1925

1925. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa
Urteak	1922 • 1923 • 1924 • 1925 • 1926 • 1927 • 1928
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1925 ; MCMXXV
Ab urbe condita	2678
Armeniar egutegia	1374 ; ԹՎ ՌՅՀԴ
Bahá'í egutegia	81 – 82
Bengaliar egutegia	1332
Berber egutegia	2875
Egutegi budista	2469
Myanmarko egutegia	1287
Bizantziar egutegia	7433 – 7434
Koptoen egutegia	1641 – 1642
Etiopiar egutegia	1917 – 1918
Hebrear egutegia	5685 – 5686
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1981 – 1982
Shaka Samvat	1847 – 1848
Kali Yuga	5026 – 5027
Iraniar egutegia	1303 – 1304
Islamiar egutegia	1343 – 1344
Japoniar egutegia	Taishō 14; (大正14年)
Korear egutegia	4258
Thailandiar eguzki egutegia	2468
Holozeniar egutegia	11925

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Euskal Herria

Deusto, Bilboko auzoa gaur egun, Bizkaiko hiriburura batu egin zen.
Otsailaren 10 – Banco de Crédito de la Unión Minerak ordainketa-etendura adierazi zuen.
Irailaren 19 – Lasarteko zirkuituan, Donostiako Sari Nagusia egiten ari zirela, Paul Torchy pilotuak zuhaitz bat jo eta hil zen.

Mundua

Urtarrilaren 7a – Haurren greba hasi zen Bartzelonan. 9 eta 12 urte arteko haur langileak lan-baldintza gogorren aurka mobilizatu ziren.
Apirilaren 4: Schutzstaffel (SS) erakunde paramilitar naziaren sorrera. Hasiera batean, bere helburua Adolf Hitlerri babesa ematea zen, baina laster hazi zen tamainan eta garrantzian.
Maiatzaren 12: Paul Von Hindenburgek Alemaniako Lehendakaritzarako hauteskundeak irabazi zituen.
Uztailaren 18 – Adolf Hitler politikari eta militar austriarrak Mein Kampf manifestua argitaratu zuen.
Abenduaren 1 – Locarnoko Itunak sinatu ziren Londresen. Itunek hauek Mendebaldeko Europako mugak hobeto zehazten zituzten eta Alemaniaren eta indar aliatuen arteko tirabirak konpontzeko asmoa zuten.

Arte eta kultura

Martxoaren 21a – L'enfant et les sortilèges: Fantaisie lyrique en deux parties (euskaraz: Umea eta aztikeriak: fantasia lirikoa bi aktotan), Maurice Ravelen musika eta Sidonie Gabrielle Coletten libretoa duen opera estreinatu zen Montecarloko Operan.
George Bernard Shaw idazle irlandarrak Literaturako Nobel Saria jaso zuen.
Charles Chaplinek "The Gold Rush" pelikula protagonizatu zuen.
Franz Kafkaren "Prozesua" argitaratu zuten, idazlea hil ondoren.
Bauhaus eskola ireki zuten Dessau hirian (Alemania).

Kirolak

Alfredo Binda txirrindulari italiarrak irabazi zuen Italiako Giroa, eta hamarkada honetan beste hirutan lortu zuen.

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a – Mario Merz, italiar margolari eta eskultorea, Art povera mugimenduaren pintore aipagarrienetako bat (h. 2003).
Urtarrilaren 7a – Gerald Malcolm Durrell, britainiar naturalista eta idazlea (h. 1995).
Urtarrilaren 7a – Pierre Gripari, frantziar idazlea (h. 1990).
Urtarrilaren 8a – Bernardo Ruiz, espainiar txirrindularia.
Urtarrilaren 9a – Lee van Cleef, estatubatuar aktorea (h. 1989).
Urtarrilaren 12a – Katherine MacGregor, estatubatuar aktorea (h. 2018).
Urtarrilaren 13a – Martha Hildebrandt, perutar hizkuntzalaria eta politikaria (h. 2022).
Urtarrilaren 13a – Ron Tauranac, angloaustraliar ingeniari eta autoen-diseinatzailea (h. 2020).
Urtarrilaren 14a – Yukio Mishima, japoniar idazlea, poeta, aktorea eta zinema zuzendaria, XX. mendeko japoniar idazlerik garrantzitsuenetakoa (h. 1970).
Urtarrilaren 15a – Ignacio López Tarso, mexikar aktorea (h. 2023).
Urtarrilaren 18a – Gilles Deleuze, frantziar filosofoa (h. 1995).
Urtarrilaren 20a – Ernesto Cardenal, nikaraguar teologo, apaiz katoliko eta poeta (h. 2020).
Urtarrilaren 20a – Eugen Gomringer, boliviar jatorriko suitzar idazlea.
Urtarrilaren 21a – Josep Pintat i Solans, Andorrako gobernuburua (h. 2007).
Urtarrilaren 24a – Maria Tallchief, estatubatuar dantzaria (h. 2013).
Urtarrilaren 26a – Paul Newman, estatubatuar aktorea eta zinema zuzendaria (h. 2008).
Urtarrilaren 29a – Isidore Isou, errumaniar-frantziar idazlea (h. 2007).
Urtarrilaren 30a – Douglas Engelbart, estatubatuar asmatzailea, ordenagailuetako saguaren asmatzailea (h. 2013).
Urtarrilaren 31 – Manuel Jalón Corominas, espainiar asmatzailea, zoru-garbigailuaren eta botatzeko xiringaren asmatzailea (h. 2011).

