1953
| 1953. urtea | |
|---|---|
| Kronologia | |
| Mendeak | XIX.a • XX.a • XXI.a |
| Hamarkadak | 1930(e)koa • 1940(e)koa • 1950(e)koa • 1960(e)koa • 1970(e)koa |
| Urteak | 1950 • 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 • 1956 |
| Beste egutegi batzuetan | |
| Gregoriotar egutegia | 1953 MCMLIII |
| Ab urbe condita | 2706 |
| Armeniar egutegia | 1402 ԹՎ ՌՆԲ |
| Bahá'í egutegia | 109 – 110 |
| Bengaliar egutegia | 1360 |
| Berber egutegia | 2903 |
| Egutegi budista | 2497 |
| Myanmarko egutegia | 1315 |
| Bizantziar egutegia | 7461 – 7462 |
| Koptoen egutegia | 1669 – 1670 |
| Etiopiar egutegia | 1945 – 1946 |
| Hebrear egutegia | 5713 – 5714 |
| Egutegi hinduak | |
| Bikram Samwat | 2009 – 2010 |
| Shaka Samvat | 1875 – 1876 |
| Kali Yuga | 5054 – 5055 |
| Iraniar egutegia | 1331 – 1332 |
| Islamiar egutegia | 1372 – 1373 |
| Japoniar egutegia | Shōwa 28 (昭和28年) |
| Korear egutegia | 4286 |
| Thailandiar eguzki egutegia | 2496 |
| Holozeniar egutegia | 11953 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak
- Ekainaren 17a -1953ko Ekialdeko Alemaniako matxinada Alemaniako Errepublika Demokratikoko gobernuaren kontra.
- Ekainaren 18a – Egiptok errepublika aldarrikatu zuen.
- Uztailaren 26a – Raúl eta Fidel Castro anaiek eta 160 matxinok Moncada kuartelari eraso egin zioten, horrela Kubako Iraultza hasiz.
- Urriaren 14a – 1953ko Gipuzkoako uholdeak: 27 pertsona hil ziren Gipuzkoan, uholdeen eraginez.
- Azaroaren 9a – Kanbodia independizatu zen Frantziatik.
- Abenduaren 4a – Bilbo-Madril ibilbidea egiten zuen Aviacoko Bristol 170 Freighter Mk21 (EC-AEG) hegazkinak Peña Cebolleran istripua izan eta 22 hildako izan zituen.
Arte eta kultura
- Maiatzaren 4a – Ernest Hemingwayk Pulitzer Saria irabazi zuen "The Old Man and the Sea" lanagatik.
Kirolak
- Maiatzaren 29a – Edmund Hillary alpinista zeelanda berritarrak eta Tenzing Norgay xerpa nepaldarrak burutu zuten lehendabiziko igoera munduko tontorrik altuenera, Everest mendira (8.848 m).
- Uztailaren 3a – Hermann Buhl alpinista austriarrak lehendabiziko igoera egin zuen Nanga Parbatera (8.126 m).
- Uztailaren 26a – Frantziako Tourra irabazi zuen Louison Bobet txirrindulari frantziarrak.
Jaiotzak
Urtarrila
- Urtarrilaren 3a – Jesus Etxezarraga, bizkaitar idazlea.
- Urtarrilaren 5a – Alfonso Feijoo, gipuzkoar errugbilari ohia eta Espainiako Errugbi Federazioko presidentea.
- Urtarrilaren 6a – Malcolm Young, Angus Youngen anaia da eta AC/DC musika taldearen sortzailea (h. 2017).
- Urtarrilaren 9a – Danny Morrison, irlandar idazle eta ekintzaile errepublikarra.
- Urtarrilaren 10a – Pat Benatar, estatubatuar abeslaria.
- Urtarrilaren 12a – Martha Chávez, perutar abokatua eta politikaria.
- Urtarrilaren 17a – Roberto Canessa, 1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.
- Urtarrilaren 17a – Ingeborg Hochmair, austriar asmatzailea, ingeniaria eta irakaslea.
- Urtarrilaren 20a – Jeffrey Epstein, estatubatuar finantzari aberatsa, sexu-delituetan inplikatua egoteagatik ezaguna (h. 2019).
- Urtarrilaren 21a – Paul Allen, estatubatuar enpresaria, Bill Gatesekin batera Microsoft enpresaren sortzailea (h. 2018).
- Urtarrilaren 21a – Felipe Yáñez, Espainian jaiotako arabar txirrindulari ohia.
- Urtarrilaren 22a – Jim Jarmusch, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari, aktore, produktore, muntatzaile eta musikagilea.
- Urtarrilaren 22a – Mitsuo Kato, japoniar futbolari ohia.
- Urtarrilaren 22a – Danièle Lamarque, lapurtar goi-funtzionarioa, frantziar ordezkaria Europako Kontu Auzitegian.
- Urtarrilaren 22a – Myung-whun Txung, korear pianista eta orkestra-zuzendaria.
- Urtarrilaren 24a – Moon Jae-in, Hego Koreako presidentea.
- Urtarrilaren 26a – Anders Fogh Rasmussen, Danimarkako 24. lehen ministro eta NATOko 12. idazkari orokorra.
- Urtarrilaren 26a – José Ramón Urquijo, bizkaitar historialaria, espainiar historia garaikidean aditua.
- Urtarrilaren 26a – Lucinda Williams, estatubatuar rock, folk eta country musikako egile abeslaria.
- Urtarrilaren 27a – Mazarópi, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Urtarrilaren 27a – Enrique Martínez Heredia, espainiar txirrindulari ohia.
- Urtarrilaren 29a – Jaime Albisu, bizkaitar txirrindulari ohia.
- Urtarrilaren 29a – Teresa Teng, taiwandar pop abeslaria (h. 1995).
Otsaila
- Otsailaren 1a- Periko Alonso, gipuzkoar futbolari eta entrenatzaile ohia.
