1928

1928. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa
Urteak	1925 • 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 • 1931
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1928 ; MCMXXVIII
Ab urbe condita	2681
Armeniar egutegia	1377 ; ԹՎ ՌՅՀԷ
Bahá'í egutegia	84 – 85
Bengaliar egutegia	1335
Berber egutegia	2878
Egutegi budista	2472
Myanmarko egutegia	1290
Bizantziar egutegia	7436 – 7437
Koptoen egutegia	1644 – 1645
Etiopiar egutegia	1920 – 1921
Hebrear egutegia	5688 – 5689
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1984 – 1985
Shaka Samvat	1850 – 1851
Kali Yuga	5029 – 5030
Iraniar egutegia	1306 – 1307
Islamiar egutegia	1346 – 1347
Japoniar egutegia	Shōwa 3; (昭和3年)
Korear egutegia	4261
Thailandiar eguzki egutegia	2471
Holozeniar egutegia	11928

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Mundua

Martxoaren 15a – Japonian komunisten aurkako ehiza abiatu zuen Giichi Tanakak.
Maiatzaren 3: Jinango gertakaria hasi zen, Txinako Errepublikaren eta Japoniaren arteko liskar mugatua.
Maiatzaren 28: Txinako Armada Gorria sortu zen.
Ekainaren 4: Huanggutungo gertakaria: japoniar agenteek Zhang Zuolin gerraren-jaun txinatarra erail zuten.
Abuztuaren 2: Italiak eta Etiopiak Italia-Etiopia ituna sinatu zuten, bi herrialdeen arteko laguntasuna aldarrikatuz.
Abuztuaren 27: Briand-Kellogg ituna sinatu zen Parisen. Munduko potentzia nagusiek gerra agresiboa debekatu zuten.
Urriaren 1: Sobietar Batasunak bere lehen bost urteko plana egin zuen, industrializazioa handitzeko helburuarekin.
Irailaren 27a – AEBek Txinako Errepublika onartu zuen.
Urriaren 2a – Opus Dei orden ultra-katolikoa sortu zuten.
Azaroaren 6: Herbert Hooverrek irabazi zituen 1928ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskundeak, Al Smith garaituta.

Arte eta kultura

Euskal Herria

Abenduaren 20a – La meiga, Jesus Guridiren musika eta F. Romero eta G. Fernández-Shawren libretoa duen zarzuela estreinatu zen Madrilgo Zarzuelako Antzokian.

Mundua

Abuztuaren 31 – Lau soseko opera (alemanez: Die Dreigroschenoper), Kurt Weillen musika eta Bertolt Brechten libretoa duen opera estreinatu zen Berlingo Theater am Schiffbauerdamm antzokian.
Irailaren 19 – Walt Disneyk lehen marrazki bizidun soinudunak estreinatu zituen: "Steamboat Willie".
"Felix the Cat" marrazki bizidunetako pelikula aurkeztu zuten.

Zientzia eta teknologia

Alexander Fleming zientzialari eskoziarrak deskubritu zuen penizilina.

Kirolak

1928ko Neguko Olinpiar Jokoak (Saint-Moritz, Suitza; otsailaren 11 – otsailaren 19a).
- Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.
1928ko Udako Olinpiar Jokoak (Amsterdam, Herbehereak; uztailaren 28a – abuztuaren 12a).
- 35 Euskal herritarrek hartu zuten parte 5 kiroletan, Espainiako eta Frantziako selekzioekin.
Espainiako futbol liga txapelketa abiatu zen, eta bertan zeuden 10 taldeetatik 4 euskaldunak ziren: Athletic, Real Sociedad, Real Unión eta Getxoko Arenas.
Irailaren 25a – Erri-Berri futbol taldea sortu zen.

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a – Giovanni D'Anzi, italiar musikagilea eta abeslaria (h. 1974).
Urtarrilaren 1a – Camara Laye, ginear eleberrigilea (h. 1980).
Urtarrilaren 1a – Anne de Gaulle, Charles de Gaulleren hiru seme-alabetatik gazteena (h. 1948).
Urtarrilaren 2a – Antonio Sorarrain, gipuzkoar elizgizona eta idazlea (h. 2011).
Urtarrilaren 4a – Jan Lenica, poloniar marrazkilaria (h. 2001).
Urtarrilaren 5a – Zulfikar Ali Bhutto, Pakistango presidentea (h. 1979).
Urtarrilaren 5a – Walter Mondale, estatubatuar politikaria (h. 2021).
Urtarrilaren 7a – William Peter Blatty, estatubatuar idazle, zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2017).
Urtarrilaren 9a – Domenico Modugno, italiar abeslaria (h. 1994).
Urtarrilaren 10a – Gonzalo Sobejano, espainiar poeta, kritiko literarioa eta Literatura irakaslea (h. 2019).
Urtarrilaren 11 – Hortensio Bidaurreta, euskal txirrindularia (h. 1984).
Urtarrilaren 12a – André Labarrère, frantziar politikaria, Akitaniako Eskualde Kontseiluko presidentea (h. 2006).
Urtarrilaren 15a – René Vautier, frantziar zinemagilea (h. 2015).
Urtarrilaren 16a – Pilar Lorengar, espainiar opera-abeslaria (h. 1996).
Urtarrilaren 20a – Yacef Saâdi, aljeriar idazlea, zinegilea, senataria eta FLNko borrokalaria (h. 2021).
Urtarrilaren 21a – Fernando Beorlegi, nafar margolaria (h. 2008).
Urtarrilaren 21a – Reynaldo Benito Bignone, Argentinako diktaduraren de facto-ko presidentea eta gizateriaren kontrako krimen egilea (h. 2018).
Urtarrilaren 21a – Gene Sharp, estatubatuar filosofoa (h. 2018).
Urtarrilaren 21a – Fruto Vivas, venezuelar arkitektoa (h. 2022).
Urtarrilaren 22a – Jorge Ibargüengoitia, mexikar idazlea (h. 1983).
Urtarrilaren 23a – Jeanne Moreau, frantziar aktore, zuzendari eta abeslaria (h. 2017).
Urtarrilaren 23a – Antonio Zavala, euskal idazlea, euskaltzaina eta euskal herri-literaturaren ikerlari eta editorea (h. 2009).
Urtarrilaren 24a – Desmond Morris, ingeles zoologo eta etologoa.
Urtarrilaren 24a – Michel Serrault, frantziar antzezlea (h. 2007).
Urtarrilaren 24a – Perla Santalla, argentinar aktorea (h. 2023).
Urtarrilaren 25a – Eduard Xevardnadze, Georgiako presidentea (h. 2014).
Urtarrilaren 26a – Abdellatif Filali, Marokoko lehen ministroa (h. 2009).
Urtarrilaren 26a – Roger Vadim, frantziar zinemagilea (h. 2000).
Urtarrilaren 26a – Daría Vilariño Pintos, espainiar liburuzaina eta irakaslea (h. 2020).
Urtarrilaren 27a – Hans Modrow, Alemania Errepublika Demokratikoko lehen ministroa (h. 2023).
Urtarrilaren 30a – Ruth Brown, estatubatuar rhythm and blues abeslaria (h. 2006).
Urtarrilaren 31 – Miguel Marina, euskal tiratzailea (h. 2016).