Otsaila

Otsailaren 4a – Arne Åhman, suediar atleta, jauzi hirukoitzean espezializatua (h. 2022).
Otsailaren 5a – Pierre Abeberri, lapurtar apaiz katoliko domingotarra (h. 2015).
Otsailaren 6a – Pramoedya Ananta Toer, indonesiar idazlea, herrialde horretako garrantzitsuenetako bat (h. 2006).
Otsailaren 7a – Angel Bassols Batalla, mexikar itzultzaile, narratzaile eta saiakera-egilea (h. 2012).
Otsailaren 8a – Jack Lemmon, estatubatuar aktorea, bere belaunaldiko sarituenetakoa (h. 2001).
Otsailaren 10a – Javier Guibert, iruindar arkitektoa (h. 2011).
Otsailaren 11 – Amparo Rivelles, espainiar antzezlea (h. 2013).
Otsailaren 14a – José Caeiro, gipuzkoar futbolaria (h. 1981).
Otsailaren 16a – François-Xavier Ortoli, Europako Batzordeko presidentea (h. 2007).
Otsailaren 17a – Hal Holbrook, estatubatuar aktorea (h. 2021).
Otsailaren 18a – George Kennedy, estatubatuar aktorea (h. 2016).
Otsailaren 18a – Abdelsalam Majali, Jordaniako lehen ministroa (h. 2023).
Otsailaren 20a – Robert Altman, estatubatuar zinema zuzendaria (h.2006).
Otsailaren 21a – Tom Gehrels, estatubatuar astronomoa (h. 2011).
Otsailaren 21a – Sam Peckinpah, estatubatuar zinema zuzendari eta zinema, antzerki eta telebistako gidoigilea (h. 1984).
Otsailaren 22a – Edward Gorey, estatubatuar irudigile eta idazlea (h. 2000).
Otsailaren 23a – Fernando Martínez Sanabria, Chuli Martínez, espainiar-kolonbiar arkitektoa (h. 1991).
Otsailaren 24a – Etel Adnan, estatubatuar nazionalizatua frantses-libanoar artista bisuala, margolaria, poeta, idazlea, egillea eta marrazkilaria (h. 2021).
Otsailaren 25a – Shehu Shagari, Nigeriako presidentea (h. 2018).
Otsailaren 28a – Odón Alonso, espainiar orkestra-zuzendaria (h. 2011).

Martxoa

Martxoaren 1a - Vicenta Cortés Alonso, espainair artxibozaina, ikertzailea eta irakaslea (h. 2021).
Martxoaren 1a – Bélgica Adela Mirabal, Mirabal ahizpetako bat (h. 2014).
Martxoaren 3a – Zvi Zamir, israeldar militar eta espioia, Mosadeko zuzendaria (h. 2024).
Martxoaren 5a – Marie Mansart, frantziar aktorea (h. 2012).
Martxoaren 8a – Nina Lobkovskaia, Sobietar Batasuneko Armada Gorrian frankotiratzailea.
Martxoaren 9a – Francisco José Arnaiz, bizkaitar apaiza (h. 2014).
Martxoaren 12a – Louison Bobet, frantziar txirrindularia, Frantziako Tourra hiru aldiz jarraian irabazi zuen lehena (h. 1983).
Martxoaren 12a – Georges Delerue, frantziar musikagilea (h. 1992).
Martxoaren 12a – Leo Esaki, japoniar fisikaria, 1973ko Fisikako Nobel Saria.
Martxoaren 13a – Angelo Conterno, italiar txirrindularia (h. 2007).
Martxoaren 14a – John Wain, ingeles poeta eta saiakera-idazlea (h. 1994).
Martxoaren 16a – Raúl Sendic, uruguaiar politikaria eta gerrillaria (h. 1989).
Martxoaren 19a – Brent Scowcroft, estatubatuar militar eta politikaria (h. 2020).
Martxoaren 21a – Peter Brook, britainiar antzerkigile eta zinemagilea (h. 2022).
Martxoaren 21a – Hilda Gadea, perutar ekonomialaria (h. 1974).
Martxoaren 21a – Hugo Koblet, suitzar txirrindularia (h. 1964).
Martxoaren 21a – Concha Laca, zeramikaria, artisaua, dekoratzailea eta eskultorea (h. 2018).
Martxoaren 25a – Flannery O'Connor, estatubatuar idazlea (h. 1964).
Martxoaren 26a – Pierre Boulez, frantziar musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 2016).
Martxoaren 26a – Joxe Lasa Apalategi, apaiza, euskal idazlea eta euskaltzalea (h. 1983).
Martxoaren 27a – Henry Plumb, britainiar nekazari eta politikaria, Europako Parlamentuko lehendakaria (h. 2022).
Martxoaren 29a – José Luis Etxebarria Goiri, Begoñako dantzari, dantza-talde zuzendari eta txistularia (h. 2015).

Apirila

Apirilaren 1a – Wojciech Jerzy Has, poloniar zinema-zuzendaria (h. 2000).
Apirilaren 2a – George MacDonald Fraser, eskoziar idazlea (h. 2008).
Apirilaren 3a – André Giraud, frantziar politikaria (h. 1997).
Apirilaren 4a – Mary Begoña, euskal aktorea (h. 2020).
Apirilaren 6a – Alberto Pérez Zabala, bizkaitar futbolaria (h. 2014).
Apirilaren 12a – Evelyn Berezin, estatubatuar ingeniari informatikoa, testu prozesadoreen ama (h. 2018).
Apirilaren 14a – Abel Muzorewa, Zimbabwe Rhodesiako lehen ministroa (h. 2010).
Apirilaren 14a – Rod Steiger, estatubatuar aktorea (h. 2002).
Apirilaren 21a – Rita Macedo, mexikar aktorea, gidoilaria, ekoizlea eta jostuna (h. 1993).
Apirilaren 21a – Sibghatullah Mojaddedi, Afganistango presidentea (h. 2019).
Apirilaren 22a – Glòria Trías Rubiés, iberiar penintsulako zeramika grekoan espezializatutako arkeologo kataluniarra.
Apirilaren 26a – Angelita Alberdi, gipuzkoar erraketista.

