1923

1923. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa
Urteak	1920 • 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 • 1926
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1923 ; MCMXXIII
Ab urbe condita	2676
Armeniar egutegia	1372 ; ԹՎ ՌՅՀԲ
Bahá'í egutegia	79 – 80
Bengaliar egutegia	1330
Berber egutegia	2873
Egutegi budista	2467
Myanmarko egutegia	1285
Bizantziar egutegia	7431 – 7432
Koptoen egutegia	1639 – 1640
Etiopiar egutegia	1915 – 1916
Hebrear egutegia	5683 – 5684
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1979 – 1980
Shaka Samvat	1845 – 1846
Kali Yuga	5024 – 5025
Iraniar egutegia	1301 – 1302
Islamiar egutegia	1341 – 1342
Japoniar egutegia	Taishō 12; (大正12年)
Korear egutegia	4256
Thailandiar eguzki egutegia	2466
Holozeniar egutegia	11923

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Urtarrilaren lehenengo astea – Rosewoodeko sarraskia
Urtarrilaren 10etik 14ra – Klaipedako matxinada
Urtarrilaren 11: Frantziak eta Belgikak Ruhren okupazioa abiatu zuten, Alemaniak gerra-ordainak ematera behartzeko.
Urtarrilaren 26a:
- Sun–Joffe_manifestua sinatu zen Txinako Errepublikaren eta Sobietar Batasunaren arteko lankidetza bultzatzeko.
- Kuomintang alderdi nazionalista eta Txinako Alderdi Komunista Lehen Fronte Batuan elkartu ziren, Txinako Gerraren Jaunen Aroarekin amaitu asmoz.
Martxoaren 24a – Grezia errepublika bihurtu zen.
Maiatzaren 24a – Irlandako Guda Zibila amaitu zen.
Ekainaren 18a – Etna sumendiaren erupzioa Sizilian (Italia). 60.000 pertsona etxerik gabe gelditu zen.
Ekaina: Weimarko Errepublikako hiperinflazioan, Alemaniar markoaren balioa suntsitu zen.
Uztailaren 6a – Sobietar Errepublika Sozilaisten Batasuna (SESB) sortu zuten.
Uztailaren 19a – Pancho Villa segada batean erail zuten Mexikon. Familia kontuengatik bidaian zela bere autoa 150 balaz tirokatu zuten.
Uztailaren 24: Lausanako Ituna sinatu zen, gaur egungo Turkiaren mugak zehazten zituena. Turkiako Independentzia Gerra amaitzeaz gain, Sèvresko Ituna ordezkatu zuen.
Abuztuaren 31: Korfuko krisialdia: Italiak Greziako Korfu bonbardatu eta okupatu zuen, Grezian eraildako jeneral italiar batengatik kalte-ordainak eskatzeko.
Irailaren 1a – Kanto izeneko eskualdean (Japonia), 100.000 pertsona baino gehiago hil ziren gertatutako lurrikara handiaren ondorioz.
Irailaren 13a – Miguel Primo de Riverak Estatu-kolpe militarra eman zuen Espainian, eta diktadura 7 urtez ezarri.
Irailaren 27: Korfuko krisialdiaren amaiera, Enbaxadoreen Konferentziak Italiaren alde egin eta gero.
Urriaren 23-25: Hamburgoko Altxamendua
Urriaren 29a – Turkia errepublika bilakatu zen, Otomandar Inperioa desagertu ondoren, eta Mustafa Kemal Atatürk presidente izendatu zuten.
Azaroaren 8: Municheko Putscha, Adolf Hitler saiatu zen Naziekin batera gobernua botatzen. Hurrengo egunean atxilotu zuten.

Arte eta kultura

Galeusca sortu zuten Bartzelonan Galizia, Euskal Herria eta Kataluniako politikari, idazle eta kulturgile batzuk, Rafael Casanovaren omenez, doi-doi Miguel Primo de Riveraren diktadura ezarri baino lehentxeago.
Martxoaren 23a – Maese Pedroren erretaula (gaztelaniaz: El retablo de Maese Pedro), Manuel de Fallaren musika duen opera estreinatu zen Sevillako San Fernando antzokian.
Marlene Dietrich abeslari eta aktoreak bere debuta egin zuen zineman.