- Otsailaren 4a – Kitarō, New Age estiloko japoniar musikagilea.
- Otsailaren 4a – Joanito Mitxelena, gipuzkoar bertsolaria (h. 2019).
- Otsailaren 5a – Nekane Sarobe, gipuzkoar bikoizketa-aktorea.
- Otsailaren 8a – Mary Steenburgen, estatubatuar aktore eta abeslaria.
- Otsailaren 9a – Ciarán Hinds, irlandar aktorea.
- Otsailaren 9a – Michèle Rivasi, frantziar politikaria (h. 2023).
- Otsailaren 9a – Lawrence Venuti, estatubatuar itzulpengintzaren teorialari eta kritikoa.
- Otsailaren 12a – Julia Guerra Lacunza, nafar idazlea (h. 2008).
- Otsailaren 14a – Hans Krankl, austriar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Otsailaren 14a – Rosa Valverde, gipuzkoar margolaria (h. 2015).
- Otsailaren 16a – Roberta Williams, estatubatuar bideo-joko diseinatzaile eta idazlea.
- Otsailaren 19a – Cristina Fernández, Argentinako presidentea.
- Otsailaren 19a – Massimo Troisi, italiar aktore, gidoigile eta zinema zuzendaria (h. 1994).
- Otsailaren 19a – Victoria Vera, espainiar aktorea.
- Otsailaren 21a – William Petersen, estatubatuar aktore eta ekoizlea.
- Otsailaren 25a – José María Aznar, Espainiako Gobernuko presidente ohia.
- Otsailaren 25a – Koldo Martinez, nafar medikua eta Geroa Bai alderdiko politikaria.
- Otsailaren 27a – Joseba Agirreazkuenaga, bizkaitar ikertzaile eta historialaria.
- Otsailaren 27a – Yolande Moreau, belgikar aktorea eta zinema zuzendaria.
- Otsailaren 28a – Monika Cassens, alemaniar badminton jokalari ohia.
- Otsailaren 28a – Levir Culpi, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Otsailaren 28a – Paul Krugman, estatubatuar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kazetaria, 2008ko Ekonomiako Nobel Saria.
Martxoa
- Martxoaren 1a – Carlos Queiroz, portugaldar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Martxoaren 1a – M. K. Stalin, indiar politikaria.
- Martxoaren 3a - Maria Tena, espainiar idazlea, kultura kudeatzailea eta funtzionarioa.
- Martxoaren 3a – Zico, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Martxoaren 4a – Agustí Villaronga, espainiar zinema zuzendari, aktore eta gidoigilea (h. 2023).
- Martxoaren 6a – Carolyn Porco, estatubatuar astronomoa, planeta-zientzialaria.
- Martxoaren 7a – Jean-Dominique Senard, automobilaren industria alorreko frantziar enpresaburua.
- Martxoaren 10a – Paul Haggis, kanadar zinema gidoigilea eta zuzendaria.
- Martxoaren 11 – Fernando López Castillo, arabar zinema ekoizle eta dokumentalgilea.
- Martxoaren 13a – Julia Otxoa, gipuzkoar idazlea.
- Martxoaren 13a – Estrela Novais, portugaldar aktorea (h. 2024).
- Martxoaren 15a – Clementina Díez de Baldeón, irakaslea, arte historialaria eta politikaria.
- Martxoaren 15a – Kumba Ialá, Ginea-Bissauko 3. presidentea (h. 2014).
- Martxoaren 16a – Yoshiharu Horii, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Martxoaren 16a – Isabelle Huppert, frantziar antzezlea.
- Martxoaren 16a – Xabier Jose Loidi, bizkaitar ikertzaile, botanikari, pteridologo eta EHUko irakaslea.
- Martxoaren 16a – Richard Stallman, estatubatuar programatzailea, software librearen mugimenduaren sustatzailea eta Free Software Foundationen sortzailea.
- Martxoaren 20a – Andoni Murua, bizkaitar futbolari ohia.
- Martxoaren 23a – Chaka Khan, estatubatuar musikari, abeslari eta konpositorea.
- Martxoaren 24a – Sergei Starostin, errusiar akademikari eta hizkuntzalaria (h. 2005).
- Martxoaren 26a – Elaine Chao, Estatu Batuetako Garraioko idazkaria.
- Martxoaren 28a – Isa Guerra García, kanariar poeta.
- Martxoaren 28a – Melchior Ndadaye, Burundiko presidentea (h. 1993).
Apirila
- Apirilaren 1a – Joxe Fermin Argiñarena, nafar bertsolaria.
- Apirilaren 1a – Pavol Biroš, eslovakiar futbolaria (h. 2020).
- Apirilaren 1a – Alberto Zaccheroni, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Apirilaren 5a – Gerry Kelly, irlandar errepublikar politikaria.
- Apirilaren 6a – Jose Maria Asua, EHUko Ingeniaritza Kimikoko katedraduna eta POLYMAT Institutuko zuzendaria.
- Apirilaren 7a – Pedro Sanchez de Muniain, nafar ingeniari agronomo eta politikaria, UAGN erakundearen presidentea.
- Apirilaren 8a – Pedro María Uribe-Etxebarria, arabar botanikaria (h. 2013).
- Apirilaren 10a – Filipe Bidart, Iparretarrak (IK) talde armatuko sortzaile eta buruzagi ohia.
- Apirilaren 11 – Guy Verhofstadt, Belgikako lehen ministro ohia.
- Apirilaren 11 – Andrew John Wiles, britainiar matematikaria.
- Apirilaren 12a – Alex Angulo, bizkaitar aktorea (h. 2014).
- Apirilaren 12a – Tanino Liberatore, italiar komikigilea eta ilustratzailea.
- Apirilaren 14a – Joxerra Garzia, euskal idazlea, kazetaria eta EHUko irakaslea.