Maiatza

Maiatzaren 1a – Scott Carpenter, estatubatuar astronauta eta akuanauta (h. 2013).
Maiatzaren 4a – Ruth First, apartheidaren kontrako hego afrikar kazetari, idazle eta ekintzailea (h. 1982).
Maiatzaren 4a – Luis Herrera Campins, Venezuelako presidentea (h. 2007).
Maiatzaren 7a – Luis de Castresana, euskal herritar kazetari, idazle eta margolaria (h. 1986).
Maiatzaren 8a – André-Paul Duchâteau, belgikar komikigilea (h. 2020).
Maiatzaren 8a – Ali Hassan Mwinyi, Tanzaniako 2. presidentea(h. 2024).
Maiatzaren 8a – Ignacio Pinedo, gipuzkoar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea (h. 1991).
Maiatzaren 9a – Carlos Sobrini, nafar arkitektoa (h. 2020).
Maiatzaren 11 – Rubem Fonseca, brasildar kronikaria eta eleberrigilea (h. 2020).
Maiatzaren 11 – Seber Ormaza, euskal herritar politikari eta abestigilea (h. 2010).
Maiatzaren 12a – Yogi Berra, estatubatuar beisbol jokalaria (h. 2015).
Maiatzaren 14a – Loleh Bellon, lapurtar antzezlea (h. 1999).
Maiatzaren 14a – Maria Beneyto, valentziar idazlea eta poeta, gaztelaniaz zein valentzieraz indatzi zuena (h. 2011).
Maiatzaren 14a – Oona O'Neill, Charlie Chaplin britainiar aktore, zinema zuzendari eta ekoizlearen emazte eta alarguna (h. 1991).
Maiatzaren 15a – Horacio Guarany, argentinar abeslari, konpositore eta idazlea (h. 2017).
Maiatzaren 16a – Nancy Roman, Hubbleren ama, estatubatuetako astronomoa eta NASAko lehen exekutiboetako bat (h. 2018).
Maiatzaren 16a – Nilton dos Santos, brasildar futbolaria, futbolaren historiako defentsa onenetako bat (h. 2013).
Maiatzaren 19a – Malcolm X, ministro musulman afrikar-amerikarra, beltzen eskubideen aldeko borrokalaria (h. 1965).
Maiatzaren 19a – Patxi Ondarra, Aita Ondarra, nafar fraide kaputxinoa eta euskaltzaina (h. 2005).
Maiatzaren 19a – Pol Pot, Khmer Gorrien liderra, Kanputxeako lehen ministroa eta genozida (h. 1998).
Maiatzaren 21a – Bernardino Pérez Elizaran, Pasieguito, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
Maiatzaren 22a – Emilio Carballido, mexikar idazlea (h. 2008).
Maiatzaren 22a – Jean Tinguely, suitzar eskultorea (h. 1991).
Maiatzaren 23a – Joshua Lederberg, estatubatuar mikrobiologo eta genetista, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2008).
Maiatzaren 25a – Rosario Castellanos, mexikar idazlea (h. 1974).
Maiatzaren 25a – Pepita Patiño Páez, espainiar militante antifrankista (h. 2015).
Maiatzaren 27a – Adelina Gutiérrez, irakasle, zientifiko eta akademikoa , Txileko astrofisikari aitzindaria (h. 2015).
Maiatzaren 28a – Bülent Ecevit, Turkiako presidentea (h. 2006).
Maiatzaren 28a – Dietrich Fischer-Dieskau, alemaniar opera-abeslaria, baritonoa (h. 2012).
Maiatzaren 31 – Francesc Candel, valentziar idazle eta kazetaria (h. 2007).
Maiatzaren 31 – Frei Otto, alemaniar arkitektoa (h. 2015).

Ekaina

Ekainaren 3a – Tony Curtis, estatubatuar aktorea (h. 2010).
Ekainaren 6a – Jacques d'Arribehaude, lapurtar idazlea (h. 2009).
Ekainaren 8a – Barbara Bush, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen dama (h. 2018).
Ekainaren 11 – William Styron, estatubatuar eleberrigilea (h. 2006).
Ekainaren 16a – Jean d'Ormesson, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 2017).
Ekainaren 17a – Henri Mathieu, lapurtar pediatra eta ikertzailea (h. 2013).
Ekainaren 21a – Giovanni Spadolini, Italiako 44. lehen ministroa (h. 1994).
Ekainaren 21a – Maureen Stapleton, estatubatuar aktorea (h. 2006)
Ekainaren 22a – Peter Seeberg, daniar idazlea (h. 1999).
Ekainaren 23a – Oliver Smithies, britaniar genetikaria, 2007ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2017).
Ekainaren 24a – Miren Arantzazu Goñi, gipuzkoar etnografoa (h. 2017).
Ekainaren 24a – Masanori Tokita, japoniar futbolaria (h. 2004).
Ekainaren 25a – Robert Venturi, estatubatuar arkitekto post-modernista (h. 2018)
Ekainaren 29a – Giorgio Napolitano, Italiako 11. Presidentea (h. 2023).
Ekainaren 29a – Hale Smith, estatubatuar musikagilea (h. 2009).
Ekainaren 29a – Cara Williams, estatubatuar aktorea (h. 2021).
Ekainaren 30a – Philippe Jaccottet, suitzar poeta, prosagile eta itzultzailea.