Kirolak

Apirilaren 14a – Bost Nazioen Txapelketa amaitu zen Ingalaterraren zortzigarren garaipenarekin.
Maiatzaren 13a – Frantziako errugbi txapelketaren finala: Stade Toulousain taldeak Aviron Bayonnais 3-0 menderatu zuen.
Maiatzaren 26an abiatu zen Le Manseko 24 Orduak auto lasterketa lehenengo aldiz.

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a – Valentina Cortese, italiar aktorea (h. 2019).
Urtarrilaren 1a – Milt Bags Jackson, estatubatuar jazz bibrafono-jolea (h. 1999).
Urtarrilaren 1a – Ousmane Sembène, senegaldar idazlea eta zinemagilea (h. 2007).
Urtarrilaren 2a – Cathal Goulding, irlandar abertzalea izan zen. Irlandako mugimendu independentistaren buruzagietako bat (h. 1998).
Urtarrilaren 3a – Pedro Mendizabal, bizkaitar abokatu eta politikaria (h. 1982).
Urtarrilaren 6a – Norman Kirk, Zeelanda Berriko 29. lehen ministroa (h. 1974).
Urtarrilaren 8a – Jelizaveta Andrejević, jugoslaviar eta serbiar partisanoa, Jugoslaviako Herriaren Heroi izendatua (h. 1943).
Urtarrilaren 12a – Alice Miller, suitzar psikoanalista, umeen tratu txarren eta gizartearen eragina indibiduetan egindako lanengatik famatua (h. 2010).
Urtarrilaren 15a – Lee Teng-hui, Taiwango presidentea (h. 2020).
Urtarrilaren 16a – Esteban Etxebarria, bizkaitar futbolaria (h. 1987).
Urtarrilaren 18a – Pierre Andiazabal, lapurtar itzultzaile eta apaiza (h. 2020).
Urtarrilaren 19a – Eugenio de Andrade, portugaldar poeta (h. 2005).
Urtarrilaren 20a – Nora Brockstedt, norvegiar abeslaria (h. 2015).
Urtarrilaren 20a – Jose Sebastian Laboa, donostiar apaiza eta nuntzio apostolikoa (h. 2002).
Urtarrilaren 21a – Lola Flores, La Faraona, espainiar kopla abeslari, dantzari eta aktorea (h. 1995).
Urtarrilaren 24a – Javier Azagra, nafar apaiza, Cartagenako apezpikua (h. 2014).
Urtarrilaren 25a – Arvid Carlsson, suediar neurofarmakologoa, 2000ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2018).
Urtarrilaren 29a – Paddy Chayefsky, estatubatuar antzerkigile, gidoilari eta eleberrigilea (h. 1981).
Urtarrilaren 29a – Jack Burke Jr., estatubatuar golflaria (h. 2024).
Urtarrilaren 31 – Norman Mailer, estatubatuar idazlea (h. 2007).

