eta grabatzailea (h. 2013).
- Uztailaren 22a – Joan-Miquèu Dordeins, Baionan jaio eta Bearnon bizi den irakasle eta okzitanierazko idazlea.
- Uztailaren 22a – Toninho Moura, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Uztailaren 23a – Iñaki Ruiz de Pinedo, arabar politikari eta soziologoa.
- Uztailaren 24a – Joseba Atxotegi, bizkaitar psikiatra.
- Uztailaren 24a – Vasile Dîba, errumaniar kanoalaria (h. 2024).
- Uztailaren 25a – Santiago Auserón, Juan Perro, espainiar rock abeslari eta musikagilea.
- Uztailaren 25a – Michelle D. Laxalt, euskal jatorriko estatubatuar eragile politikoa.
- Uztailaren 26a – Vitas Gerulaitis, estatubatuar tenislaria (h. 1994).
- Uztailaren 28a – Hugo Chávez, Venezuelako presidentea (h. 2013).
- Uztailaren 28a – Gerd Faltings, alemaniar matematikaria.
- Uztailaren 29a – Marja-Sisko Aalto, finlandiar apaiza, Eliza Luterano Ebanjelikoko ministroa, 2008an emakume transgeneroa zela jakinarazi zuena.
Abuztua
- Abuztuaren 3a – Txaro Begué, nafar irakasle eta eleberrigilea.
- Abuztuaren 7a – Antonio Resines, espainiar aktorea.
- Abuztuaren 12a – François Hollande, Frantziako presidentea.
- Abuztuaren 12a – Sam J. Jones, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea.
- Abuztuaren 12a – Pat Metheny, estatubatuar jazz musikagilea eta gitarrista.
- Abuztuaren 14a – Mónica Baltodano, nikaraguar gerrilari, iraultzaile eta politikaria.
- Abuztuaren 15a – Henri de Castries, Castriesko kondea, euskal enpresaburua.
- Abuztuaren 15a – Ramón Cid, gipuzkoar atleta ohia, hirukoizlaria.
- Abuztuaren 15a – Stieg Larsson, suediar idazle eta kazetaria, Millennium trilogiagatik ezaguna (h. 2004).
- Abuztuaren 15a – Patrick Vaillant, okzitaniar folk musikari eta musikagilea.
- Abuztuaren 16a – James Cameron, kanadar zinema zuzendaria, produktorea eta gidoigilea.
- Abuztuaren 16a – Joan Coscubiela, kataluniar politikalari eta sindikalaria.
- Abuztuaren 20a – Al Roker, estatubatuar telebista aurkezle eta meteorologoa.
- Abuztuaren 23a – Halimah Yacob, Singapurreko presidentea.
- Abuztuaren 23a – Jose Luis Zuloaga, bizkaitar alpinista (h. 1996).
- Abuztuaren 25a – Elvis Costello, britainiar musikari, abeslari eta konpositorea.
- Abuztuaren 25a – Gilbert Duclos-Lassalle, frantziar txirrindulari ohia.
- Abuztuaren 28a - Maria Rosa Yorio, argentinar kantari, kantu irakaslea eta margolaria.
- Abuztuaren 30a – Cynthia Germanotta, estatubatuar ekintzaile eta enpresaburua.
- Abuztuaren 30a – Aliaksandr Lukaxenka, Bielorrusiako presidentea.
- Abuztuaren 31 – Caroline Cossey, ingeles modeloa, Playboy aldizkariaren azalerako posatu zuen lehen emakume transexuala.
- Abuztuaren 31 – Robert Kocharyan, Armeniako eta Artsakheko presidentea.
Iraila
- Irailaren 1a – Filip Vujanović, Montenegroko presidentea.
- Irailaren 2a – Andrej Babiš, Txekiako lehen ministroa.
- Irailaren 2a – Olga Leibar Mendarte, gipuzkoar irakaslea, aktibista politikoa, gizarte ekintzailea eta feminista.
- Irailaren 4a – Javier Otxoa de Etxaguen, arabar xakelaria.
- Irailaren 5a – Yu Myeong-Hee, hegokorear mikrobiologoa.
- Irailaren 7a – Adolfo Castaños, gaztelaniaz aritu zen idazle, poeta eta ekintzaile kataluniarra (h. 2021).
- Irailaren 7a – Michael Emerson, estatubatuar antzezlea.
- Irailaren 7a – Francisco Guterres, Ekialdeko Timorreko presidentea.