Uztaila

Uztailaren 1a – Farley Granger, estatubatuar aktorea (h. 2011).
Uztailaren 1a – Italo de Zan, italiar txirrindularia (h. 2020).
Uztailaren 2a – Medgar Evers, giza eskubideen alde borrokatu zuen estatubatuar aktibista (h. 1963).
Uztailaren 2a – Patrice Lumumba, Kongoko Errepublika Demokratikoko estreinako gobernuburu demokratikoa (h. 1961).
Uztailaren 2a – Olga Oleinik, sobietar matematikaria (h. 2001).
Uztailaren 6a – Bill Haley, estatubatuar musikaria, rock and rollaren sortzaileetako bat (h. 1981).
Uztailaren 8a – Jean Cau, frantziar kazetari eta idazlea (h. 1993).
Uztailaren 8a – Joaquim Veríssimo Serrão, portugaldar historialaria.
Uztailaren 9a – Borislav Stanković, serbiar saskibaloi-jokalaria eta entrenatzailea eta Saskibaloiko Nazioarteko Federazioaren idazkari nagusia (h. 2020).
Uztailaren 10a – Mahathir bin Mohamad, Malaysiako lehen ministroa.
Uztailaren 11 – Mercedes Colás, Porota, Giza Eskubideen aldeko argentinar ekintzailea, Maiatzaren Plazako Amak elkarteko lehendakariordea (h. 2021).
Uztailaren 11 – Nicolai Gedda, suediar opera-abeslaria, tenorra (h. 2017).
Uztailaren 11 – Juan Uharte Beaumont, nafar enpresaburu eta mezenasa (h. 2018).
Uztailaren 13a – Gustavo Torner, espainiar pintore eta eskultorea.
Uztailaren 14a – María Asunción Català, kataluniar irakaslea, matematikaria eta astronomoa (h. 2009).
Uztailaren 17a – Carla Boni, italiar abeslaria (h. 2009).
Uztailaren 17a – Carlos París, bizkaitar filosofoa, idazlea eta prentsa-zutabegilea (h. 2014).
Uztailaren 17a – Mohammad Hasan Sharq, Afganistango lehen ministroa.
Uztailaren 18a – François Augiéras, frantziar idazle eta margolaria (h. 1971).
Uztailaren 18a – Shirley Strickland, abiadura eta hesidun lasterketetan espezializatutako australiar atleta (h. 2004).
Uztailaren 19a – Jean-Pierre Faye, frantziar idazle eta filosofoa.
Uztailaren 20a – Jacques Delors, frantziar ekonomialari eta politikaria, Europako Batzordeko presidentea (h. 2023).
Uztailaren 20a – Frantz Fanon, Antilletako psikiatra eta iraultzailea (h. 1961).
Uztailaren 20a – Roger Laporte, frantziar idazlea (h. 2001).
Uztailaren 23a – Alain Decaux, frantziar historialaria eta idazlea (h. 2016).
Uztailaren 23a – Quett Masire, Botswanako presidentea (h. 2017).
Uztailaren 24a – Ignacio Aldekoa, gasteiztar idazlea (h. 1969).
Uztailaren 26a – Ana María Matute, gaztelaniazko kataluniar idazlea (h. 2014).
Uztailaren 27a – Lita de Lázzari, argentinar telebista-aurkezlea eta etxekoandre mediatikoa (h. 2015).
Uztailaren 28a – Baruch Blumberg, estatubatuar medikua, 1976ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2011).
Uztailaren 29a – Julita Beraza, gipuzkoar erraketista (h. 2020).
Uztailaren 29a – Mikis Theodorakis, greziar musikagilea eta politikaria (h. 2021).

Abuztua

Abuztuaren 1a – Ernst Jandl, austriar idazlea (h. 2000).
Abuztuaren 2a – Jorge Rafael Videla, Argentinako diktadorea (h. 2013).
Abuztuaren 3a – Alain Touraine, frantziar soziologoa (h. 2023).
Abuztuaren 6a – Conchita Ramos, Frantziako Erresistentziako kataluniar-frantziar kidea, nazien kontzentrazio-eremuetatik bizirik irten zena (h. 2019).
Abuztuaren 8a – Alija Izetbegović, lehendabiziko Bosnia-Herzegovinako presidentea (h. 2003).
Abuztuaren 9a – Emily Doyaga, estatubatuar hizkuntzalaria, euskararen eta euskal kulturaren erreferentziako bultzatzailea AEBetan (h. 2020).
Abuztuaren 11 – Arlene Dahl, estatubatuar aktorea (h. 2021).
Abuztuaren 12a – Thor Vilhjálmsson, islandiar idazlea (h. 2011).
Abuztuaren 13a – Agustín Cotorruelo, bizkaitar katedraduna eta politikaria (h. 1989).
Abuztuaren 13a – José Sazatornil, Saza, kataluniar zinema eta antzerki aktorea (h. 2015).
Abuztuaren 15a – Oscar Peterson, quebecar piano-jotzailea (h. 2007).
Abuztuaren 17a – John Hawkes, estatubatuar idazlea (h. 1998).
Abuztuaren 18a – Brian Aldiss, ingeles zientzia-fikziozko idazlea (h. 2017).
Abuztuaren 22a – Honor Blackman, ingeles aktorea (h. 2020).
Abuztuaren 22a – Alberto Ongaro, italiar idazle, kazetari eta komikigilea (h. 2018).
Abuztuaren 23a – Robert Mulligan, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2008).
Abuztuaren 25a – Thea Astley, australiar idazlea (h. 2004).
Abuztuaren 25a – Juanita Reina, espainiar antzezle eta kantaria (h. 1999).
Abuztuaren 26a – Alain Peyrefitte, frantziar politikaria (h. 1999).
Abuztuaren 28a – Francis Ebejer, maltar eleberrigilea, poeta eta antzerkigilea, malteraz eta ingelesez idatzi zuena (h. 1993).
Abuztuaren 28a – Donald O'Connor, estatubatuar dantzari, abeslari eta aktorea (h. 2003).
Abuztuaren 28a – Arkadi Strugatski, errusiar idazlea, bere anaiarekin batera zientzia fikzioan aritutakoa (h. 1991).
Abuztuaren 28a – Josep Subirà, kataluniar eskultorea (h. 2015).
Abuztuaren 31 – Maurice Pialat, frantziar zinema-zuzendari eta gidoigilea (h. 2003).