Otsaila

Otsailaren 1a – Stuart Whitman, estatubatuar aktorea (h. 2020).
Otsailaren 2a – Ciriaco de Mita, Italiako 47. lehen ministroa (h. 2022).
Otsailaren 6a – Colette Chiland, frantziar psikiatra, psikologo klinikoa eta psikoanalista (h. 2016).
Otsailaren 9a – Rinus Michels, herbeheretar futbolari eta entrenatzailea (h. 2005).
Otsailaren 10a – José María Cagigal, bizkaitar kirol-irakaslea (h. 1983).
Otsailaren 14a – Miguel Bover, espainiar txirrindularia (h. 1966).
Otsailaren 14a – Juan García Hortelano, espainiar idazlea (h. 1992).
Otsailaren 16a – Pere Casaldàliga, kataluniar teologo, elizgizon eta olerkaria, askapenaren teologiaren kide nabarmenetakoa (h. 2020).
Otsailaren 17a – Seán Mac Stíofáin, irlandar errepublikarra, Behin-behineko IRAko buruzagia (h. 2001).
Otsailaren 18a – John Ostrom, estatubatuar paleontologoa, 1960ko hamarkadan dinosauroak ulertzeko modua aldatu zuena (h. 2005).
Otsailaren 18a – Esperanza Parada Pedrosa, espainiar margolari errealista (h. 2011).
Otsailaren 21a – Amparo Dávila, mexikar idazlea (h. 2020).
Otsailaren 21a – Óscar Elgezabal, bizkaitar txirrindularia (h. 2018).
Otsailaren 21a – Martim Francisco, brasildar futbol entrenatzailea, 4-2-4aren asmatzailea (h. 1982).
Otsailaren 21a – José Ibarburu, gipuzkoar arraunlaria (h. 2018).
Otsailaren 21a – Elisa Mújica, kolonbiar idazlea (h. 2003).
Otsailaren 22a – Pedro Sodupe, Gelatxo, gipuzkoar trikitilaria (h. 2007).
Otsailaren 26a – Fats Domino, estatubatuar abeslari, pianojotzaile eta konposatzailea (h. 2017).
Otsailaren 26a – Ariel Sharon, Israelgo lehen ministroa (h. 2014).
Otsailaren 28a – Walter Tevis, estatubatuar eleberrigilea (h. 1984).
Otsailaren 29a – Joss Ackland, ingeles aktorea (h. 2023).

Martxoa

Martxoaren 1a – Jacques Rivette, frantziar zinemagilea eta kritikaria (h. 2016).
Martxoaren 2a – Mercedes Vegas, kataluniar arkeologoa.
Martxoaren 3a – Ismael Fidalgo, bizkaitar margolaria (h. 2010).
Martxoaren 4a – Alan Sillitoe, ingeles olerkari eta eleberrigilea (h. 2010).
Martxoaren 7a – Arthur Dion Hanna, Bahametako gobernadore orokorra (h. 2021).
Martxoaren 9a – Antonio Molina, flamenko eta koplako andaluziar abeslaria (h. 1992).
Martxoaren 10a – Sara Montiel, espainiar aktore eta abeslaria (h. 2013).
Martxoaren 10a – James Earl Ray, Martin Luther Kingen hilketaren erruduntzat joa (h. 1998).
Martxoaren 12a – Edward Albee, estatubatuar antzerkigilea (h. 2016).
Martxoaren 13a – René-Louis Lafforgue, gipuzkoar abeslari, aktore eta musikagilea (h. 1967).
Martxoaren 13a – Douglas Rain, kanadar aktorea (h. 2018).
Martxoaren 14a – Frank Borman estatubatuar astronauta (h. 2023).
Martxoaren 14a – Félix Rodríguez de la Fuente, espainiar etologoa, telebista aurkezlea, naturalista eta naturazaletasunaren hedatzailea (h. 1980).
Martxoaren 15a – Eugenia Roca, kataluniar antzezlea (h. 2010).
Martxoaren 16a – Christa Ludwig, alemaniar mezzosopranoa (h. 2021).
Martxoaren 18a – José María Cabodevilla, nafar idazle eta teologoa (h. 2003).
Martxoaren 18a – Lennart Carleson, suediar matematikaria.
Martxoaren 18a – Gustav Peichl, austriar arkitektoa (h. 2019).
Martxoaren 18a – Miguel Poblet, kataluniar txirrindularia (h. 2013).
Martxoaren 18a – Fidel Ramos, Filipinetako presidentea (h. 2022).
Martxoaren 18a – Jose Maria Setien, gipuzkoar apezpikua, Donostiako elizbarrutiko apezpiku emeritua (h. 2018).
Martxoaren 19a – Hans Küng, suitzar idazle, teologo eta apaiz katolikoa (h. 2021).
Martxoaren 19a – Patrick McGoohan, irlandar-estatubatuar aktorea (h. 2009).
Martxoaren 20a – Fred Rogers, estatubatuar telebista-aurkezlea, musikaria, txotxongilolaria, idazlea, ekoizlea eta eliz ministro presbiterianoa, Mister Rogers' Neighborhood saioaren sortzailea (h. 2003).
Martxoaren 21a – Peter Hacks, eslovakiar jatorriko alemaniar idazlea (h. 2003).
Martxoaren 23a – Jean E. Sammet, estatubatuar matematikaria eta informatikaria, FORMAC programazio-lengoaiaren garatzailea (h. 2017).
Martxoaren 24a – Christian Poncelet, frantziar politikaria (h. 2020).
Martxoaren 27a – Jean Dotto, frantziar txirrindularia (h. 2000).
Martxoaren 28a – Zbigniew Brzezinski, poloniar jatorriko estatubatuar diplomatiko eta politikaria (h. 2017).
Martxoaren 28a – Alexander Grothendieck, alemaniar matematikaria (h. 2014).
Martxoaren 30a – Robert Badinter, frantziar abokatu eta politikaria (h. 2024).
Martxoaren 30a – Tom Sharpe, ingeles idazlea (h. 2013).
Martxoaren 31 – Gordie Howe, kanadar izotz hockey jokalari ohia, garai guztietako jokalari onenetakotzat hartua (h. 2016).