- Irailaren 8a – Ruby Bridges, estatubatuar giza-eskibideen aldeko ekintzailea, zurien eskolara joaten lehen afroamerikarra.
- Irailaren 10a – Domna Khomiuk, sami jatorriko errusiar zooteknikari, abeslari eta kultura aktibista.
- Irailaren 12a – Vicente Belda, espainiar txirrindulari ohia.
- Irailaren 12a – Robert Gober, estatubatuar eskultorea.
- Irailaren 13a – Ben Barres, estatubatuar neurobiologoa, Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalean sartu den lehenengo zientzialari ageriki transexuala (h. 2017).
- Irailaren 13a – Shigeharu Ueki, japoniar futbolari ohia.
- Irailaren 18a – Dennis Johnson, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalaria (h. 2007).
- Irailaren 18a – Steven Pinker, kanadar-estatubatuar psikologo kognitibo, psikolinguista, dibulgazio -egile eta intelektual publikoa.
- Irailaren 19a – Mark Drakeford, Galesko lehen ministroa.
- Irailaren 21a – Shinzō Abe, Japoniako Lehen Ministroa (h. 2022).
- Irailaren 21a – Mikel Martin Conde, gipuzkoar LGTBI aktibista eta EHGAMeko kidea (h. 2023).
- Irailaren 23a – Mercè Ibarz, kataluniar idazlea, kazetari kulturala, ikerlaria eta irakaslea.
- Irailaren 25a – Fernando Puras, PSNko nafar politikaria.
- Irailaren 25a – Juan Carlos Vidal, bizkaitar futbolari ohia.
- Irailaren 27a – José Luis de la Granja, espainiar historialaria, EHUn Historia Garaikideeko katedraduna.
- Irailaren 28a – Rosi Braidotti, italiar-australiar filosofo eta teorialari feminista garaikidea.
- Irailaren 28a – Patrick Tosani, frantziar argazkilaria.
- Irailaren 29a – Alberto Pedro Torriente, kubatar antzerki-idazle, antzezle eta olerkaria (h. 2005).
- Irailaren 30a – Beatriz Matar, argentinar aktorea, antzerki-irakasle eta zuzendaria eta idazlea.
- Irailaren 30a – Leslie Santana, txiletar dantzari eta aktorea (h. 2014).
Urria
- Urriaren 2a – Lorraine Bracco, estatubatuar aktorea.
- Urriaren 3a – Stevie Ray Vaughan, estatubatuar blues-kantaria, blues-kantari zuri onenetako bat (h. 1990).
- Urriaren 5a – Ryszard Gajewski, poloniar mendizalea.
- Urriaren 8a – Michael Dudikoff, estatubatuar aktorea.
- Urriaren 10a – Ariane Ascaride, frantziar aktorea.
- Urriaren 10a - Rekha, indiar aktorea.
- Urriaren 10a – Julian Retegi, Retegi II.a, nafar pilotari ohia, inoizko hoberenetakoa.
- Urriaren 12a – Agbéyomé Kodjo, Togoko lehen ministroa (h. 2024).
- Urriaren 13a – Haitham bin Tarik Al Said, Omango sultana.
- Urriaren 16a – Anjeles Iztueta, gipuzkoar politikaria eta matematikaria.
- Urriaren 21a – Francisco Javier Irazoki, gaztelaniazko nafar poeta eta kazetaria.
- Urriaren 22a – Jean-Luc Averous, Frantziako errugbilaria.
- Urriaren 23a – Ang Lee, taiwandar zinema zuzendaria.
- Urriaren 24a – Alan Roy King, euskal herrian bizi izandako britainiar itzultzailea, hizkuntzalaria, euskalaria eta euskaltzain urgazlea (h. 2019).
- Urriaren 24a – Malcolm Turnbull, Australiako 29. lehen ministroa.
- Urriaren 25a – Luis Gutierrez, Luigi Anselmi, bizkaitar idazlea eta itzultzailea.
- Urriaren 26a – Carlos Agostinho do Rosário, Mozambikeko lehen ministroa.
- Urriaren 26a – Mitxel Sarasketa, gipuzkoar itzultzailea, hogei urteko kartzelaldia bete zuen lehen euskal preso politikoa.
- Urriaren 29a – Hisao Sekiguchi, japoniar futbolaria ohia.
- Urriaren 31 – Jexux Arzallus, gipuzkoar bertsolaria.
Azaroa
- Azaroaren 4a – Hidehiko Shimizu, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Azaroaren 5a – Alejandro Sabella, argentinar futbolaria eta futbol entrenatzailea (h. 2020).