- Apirilaren 14a – José Mari Manzanares, espainiar zezenketaria (h. 2014).
- Apirilaren 15a – Pedro Larrinaga, bizkaitar txirrindulari ohia.
- Apirilaren 17a – Miguel Giubergia, argentinar abokatu eta politikaria (h. 2020).
- Apirilaren 17a – Itziar Eguren bizkaitar erizaina eta txistularia.
- Apirilaren 18a – Rick Moranis, kanadar aktorea, umorista eta bizkoiztailea.
- Apirilaren 22a – Beatriz Pichi Malen, maputxe jatorriko argentinar abeslaria.
- Apirilaren 26a – Leonardo Dantés, espainiar abeslaria.
- Apirilaren 26a – Arved Fuchs, poloen esploratzaile eta idazle alemaniarra.
- Apirilaren 28a – Roberto Bolaño, txiletar idazle eta poeta (h. 2003).
- Apirilaren 28a - Kim Gordon, estatubatuar abeslaria, gitarrista, baxu-jotzailea eta idazlea, Sonic Youtheko kide sortzailea.
- Apirilaren 28a – Margarita Uria, bizkaitar abokatu eta politikari jeltzalea.
Maiatza
- Maiatzaren 1a – Josetxo Azkona, euskal idazlea.
- Maiatzaren 2a – Salvador Vidal, valentziar bikoizketa aktorea.
- Maiatzaren 6a – Tony Blair, Erresuma Batuko lehen ministroa.
- Maiatzaren 6a – Josep Maria Gay de Liébana, kataluniar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kirol arloko ekonomia aholkularia (h. 2021).
- Maiatzaren 8a – Iñaki Ruiz de Egino, gipuzkoar margolari eta eskultorea.
- Maiatzaren 9a – Niko Etxart, zuberotar musikaria.
- Maiatzaren 11 – Carmen Llera, nafar eleberrigilea eta PSNko gazteriaren bozeramailea.
- Maiatzaren 11 – Kiti Mánver, espainiar aktorea.
- Maiatzaren 12a – Santiago Echandi, nafar poeta eta historialaria.
- Maiatzaren 14a – Wim Mertens, flandriar musikagilea, piano-jotzailea eta abeslaria.
- Maiatzaren 14a – Norodom Sihamoni, Kanbodiako erregea.
- Maiatzaren 15a – Mike Oldfield, britainiar musikari eta musikagilea.
- Maiatzaren 16a – Pierce Brosnan, irlandar aktorea.
- Maiatzaren 16a – Kitanoumi Toshimitsu, japoniar sumolaria, yokozuna gisa txapelketa gehien jokatu dituena (h. 2015).
- Maiatzaren 19a – Didier Mundutegi, lapurtar marinela eta bela-estropadalaria.
- Maiatzaren 20a – Xabier Soubelet, lapurtar margolaria, kantaria eta euskal idazlea.
- Maiatzaren 21a – Javier Monzón Rome, PSNko nafar politikaria.
- Maiatzaren 21a – Luis Maria Prada, gipuzkoar saskibaloi jokalari ohia.
- Maiatzaren 22a – Paul Mariner, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2021).
- Maiatzaren 22a – Andy Nisbet, eskoziar mendizalea, arroka eta izotzetan eskalatzeko teknika mistoen aitzindaritzat hartua (h. 2019).
- Maiatzaren 24a – Alfred Molina, ingeles aktorea.
- Maiatzaren 24a – Ramón Tejela, nafar aktorea (h. 2013).
- Maiatzaren 25a – Eve Ensler, estatubatuar antzerkigile, antzezle, feminista eta aktibista.
- Maiatzaren 25a – Gaetano Scirea, italiar futbolaria (h. 1989).
- Maiatzaren 29a – Danny Elfman, estatubatuar zinema eta telebista musikagilea.
- Maiatzaren 30a – Colm Meaney, irlandar aktorea.
Ekaina
- Ekainaren 4a – Mitsuo Watanabe, japoniar futbolari ohia.
- Ekainaren 7a – Johnny Clegg, hegoafrikar musikari eta antropologoa (h. 2019).
- Ekainaren 8a – Ivo Sanader, Kroaziako lehen ministroa.
- Ekainaren 10a – Fernando Domínguez, nafar mediku eta politikaria, Nafarroako Gobernuko Osasun sailburua.
- Ekainaren 10a – César Mallorquí, kataluniar kazetari, irratiko gidoilari, publizitateko sortzaile eta idazlea.
- Ekainaren 10a – Andrés Trapiello, espainiar eleberrigile, poeta, saiakera-idazle eta argitaratzailea.
- Ekainaren 11 – José Bové, frantziar nekazaria, politikaria, sindikalista eta globalizazio alternatiboaren aldeko ekintzailea.
- Ekainaren 11 – Ismael Lejarreta, bizkaitar txirrindulari ohia.
- Ekainaren 13a – Tim Allen, estatubatuar aktore eta umorista.
- Ekainaren 15a – Xi Jinping, Txinako Alderdi Komunistako buruzagia.
- Ekainaren 16a – Daniel Cohen, frantziar ekonomialaria (h. 2023).
- Ekainaren 18a – Ron Stallworth, estatubatuar polizia ofizial erretiratua da. Ku Klux Klan-en infiltratuta sartu zena.
- Ekainaren 18a – Vladislav Terziul, ukrainar alpinista (h. 2004).
- Ekainaren 19a - Gema Sistiaga Agirregomezkorta, gipuzkoar euskaltzalea, andereñoa, trikitilaria eta nabigatzailea.
- Ekainaren 21a – Benazir Bhutto, Pakistango lehen ministroa (h. 2007).
- Ekainaren 21a – Koldo Izagirre, gipuzkoar idazlea, euskal idazle oparo, goraipatu eta berritzaileenetako bat.