Otsaila

Otsailaren 1a – Juan del Campo Esteibar, gipuzkoar belar hockey jokalaria (h. 2010).
Otsailaren 2a – Manuel Juaristi, gipuzkoar idazlea (h. 2011).
Otsailaren 2a – Albert Ràfols-Casamada, kataluniar pintorea eta poeta (h. 2009).
Otsailaren 3a – Jean Babilée, frantziar dantzaria eta koreografoa (h. 2014).
Otsailaren 3a – Maurice Jouvet, lapurtar aktorea (h. 1999).
Otsailaren 4a – Belisario Betancur, Kolonbiako presidentea (h. 2018).
Otsailaren 4a – Joan Vollmer, Beat belaunaldiak hasieran izan zuen emakumerik garrantzitsuena (h. 1951).
Otsailaren 6a – Marcel Rémy, suitzar alpinista, 90 urte bete ondoren eskaladan jarraitzeagatik ezaguna (h. 2022).
Otsailaren 7a – Javier Iraburu, nafar futbolaria (h. 1982).
Otsailaren 8a – Lilli Suburg, estoniar kazetari, idazle eta feminista (j. 1841).
Otsailaren 9a – Brendan Behan, gaeleraz eta ingelesez idatzi zuen irlandar poeta, idazle eta dramagilea (h. 1964).
Otsailaren 9a – André Gorz, austriar-frantziar idazle eta filosofoa (h. 2007).
Otsailaren 9a – Fernanda de Utrera, andaluziar flamenko-kantaria (h. 2006).
Otsailaren 10a – Ahti Karjalainen, Finlandiako lehen ministroa (h. 1990).
Otsailaren 12a – Mel Powell, estatubatuar musikagilea, piano-jotzailea eta musika-irakaslea (h. 1998).
Otsailaren 12a – Franco Zeffirelli, italiar zinema zuzendaria (h. 2019).
Otsailaren 13a – Pedro Gómez Valderrama, kolonbiar idazlea, kazetaria eta diplomatikoa (h. 1992).
Otsailaren 13a – Chuck Yeager, Ameriketako Estatu Batuetako Aireko Armadako pilotu militarra (h. 2020).
Otsailaren 15a – Alejandro Artetxe, Arratiako lehoia, bizkaitar boxeolaria (h. 1998).
Otsailaren 15a – Jelena Bonner, sobietar giza-eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2011).
Otsailaren 16a – Marjorie Rice, estatubatuar matematikari amateurra, planoko lau teseladun pentagonal mota aurkitu zituelako ezaguna (h. 2017).
Otsailaren 17a – Buddy DeFranco, jazzeko estatubatuar klarinete jotzailea (h. 2014).
Otsailaren 17a – Silvana Roth, italiar-argentinar aktore eta politikaria (h. 2010).
Otsailaren 19a – Julita Berrojalbiz, bizkaitar irakasle eta euskaltzalea, Bizkaiko ikastolen mugimenduaren bultzatzailea izandakoa (h. 1998).
Otsailaren 20a – Juanita Arenaza, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
Otsailaren 20a – Forbes Burnham, Guyanako presidentea (h. 1985).
Otsailaren 20a – Helen Murray Free, estatubatuar emakume kimikari eta hezitzailea (h. 2021).
Otsailaren 22a – Jaime Escudero, bizkaitar futbolaria (h. 2012).
Otsailaren 23a – Ioannis Grivas, Greziako lehen ministroa (h. 2016).
Otsailaren 27a – Dexter Gordon, estatubatuar jazz saxofoi jolea (h. 1990).
Otsailaren 28a – Charles Durning, estatubatuar aktorea (h. 2012).

Martxoa

Martxoaren 2a – Masao Ono, japoniar futbolaria (h. 2001).
Martxoaren 3a – Walter Kohn, estatubatuar fisikaria eta matematikaria, 1998ko Kimikako Nobel Saria (h. 2016).
Martxoaren 5a – Juan José Mencía, bizkaitar futbolaria (h. 2012).
Martxoaren 7a – Vladimír Zábrodský, txekoslovakiar izotz hockey jokalaria eta tenislaria (h. 2020).
Martxoaren 8a – Sabin Irizar, gipuzkoar idazlea (h. 1995).
Martxoaren 8a – Walter Jens, alemaniar idazlea (h. 2013).
Martxoaren 9a – André Courrèges, euskaldun moda sortzailea, minigona modan jarri zuelako ospetsua (h. 2016).
Martxoaren 10a – Val Logsdon Fitch, estatubatuar fisikaria, 1980ko Fisikako Nobel Saria (h. 2015).
Martxoaren 11 – Agatha Barbara, Maltako 3. presidentea (h. 2002).
Martxoaren 12a – Wally Schirra, estatubatuar astronauta (h. 2007).
Martxoaren 13a – Emil Karewicz, poloniar aktorea (h. 2020).
Martxoaren 14a – Diane Arbus, estatubatuar argazkilaria (h. 1971).
Martxoaren 14a – Celeste Rodrigues, portugaldar abeslaria (h. 2018).
Martxoaren 17a – Tosia Malamud, mexikar eskultorea (h. 2008).
Martxoaren 19a – Giuseppe Rotunno, italiar argazki-zuzendaria (h. 2021).
Martxoaren 19a – Pamela Britton, estatubatuar aktorea (h. 1974).
Martxoaren 21a – Reszo Nyers, hungariar politikari eta ekonomista (h. 2018).
Martxoaren 21a – Nizar Qabbani, siriar poeta eta diplomatikoa (h. 1998).
Martxoaren 22a – Marcel Marceau, frantziar mimoa, egungo mimoaren eta pantomimaren berritzaile eta bultzatzaile nagusia (h. 2007).
Martxoaren 23a – Ralph Giordano, alemaniar idazlea (h. 2014).
Martxoaren 25a – Wim van Est, herbeheretar txirrindularia (h. 2003).
Martxoaren 27a – Shūsaku Endō, japoniar idazlea, Japoniako literatura modernoan ikuspegi katolikoa sartu zuena (h. 1996).
Martxoaren 27a – Jack O'Neill, estatubatuar enpresaburua, neoprenoko bainujantziaren asmatzailea (h. 2017).
Martxoaren 31 – Shoshana Damari, hebrear musikaren erregina, yemendar-israeldar abeslaria (h. 2006).
Martxoaren 31 – Antonio Ubieto, bereziki Erdi Aroa ikertu zuen espainiar historialari eta hizkuntzalaria (h. 1990).