Apirila

Apirilaren 1a – Kiyonori Kikutake, japoniar arkitektoa (h. 2011).
Apirilaren 2a – Serge Gainsbourg, frantziar musikari, musikagile, abeslari, idazle, aktore eta zinemagilea (h. 1991).
Apirilaren 2a – Cheikh Hamidou Kane, frantsesezko senegaldar idazlea.
Apirilaren 4a – Maya Angelou, estatubatuar poeta, eleberrigilea, aktorea eta eta eskubide zibilen aldeko ekintzailea (h. 2014).
Apirilaren 4a – Monty Norman, britainiar musikagile eta abeslaria (h. 2022).
Apirilaren 5a – Pio Caro Baroja, espainiar idazlea, zinema zuzendaria eta dokumentalgilea, Euskal Herrian eta bereziki Nafarroan lan handia egina (h. 2015).
Apirilaren 6a – Eva Forest, kataluniar idazle eta editorea, torturaren aurka eta eskubideen defentsan konprometitua (h. 2007).
Apirilaren 6a – James Dewey Watson, estatubatuar biologoa eta zoologoa, DNA molekularen egituraren aurkitzaileetako bat, 1962ko Medikuntzako Nobel Saria.
Apirilaren 7a – Enrique Castellón Vargas, El Príncipe Gitano, espainiar aktorea, flamenko abeslaria eta dantzaria (h. 2020).
Apirilaren 7a – James Garner, estatubatuar aktorea (h. 2014).
Apirilaren 7a – Alan J. Pakula, estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea (h. 1998).
Apirilaren 12a – Hardy Krüger, alemaniar aktorea (h. 2022).
Apirilaren 13a – José Agustín Goytisolo, espainiar olerkari eta saiakeragilea (h. 1999).
Apirilaren 13a – Ximun Haran, lapurtar pilotari, farmazialari eta politikaria (h. 2013).
Apirilaren 13a – Jose Ignacio Telletxea Idigoras, gipuzkoar idazle, historialari, teologo, apaiza eta euskaltzaina (h. 2008).
Apirilaren 14a – Juri Zitsar, errusiar hizkuntzalaria eta ohorezko euskaltzaina (h. 2009).
Apirilaren 17a – Adalbert Ibrahim Kapandji, frantziar zirujau ortopedikoa, eskuaren kirurgian espezializatua (h. 2019).
Apirilaren 17a – Cynthia Ozick, estatubatuar narraziogile, nobelagile eta saiakera-idazlea.
Apirilaren 18a – Howard Becker, estatubatuar soziologoa (h. 2023).
Apirilaren 19a – Azlan Shah Perakekoa, Perakeko sultana eta Malaysiako erregea (h. 2014).
Apirilaren 21a – Luis Etxebeste, gipuzkoar futbolaria (h. 2019).
Apirilaren 23a – Shirley Temple, estatubatuar aktorea (h. 2014).
Apirilaren 25a – Cy Twombly, estatubatuar margolari, eskultore eta argizkalaria (h. 2011).
Apirilaren 27a – Paul Labadie, lapurtar errugbilaria (h. 2017).
Apirilaren 28a – Yves Klein, frantziar artista, Body Arteko aitzindaria (h. 1962).
Apirilaren 28a – Vitelio Ruiz Hernández, kubatar hizkuntzalari eta pedagogoa (h. 2019).
Apirilaren 28a – Eugene Shoemaker, estatubatuar astronomoa eta geologoa, planetologia zientziaren sortzaileetako bat (h. 1997).
Apirilaren 29a – Angidi Chettiar, Maurizioko presidentea (h. 2010).

Maiatza

Maiatzaren 1a – Sisavath Keobounphanh, Laosko lehen ministroa (h. 2020).
Maiatzaren 2a – Jose Luis Ansorena, gipuzkoar apaiza, abesbatza zuzendaria eta musikagilea (h. 2019).
Maiatzaren 3a – Jean Bichindaritz, lapurtar errugbilaria (h. 1994).
Maiatzaren 4a – Mari Karmen Alzueta, euskal irakasle eta hezkuntza-arduraduna (h. 1983).
Maiatzaren 4a – Maynard Ferguson, kanadar jazz tronpeta-jotzailea (h. 2006).
Maiatzaren 4a – Bill Mollison, australiar ikertzaile, zientzialari, irakasle eta naturzalea, permakulturaren bultzatzaile nagusietariko bat (h. 2016).
Maiatzaren 4a – Hosni Mubarak, Egiptoko presidentea (h. 2020).
Maiatzaren 5a – Pierre Schoendoerffer, frantziar zinema zuzendari eta gidoigile, idazle eta gerra berriemailea (h. 2012).
Maiatzaren 7a – Lina Huarte-Mendikoa, nafar sopranoa (h. 2017).
Maiatzaren 8a – Manfred Gerlach, Ekialdeko Alemaniako estatuburua (h. 2011).
Maiatzaren 8a – Arcadio Pardo, Parisen bizi izandako poeta, argitaratzaile eta irakasle espainiarra (h. 2021).
Maiatzaren 9a – Pancho Gonzales, estatubatuar tenislaria (h. 1995).
Maiatzaren 10a – Arnold Rüütel, Estoniako presidentea.
Maiatzaren 11 – Yaacov Agam, israeldar artista, arte zinetikoaren aitzindaria.
Maiatzaren 11 – Marco Ferreri, italiar zinema zuzendaria, gidoigilea eta aktorea (h. 1997).
Maiatzaren 12a – Burt Bacharach, estatubatuar musikagile, abesti egile, musika ekoizle eta piano-jotzailea (h. 2023).
Maiatzaren 13a – Enrique Bolaños, Nikaraguako presidentea (h. 2021).
Maiatzaren 18a – Gaspar Castellano y de Gastón, Aragoiko Gobernuaren Presidentea (h. 2019).
Maiatzaren 18a – Michelle Perrot, frantziar historialari eta feminista.
Maiatzaren 21a – Manolín Martínez, bizkaitar futbolaria (h. 2014).
Maiatzaren 23a – Rosemary Clooney, estatubatuar abeslari eta aktorea (h. 2002).
Maiatzaren 24a – Cristina Calderón, Yagan hizkuntzaren azken hiztuna (h. 2022).
Maiatzaren 26a – Jack Kevorkian, estatubatuar fisikaria eta sendagilea (h. 2011).
Maiatzaren 30a – Gustav Leonhardt, herbehereetar klabezin eta organista eta orkestra-zuzendaria (h. 2012).
Maiatzaren 30a – Agnès Varda, frantziar argazkilari eta zinemagilea, Nouvelle vague mugimenduko kidea (h. 2019).