- Ekainaren 22a – Cyndi Lauper, estatubatuar abeslaria, konposatzailea eta aktorea.
- Ekainaren 23a – Armen Sarkissian, Armeniako presidentea.
- Ekainaren 24a – William E. Moerner, estatubatuar fisikari-kimikaria, 2014ko Kimikako Nobel Saria.
- Ekainaren 24a – Mar Villaespesa, espainiar filologoa, historialaria, arte-kritikaria eta erakusketa-komisarioa.
- Ekainaren 26a – Iñigo Iruin, gipuzkoar ezker abertzaleko politikari eta abokatua.
- Ekainaren 29a – Roberta Carreri, italiar antzerki-aktorea.
Uztaila
- Uztailaren 1a – Jon Ander Ganboa, bizkaitar legelaria, Euskadiko Futbol Federakundeko idazkari nagusi ohia.
- Uztailaren 1a – Jadranka Kosor, Kroaziako lehen ministroa.
- Uztailaren 3a – Nidia Morrell, argentinar astronomoa.
- Uztailaren 6a – Reneta Indzhova, Bulgariako lehen ministroa.
- Uztailaren 7a – Jean Mixel Bedaxagar, zuberoar abeslari eta musikaria.
- Uztailaren 11 – Leon Spinks, estatubatuar boxeolaria (h. 2021).
- Uztailaren 14a - Patxi Intxaurrandieta Aizpurua, gipuzkoar musikologoa eta irakaslea.
- Uztailaren 15a – Jean-Bertrand Aristide, Haitiko presidentea.
- Uztailaren 15a – Natașa Raab, errumaniar aktorea (h. 2023).
- Uztailaren 19a – René Houseman, argentinar futbolaria (h. 2018).
- Uztailaren 19a – Howard Schulz, estatubatuar enpresaria.
- Uztailaren 20a – Margarida Aritzeta i Abad, kataluniar idazlea da eta literatura eta literatura konparatuaren teoriaren irakaslea.
- Uztailaren 21a – Enrique Basauri, bizkaitar futbolari ohia.
- Uztailaren 21a – David Ervine, Ipar Irlandako politikaria (h. 2007).
- Uztailaren 22a – Jose Maria Amorrortu, bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Uztailaren 23a – Ana Botella, espainiar politikaria, Madrilgo alkate ohia.
- Uztailaren 23a – María Pazos, espainiar matematikaria, ikertzailea eta aktibista feminista.
- Uztailaren 23a – Najib Razak, Malaysiako lehen ministroa.
- Uztailaren 24a – Santi Idigoras, Oñatiko Bikingoa, gipuzkoar futbolari ohia.
- Uztailaren 29a – Dominique Bona, frantziar idazlea.
- Uztailaren 30a – Iñaki Aurrekoetxea Aurre, bizkaitar arkitektoa.
- Uztailaren 31 – Iñaki Nuñez, arabar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
Abuztua
- Abuztuaren 2a – Peter-Michael Kolbe, alemaniar arraunlaria (h. 2023).
- Abuztuaren 3a – Ian Bairnson, eskoziar musikaria, The Alan Parsons Project taldeko kidea (h. 2023).
- Abuztuaren 4a – Henk Lubberding, herbeheretar txirrindularia.
- Abuztuaren 4a – Antonio Tajani, Europako Legebiltzarreko presidente ohia.
- Abuztuaren 4a – Hiroyuki Usui, japoniar futbolari ohia.
- Abuztuaren 7a – María Pantoja Sánchez, camarada Doris, perutar soziologoa eta iraultzailea, Sendero Luminosoko kidea.
- Abuztuaren 7a – Fernando Roscubas, bizkaian errotutako margolaria.
- Abuztuaren 7a – Vicente Roscubas, bizkaian errotutako margolaria.
- Abuztuaren 7a – Vera Holtz, brasildar aktore eta antzerki zuzendaria.
- Abuztuaren 8a – Nigel Mansell, 1 Formulako britainiar pilotu ohia.
- Abuztuaren 9a – Seve Calleja, bizkaitar idazlea.
- Abuztuaren 9a – Sandra Pierantozzi, Palauko presidenteordea.
- Abuztuaren 9a – Jean Tirole, frantziar ekonomialaria, ekonometrian aditua, 2014ko Ekonomiako Nobel Saria.
- Abuztuaren 10a – Jacques Valat, frantziar argazkilaria.
- Abuztuaren 11 – Hulk Hogan, estatubatuar aktore eta borrokalaria.
- Abuztuaren 12a – Carlos Mesa, Boliviako presidente ohia.
- Abuztuaren 13a – Kristalina Georgieva, bulgariar ekonomialaria, Nazioarteko Diru Funtseko Zuzendari Orokorra.
- Abuztuaren 13a – Carmen Posadas, uruguaitar-espainiar idazlea.
- Abuztuaren 15a – José de la Hoz Lainz, kantabriar politikaria.
- Abuztuaren 15a – Carol Thatcher, britainiar idazle eta kazetaria, Margaret Thatcherren alaba.
- Abuztuaren 16a – Stuart Baxter, ingeles futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Abuztuaren 16a – Ana Urkijo, bizkaitar abokatu eta Athletic Clubeko presidente ohia.
- Abuztuaren 17a – Joakin Gorrotxategi, euskararen historian espezializatutako gipuzkoar euskalaria.
- Abuztuaren 17a – Harumi Kori, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Abuztuaren 17a – Herta Müller, errumaniar idazlea, 2009ko Literaturako Nobel Saria.
- Abuztuaren 19a – Nanni Moretti, italiar zinema-zuzendari, gidoilari eta antzezlea.
- Abuztuaren 22a – Kevin O'Neill, ingeles marrazkilari eta komikigilea (h. 2022).
- Abuztuaren 25a – Maurizio Malvestiti, italiar apezpikua.