Iraila

Irailaren 1a – Roy J. Glauber, estatubatuar fisikaria, 2005eko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
Irailaren 1a – Mari Carmen Lasagabaster, Amaia, gipuzkoar erraketista (h. 2011).
Irailaren 3a – Miguel Sánchez-Mazas, espainiar filosofo eta matematikaria (h. 1995).
Irailaren 6a – Andrea Camilleri, italiar idazle, gidoilari eta zine eta antzerki zuzendaria (h. 2019).
Irailaren 6a – Ángel González, espainiar poeta (h. 2008).
Irailaren 6a – Freddie Oversteegen, Herbehereetako erresistentzia komunistako kidea II. Mundu Gerrako Herbehereetako okupazioan (h. 2018).
Irailaren 8a – Peter Sellers, ingeles aktorea (h. 1980).
Irailaren 11 – Agustín Argote, bizkaitar boxeolaria (h. 1996).
Irailaren 13a – Ian Hamilton, eskoziar abokatu eta ekintzaile abertzalea (h. 2022).
Irailaren 15a – Erika Köth, alemaniar sopranoa (h. 1989).
Irailaren 16a – Charles Haughey, Irlandako Taoiseacha (h. 2006).
Irailaren 16a – B. B. King, estatubatuar blues kantaria eta gitarra-jotzailea (h. 2015).
Irailaren 19a – Gérard Kango Ouédraogo, Volta Garaiko lehen ministroa (h. 2014).
Irailaren 20a – Ananda Mahidol (Rama VIII.a), Thailandiako erregea (h. 1946).
Irailaren 27a – Robert Edwards, ingeles biologoa, In vitro ernalketa arloko aitzindaria eta 2010eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2013).
Irailaren 28a – Seymour Cray, estatubatuar ingeniaria eta konputagailugintzaren aitzindaria (h. 1996).
Irailaren 29a – Viviane Forrester, frantziar saiakeragile, eleberrigile, kazetari eta literatur kritikaria (h. 2013).

Urria

Urriaren 1a – Adolfo Kaminsky, frantziar argazkilaria (h. 2023).
Urriaren 2a – José Cardoso Pires, portugaldar idazlea (h. 1998).
Urriaren 2a – Marcelino Garde, euskal idazle eta euskaltzalea (h. 1990).
Urriaren 3a – Simone Segouin, Frantziako Erresistentziako borrokalaria (h. 2023).
Urriaren 3a – Gore Vidal, estatubatuar idazlea (h. 2012).
Urriaren 5a – Antoine Gizenga, Kongoko Errepublika Demokratikoko lehen ministroa (h. 2019).
Urriaren 5a – Youenn Gwernig, bretoi idazle eta abeslaria (h. 2006).
Urriaren 5a – Roberto Juarroz, argentinar idazle eta poeta (h. 1995).
Urriaren 5a – Paul Wild, suitzar astronomoa (h. 2014).
Urriaren 8a – Jose Maria Saltsamendi, Salsamendi III.a, euskal herritar erremontelaria (h. 2013).
Urriaren 8a – Andrei Siniavski, errusiar idazlea (h. 1997).
Urriaren 10a – Jakes Casaubon, Nafarroa Behereko ikertzailea, irrati esataria eta pilotazalea (h. 2021).
Urriaren 11 – Elmore Leonard, estatubatuar idazlea (h. 2013).
Urriaren 13a – Margaret Thatcher, Erresuma Batuko lehen ministroa eta Thatcherismoaren sortzailea eta bultzatzaile nagusia (h. 2013).
Urriaren 14a – Phillip Tobias, hegoafrikar antropologoa (h. 2012).
Urriaren 15a – Aurora Bautista, espainiar aktorea (h. 2012).
Urriaren 15a – Bittor Kapanaga, otxandiar idazlea eta euskaltzalea (h. 2011).
Urriaren 16a – Angela Lansbury, ingeles aktore eta abeslaria (h. 2022).
Urriaren 18a – Ramiz Alia, lehendabiziko Albaniako presidentea (h. 2011).
Urriaren 19a – Raymond Impanis, belgiar txirrindularia (h. 2010).
Urriaren 19a – Czesław Kiszczak, Poloniako lehen ministroa (h. 2015).
Urriaren 20a – Juana Arrillaga, Arene II., gipuzkoar erraketista (h. 2022).
Urriaren 21a – Celia Cruz, kubatar abeslaria (h. 2003).
Urriaren 22a – Robert Rauschenberg, estatubatuar margolaria (h. 2008).
Urriaren 22a – Julia Uceda, espainiar irakaslea eta poeta.
Urriaren 23a – Johnny Carson, estatubatuar umorista eta telebista aurkezlea (h. 2005).
Urriaren 23a – Manos Hatzidakis, greziar musikagilea (h. 1994).
Urriaren 24a – Luciano Berio, italiar musikagilea (h. 2003).
Urriaren 24a – Ieng Sary, kanbodiar politikaria, Khmer Gorriak taldearen sortzaileetakoa (h. 2013).
Urriaren 24a – Toshio Iwatani, japoniar futbolaria (h. 1970).
Urriaren 25a - Aliya Moldagulova, sobietar frankotiratzailea, Sobietar Batasuneko heroia (h. 1944).
Urriaren 25a – Vassilakis Takis, greziar eskultorea, arte zinetikoa landu zuena (h. 2019).
Urriaren 27a – Warren Christopher, estatubatuar diplomatiko eta politikaria (h. 2011).
Urriaren 29a – Klaus Friedrich Roth, alemaniar-britainiar matematikaria (h. 2015).
Urriaren 31 – Lee Grant, estatubatuar aktore eta zuzendaria.
Urriaren 31 – Charles Willard Moore, estatubatuar arkitektoa (h. 1993).
Urriaren 31 – John A. Pople, britainiar kimikari teorikoa, 1998ko Kimikako Nobel Saria (h. 2004).