Ekaina

Ekainaren 1a – Georgi Dobrovolski, sobietar pilotu eta kosmonauta (h. 1971).
Ekainaren 1a – Carlos Garaycoechea, El Vasco, euskal jatorriko argentinar idazle, umorista grafiko, gidoilari, maixu eta artista plastikoa (h. 2018).
Ekainaren 2a – Alison Smithson, britainiar arkitektoa (h. 1993).
Ekainaren 3a – Donald Judd, estatubatuar artista (h. 1994).
Ekainaren 4a – Ruth Westheimer, alemaniar-estatubatuar sexu-terapeuta, irrati-esatari eta idazlea.
Ekainaren 5a – Gilles Aillaud, frantziar margolaria, eszenografoa, poeta eta antzerkigilea (h. 2005).
Ekainaren 5a – Tony Richardson, ingeles zinemagilea (h. 1991).
Ekainaren 5a – Otto Friedrich Walter, suitzar idazlea (h. 1994).
Ekainaren 7a – James Ivory, estatubatuar zinema zuzendaria.
Ekainaren 8a – Gustavo Gutiérrez, perutar apaiz eta teologoa, Askapenaren teologiaren bultzatzaile nagusienetakoa.
Ekainaren 10a – Maurice Sendak, estatubatuar idazle eta marrazkilaria (h. 2012).
Ekainaren 11 – Félix Lavilla Munarritz, nafar piano-jotzaile eta musikagilea (h. 2013).
Ekainaren 11 – Fabiola Mora y Aragón, Belgikako erregina ezkontidea (h. 2014).
Ekainaren 11 – Jose Maria Zabalza, gipuzkoar zinema zuzendaria, gidoigilea eta antzerkigilea (h. 1985).
Ekainaren 13a – John Forbes Nash, Jr., estatubatuar matematikaria, 1994ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2015).
Ekainaren 14a – Carlos Flores López, espainiar arkitektoa.
Ekainaren 14a – Ernesto "Che" Guevara, argentino-kubatar iraultzailea (h. 1967).
Ekainaren 15a – Gene Yurre, gipuzkoar dantzari profesionala eta koreografoa, Kresala dantza taldeko sortzaile eta dantza-maisua (h. 2008).
Ekainaren 16a – Annie Cordy, belgikar aktore eta abeslaria (h. 2020).
Ekainaren 16a – Dagmar Rom, austriar eskiatzailea (h. 2022).
Ekainaren 17a – Jesús Aizpún, nafar politikaria, hainbat alderdiren sortzailea, euren artean UPN (h. 1999).
Ekainaren 17a – Juan María Bordaberry, euskal jatorridun Uruguaiko diktadorea (h. 2011).
Ekainaren 20a – Gino Bramieri, italiar aktorea eta umorista (h. 1996).
Ekainaren 20a – Hamlet Gonashvili, Georgiako ahotsa, georgiar abeslaria eta irakaslea (h. 1985).
Ekainaren 20a – Martin Landau, estatubatuar aktorea (h. 2017).
Ekainaren 20a – Jean-Marie Le Pen, frantziar politikari eskuindarra.
Ekainaren 22a – José Luis Piquín, gipuzkoar futbolaria (h. 2008).
Ekainaren 23a – Michael Shaara, estatubatuar eleberrigilea (h. 1988).
Ekainaren 25a – Alexei Alexeevitx Abrikosov, errusiar fisikaria, 2003ko Fisikako Nobel Saria (h. 2017).
Ekainaren 25a – Michel Brault, kanadar zinemagilea (h. 2013).
Ekainaren 25a – Seki Matsunaga, japoniar futbolaria (h. 2013).
Ekainaren 25a – Peyo, belgikar komikigilea, "Pottokiak" (Les Schtroumpfs) komiki sortaren egilea (h. 1992).
Ekainaren 28a – John Stewart Bell, irlandar fisikaria (h. 1990).
Ekainaren 28a – Hans Blix, suediar politikari eta diplomazialaria.
Ekainaren 29a – Ian Bannen, eskoziar aktorea (h. 1999).