- Abuztuaren 26a – Edward Lowassa, Tanzaniako lehen ministroa (h. 2024).
- Abuztuaren 30a – Maria Luisa Carcedo, PSOEko espainiar politikaria.
- Abuztuaren 30a – Robert Parish, The Chief ("Buruzagia"), NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
Iraila
- Irailaren 1a – Juncal Ballestín, arabar margolari eta irarlea (h. 2015).
- Irailaren 2a – Ahmad Shah Massoud, afganistango mujahidinen buruzagia, Sobietarren aurkako gerran garrantzi handiko paperduna (h. 2001).
- Irailaren 3a – Jean-Pierre Jeunet, frantziar zinema zuzendari eta gidoigilea.
- Irailaren 5a – Murray Mexted, zeelandaberritar errugbilari ohia.
- Irailaren 5a – Xabier Olarra, euskal idazlea eta itzultzailea.
- Irailaren 6a – Gianbattista Baronchelli, italiar txirrindulari ohia.
- Irailaren 8a – Esther Takeuchi, estatubatuar material-zientzialaria eta ingeniari kimikoa.
- Irailaren 9a – Andres Alberdi, euskal hizkuntzalari eta euskaltzaina.
- Irailaren 9a – Adolfo Arejita, bizkaitar hizkuntzalari eta euskaltzaina.
- Irailaren 10a – Juan Mari Bengoetxea, Bengoetxea III.a, nafar pilotari ohia.
- Irailaren 10a – Benantxio Irureta, euskal mendizale nabarmena (h. 2013).
- Irailaren 10a – Iñaki Txueka, gipuzkoar enpresaburu eta politikari jeltzalea.
- Irailaren 11 – Juan José Crespo Galende, PCE (r)-ko eta GRAPOko bizkaitar militantea (h. 1981).
- Irailaren 12a – Nan Goldin, estatubatuar argazkilaria.
- Irailaren 14a – François Alfonsi, korsikar nazionalismoaren militante historikoa.
- Irailaren 18a – Caoimhghín Ó Caoláin, irlandar politikari ohia.
- Irailaren 18a – Toyohito Mochizuki, japoniar futbolari ohia.
- Irailaren 20a – Angel Celada, arabar bateria-jotzailea.
- Irailaren 22a – Ségolène Royal, frantziar politikaria.
- Irailaren 23a – Dessie Ellis, Sinn Féingo irlandar politikaria.
- Irailaren 23a – Antonio Pérez Prados, nafar ikerlaria eta irakaslea, Nafarroako Unibertsitate Publikoko errektorea.
- Irailaren 26a – Xabier Azkargorta, gipuzkoar futbolari ohia, entrenatzailea eta futbol esataria.
- Irailaren 26a – Dolores Keane, irlandar folk abeslaria.
- Irailaren 26a – Joan Tardà, ERCko kataluniar politikaria.
- Irailaren 28a – Otmar Hasler, Liechtensteingo lehen ministro ohia.
Urria
- Urriaren 1a – Grete Waitz, norvegiar atleta, bederatzi aldiz New Yorkeko maratoiaren irabazle (h. 2011).
- Urriaren 3a – Aurelia Arkotxa, baxenafar idazlea eta euskaltzain osoa.
- Urriaren 4a – Josep Cuní, kataluniar kazetari, telebista aurkezle eta irrati esataria.
- Urriaren 4a – Elisabetta Viviani, italiar abeslari eta aktorea.
- Urriaren 7a – Tico Torres, estatubatuar bateria-jolea, Bon Jovi taldeko kidea.
- Urriaren 8a – Julia Navarro, espainiar eleberrigile eta kazetaria.
- Urriaren 8a – María José Vidorreta, UPNko errioxar-nafar politikaria.
- Urriaren 9a – Pilar García Negro, galiziar politikari, idazle, soziolinguista eta irakaslea.
- Urriaren 9a – Tony Shalhoub, libanoar jatorriko estatubatuar aktorea.
- Urriaren 10a – Midge Ure, eskoziar musikari, kantu-idazle eta musika ekoizlea.
- Urriaren 11 – David Morse, estatubatuar aktorea.
- Urriaren 15a - Tere Guenetxea, gipuzkoar artista, zeramikaria eta eskultorea.
- Urriaren 16a – Paulo Roberto Falcão, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Urriaren 21a – Jose Ignazio Ansorena, Mirri, gipuzkoar txistulari eta pailazoa.
- Urriaren 25a – Douglas Diamond, estatubatuar ekonomialaria, 2022ko Ekonomiako Nobel Saria.
- Urriaren 26a – Aurlus Mabélé, Soukousaren Erregea, kongoar abeslari eta konpositorea (h. 2020).
- Urriaren 31 – José Alberto Costa, portugaldar futbolari ohia.
- Urriaren 31 – Carlos Páez Rodríguez, 1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.
Azaroa
- Azaroaren 1a – Christian Belaskain, lapurtar errugbilaria (h. 2004).
- Azaroaren 3a – Kate Capshaw, estatubatuar aktorea.
- Azaroaren 8a – Edorta Jimenez, bizkaitar idazlea.
- Azaroaren 13a – Andrés Manuel López Obrador, Mexikoko presidentea.
- Azaroaren 14a – Dominique de Villepin, Frantziako Lehen Ministro ohia.
- Azaroaren 15a – Christine Etchevers, lapurtar margolaria.
- Azaroaren 15a – Jean-Michel Galant, baxenafar politikaria, Azkarateko alkatea.
- Azaroaren 15a – Toshio Takabayashi, japoniar futbolari ohia.
- Azaroaren 18a – Alan Moore, ingeles idazle eta komiki gidoigilea.
- Azaroaren 19a – Francisco Mujika Garmendia, Artapalo, gipuzkoar ETAkide historikoa.