Apirila

Apirilaren 4a – Ignacio Orbaizeta, euskal txirrindularia eta enpresaburua (h. 2011).
Apirilaren 4a – Peter Vaughan, ingeles aktorea (h. 2016).
Apirilaren 5a – Nguyên Van Thieu, Hego Vietnamgo presidentea (h. 2001).
Apirilaren 6a – Edmundo Markuleta, gipuzkoar komikigile eta margolaria (h. 1989).
Apirilaren 6a – Eladia Zubizarreta, Ermua II, bizkaitar erraketista (h. 2020).
Apirilaren 8a – José Gallego, gipuzkoar futbolaria, Ingalaterran aritutakoa (h. 2006).
Apirilaren 12a – Dolores Castro, mexikar poeta, kontalaria, saiokeragilea eta kritikari literarioa (h. 2022).
Apirilaren 13a – Fernando Lázaro Carreter, espainiar hizkuntzalaria (h. 2004).
Apirilaren 14a – John Holt, estatubatuar idazle eta hezitzailea (h. 1985).
Apirilaren 17a – Lindsay Anderson, indiar-ingeles antzerki eta zinema zuzendaria (h. 1994).
Apirilaren 17a – Katharina Reiss, alemaniar itzultzaile eta itzulpen teorialaria (h. 2018).
Apirilaren 19a – Lygia Fagundes Telles, brasildar idazlea (h. 2022).
Apirilaren 20a – Tito Puente, estatubatuar musikagile eta perkusio-jotzailea (h. 2000).
Apirilaren 22a – Bettie Page, estatubatuar modeloa (h. 2008).
Apirilaren 22a – Aaron Spelling, estatubatuar telebista ekoizle eta idazlea (h. 2006).
Apirilaren 23a – Salvador Freixedo, apaiz katolikoa eta gai paranormalen ikertzailea, Espainian parapsikologia eta ufologiaren erreferentea (h. 2019).
Apirilaren 23a – Teresa Gantxegi, gipuzkoar gizarte-ekintzailea (h. 2020).
Apirilaren 27a – Eduardo García de Enterría, espainiar legegizona eta abokatua (h. 2013).
Apirilaren 27a – Carlos Edmundo de Ory, espainiar poeta eta narratzailea (h. 2010).
Apirilaren 29a – Irvin Kershner, estatubatuar zinema eta telebista zuzendari, ekoizle eta aktorea (h. 2010).