Azaroa

Azaroaren 2a – Modest Cuixart, kataluniar pintore, grabatzaile eta eszenografoa (h. 2007).
Azaroaren 3a – Margarita Arenaza, gipuzkoar erraketista (h. 2019).
Azaroaren 4a – Philippe Dreyfus, frantziar informatika aitzindaria (h. 2018).
Azaroaren 5a – Mixel Intxauspe, euskal herritar politikari eta bankaria (h. 2011).
Azaroaren 6a – Jean Aurel, frantziar zinemagilea (h. 1996).
Azaroaren 6a – Michel Bouquet, frantziar antzezlea (h. 2022).
Azaroaren 8a – Asunción Balaguer, kataluniar aktorea (h. 2019).
Azaroaren 8a – Manuel Garrido Jiménez, espainiar filosofoa (h. 2015).
Azaroaren 10a – Richard Burton, galestar aktorea (h.1984).
Azaroaren 10a – Jon Mirande, euskal idazlea, XX. mendeko olerkari esanguratsuenetakoa (h. 1972).
Azaroaren 11 – John Guillermin, britainiar zinemagilea (h. 2015).
Azaroaren 11 – Jose Luis Lekuona, Lexoti, gipuzkoar bertsolaria (h. 2006).
Azaroaren 11 – Jonathan Winters, estatubatuar aktore eta umorista (h. 2013).
Azaroaren 14a – Zhores Medvedev, errusiar biologoa (h. 2018).
Azaroaren 16a – Jose Javier Uranga, Oilarra, nafar kazetaria (h. 2016).
Azaroaren 17a – Rock Hudson, estatubatuar aktorea (h. 1985).
Azaroaren 17a – Charles Mackerras, australiar orkestra-zuzendaria (h. 2010).
Azaroaren 19a – Zygmunt Bauman, judu jatorriko poloniar soziologo, filosofo eta saio-idazlea (h. 2017).
Azaroaren 20a – Robert Kennedy, John Fitzgerald Kennedyren anaia eta AEBetako Fiskal Nagusia (h. 1968).
Azaroaren 20a – Maia Plisetskaya, errusiar dantzaria (h. 2015).
Azaroaren 23a – José Napoleón Duarte, El Salvadorko presidentea (h. 1990).
Azaroaren 24a – Simon van der Meer, herbeheretar fisikaria, 1984ko Fisikako Nobel Saria (h. 2011).
Azaroaren 25a – María Asquerino, espainiar aktorea (h. 2013).
Azaroaren 26a – Gregorio Conrado Álvarez, El Goyo, Uruguaiko diktadorea (h. 2016).
Azaroaren 26a – Leonardo Cremonini, italiar margolaria (h. 2010).
Azaroaren 27a – Claude Lanzmann, frantziar kazetaria, idazlea eta zinegilea (h. 2018).
Azaroaren 27a – Georgette Rizk, palestinar militante eta ekintzaile politiko, sozial eta feminista (h. 2018).
Azaroaren 29a – Ernst Happel, austriar futbolari eta entrenatzailea (h. 1992).
Azaroaren 29a – Ascensión Mendieta, memoria historikoaren aldeko borrokalari espainiarra (h. 2019).