- Azaroaren 21a – Daniel Sanchez, frantziar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Azaroaren 24a – Sylvie Kinigi, Burundiko presidentea.
- Azaroaren 25a – Manuel Hidalgo, nafar kazetari eta idazlea.
- Azaroaren 27a – Jon Imanol Azua, bizkaitar politikari ohi eta enpresaburua.
- Azaroaren 27a – Steve Bannon, estatubatuar eskuin muturreko hedabideetako enpresaburua, estratega eta politika arloko pertsonaia.
Abendua
- Abenduaren 1a – Antoine de Caunes, frantziar aktore, zuzendari eta telebista-aurkezlea.
- Abenduaren 3a – Robert Guédiguian, frantziar aktore eta zinemagilea.
- Abenduaren 3a – Ágata Lys, espainiar aktorea (h. 2021).
- Abenduaren 6a – Andolin Eguzkitza, bizkaitar idazlea, irakaslea eta euskaltzaina (h. 2004).
- Abenduaren 6a – Masami Kurumada, japoniar mangaka.
- Abenduaren 8a – Kim Basinger, estatubatuar aktorea.
- Abenduaren 8a – Sabino Ormazabal, militante ekologista eta antimilitarista, indarkeria-ez aktiboaren bultzatzailea.
- Abenduaren 9a – John Malkovich, estatubatuar aktorea, ekoizlea, zinema-zuzendaria eta moda-diseinatzailea.
- Abenduaren 10a – Diane Schuur, estatubatuar abeslaria eta piano-jolea.
- Abenduaren 13a – Ben Bernanke, estatubatuar ekonomialaria, 2022ko Ekonomiako Nobel Saria.
- Abenduaren 17a – Bill Pullman, estatubatuar aktorea.
- Abenduaren 18a – David Chipperfield, ingeles arkitektoa.
- Abenduaren 21a – Betty Wright, estatubatuar soul eta R&B abeslaria (h. [[]2020]).
- Abenduaren 22a – Eiji Ueda, japoniar futbolari ohia.
- Abenduaren 26a – Leonel Fernández, Dominikar Errepublikako presidentea.
- Abenduaren 26a – Toomas Hendrik Ilves, Estoniako 4. presidentea.
- Abenduaren 28a – Miguel Angulo, lapurtar mendizale, idazle, kartografo, argazkilari, diseinatzaile eta irakaslea.
- Abenduaren 28a – Richard Clayderman, frantziar piano-jotzailea.
- Abenduaren 29a – Thomas Bach, alemaniar eskrimalari ohi eta kirol-zuzendaria, Nazioarteko Batzorde Olinpikoko lehendakaria.
- Abenduaren 29a – Stanley Williams, 1969an Los Angelesen sustraitutako Crips kale bandaren liderra (h. 2005).
- Abenduaren 30a – Meredith Vieira, estatubatuar kazetari eta telebista aurkezlea.
- Abenduaren 31 – Jane Badler, estatubatuar aktore eta abeslaria.
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
- Agustín Azkarate, bizkaitar arkeologoa.
- Alberto Rementeria, bizkaitar margolaria.
- Elena Barrena, gipuzkoar historialaria eta irakaslea.
- Elixabete Garmendia, gipuzkoar kazetaria, emakume aitzindaria euskarazko kazetaritzan.
- Emilio Majuelo, nafar historialaria, batez ere XX. mendeko Euskal Herria ikertu duena.
- Felix Maraña, gipuzkoar idazle eta kazetaria.
- Gotzon Aleman, euskal idazlea (h. 1978).
- Ignacio Aranguren, nafar antzerki zuzendaria eta irakaslea.
- Iñaki Gorostiza, bizkaitar pilotari ohia.
- Iñaki Iñurrieta, gipuzkoar idazlea eta itzultzailea.
- Iñaki Lasagabaster, arabar irakaslea, EHUko Administrazio Zuzenbideko katedraduna.
- Iñigo Botas, arabar zinema-zuzendari eta gidoilaria (h. 2013).
- Isabelle Ajuriagerra, Euskal Herriko ikertzaile eta kultura-eragilea.
- Jokin Perez, gipuzkoar ETAkidea (h. 1978).
- Jose Antonio Agote, mediku traumatologo euskalduna (h. 1999).
- Jose Maria Gorroño, bizkaitar politikaria, Gernikako alkatea.
- Joxemari Azurmendi, gipuzkoar irakasle, idazle eta itzultzailea.
- Josu Baez Mujika, gipuzkoar idazle eta poeta (h. 2022).
- Karmele Antxustegi, bizkaitar politikaria.
- Manu Ertzilla, bizkaitar idazlea.
- Manuel Martorell, nafar kazetari eta historialaria.
- María Belmonte Barrenechea, bizkaitar idazlea, itzultzailea eta ikertzailea.
- Maria Pilar Zuriarrain, gipuzkoar txistularia, Euskal Herriko Txistulari Elkartearen zilarrezko domina jaso duen lehen emakumea.
- Miguel González San Martín, bizkaitar idazlea.
- Mikel Essery, euskal irakasle eta bidaiaria (h. 2007).
- Mikel Salegi Urbieta, Guardia Zibilak kontrol batean tiroz eraildako gipuzkoar gaztea (h. 1974).
- Mirentxu Purroy, nafar kazetari eta zinema zuzendaria.
- Nekane San Migel, gipuzkoar magistratua.
- Pierre Zabalo, baxenafar idazle, irakasle eta ikertzailea.
- Tomas San Miguel, arabar musikaria, musika tradizionala osagai garaikideekin uztartzen dituena.
- Roberto Zarrabeitia, bizkaitar argazkilari eta kazetaria.
- Sonia Gaztanbide, bizkaitar medikua eta EHUko irakaslea.
- Carme Alvariño, galiziar historialaria (h. 2017).
- César Lombera, galiziar eskultorea.