Maiatza

Maiatzaren 1a – Joseph Heller, estatubatuar idazlea (h. 1999).
Maiatzaren 1a – Salma Kuzbari, libanoar idazlea, poeta, eta itzultzailea (h. 2006).
Maiatzaren 2a – Josefa Egaña, Pepita, Pichón, gipuzkoar erraetista .
Maiatzaren 2a – Patrick John Hillery, Irlandako presidentea (h. 2008).
Maiatzaren 5a – Sergei Akromeiev, sobietar militar eta politikaria, Sobietar Batasuneko Heroia (h. 1991).
Maiatzaren 7a – Anne Baxter, estatubatuar aktorea (h. 1985).
Maiatzaren 10a – Heydar Aliev, Azerbaijango presidentea (h. 2003).
Maiatzaren 13a – Jean Haritxelhar, nafar euskaltzaina, politikaria eta literatura ikerlaria (h. 2013).
Maiatzaren 13a – Rafael Landín, galiziar kazetari eta politikaria, Arabako gobernadore zibila (h. 2005).
Maiatzaren 15a – Richard Avedon, estatubatuar argazkilaria (h. 2004).
Maiatzaren 16a – Merton Miller, estatubatuar ekonomista, 1990eko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2000).
Maiatzaren 18a – Hugh Shearer, Jamaikako lehen ministroa (h. 2004).
Maiatzaren 22a – Aline Griffith, hispanoestatubatuar aristokrata, espioia eta idazlea (h. 2017).
Maiatzaren 22a – Max Velthuijs, herbeheretar ilustratzailea (h. 2005).
Maiatzaren 23a – Alicia de Larrocha, espainiar pianista, XX. mendeko piano-jotzaile hoberenetariko bat (h. 2009).
Maiatzaren 23a – Eduardo Lourenço, portugaldar idazle, irakasle, kritikari, filosofo eta saiakeragilea (h. 2020).
Maiatzaren 23a – Palden Thondup Namgyal, azken Sikkimgo erregea (h. 1982).
Maiatzaren 26a – André Alvarez, lapurtar errugbilaria (h. 2005).
Maiatzaren 27a – Henry Kissinger, estatubatuar politikaria, 1973ko Bakearen Nobel Saria (h. 2023).
Maiatzaren 27a – Lorenzo Milani, italiar apaiz eta pedagogoa (h. 1967).
Maiatzaren 27a – Inge Morath, austriar-estatubatuar argazkilaria, Magnum Photos Agentzian sartzea lortu zuen lehen emakumea (h. 2002).
Maiatzaren 28a – György Ligeti, hungariar-austriar musikagilea (h. 2006).
Maiatzaren 29a – Bernard Clavel, frantziar idazlea (h. 2010).
Maiatzaren 31 – Ellsworth Kelly, estatubatuar pintore eta eskultorea (h. 2015).
Maiatzaren 31 – Rainiero III.a, Monakoko Printzea (h. 2005).

Ekaina

Ekainaren 2a – Violeta Jakova, bulgariar partisano eta militante komunista (h. 1944).
Ekainaren 2a – Lloyd Shapley, estatubatuar ekonomialaria, 2012ko Ekonomiako Nobel saria (h. 2016).
Ekainaren 3a – Erika Böhm-Vitense, alemaniar jatorriko estatubatuar astrofisikaria (h. 2017).
Ekainaren 3a – Kepa Derteano, bizkaitar idazlea, kazetaria eta poeta (h. 2004).
Ekainaren 3a – Igor Xafarevitx, errusiar matematikaria (h. 2017).
Ekainaren 5a – George Montague, "Herriko Gayrik Zaharrena", gay eskubideen aldeko britainiar aktibista (h. 2022).
Ekainaren 5a – Jesús Rafael Soto, venezuelar pintore eta eskultorea (h. 2005).
Ekainaren 9a – Torcuato Luca de Tena, Luca de Tenako markesa, espainiar idazle eta kazetaria (h. 1999).
Ekainaren 10a – Robert Maxwell, txekiar-britainiar argitaratzaile, politikari eta hedabideen alorreko negozio-gizona (h. 1991).
Ekainaren 12a – Juan Arza, Arza, nafar futbolaria eta entrenatzailea (h. 2011).
Ekainaren 15a – Erland Josephson, suediar aktore, zinema zuzendari eta idazlea (h. 2012).
Ekainaren 15a – Ninian Stephen, Australiako gobernadore orokorra (h. 2017).
Ekainaren 18a – José Luis Ozores, espainiar aktorea (h. 1968).
Ekainaren 19a – Andrés Rodríguez Pedotti, Paraguaiko presidentea (h. 1997).
Ekainaren 24a – Yves Bonnefoy, frantziar poeta (h. 2016).
Ekainaren 25a – Sam Francis, estatubatuar margolari eta grabatzailea (h. 1994).
Ekainaren 28a – Tomás Asiain, nafar musikagile eta militarra (h. 1989).