Abendua

Abenduaren 1a – Martin Rodbell, estatubatuar biokimikaria, 1994ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1998).
Abenduaren 3a – Kim Dae-jung, Hego Koreako presidentea (h. 2009).
Abenduaren 4a – Albert Bandura, kanadar psikologoa (h. 2021).
Abenduaren 4a – Lino Lacedelli, italiar mendigoizalea, K2 mendiaren tontorrera lehen aldiz igo zen espedizioko kideetako bat (h. 2009).
Abenduaren 4a – Andrés Trobat, espainiar txirrindularia (h. 2011).
Abenduaren 5a – Anastasio Somoza Debayle, Nikaraguako presidentea (h. 1980).
Abenduaren 7a – Sydney Samuelson, britainiar zinema-zuzendaria eta argazki-zuzendaria (h. 2022).
Abenduaren 8a – Sammy Davis Jr., estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 1990).
Abenduaren 8a – Arnaldo Forlani, Italiako lehen ministroa (h. 2023).
Abenduaren 8a – Carmen Martín Gaite, espainiar idazlea (h. 2000).
Abenduaren 9a – Ernest Gellner, frantziar filosofo eta antropologo soziala (h. 1995).
Abenduaren 10a – Lucia Areitioaurtena, Erromaretakua, bizkaitar erraketista (h. 2019).
Abenduaren 11 – Paul Greengard, estatubatuar neurozientzialaria, 2000ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2019).
Abenduaren 13a – Dick Van Dyke, estatubatuar aktore, umorista, idazle, abeslari eta dantzaria.
Abenduaren 15a – Trần Thiện Khiêm, Hego Vietnamgo lehen ministroa (h. 2021).
Abenduaren 17a – Alphonse Boudard, frantziar eleberrigilea (h. 2000).
Abenduaren 18a – Maria Teresa Egaña, Maite, gipuzkoar erraketista.
Abenduaren 18a – John Szarkowski, estatubatuar museo-zaintzaile, historialari, arte-kritikari eta argazkilaria (h. 2007).
Abenduaren 19a – Rabah Bitat, Aljeriako presidentea (h. 2000).
Abenduaren 19a – Migel Irazusta, Polipaso, gipuzkoar aizkolari, segalari, gizonprobalari, akuilari, probalari, korrikalari eta jokorako aharien jabea (h. 2000).
Abenduaren 19a – Lepa Radić, serbiar jatorriko jugoslaviar partisanoa (h. 1943).
Abenduaren 23a – Pierre Bérégovoy, Frantziako lehen ministroa (h. 1993).
Abenduaren 25a – Carla Cordua, txiletar filosofoa.
Abenduaren 27a – Michel Piccoli, frantziar antzerki- eta zinema-antzezle eta ekoizlea (h. 2020).
Abenduaren 28a – Willy Kemp, luxenburgoar txirrindularia (h. 2021).
Abenduaren 28a – Hildegard Knef, alemaniar aktore, abeslari eta idazlea (h. 2002).
Abenduaren 28a – Milton Obote, Ugandako presidentea (h. 2005).
Abenduaren 29a – Luis Alberto Monge, Costa Ricako presidentea (h. 2016).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Batista Oliden, euskal arraunlari handienetakoa, Kontxako 13 Bandera irabazitakoa, guztiak arraunlari lanetan (h. 1998).
Estefana Irastorza, lapurtar poeta (h. 2018).
Jon Castañares Larreategi, bizkaitar politikari jeltzalea, Bilboko alkatea (h. 2015).
Luis Atxaga, gipuzkoar harrijasotzailea.
Manolo Legina, bilbotar musikaria, trikitilaria (h. 2020).
Marcelino García Villafranca, nafar olerkaria.
Maria Luisa Senar, gipuzkoar erraketista (h. 2016).
Maruja Fernández, espainiar irrati-esataria (h. 2001).
Modesto Maiz, Okelar, gipuzkoar herri-bertsolaria (h. 1997).
Olga Cazalis, bizkaitar erraketista (h. 2018).
Patxi Beitia, Kezka dantza taldeko zuzendaria, Alkartasuna Dantza taldeko sortzailea eta aurreskularia (h. 2007).
Sara Estévez, lehen emakume kazetari, kirol kronista eta irrati kirol programa bateko zuzendaria.
Elisabeth Domitien, Afrika Erdiko Errepublikako lehen ministroa, kargu horretan aritutako emakume bakarra (h. 2005).
Hilkka Rantaseppä-Helenius, finlandiar astronomoa (h. 1975).
Idi Amin, Ugandako presidente eta diktadorea, giza-eskubideen bortxaketagatik ezaguna (h. 2003).
Julia Sánchez Carrilero, espainiar arkeologoa (h. 2016).
Margarita Tutulani, Bigarren Mundu Gerran italiar okupazioaren aurka borrokatu zen albaniar ekintzaile komunista (h. 1943).

Heriotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 5a – Jevhenia Box, ukrainar militante komunista (j. 1879).
Urtarrilaren 22a – Fanny Bullock Workman, estatubatuar geografoa, kartografoa, esploratzailea, bidaia idazlea eta mendizalea (j. 1859).

Otsaila

Otsailaren 3a – Oliver Heaviside, ingeles fisikaria, ingeniari elektrikoa, irrati-telegrafista eta matematia (j. 1850).
Otsailaren 14a – Jacques Rivière, frantziar idazle, kritikari eta argitaratzailea (j. 1886).
Otsailaren 17a – Ignacio Andrade, Venezuelako presidentea (j. 1839).
Otsailaren 23a – Manuel Aranatz, bizkaitar kazetari eta idazlea (j. 1875).
Otsailaren 23a – Joel Hastings Metcalf, estatubatuar astronomoa (j. 1866).
Otsailaren 24a – Hjalmar Branting, suediar politikaria, 1921eko Bakearen Nobel Saria (j. 1860).
Otsailaren 28a – Friedrich Ebert, Weimarko Errepublikako lehen lehendakaria (j. 1871).

Martxoa

Martxoaren 5a – Johan Jensen, danimarkar matematikaria eta ingeniaria (j. 1859).
Martxoaren 7a – Georgi Lvov, errusiar estadista, Errusiako behin-behineko Gobernuaren burua (j. 1861).
Martxoaren 8a – Juliette Wytsman, belgikar margolari inpresionista (j. 1866).
Martxoaren 12a – Sun Yat-sen, Txinako iraultzailea (j. 1866).
Martxoaren 16a – August von Wassermann, alemaniar bakteriologoa (j. 1866).
Martxoaren 20a – George Curzon (Curzon of Kedleston I. markesa), britainiar politikari kontserbadorea (j. 1859).
Martxoaren 30a – Rudolf Steiner, austriar filosofoa (j. 1861).

Apirila

Apirilaren 8a – Karl von Pflanzer-Baltin, Austria-Hungariako jenerala, Lehen Mundu Gerran parte hartu zuena (j. 1855).
Apirilaren 11 – Hermann Paasche, alemaniar ekonomialari eta estatistikaria (j. 1851).
Apirilaren 15a – John Singer Sargent, erbesteratutako estatubatuar margolaria, bete belaunaldiko erretratu margolari nabarmenena (j. 1856).
Apirilaren 29a – Juan Kruz Goienetxe Elorga, nafar apaiz eta idazlea (j. 1857).

Maiatza

Maiatzaren 2a – Johann Palisa, austriar astronomoa (j. 1848).
Maiatzaren 7a – Boris Savinkov, errusiar eserista (j. 1879).
Maiatzaren 10a – William Massey, Zeelanda Berriko 19. lehen miniistroa (j. 1856).
Maiatzaren 14a – Henry Rider Haggard, ingeles idazlea (j. 1856).
Maiatzaren 16a – Santos López de Letona, bizkaitar enpresaria, negozio-gizona eta hainbat obra publikoren bultzatzailea (j. 1842).
Maiatzaren 22a – John French, britainiar militarra, Lehen Mundu Gerran ezaguna (j. 1852).