- Josu Landa, euskal jatorriko venezuelar-mexikar idazle eta filosofoa.
- Javier García García, espainiar arkitektoa.
- Jimmy MacCarthy, irlandar kantautorea.
- Kristin Ross, literatura konparatuko estatubatuar irakaslea.
- Virgelina Chará, giza eskubideen aldeko aktibista kolonbiarra.
- Ely Ould Mohamed Vall, Mauritaniako estatuburua (h. 2017).
Heriotzak
Urtarrila
- Urtarrilaren 1a – Hank Williams, estatubatuar kantautorea, Country musikako ikur eta XX. mendeko musikari eraginkorrenetakotzat joa (j. 1923).
- Urtarrilaren 8a – Eustakio Etxauri Martínez, nafar kazetari kontserbadore, filologo klasiko eta irakaslea (j. 1873).
- Urtarrilaren 16a – Santiago Cunchillos Manterola, nafar legegizona eta itzultzailea (j. 1882).
- Urtarrilaren 28a – James Scullin, Australiako 9. lehen ministroa (j. 1876).
Otsaila
- Otsailaren 3a – Sophia Hayden Bennett, txiletar jatorriko estatubatuar arkitektoa, Massachusettseko Teknologia Institutuan graduatu zen lehenengo emakumea (j. 1868).
- Otsailaren 3a – Fabián Velasco, euskal atleta (j. 1902).
- Otsailaren 20a – Francesco Saverio Nitti, Italiako lehen ministroa (j. 1868).
- Otsailaren 23a – Jesus Gartzia Leoz, nafar musikagilea (j. 1904).
- Otsailaren 24 – Gerd von Rundstedt, nazien Wehrmachteko mariskal alemaniarra (j. 1875).
- Otsailaren 24a – Sergei Vinogradski, mikrobiologian nabarmendutako errusiar zientzialaria (j. 1856).
Martxoa
- Martxoaren 3a – Josef Fischer, alemaniar txirrindularia (j. 1865).
- Martxoaren 5a – Sergei Prokofiev, errusiar musikagilea, orkestra zuzendaria eta pianista (j. 1891).
- Martxoaren 5a – Josef Stalin, sobietar politikaria, SESBeko bigarren buruzagi gorena (j. 1878).
- Martxoaren 14a – Klement Gottwald, Txekoslovakiako presidentea (j. 1896).
- Martxoaren 17a – Frank Griffin, zinema mutuaren garaiko estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta aktorea (j. 1886).
- Martxoaren 23a – Raoul Dufy, frantziar margolaria (j. 1877).
- Martxoaren 23a – Alice Prin, Montparnasseko Kiki, frantziar modelo, gaueko-klubeko abeslari, aktore eta margolaria (j. 1901).
- Martxoaren 24a – Maria Teckekoa, Erresuma Batuko erregina ezkontidea eta Indiako Enperatriz ezkontidea (j. 1867).
- Martxoaren 27a – Jose Maritorena, nafar bertsolaria (j. 1882).
- Martxoaren 28a – Valentine de Saint-Point, frantziar artista eta idazlea (j. 1875).
- Martxoaren 28a – Jim Thorpe, estatubatuar kirolaria (j. 1887).
Apirila
- Apirilaren 2a – Hugo Sperrle, alemaniar militarra (j. 1885).
- Apirilaren 4a – Karlos II.a Errumaniakoa, Errumaniako erregea (j. 1893).
- Apirilaren 9a – Hans Reichenbach, alemaniar filosofoa (j. 1891).
- Apirilaren 9a – Stanisław Wojciechowski, Poloniako presidentea (j. 1869).
- Apirilaren 14a – Luisa Karlota Saxonia-Altenburgekoa, Saxonia-Altenburgeko printzesa eta Anhalteko dukesa ezkontidea (j. 1873).
- Apirilaren 22a – Armin Otto Leuschner, estatubatuar astronomoa (j. 1868).
- Apirilaren 29a – Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (j. 1891).
Maiatza
- Maiatzaren 16a – Django Reinhardt, belgikar jazz-gitarrista eta musikagilea, Europako jazz bakarlari ospetsuenetakoa (j. 1910).
- Maiatzaren 20a – German Landazabal, arabar musikagilea (j. 1884).
- Maiatzaren 26a – Marie-Charlotte Dupouy, Maria Teresa, lapurtar moja, beneragarri izendatua (j. 1873).
- Maiatzaren 29a – Morgan Russell, estatubatuar margolaria (j. 1886).
- Maiatzaren 31 – François Dussaud, suitzar zientzialaria (j. 1870).
- Maiatzaren 31 – Vladimir Tatlin, sobietar eskultore eta margolari konstruktibista (j. 1885).
Ekaina
- Ekainaren 3a – Florence Price, estatubatuar konpositore klasikoa, piano-jotzailea, organo-jolea eta musika-irakaslea (j. 1887).
- Ekainaren 5a – Bill Tilden, Big Bill, estatubatuar tenislaria (j. 1893).
- Ekainaren 5a – Moelona, galestar eleberrigile eta itzultzailea (j. 1877).
- Ekainaren 9a – Ugo Betti, italiar antzerkigilea (j. 1892).
- Ekainaren 12a – Juan Usabiaga, gipuzkoar politikari eta ingeniaria (j. 1879).
- Ekainaren 16a – Fernando Barrón, arabar militarra (j. 1892).
- Ekainaren 23a – Albert Gleizes, frantziar margolari, artearen teorialari eta filosofoa (j. 1881).
- Ekainaren 27a – Mary Anderson, estatubatuar etxebizitza sustatzaile, mahastizain eta baserritarra, haizetako-garbigailuaren sortzailea (j. 1866).
- Ekainaren 30a – Elsa Beskow, haurrentzako liburuen idazle eta ilustratzaile suediarra (j. 1874).
- Ekainaren 30a – Vsevolod Pudovkin, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria (j. 1893).