Uztaila

Uztailaren 2a – Wisława Szymborska, poloniar idazlea, 1996ko Literaturako Nobel Saria (h. 2012).
Uztailaren 6a – Wojciech Witold Jaruzelski, Poloniako presidentea (h. 2014).
Uztailaren 7a – Eduardo Falú, argentinar gitarrista eta musikagilea (h. 2013).
Uztailaren 8a – Manuel Alvar, espainiar hizkuntzalari, olerkari eta saiakera-idazlea (h. 2001).
Uztailaren 8a – Harrison Dillard, estatubatuar atleta (h. 2019).
Uztailaren 9a – Jean Couzy, frantziar alpinista (h. 1958).
Uztailaren 12a – Miguel Artola, gipuzkoar historialaria (h. 2020).
Uztailaren 20a – Elisabeth Becker, Bigarren Mundu Gerran kontzentrazio-esparru bateko zaintzailea (h. 1946).
Uztailaren 21a – Rudolph Marcus, estatubatuar kimikaria, 1992ko Kimikako Nobel Saria.
Uztailaren 21a – Pawlu Xuereb, Maltako jarduneko presidentea (h. 1994).
Uztailaren 22a – Bob Dole, estatubatuar politikaria (h. 2021).
Uztailaren 22a – The Fabulous Moolah, estatubatuar borrokalari profesionala (h. 2007).
Uztailaren 25a – Maria Gripe, haur eta gazte literaturako suediar idazlea (h. 2007).
Uztailaren 28a – Xia Peisu, txinatar informatikaria, "Txinako Zientzia konputazionalaren Ama" (h. 2014)
Uztailaren 29a – Jim Marshall, Zarataren aita, gitarra elektrikoen anplifikazioaren aitzindaria (h. 2012).
Uztailaren 31 – Stephanie Kwolek, poloniar-estatubatuar kimikaria, Kevlarraren asmatzailea (h. 2014).
Uztailaren 31 – Ana Mariscal, espainiar aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. 1995).

Abuztua

Abuztuaren 1a – Jean Prat, frantziar errugbilaria (h. 2005).
Abuztuaren 2a – Shimon Peres, Israelgo lehen ministroa, presidentea eta 1994ko Bakearen Nobel Saria (h. 2016).
Abuztuaren 3a – Carlos Clavería, nafar idazlea eta politikaria (h. 2009).
Abuztuaren 3a – Shenouda III.a, Eliza Ortodoxo Koptoko Aita Santua (h. 2012).
Abuztuaren 5a – Devan Nair, Singapurreko 3. presidentea (h. 2005).
Abuztuaren 9a – Mário Cesariny de Vasconcelos, portugaldar idazlea eta margolaria (h. 2006).
Abuztuaren 10a – Rhonda Fleming, estatubatuar aktorea (h. 2020).
Abuztuaren 10a – Jean Graton, frantziar komikigilea (h. 2021).
Abuztuaren 15a – Rose Marie, estatubatuar aktorea (h. 2017).
Abuztuaren 16a – Millôr Fernandes, brasildar marrazkilari, umorista, antzerkigile, idazle eta itzultzailea (h. 2012).
Abuztuaren 17a – Larry Rivers, estatubatuar margolaria (h. 2002).
Abuztuaren 17a – Robert Sabatier, frantziar idazlea (h. 2012).
Abuztuaren 19a – Luis Usatorre, Mondragon korporazioaren sortzaileetako bat (h. 1970).
Abuztuaren 22a – André Fermigier, frantziar kazetari eta argitaratzailea (h. 1988).
Abuztuaren 23a – Nazik al-Malaika, irakiar poeta (h. 2007).
Abuztuaren 23a – Eduardo Ramírez Villamizar, kolonbiar eskultore eta pintorea (h. 2004).
Abuztuaren 25a – Álvaro Mutis, kolonbiar nobelagile eta poeta, Hispanoamerikako idazle garaikide nabarmenetakotzat hartua (h. 2013).
Abuztuaren 26a – Wolfgang Sawallisch, alemaniar orkestra-zuzendaria (h. 2013).
Abuztuaren 27a – Liane Russell, austriar-estatubatuar genetista eta kontserbazionista (h. 2019).
Abuztuaren 29a – Richard Attenborough, ingeles aktore, zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2014).
Abuztuaren 30a – Charmian Clift, australiar idazlea (h. 1969).