- Azaroaren 6a – Montserrat Tura, kataluniar politikari eta saiakera-idazlea.
- Azaroaren 7a – Carlos Arregui, argentinar futbolaria (h. 2023).
- Azaroaren 7a – Llum Quiñonero, espainiar kazetaria, ekintzailea eta politikaria.
- Azaroaren 8a - Natalka Bilotserkivets, ukrainar idazle, poeta eta itzultzailea.
- Azaroaren 8a – Kazuo Ishiguro, japoniar jatorriko britainiar idazlea, 2017ko Literaturako Nobel Saria.
- Azaroaren 8a – Natalia Kanem, panamar medikua, UNFPAko zuzendari exekutiboa.
- Azaroaren 9a – Lepa Mladjenovic, serbiar feminista, lesbiana eta gerraren aurkako aktibista.
- Azaroaren 9a – Dietrich Thurau, Didi, alemaniar txirrindulari ohia.
- Azaroaren 9a – Genaro Zelaieta, nafar futbolaria (h. 2008).
- Azaroaren 10a – Maria Fernanda Lay, timortar politikaria.
- Azaroaren 12a – Rhonda Shear, estatubatuar aktore eta komediantea.
- Azaroaren 14a – Bernard Hinault, bretainiar txirrindularia, historiako txirrindulari hoberenetakoa.
- Azaroaren 14a – Condoleezza Rice, estatubatuar politologo eta diplomazialaria, AEBetako Estatu Idazkari ohia.
- Azaroaren 15a – Aleksander Kwaśniewski, Poloniako presidente ohia.
- Azaroaren 16a – Ramón Luis Valcárcel, Murtziako Autonomia Erkidegoko presidentea.
- Azaroaren 17a – Dionisio Txoperena, Dio, Estatu Batuetara emigratutako euskaldun artzaina, AT&T konpainiaren iragarki-kanpaina batean parte hartzeagatik ospetsua (h. 2006).
- Azaroaren 19a – Kathleen Quinlan, estatubatuar aktorea.
- Azaroaren 19a – Abdel Fatah al-Sisi, Egiptoko presidentea.
- Azaroaren 22a – Aniano Genbe, nafar futbolari ohia.
- Azaroaren 22a – Paolo Gentiloni, Italiako lehen ministroa.
- Azaroaren 23a – Ross Brawn, 1 Formulako britainiar ingeniaria.
- Azaroaren 24a – Emir Kusturica, bosniar-serbiar zinema zuzendaria.
- Azaroaren 24a – Francisco Javier Mina, nafar futbolaria ohia.
- Azaroaren 26a – Agustín Sánchez-Lavega, bizkaitar fisikaria, EHUko katedraduna eta eguzki-sisteman espezializatutako astrofisikari gailena.
- Azaroaren 29a – Joel Coen (Coen anaiak), estatubatuar zinemagilea.
- Azaroaren 30a – Tere Jaio, bizkaitar aktore eta bikoizlea (h. 2013).
Abendua
- Abenduaren 3a – Alfredo Evangelista, uruguaiar-espainiar boxeolari ohia.
- Abenduaren 4a – José Ignacio Salazar Arechalde, bizkaitar legelari eta historialaria.
- Abenduaren 5a – Hanif Kureishi, ingeles antzerkigile, zinema gidoigile, eleberrigile eta ipuingilea.
- Abenduaren 7a – Raymond Hernando, Ramuntxo, laupurtar txirrindularia (h. 2012).
- Abenduaren 7a – Bertín Osborne, espainiar abeslari, aurkezle eta aktorea.
- Abenduaren 9a – Jean-Claude Juncker, Luxemburgeko lehen ministroa eta Europako Batzordeko presidentea.
- Abenduaren 10a – Kristine DeBell, estatubatuar modelo ohi eta aktorea.
- Abenduaren 14a - Steve MacLean, kanadar astronauta.
- Abenduaren 18a – Ray Liotta, estatubatuar aktorea (h. 2022).
- Abenduaren 21a – Diego Alvarez, galiziar-gipuzkoar futbolaria.
- Abenduaren 21a – Chris Evert, estatubatuar tenis-jokalaria ohia.
- Abenduaren 21a – Andres Urrutia, bizkaitar notarioa, ekonomialaria, idazlea eta Euskaltzaindiko burua.
- Abenduaren 22a – Peio Agirreoa, bizkaitar futbolari ohia.