Uztaila

Uztailaren 3a – Georges-Jean Arnaud, frantziar idazlea (h. 2020).
Uztailaren 4a – Giampiero Boniperti, italiar futbolaria (h. 2021).
Uztailaren 5a – Pierre Mauroy, Frantziako lehen ministroa (h. 2013).
Uztailaren 8a – Balakh Sher Mazari, Pakistango behin-behineko lehen ministroa (h. 2022).
Uztailaren 9a – Federico Martín Bahamontes, Toledoko Arranoa, espainiar txirrindularia (h. 2023).
Uztailaren 10a – Bernard Buffet, frantziar margolari garaikidea (h. 1999).
Uztailaren 10a – María de las Mercedes Goicoa Fernández, galiziar pianista eta irakaslea (h. 2022).
Uztailaren 12a – Elias James Corey, estatubatuar kimikaria, 1990eko Kimikako Nobel Saria.
Uztailaren 14a – Louis Calaferte, frantziar eleberrigilea (h. 1994).
Uztailaren 16a – Anita Brookner, ingeles eleberrigile eta arte-historiagilea (h. 2016).
Uztailaren 20a – Belaid Abdessalam, Aljeriako lehen ministroa (h. 2020).
Uztailaren 21a – John B. Keane, irlandar eleberrigile, saiakeragile eta antzerkigilea (h. 2002).
Uztailaren 23a – Vera Rubin, estatubatuar astronomoa, galaxien errotazio tasen inguruko lehen lanak argitaratu zituena (h. 2016).
Uztailaren 24a – Griselda Gambaro, argentinar idazle eta antzerkigilea.
Uztailaren 26a – Tadeusz Baird, poloniar musikagilea (h. 1981).
Uztailaren 26a – Francesco Cossiga, Italiako 8. Presidentea (h. 2010).
Uztailaren 26a – Elliott Erwitt, estatubatuar argazkilari dokumentala eta publizista (h. 2023).
Uztailaren 26a – Joseph Jackson, estatubatuar talentu managerra eta Jackson familiaren burua (h. 2018).
Uztailaren 26a – Stanley Kubrick, estatubatuar zinema zuzendari, argazkigile, gidoilari eta ekoizlea, XX. mendeko zuzendari eraginkorrenetakoa (h. 1999).
Uztailaren 28a – Angélica Gorodischer, argentinar idazlea (h. 2022).

Abuztua

Abuztuaren 3a – Cécile Aubry, frantziar aktorea, idazlea eta gidoilaria (h. 2010).
Abuztuaren 5a – Chung Won-shik, Hego Koreako lehen ministroa (h. 2020).
Abuztuaren 6a – Andy Warhol, estatubatuar margolari, idazle eta zinema-zuzendaria, Pop Art mugimenduaren sortzaileetariko bat (h. 1987).
Abuztuaren 8a – François Remetter, frantziar futbol atezaina (h. 2022).
Abuztuaren 9a – Alberto Schommer, arabar argazkilaria (h. 2015).
Abuztuaren 11 – Ricardo Díez-Hochleitner, bizkaitar ekonomialari eta katedraduna eta Erromako Klubeko ohorezko presidentea (h. 2020).
Abuztuaren 11 – Lucho Gatica, Boleroen erregea', txiletar bolero-abeslaria, zinema-aktorea eta telebista-aurkezlea (h. 2018).
Abuztuaren 12a – Carlos Rojas, kataluniar idazle eta unibertsitate-irakaslea (h. 2020).
Abuztuaren 13a – Benito Ansola, bizkaitar apaiza eta zinemazalea.
Abuztuaren 14a – Orlando Araujo, venezuelar idazlea (h. 1987).
Abuztuaren 14a – Lina Wertmüller, italiar zinema zuzendari eta gidoilaria (h. 2021).
Abuztuaren 15a – Muhammad Haji Ibrahim Egal, Somalia lehen ministroa eta Somalilandiako presidentea (h. 2002).
Abuztuaren 15a – Nicolas Roeg, ingeles zinema zuzendaria eta argazkilaria (h. 2018).
Abuztuaren 16a – Ann Blyth, estatubatuar aktore eta abeslaria.
Abuztuaren 20a – Buddy Van Horn, estatubatuar ekintzazko aktore espezialista eta film zuzendaria (h. 2021).
Abuztuaren 21a – Javier Erice, nafar politikari eta medikua, Iruñeko alkate ohia.
Abuztuaren 22a – Vicente Iturat, espainiar txirrindularia (h. 2017).
Abuztuaren 22a – Karlheinz Stockhausen, alemaniar musikagilea (h. 2007).
Abuztuaren 23a – Marie Noe, estatubatuar serieko hiltzailea (h. 2016).
Abuztuaren 24a – Antonio Ozores, espainiar aktore, zuzendari eta telebista-aurkezlea (h. 2010).
Abuztuaren 25a – Herbert Kroemer, alemaniar-estatubatuar fisikaria, 2000ko Fisikako Nobel Saria (h. 2024).
Abuztuaren 27a – Mangosuthu Buthelezi, hegoafrikar politikaria eta zulu printzea (h. 2023).
Abuztuaren 27a – Osamu Shimomura, japoniar kimikari eta biologoa, 2008ko Kimikako Nobel Saria (h. 2018).
Abuztuaren 29a – Aaron Cicourel, estatubatuar soziologoa (h. 2023).
Abuztuaren 31 – James Coburn, estatubatuar aktorea (h. 2002).
Abuztuaren 31 – Ramon Labaien, euskal herritar enpresaburu, politikari eta euskaltzalea eta Donostiako alkatea (h. 2013).
Abuztuaren 31 – Ramón Martín Mateo, espainiar legelari eta unibertsitateko irakaslea, Bilboko Unibertsitatearen laugarren eta azken errektorea (h. 2014).

Iraila

Irailaren 3a – Gaston Thorn, luxenburgoar politikaria, Europako Batzordeko presidentea (h. 2007).
Irailaren 4a – Dominique Colonna, korsikar futbol atezaina (h. 2023).
Irailaren 4a – Dick York, estatubatuar aktorea (h. 1992).
Irailaren 6a – Paul Chemetov, frantziar arkitektoa.
Irailaren 6a – Fumihiko Maki, japoniar arkitektoa.
Irailaren 7a – Donald Henderson, estatubatuar epidemiologoa (h. 2016).
Irailaren 8a – Teresa Aldamiz, filipinar-bizkaitar poeta, kazetaria eta itzultzailea (h. 2012).
Irailaren 9a – Sol LeWitt, estatubatuar artista (h. 2007).
Irailaren 13a – Robert Indiana, Pop Art mugimenduko estatubatuar artista (h. 2018).
Irailaren 13a – Claude-Hélène Perrot, frantziar historialari eta afrikazalea (h. 2019).
Irailaren 14a – Alberto Korda, kubatar argazkilaria, Che Guevarari egindako erretratuegatik ezaguna (h. 2001).
Irailaren 14a – Humberto Maturana, txiletar biologoa, autopoiesi kontzeptua sortu eta garatzeagatik ezaguna (h. 2021).
Irailaren 17a – Roddy McDowall, ingeles aktorea (h. 1998).
Irailaren 19a – Adam West, estatubatuar aktorea (h. 2017).
Irailaren 20a – Vi Redd, jazzeko saxofoi jotzaile estatubatuarra.
Irailaren 20a – Manuel Seco, espainiar filologo eta gramatikaria (h. 2021).
Irailaren 22a – Mercedes Agirrezabalaga, Arantza, gipuzkoar erraketista.
Irailaren 26a – Jean Baptiste Etxarren, euskal idazlea (h. 2020).
Irailaren 28a – Koko Taylor, estatubatuar blues-abeslaria (h. 2009).
Irailaren 29a – Joaquín Villalba, euskal atleta ohia, pentlatoi modernoan aditua.
Irailaren 30a – Takeshi Inoue, japoniar futbolaria (h. 1992).
Irailaren 30a – Elie Wiesel, estatubatuar idazlea, 1986ko Bakearen Nobel Saria (h. 2016).