Iraila

Irailaren 1a – Rocky Marciano, Txapeldun Zuri Handia, estatubatuar boxeolaria, borrokaldi bat galgu gabe erretiratu zen pisu astunetako boxeolari bakarra (h. 1969).
Irailaren 1a – Janet Watson, britainiar geologo eta geologia-irakaslea (h. 1985).
Irailaren 2a – René Thom, frantziar matematikaria (h. 2002).
Irailaren 3a – Mort Walker, estatubatuar komikigilea (h. 2018).
Irailaren 6a – Nada Dimić, jugoslaviar komunista, Jugoslaviako Herriaren Heroia izendatua (h. 1942).
Irailaren 6a – Petri II.a Jugoslaviakoa, Jugoslaviako azken erregea (h. 1970).
Irailaren 7a – Peter Lawford, estatubatuar aktorea (h. 1984).
Irailaren 7a – Louise Suggs, estatubatuar golf jokalaria, gaur egungo emakumezkoen golfaren sortzaileetako bat (h. 2015).
Irailaren 8a – Melitta Marxer, liechtensteindar ekintzaile sufragista (h. 2015).
Irailaren 9a – Daniel Carleton Gajdusek, estatubatuar sendagile eta biofisikaria, 1976ko Medikuntzako Nobel saria (h. 2008).
Irailaren 9a – Cliff Robertson, estatubatuar aktorea (h. 2011).
Irailaren 10a – Uri Avnery, israeldar kazetaria eta politikari ezkertiarra eta bakezalea (h. 2018).
Irailaren 11 – Jose Luis Akarregi, esku huskako euskal pilotaria (h. 2012).
Irailaren 12a – Julián Agirrezabal, bizkaitar txirrindularia (h. 2017).
Irailaren 13a – Édouard Boubat, Frantziako gerra-ondorengo argazkilari eta argazki-berriemale ospetsua (h. 2008).
Irailaren 13a – Natália Correia, portugaldar idazlea (h. 1993).
Irailaren 13a – Miroslav Holub, txekiar poeta eta immunologoa (h. 1998).
Irailaren 13a – Ramiro Pinilla, bizkaitar idazlea, Euskal Herrian gaztelaniaz idatzi duen idazlerik oparoenetako bat (h. 2014).
Irailaren 14a – Amal Kumar Raychaudhuri, indiar fisikaria, erlatibitate orokorrean eta kosmologian egindako ikerketagatik ezaguna (h. 2005).
Irailaren 16a – Javier Olaeta, bizkaitar dantzaria eta abeslaria (h. 2016).
Irailaren 16a – Federico Silva, mexikar eskultore, margolari eta akademikoa (h. 2022).
Irailaren 16a – Lee Kuan Yew, Singapurreko lehen gobernu burua, bere herrialdean Aberriaren aitatzat joa (h. 2015).
Irailaren 17a – Hank Williams, estatubatuar kantautorea, Country musikako ikur eta XX. mendeko musikari eraginkorrenetakotzat joa (h. 1953).
Irailaren 18a – Ana Borboi-Parmakoa, Borboi-Parmako printzesa (h. 2016).
Irailaren 18a – Peter Smithson, britainiar arkitektoa (h. 2003).
Irailaren 22a – Digna Garitaonandia, Txikita de Mallabia, bizkaitar erraketista (h. 2023).
Irailaren 25a – Robert Laxalt, euskal jatorriko estatubatuar idazlea (h. 2001).
Irailaren 26a – Maria Txurruka, gipuzkoar erraketista (h. 2000).