Uztaila
- Uztailaren 1a – Mariano Ruiz-Funes, espainiar legelari eta politikaria (j. 1889).
- Uztailaren 5a – Manuel Sodupe, Gelatxo I, gipuzkoar trikitilari soinu-jotzailea (j. 1888).
- Uztailaren 6a – Julia de Burgos, Puerto Ricoko idazle eta feminista, uhartearen independentziaren eta giza eskubideen aldekoa (j. 1914).
- Uztailaren 9a – Annie Kenney, ingeles sufragista (j. 1879).
- Uztailaren 14a – Richard von Mises, austrohungariar jatorriko estatubatuar ingeniaria (j. 1883).
- Uztailaren 16a – Hilaire Belloc, frantziar jatorriko ingeles idazle, historialari eta politikaria (j. 1870).
- Uztailaren 20a – Dumarsais Estimé, Haitiko presidentea (j. 1900).
Abuztua
- Abuztuaren 15a – Ludwig Prandtl, alemaniar fisikaria (j. 1875).
- Abuztuaren 20a – Errose Bustintza, euskal idazlea, abertzalea eta euskaltzalea (j. 1899).
- Abuztuaren 21a – Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (j. 1900).
- Abuztuaren 24a – Willy Adolf Theodor Ramme, alemaniar entomologoa (j. 1887).
Iraila
- Irailaren 15a – Isaías Medina Angarita, Venezuelako presidentea (j. 1897).
- Irailaren 15a – Erich Mendelsohn, alemaniar arkitektoa (j. 1887).
- Irailaren 27a – Hans Fritzsche, alemaniar kazetari eta politikaria nazia (j. 1900).
- Irailaren 28a – Edwin Hubble, estatubatuar astronomoa (j. 1889).
- Irailaren 29a – Ernst Reuter, alemaniar politikaria (j. 1889).
- Irailaren 30a – Lewis Fry Richardson, ingeles fisikaria (j. 1881).
Urria
- Urriaren 3a – Florence Rena Sabin, estatubatuar medikua, emakume aitzindaria zientzia arloan (j. 1871).
- Urriaren 8a - Kathleen Ferrier, britainiar kontralto abeslaria (j. 1912).
- Urriaren 12a – Hjalmar Hammarskjöld, Suediako lehen ministroa (j. 1862).
- Urriaren 15a – Ricardo Bastida, arkitekto bilbotarra (j. 1879).
- Urriaren 25a – Holger Pedersen, daniar hizkuntzalaria (j. 1867).
- Urriaren 30a – Emmerich Kálmán, hungariar opereta musikagilea (j. 1882).
Azaroa
- Azaroaren 8a – Ivan Bunin, errusiar idazlea, 1933ko Literaturako Nobel Saria (j. 1870).
- Azaroaren 9a – Dylan Thomas, ingelesezko galestar poeta eta idazlea (j. 1914).
- Azaroaren 9a – Abdulaziz ibn Saud, Saudi Arabiako erresumako lehen erregea (j. 1876).
- Azaroaren 15a – Jorge de Lima, brasildar idazle, itzultzaile, margolari, politikari eta medikua (j. 1893).
- Azaroaren 16a – T. F. O'Rahilly, irlandar hizkuntalaria (j. 1883).
- Azaroaren 22a – Jorge Meléndez, El Salvadorko presidentea (j. 1871).
- Azaroaren 27a – Eugene O'Neill, estatubatuar idazlea, 1936ko Literaturako Nobel Saria (j. 1888).
- Azaroaren 30a – Francis Picabia, frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta (j. 1879).
Abendua
- Abenduaren 2a – Snowy Baker, australiar kirolari eta aktorea (j. 1884).
- Abenduaren 4a – Rafael Escudero, bizkaitar futbolaria (j. 1919).
- Abenduaren 5a – Benito Barrueta, bizkaitar margolaria (j. 1873).
- Abenduaren 5a – Jorge Negrete, mexikar abeslari eta aktorea, rantxera eta mariatxi musikako abeslari bikaina izateagatik oroitua (j. 1911).
- Abenduaren 7a – Migel Muñoa, gipuzkoar irakaslea, gaur egungo ikastolen aitzindaria (j. 1868).
- Abenduaren 11 – Serapio Huitzi Lazkano, nafar ingeniaria eta idazlea (j. 1868).
- Abenduaren 14a – Marjorie Kinnan Rawlings, estatubatuar idazlea (j. 1896).
- Abenduaren 19a – Ricardo Baroja, Euskal Herrian bizitako espainiar margolaria, grabatzailea eta idazlea (j. 1871).
- Abenduaren 19a – Robert Andrews Millikan, estatubatuar fisikaria, 1923ko Fisikako Nobel Saria (j. 1868).
- Abenduaren 23a – Lavrenti Beria, sobietar buruzagi komunista, polizia eta zerbitzu sekretuko (NKVD) zuzendaria (j. 1899).
- Abenduaren 23a – Pierre Dupong, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1885).
- Abenduaren 27a – Romualdo Galdos, gipuzkoar elizgizon eta idazlea (j. 1885).
- Abenduaren 27a – Julian Tuwim, poloniar olerkaria (j. 1894).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
- Ignacio Etxandi, gipuzkoar margolaria (j. 1912).
- Jean Larrasket, zuberoar euskalaria (j. 1885).
- Jose Soltxaga, Gerra Zibileko militar matxino nafarra (j. 1881).
- Tiburtzio Beristain, euskal herritar futbolaria (j. 1904).
- Jean Neuhaus, belgikar txokolategilea (j. 1877).
Nobel saridunak:
- Fisika: Frits Zernike
- Kimika: Hermann Staudinger
- Literatura: Winston Churchill
- Medikuntza: Hans Adolf Krebs eta Fritz Albert Lipmann
- Bakea: George Marshall
Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.