Urria

Urriaren 1a – Abdel Tawab Jusef, arabierazko eta ingelesezko egiptoar idazlea (h. 2015).
Urriaren 1a – George Peppard, estatubatuar aktorea (h. 1994).
Urriaren 3a – Kåre Willoch, Norvegiako 30. lehen ministroa (h. 2021).
Urriaren 4a – Javier Basilio, espainiar kazetaria (h. 1992).
Urriaren 4a – Alvin Toffler, estatubatuar soziologoa eta idazlea (h. 2016).
Urriaren 7a – Ali Kafi, Aljeriako estatuburua (h. 2013).
Urriaren 7a – Raymond Lévesque, quebectar kantautorea, poeta, eleberrigilea eta antzerkigilea (h. 2021).
Urriaren 8a – Leonard French, australiar artista, bere beirateengatik ezaguna (h. 2017).
Urriaren 8a – Bitoriano Gandiaga, bizkaitar fraile frantziskotar eta olerkaria (h. 2001).
Urriaren 16a – Hanna Abu-Hanna, palestinar idazle, poeta eta ikerlaria (h. 2022).
Urriaren 16a – Mary Daly, estatubatuar filosofa feminista erradikal, akademiko eta teologoa (h. 2010).
Urriaren 19a – Borisav Jović, Jugoslaviako presidentea (h. 2021).
Urriaren 20a – Jean Fagoaga, lapurtar sendagile eta politikaria.
Urriaren 20a – Li Peng, Txinako Herri Errepublikako lehen ministroa (h. 2019).
Urriaren 22a – Dominic Behan, irlandar musikagilea, idazlea eta antzerkigilea, Irlandar errepublikar abesti matxino ezagun ugariren konposatzailea (h. 1989).
Urriaren 22a – Nelson Pereira Dos Santos, brasildar zinemagilea (h. 2018).
Urriaren 24a – René Marigil, espainiar txirrindularia (h. 2009).
Urriaren 24a – Jürgen Untermann, alemaniar hizkuntzalari, filologo eta epigrafista (h. 2013).
Urriaren 25a – Paulo Mendes da Rocha, brasildar arkitekto eta hirigilea (h. 2021).
Urriaren 27a – Gilles Vigneault, Quebeceko idazlea, musikagilea eta kantaria.
Urriaren 30a – Daniel Nathans, estatubatuar mikrobiologo eta sendagilea, 1978ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1999).

Azaroa

Azaroaren 2a – José María Ibarbia, gipuzkoar organo-jotzaile eta koru-zuzendaria (h. 1985).
Azaroaren 2a – Paul Johnson, ingeles idazle eta historialaria (h. 2023).
Azaroaren 2a – Inés Rivadeneira, espainiar mezzosopranoa eta kantu-irakaslea (h. 2020).
Azaroaren 3a – Xosé Neira Vilas, galiziar idazlea (h. 2015).
Azaroaren 3a – Osamu Tezuka, japoniar komikigile eta film ekoizlea (h. 1989).
Azaroaren 5a – Roman Maiz Okelar, gipuzkoar herri-bertsolaria (h. 2015).
Azaroaren 6a – Jose Luis Ugarte, euskal nabigatzailea, bakarkako estropadetan aditua (h. 2008).
Azaroaren 9a – Anne Sexton, estatubatuar poeta, poesia konfesionala idazteagatik ezaguna (h. 1974).
Azaroaren 10a – Ennio Morricone, italiar zinema-musikagilea (h. 2020).
Azaroaren 10a – Tomas Murua, gipuzkoar eskultorea (h. 2016).
Azaroaren 11 – Carlos Fuentes, mexikar idazlea, Latinoamerikako idazlerik handienetakoa eta emankorrenetakoa (h. 2012).
Azaroaren 11 – Gracita Morales, espainiar aktorea (h. 1995).
Azaroaren 14a – Vitaliy Masol, Ukrainako lehen ministroa (h. 2018).
Azaroaren 14a – María Inmaculada Paz-Andrade, galiziar zientifiko, fisiko eta ikertzailea (h. 2022).
Azaroaren 17a – Pierre Accoce, zuberoar kazetari, idazle, historialari eta espeleologoa (h. 2020).
Azaroaren 17a – Arman, frantziar artista, errealismo berriaren sortzaileetako bat (h. 2005).
Azaroaren 17a – Rance Howard, estatubatuar aktorea (h. 2017).
Azaroaren 17a – Amata Kabua, Marshall Uharteetako lehenengo presidentea (h. 1996).
Azaroaren 17a – Maurice Prat, frantziar errugbilaria (h. 2016).
Azaroaren 18a – Sheila Jordan, estatubatuar jazz-abeslaria.
Azaroaren 19a – Rupert de Larrinaga, euskal jatorriko britainiar eskialari eta militar ohia.
Azaroaren 22a – Pierre Hernandez, lapurtar boxeolari amateurra (h. 2015).
Azaroaren 24a – Olga Rivero Jordán, kanariar poeta (h. 2021).
Azaroaren 25a – Julene Eguzkizaga, bizkaitar maistra (h. 2022).
Azaroaren 27a - María Belén Morales, kanariar eskultore eta margolaria (h. 2016).
Azaroaren 28a – Yolande Fox, estatubatuar abeslari eta modeloa (h. 2016).
Azaroaren 30a – Javier Arzuaga, euskal fraide frantziskotarra (h. 2017).
Azaroaren 30a – Germà Colón, valentziar filologo eta lexikologoa (h. 2020).
Azaroaren 30a – Peter Hans Kolvenbach, Herbehereetako apaiza, Jesusen Konpainiaren 29. Nagusia (h. 2016)