Ekaina

Ekainaren 1a – Thomas R. Marshall, Ameriketako Estatu Batuetako 28. presidenteordea (j. 1854).
Ekainaren 2a – Mariola Sirakova, bulgariar anarkista (j. 1904).
Ekainaren 3a – Camille Flammarion, frantziar astronomo eta idazlea (j. 1842).
Ekainaren 4a – Pierre Louÿs, frantziar olerkari eta idazlea (j. 1870).
Ekainaren 11 – José Ignacio Garmendia, argentinar militarra, margolaria, idazlea eta diplomazialaria (j. 1841).
Ekainaren 18a – Matilde Luisa Bavarian, bavariar printzesa (j. 1843).
Ekainaren 22a – Felix Klein, alemaniar matematikaria (j. 1849).
Ekainaren 29a – Christian Michelsen, Norvegiako lehen ministroa (j. 1857).

Uztaila

Uztailaren 1a – Erik Satie, frantziar musikagilea (j. 1866).
Uztailaren 12a – Harry John Lawson, britainiar bizikleta diseinatzailea, txirrindularia, motorraren industriaren aitzindaria eta iruzurtia (j. 1852).
Uztailaren 14a – Pancho Villa, filipinar boxeolaria, historiako borrokalari asiarrik onenetakotzat hartua (j. 1901).
Uztailaren 17a – Lovis Corinth, alemaniar artista eta idazlea (j. 1858).
Irailaren 20a – Charles Cottet, inpresionismo ondokoaren frantziar margolaria (j. 1863).
Uztailaren 26a – Gottlob Frege, alemaniar matematikaria (j. 1848).
Uztailaren 26a – William Jennings Bryan, estatubatuar hizlari eta politikaria (j. 1860).
Uztailaren 28a – Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (j. 1844).

Abuztua

Abuztuaren 6a – Gregorio Ricci-Curbastro, italiar matematikaria (j. 1853).
Abuztuaren 24a – Felix Sesumaga, euskal herritar futbolaria (j. 1898).
Abuztuaren 25a – Franz Conrad von Hötzendorf, Lehen Mundu Gerran paper oso garrantzitsua izan zuen austriarra (j. 1852).

Iraila

Irailaren 7a – René Viviani, Frantziako lehen ministroa (j. 1863).
Irailaren 19a – Francis Darwin, britainiar botanikaria (j. 1848).
Irailaren 19a – Georg August Schweinfurth, alemaniar esploratzaile, etnologo eta botanikaria (j. 1836).
Irailaren 29a – Léon Bourgeois, Frantziako lehen ministroa eta 1920ko Bakearen Nobel Saria (j. 1851).

Urria

Urriaren 10a – James Buchanan Duke, estatubatuar industrialaria, zigarroaren fabrikazio eta marketin modernoa sartu zituena (j. 1856).
Urriaren 11 – Berthe Marx, frantziar pianista eta musikagilea (j. 1859).
Urriaren 16a - Christian Krohg, norvegiar margolari, ilustratzaile, idazle eta kazetaria (j. 1852).
Urriaren 31 – Mikhail Frunze, Armada Gorriko komandantea (j. 1885).
Urriaren 31 – Max Linder, frantziar-zinema antzezlea (j. 1883).

Azaroa

Azaroaren 4a – Karmelo Etxegarai, gipuzkoar idazle eta historialaria (j. 1865).
Azaroaren 5a – Sidney Reilly, errusiar espioia, Erresuma Batuko Secret Inteligence Service-rentzat lan egin zuena (j. 1874).
Azaroaren 16a – Gerhard Hessenberg, alemaniar matematikaria (j. 1874).
Azaroaren 19a – Henri Fayol, frantziar meategi-ingeniaria (j. 1841).
Azaroaren 20a – Alexandra Danimarkakoa, Erresuma Batuko erregina ezkontidea (j. 1844).
Azaroaren 20a – Stefan Żeromski, poloniar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1864).
Azaroaren 25a – Vajiravudh, Siamgo erregea (j. 1881).
Azaroaren 27a – Roger de La Fresnaye, frantziar margolari kubista (j. 1885).

Abendua

Abenduaren 5a – Wladyslaw Stanislaw Reymont, poloniar idazlea eta eleberrigilea, 1924ko Literaturako Nobel saria (j. 1867).
Abenduaren 6a – Agustin Murua Balerdi, bizkaitar kimikaria (j. 1874).
Abenduaren 8a – Juan Manuel Lertxundi, euskal idazlea (j. 1870).
Abenduaren 9a – Pablo Iglesias Posse, espainiar politikaria, sozialismoaren figura nagusia (j. 1850).
Abenduaren 13a – Antonio Maura, Espainiako gobernuburua (j. 1853).
Abenduaren 19a – Elizabeth Hughes, galestar pedagogoa, emakumeen heziketaren sustatzailea (j. 1851).
Abenduaren 21a – Jules Méline, Frantziako lehen ministroa (j. 1838).
Abenduaren 28a – Sergei Esenin, errusiar olerkaria (j. 1895).
Abenduaren 29a – Félix Vallotton, suitzar eta frantziar margolari, eskultore, xilografien egile eta idazlea (j. 1865).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Mari Luixa Erdozio, lapurtar bertsolaria (j. 1846).
Mariana Hargain, lapurtar bertsolaria (j. 1860).
Maxime Clérisse, baxenafar legegizona (j. 1841).
Vicente Cutanda, espainiar margolaria (j. 1850).

Nobel saridunak:

Fisika: James Franck eta Gustav Ludwig Hertz
Kimika: Richard Adolf Zsigmondy
Literatura: George Bernard Shaw
Medikuntza: eman gabe
Bakea: Austen Chamberlain eta Charles Gates Dawes

Kanpo estekak

Datuak: Q18107
Multimedia: 1925 / Q18107

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.