- Abenduaren 22a – Anna Galiena, italiar aktorea.
- Abenduaren 24a – José María Figueres, Costa Ricako presidente ohia.
- Abenduaren 25a – Annie Lennox, eskoziar kantautorea eta ekintzaile politikoa.
- Abenduaren 28a – Denzel Washington, estatubatuar aktorea.
- Abenduaren 29a – Toshiaki Imai, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Abenduaren 31 – Alex Salmond, Eskoziako lehen ministro ohia.
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
- Adela Andikoetxea, bizkaitar nekazaria.
- Ane Ganboa, bizkaitar politikaria.
- Angel Armendariz, gipuzkoar arkeologoa, historiaurrean doktorea.
- Antonio Olano, nafar bertsolaria.
- Antxon Urrosolo, gipuzkoar kazetaria, telebista-ekoizle eta dokumentalen egilea.
- Bixente Martinez, eibatar musikaria.
- Concha Espinosa, bizkaitar sindikalista (h. 2008).
- Ernesto del Río, bizkaitar zinema-zuzendaria.
- Hibai Rekondo, euskal abeslaria.
- Francis Jauregiberri, lapurtar soziologo eta unibertsitateko katedraduna.
- Gabriel Narzabal, gipuzkoar eskultorea.
- Iñaki Mendiguren, gipuzkoar idazle eta itzultzailea.
- Iñaki Ugarteburu, gipuzkoar idazle eta irakaslea (h. 2009).
- Javier Fernández Eraso, nafar arkeologoa eta EHUko katedraduna.
- Jesus Mari Unanue, Goenatxo I.a, gipuzkoar harri-jasotzailea (h. 1984).
- Jimmy Arrabit, baxenafar bateria-jotzailea.
- Jokin Lasa, gipukoar musikaria eta abeslaria.
- Jon Lezamiz, bizkaitar idazlea.
- Jon Zelaia, gipuzkoar irakaslea eta musikaria.
- José Antonio Zarzalejos, bizkaitar kazetaria.
- Jose Enrike Urrutia Capeau, bizkaitar idazlea.
- José Luis Álvarez Santacristina, Txelis, gipuzkoar ETAkide ohia.
- Jose Mari Larrea, bizkaitar idazlea eta EHUko irakaslea (h. 2018).
- Josu Zabala Ajuriagerra, bizkaitar-arabar baxu jotzailea, trikiti jotzailea, soinularia eta oro har musikari eta musikagilea.
- Joxe Mari Auzmendi Matxain, nafar irakasle eta kimikaria, Hik Hasi egitasmo pedagogikoaren sortzaile eta bultzatzaileetako bat (h. 2020).
- Juan Carlos Lama Basas, Zapatones, espainiar erromes, ibiltari eta plazagizona (h. 2015).
- Koldo Anasagasti, erbestean jaiotako bizkaitar ekonomialari eta idazlea.
- Koruko Aizarna, gipuzkoar politikaria.
- Marine Pueyo, nafar politikaria.
- Mikel Navarro, ekonomia katedraduna Deustuko Unibertsitatean.
- Xabier Berasaluze Leturia, billabonatar pandero jotzailea.
- Ramon Agirre, donostiar antzezle, umorista, euskal idazle eta margolaria.
- Ricardo Miralles, gipuzkoar historialaria (h. 2022).
- Tasio, nafar marrazkilaria eta binetagilea.
- Margarita Nájera, Mallorcan finkatutako bizkaitar politikaria.
- Bernard Frize, frantziar margolaria.
- Joan Francés Tisnèr, okzitaniar abeslaria, Verd e Blu taldeko kidea.
- José Luis Sánchez Bravo, Frente Revolucionario Antifascista y Patriota talde armatuko kidea (h. 1975).
- Laura Palmés, kataluniar kazetaria eta idazlea (h. 2011).
- Luis Miguel Díez de Salazar, gipuzkoar historialaria eta unibertsitateko irakaslea (h. 1990).
- Marie-Reine Hassen, Afrika Erdiko Errepublikako ekonomista, diplomatiko eta politikaria.
- Peggy Ahwesh, estatubatuar zinemagile eta bideo artista esperimentala.
- Yann-Fañch Jacq, bretainierazko idazlea.
Heriotzak
Urtarrila
- Urtarrilaren 4a – Eduardo Eskartzaga, euskal apaiza (j. 1884).
- Urtarrilaren 12a – Ellen Thesleff, finlandiar margolari espresionista, Finlandiako margolari modernista garrantzitsuenetakoa (j. 1869).