Abendua

Abenduaren 1a – Eloína Miyares, kubatar hizkuntzalaria (h. 2015).
Abenduaren 2a – Jörg Demus, austriar piano-jotzailea (h. 2019).
Abenduaren 4a – Hebe de Bonafini, giza eskubideen aldeko argentinar ekintzailea, Maiatzaren Plazako Amen elkartearen sortzailetako bat (h. 2022).
Abenduaren 6a – Carlos María Aritz, nafar apaiz klaretarra, Panamán misiolari aritutakoa (h. 2015).
Abenduaren 7a – Noam Chomsky, estatubatuar hizkuntzalaria, filosofoa, zientzialari kognitiboa eta aktibista.
Abenduaren 8a – Jean François-Poncet, Akitaniako Eskualde Kontseiluko presidente bitartekaria (h. 2012).
Abenduaren 12a – Txingiz Aitmatov, errusierazko eta kirgizerazko sobietar idazlea (h. 2008).
Abenduaren 12a - Helen Frankenthaler, estatubatuar margolari espresionista abstraktua (h. 2011).
Abenduaren 13a – Luzia Goñi, nafar bertsolaria (h. 2020).
Abenduaren 13a – Nati Mistral, espainiar aktorea eta abeslaria (h. 2017).
Abenduaren 15a – Ida Haendel, judu jatorriko poloniar biolinista (h. 2020).
Abenduaren 15a – Friedensreich Hundertwasser, austriar margolari eta artista grafikoa (h. 2000).
Abenduaren 16a – Philip K. Dick, estatubatuar idazlea eta eleberrigilea, zientzia-fikziozko generoan eragin handiduna (h. 1982).
Abenduaren 18a – Galt MacDermot, kanadar konpositorea (h. 2018).
Abenduaren 21a – Manuel Sein, Xanpun, lapurtar bertsolaria (h. 2002).
Abenduaren 22a – Jose Mari Aristegi, euskal arraunlaria (h. 2018).
Abenduaren 25a – Christian Geissler, alemaniar idazlea (h. 2008).
Abenduaren 26a – Erramun Baxok, baxenafar soziolinguista eta hizkuntzalaria.
Abenduaren 27a – Joaquín Aguinaga, euskal ingeniari industrial eta politikaria (h. 2000).
Abenduaren 30a – Bo Diddley, estatubatuar musikari, abeslari eta gitarrista, Rock and rollaren sortzaileetako bat (h. 2008).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Adrián Amantegi, bizkaitar enpresaburua, Mañariko Harrobien jabea (h. 2018).
Ana María Parra Gómez, gipuzkoar margolaria.
Felisa Basauri Larrañaga, gipuzkoar baserritarra, esne-saltzailea (h. 2018).
Felix Ruiz de Arkaute, euskal jatorriko belgikar espeleologoa, munduko leizerik sakonenak esploratzen aritu zena (h. 1971).
Juan Luis Mendizabal, Mendi, gipuzkoar margolaria (h. 2019).
Luis Cañas, arabar ardogilea eta enpresaburua (h. 2019).
Pedro Berrioategortua, bizkaitar apaiz eta aktibista (h. 2018).
Pedro Antonio Gainzarain, arabar apaiz, unibertsitate irakasle eta idazlea (h. 2006).
Andrés Ruiz, espainiar antzerki-idazlea (h. 2009).
Emma de Cartosio, argentinar idazlea, poeta, ipuingilea, saio-idazlea eta irakaslea (h. 2013).
Esperanza Navarro, espainiar aktorea (h. 1978).
Gladys Vergara, urugauaiar astronomo eta irakaslea (h. 2016).
Hubert Lilliefors, estatubatuar estatistikaria (h. 2008).
Pilar Prades, Espainian exekutatutako azken emakumea (h. 1959).
Théodore Sindikubwabo, Ruandako presidentea eta Ruandako genozidioaren egile garrantzitsuenetakoa (h. 1998).

Heriotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 4a – Castor Jauregibeitia, Cocherito de Bilbao, euskal toreatzailea (j. 1876).
Urtarrilaren 11 – Thomas Hardy, idazle britainiarra (j. 1840).
Urtarrilaren 13a – Mara Buneva, bulgariar-mazedonar nazionalista (j. 1902).
Urtarrilaren 16a – Manuel Martinez de Ubago, nafar arkitektoa (j. 1869).
Urtarrilaren 17a – Nahida Ruth Lazarus, alemaniar idazle, saiakeragile eta literatura kritikaria (j. 1849).
Urtarrilaren 23a – María Guerrero, espainiar aktore eta enpresaburua (j. 1867).
Urtarrilaren 24a – Pillipa Zugatzaga, jesulaguna eta euskal idazlea (j. 1866).
Urtarrilaren 28a – Vicente Blasco Ibáñez, espainiar idazle, kazetari eta politikaria (j. 1867).
Urtarrilaren 29a – Douglas Haig, Britainiar armadako ofizial nagusia (j. 1861).
Urtarrilaren 30a – Johannes Fibiger, daniar sendagile eta irakaslea, 1926ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1867).

Otsaila

Otsailaren 2a – Juan González Arintero, espainiar domingotarra, teologoa eta zientzia gizona (j. 1860).
Otsailaren 4a – Hendrik Lorentz, holandar fisikaria, Fisikako Nobel Saria (j. 1853).
Otsailaren 9a – Luis Otxaran, bizkaitar argazkilari eta eleberrigilea (j. 1858).
Otsailaren 15a – Herbert Henry Asquith, Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1852).
Otsailaren 26a – Juan Vázquez de Mella, espainiar filosofo eta politikaria (j. 1861).
Otsailaren 29a – Armando Diaz, espainiar jatorriko italiar jeneral eta mariskala (j. 1861).