- Urtarrilaren 18a – Sydney Greenstreet, antzerki eta zinemako ingeles aktorea (j. 1879).
Otsaila
- Otsailaren 1a – Edwin Armstrong, estatubatuar ingeniari elektriko eta asmatzailea, FM irratiaren asmatzailea (j. 1890).
- Otsailaren 7a – Estanislao Segurola, bizkaitar arkitektoa (j. 1891).
- Otsailaren 10a – Wilhelm Schmidt, alemaniar antropologoa eta hizkuntzalaria (j. 1868).
- Otsailaren 12a – Dziga Vertov, sobietar zinema zuzendari, operatzaile eta dokumentalista (j. 1896)
- Otsailaren 14a – Justo Somonte, bizkaitar botikari eta politikaria, Bilboko alkatea (j. 1891).
- Otsailaren 18 – Plazida Otaño, gipuzkoar bertsolaria, ezagutzen den emakumeen lehen bat-bateko bertsoaren egilea (j. 1867).
- Otsailaren 21a – Jacinto Clavería, nafar apaiz eta idazlea (j. 1885).
- Otsailaren 25a – Auguste Perret, Belgikan jaiotako frantziar arkitektoa (j. 1874).
Martxoa
- Martxoaren 7a – Otto Diels, alemaniar biokimikaria, 1950eko Kimikako Nobel Saria (j. 1876).
- Martxoaren 9a – Eva Ahnert-Rohlfs, alemaniar astronomoa (j. 1912).
- Martxoaren 16a – Tomas Bilbao, euskal arkitekto eta politikari abertzalea (j. 1890).
Apirila
- Apirilaren 3a – Aristides de Sousa Mendes, Schindler portugaldarra, portugaldar diplomatikoa (j. 1885).
- Apirilaren 7a – Emeterio Arrese, gipuzkoar idazlea (j. 1869).
- Apirilaren 10a – Auguste Lumiere, zinemagile frantziarra (j. 1862).
- Apirilaren 19a – Antonio Amundarain, gipuzkoar antzerkigile eta idazlea (j. 1885).
- Apirilaren 24a – Rafael de Penagos, espainiar marrazkilari eta margolaria (j. 1889).
- Apirilaren 27a – Antoni Bolesław Dobrowolski, poloniar geofisikaria, meteorologoa eta esploratzailea (j. 1872).
- Apirilaren 28a – Léon Jouhaux, frantziar sindikalista, 1951ko Bakearen Nobel Saria (j. 1879).
Maiatza
- Maiatzaren 5a – Henri Laurens, frantziar eskultore eta ilustratzailea (j. 1885).
- Maiatzaren 11 – Rosa Sevilla de Alvero, Filipinetan emakumeen sufragioaren alde egin zuen filipinar aktibista, hezitzailea eta kazetaria (j. 1879).
- Maiatzaren 14a – Heinz Guderian, alemaniar jeneral nazia (j. 1888).
- Maiatzaren 16a – Clemens Krauss, austriar orkestra zuzendari eta opera arduraduna (j. 1893).
- Maiatzaren 19a – Charles Ives, estatubatuar musikagilea (j. 1874).
- Maiatzaren 25a – Robert Capa, hungariar korrespontsal grafikoa, XX. mendeko ezagunenatakoa (j. 1913).
Ekaina
- Ekainaren 7a – Alan Turing, ingeles matematikaria, kriptografoa eta filosofoa, informatika modernoaren gurasotzat hartua (j. 1912).
- Ekainaren 21a – Gideon Sundback, suediar ingeniaria, kremaileraren sortzailea (j. 1880).
- Ekainaren 21a – Celia Viñas, kataluniar pedagogo eta idazlea (j. 1915).
- Ekainaren 23a – Karmele Errazti, euskal idazlea (j. 1885).
- Ekainaren 27a – Giovanni Rossignoli, italiar txirrindularia (j. 1882).
Uztaila
- Uztailaren 1a – Thea von Harbou, alemaniar idazle, aktore, zinema gidoilari eta zuzendaria (j. 1888).
- Uztailaren 13a – Frida Kahlo, mexikar pintorea, bere autorretratuengatik ospetsua (j. 1907).
- Uztailaren 14a – Jacinto Benavente, espainiar idazlea, 1922ko Literaturako Nobel Saria (j. 1866).
- Uztailaren 17a – Vincas Krėvė-Mickevičius, lituaniar idazlea (j. 1882).
- Uztailaren 19a – Jean Roger-Ducasse, frantziar musikagilea (j. 1873).
Abuztua
- Abuztuaren 3a – Sidonie Gabrielle Colette, frantziar eleberrigilea (j. 1873).
- Abuztuaren 19a – Alcide de Gasperi, Italiako lehen ministroa (j. 1881).
- Abuztuaren 24a – Getúlio Vargas, Brasilgo presidentea (j. 1882).
- Abuztuaren 28a – Marius Jacob, frantziar anarkista ilegalista (j. 1879).
Iraila
- Irailaren 8a – André Derain, frantziar margolaria (j. 1880).
- Irailaren 17a – Maud Slye, estatubatuar patologoa, ikertzailea eta poeta, minbiziaren ikertzaile aitzindaria (j. 1879).
- Irailaren 19a – Miles Franklin, australiar idazle eta feminista (j. 1879).
- Irailaren 25a – Eugeni d'Ors, kataluniar filosofo eta idazlea (j. 1881).
Urria
- Urriaren 3a – Julia Iruretagoiena, Tomas Meaberen emaztea, ekintzaile soziala (j. 1886).
- Urriaren 23a – Jose Manuel Ostolaza, gipuzkoar enpresari eta filantropoa, Mexiko Hirian (j. 1875).
- Urriaren 27a – Franco Alfano, italiar musikagile eta piano-jotzailea (j. 1875).
Azaroa
- Azaroaren 2a – Henri Fehr, suitzar matematikaria (j. 1870).
- Azaroaren 3a – Henri Matisse, frantziar margolari, inprimatzaile eta delineatzailea (j. 1869).
- Azaroaren 4a – Stig Dagerman, suediar kazetari eta idazlea (j. 1923).
- Azaroaren 12a – Luis Agote, argentinar medikua, ikertzailea eta odol-transfusioko aitzindaria (j. 1868).
- Azaroaren 13a – Ewald von Kleist, Alemaniako landa mariskala Bigarren Mundu Gerran (j. 1881).
- Azaroaren 15a – Lionel Barrymore, estatubatuar antzerki, zinema eta irrati aktorea (j. 1878).
- Azaroaren 21a – Karol Rathaus, Estatu Batuetara erbesteratutako aleman-austriar konposatzailea (j. 1895).
- Azaroaren 22a – Andrei Vixinski, sobietar diplomazialari, legegizon eta politikaria (j. 1883).
- Azaroaren 28a – Enrico Fermi, italiar fisikaria, lehen erreaktore nuklearraren garatzailea eta 1938ko Fisikako Nobel Saria (j. 1901).
- Azaroaren 28a – Maria Goiri, bizkaitar idazlea, Filologiako ikerlaria, irakaslea eta emakumeen eskubideen aldezlea (j. 1873).
- Azaroaren 30a – Wilhelm Furtwängler, alemaniar orkestra-zuzendari eta musikagilea (j. 1886).
Abendua
- Abenduaren 6a – Lucien Tesnière, frantziar hizkuntzalaria (j. 1893).
- Abenduaren 18a – Vilhelm Buhl, Danimarkako lehen ministroa (j. 1881).
- Abenduaren 18a – Lluís Duran i Ventosa, kataluniar politikari eta legegizona (j. 1870).
- Abenduaren 20a – James Hilton, britainiar eleberrigile eta gidoigilea (j. 1900).
- Abenduaren 25a – Ana de Gonta Colaço, portugaldar eskultore eta artista plastikoa (j. 1903).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
- Camino Garrigó, nafar aktorea (j. 1884).
- Juan Jose Lujanbio Zabaleta, gipuzkoar bertsolaria (j. 1874).
- Pierre Gueraçague Soules, baxenafar abokatu eta politikaria (j. 1880).
- Plazida Otaño, gipuzkoar bertsolaria, ezagutzen den emakumeen lehen bat-bateko bertsoaren egilea (j. 1867).
- Rosario Lacy, madrildar ginekologoa, zirujaua eta irakaslea, Espainiako lehen emakume ginekologo eta zirujaua (j. 1891).
- Santiago Güell López, kataluniar politikari eta kirol sustatzailea (j. 1883).
Nobel saridunak:
- Fisika: Max Born eta Walther Bothe
- Kimika: Linus Carl Pauling
- Literatura: Ernest Hemingway
- Medikuntza: John Franklin Enders, Thomas Huckle Weller eta Frederick Chapman Robbins
- Bakea: Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren bulegoa
Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.