Martxoa

Martxoaren 3a – Jan Toorop, herbeheretar margolaria (j. 1858).
Martxoaren 24a – Mindaugas II.a Lituaniakoa, Lituaniako errege izateko aukeratua (j. 1864).
Martxoaren 31 – Medardo Rosso, italiar eskultorea (j. 1858).

Apirila

Apirilaren 2a – Theodore William Richards, estatubatuar kimikaria, 1914ko Kimikako Nobel Saria (j. 1868).
Apirilaren 9a – Irene González, galiziar futbolaria, Espainiako eta Galiziako futboleko lehen jokalaritzat hartua (j. 1909).
Apirilaren 13a – Luis Iruarrizaga, bizkaitar musikagilea (j. 1891).
Apirilaren 18a – Joakin Arrospide, gipuzkoar apaiza, apezpikua Uruguain (j. 1862).
Apirilaren 20a – Charles Henry Gilbert, estatubatuar iktiologoa, iktiologian aitzindaria (j. 1859).
Apirilaren 25a – Pyotr Nikolaievitx Wrangel, errusiar jenerala (j. 1878).

Maiatza

Maiatzaren 1a – Ebenezer Howard, lorategi-hirien mugimenduko Ingalaterrako sustatzailea (j. 1850).
Maiatzaren 8a – Oleksandr Tsiurupa, ukrainar boltxebikea (j. 1870).
Maiatzaren 8a – Isidoro Uribesalgo, gipuzkoar eskultorea (j. 1873).
Maiatzaren 16a – Edmund Gosse, ingeles olerkari eta kritikaria (j. 1849).
Maiatzaren 19a – Max Scheler, alemaniar filosofoa (j. 1874).
Maiatzaren 27a – Karlos Espinosa de los Monteros, nafar jenerala eta Valtierrako markesa (j. 1847).
Maiatzaren 31 – Pepita Sanz, nafar abeslari lirikoa (j. 1881).

Ekaina

Ekainaren 2a – Adela Zamudio, boliviar idazle nabarmena, Bolivian feminismoaren aitzindaria (j. 1854).
Ekainaren 2a – Otto Nordenskjöld, suediar geologo, geografo eta esploratzaile polarra (j. 1869).
Ekainaren 4a – Zhang Zuolin, txinatar mariskala (j. 1875).
Ekainaren 14a – Emmeline Pankhurst, britainiar aktibista politikoa, mugimendu sufragistaren sortzaileetako bat (j. 1858).
Ekainaren 17a – Ramón Basterra, bizkaitar poeta, diplomatiko eta idazlea (j. 1888).
Ekainaren 18a – Roald Amundsen, Norvegiako esploratzailea (j. 1872).

Uztaila

Uztailaren 2a – Henry Caro-Delvaille, lapurtar margolari eta dekoratzailea (j. 1876).
Uztailaren 8a – Erich Adickes, alemaniar filosofoa (j. 1866).
Uztailaren 17a – Giovanni Giolitti, Italiako Lehen Ministroa (j. 1842).
Uztailaren 17a – Álvaro Obregón, mexikar militar eta politikaria (j. 1880).
Uztailaren 28a – Édouard-Henri Avril, frantziar margolari komertziala eta Paul Avril izengoitiaz literatura-erotiko ilustratzailea (j. 1849).

Abuztua

Abuztuaren 12a – Leoš Janáček, txekiar konposatzailea (j. 1854).
Abuztuaren 30a – Franz Stuck, alemaniar margolaria, eskultore eta arkitektoa (j. 1863).
Abuztuaren 30a – Wilhelm Wien, alemaniar fisikaria, 1911ko Fisikako Nobel Saria (j. 1864).

Iraila

Irailaren 2a – Antonio Baztan, nafar politikari kontserbadorea (j. 1848).
Irailaren 12a – Mary Richmond, Gizarte-langintzaren aintzindaria eta soziologo estatubatuarra (j. 1861).
Irailaren 13a – Italo Svevo, italierazko idazlea (j. 1861).
Irailaren 16a – Marie Stritt, alemaniar antzerki-aktorea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista (j. 1855).

Urria

Urriaren 6a – Pádraic Ó Conaire, irlandar kazetari eta idazlea (j. 1882).
Urriaren 8a – Ivan Skvortsov-Stepanov, errusiar militante boltxebikea (j. 1870).
Urriaren 13a – Maria Feodorovna, Errusiako enperatriz ezkontidea (j. 1847).
Urriaren 13a – Anna Pavlyk, ukrainar idazle eta aktibista sozial eta kulturala (j. 1855).
Urriaren 20a - Mary Ingalls, estatubatuar idazlea (j. 1865).
Urriaren 22a – Andrew Fisher, Australiako lehen ministroa (j. 1862).

Azaroa

Azaroaren 13a – Enrico Cecchetti, italiar dantzaria eta ballet irakaslea (j. 1850).
Azaroaren 26a – Reinhard Scheer, Alemaniar Inperioko Itsas armadako almirantea (j. 1863).

Abendua

Abenduaren 1a – José Eustasio Rivera, kolonbiar poeta eta eleberrigilea (j. 1888).
Abenduaren 10a – Charles Rennie Mackintosh, eskoziar arkitekto, dekoratzaile eta diseinatzailea (j. 1868).
Abenduaren 20a – Eglantyne Jebb, britainiar gizarte-ekintzailea, Save the Childrenen sortzailea (j. 1876).
Abenduaren 21a – Luigi Cadorna, italiar jenerala, Caportetton jasotako italiar porrotarengatik ezaguna (j. 1850).
Abenduaren 29a – Eilif Peterssen, norvegiar margolaria (j. 1852).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Ekaina – Jean Baptiste Duhalde, Xilhar, euskal pilotaria (j. 1854).
Iraila – Agnès Souret, lapurtar modelo, dantzari eta aktorea, lehenengo Miss Frantzia (j. 1902).
Jean Baptiste Darricarrere, lapurtar idazlea (j. 1844).
Gregorio de la Revilla, politikaria eta Bilboko alkatea (j. 1857).
Nicolás Espartza, nafar margolaria (j. 1873).

Nobel saridunak

Kanpo estekak

Datuak: Q19715
Multimedia: 1928 / Q19715

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.