Urria

Urriaren 4a – Charlton Heston, estatubatuar aktorea (h. 2008).
Urriaren 5a – Stig Dagerman, suediar kazetari eta idazlea (h. 1954).
Urriaren 5a – Glynis Johns, britainiar aktore, abeslari eta dantzaria (h. 2024).
Urriaren 6a – Yaşar Kemal, turkierazko idazlerik ezagunenetarikoa (h. 2015).
Urriaren 7a – Jean-Paul Riopelle, kanadar margolaria (h. 2002).
Urriaren 9a – Marcelina Zabala, Iciar I, gipuzkoar erraketista.
Urriaren 10a – Nicholas Parsons, ingeles aktore eta telebista eta irrati aurkezlea (h. 2020).
Urriaren 13a – Inger Jacobsen, norvegiar abeslari eta aktorea (h. 1996).
Urriaren 14a – Jose Maria Askuntze, nafar margolari eta irakaslea (h. 1991).
Urriaren 15a – Italo Calvino, italiar idazlea (h. 1985).
Urriaren 16a – Linda Darnell, estatubatuar aktorea (h. 1965).
Urriaren 20a – Otfried Preußler, haur literaturako alemaniar idazlea (h. 2013).
Urriaren 23a – Maud van der Spoel Mannoni, herbeheretar jatorriko frantziar psikoanalista (h. 1998).
Urriaren 24a – Denise Levertov, estatubatuar olerkari eta idazlea (h. 1997).
Urriaren 26a – Joan Oró, kataluniar biokimikaria (h. 2004).
Urriaren 27a – Roy Lichtenstein, estatubatuar margolaria (h. 1997).
Urriaren 30a – Rina Lazo, guatemalar margolari eta irakaslea, mexikar muralismoko partaidea (h. 2019).

Azaroa

Azaroaren 1a – Victoria de los Ángeles, kataluniar opera-kantaria, sopranoa (h. 2005).
Azaroaren 1a – Tsuguo Hongo, japoniar mikologoa, Agaricales ordenaren biogeografia eta taxonomian espezialista (h. 2007).
Azaroaren 2a – Ida Vitale, uruguaiar poeta, itzultzailea, saiakeragilea, irakaslea eta literatur kritikaria.
Azaroaren 3a – Tomás Ó Fiaich, irlandar kardinala (h. 1990).
Azaroaren 4a – Guillermo Rodríguez Lara, Ekuadorko diktadorea.
Azaroaren 7a – Antonio Olloqui, arabar marrazkilaria eta esmaltegilea.
Azaroaren 8a – Jack Kilby, estatubatuar ingeniari eta fisikaria, mikrotxiparen asmatzaileetako bat eta 2000ko Fisikako Nobel Saria (h. 2005).
Azaroaren 9a – Gabriel Alonso, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (h. 1996).
Azaroaren 9a – Alice Coachman, estatubatuar gorako-jauzilaria, Olinpiadetan urrezko domina bat irabazi zuen lehen emakume beltza (h. 2014).
Azaroaren 9a – Elizabeth Hawley, estatubatuar kazetari eta Himalaietako espedizioen kronikaria (h. 2018).
Azaroaren 11 – Jose Luis Goti, bizkaitar sendagilea (h. 1998).
Azaroaren 12a – Rubén Bonifaz Nuño, mexikar humanista, poeta, itzultzailea, arte-kritikaria eta marrazkilaria (h. 2013).
Azaroaren 12a – Jose María Busto, bizkaitar futbolaria (h. 2012).
Azaroaren 14a – Carlos Seco Serrano, espainiar historialaria (h. 2020).
Azaroaren 17a – Aristides Pereira, lehenbiziko Cabo Verdeko presidentea (h. 2011).
Azaroaren 18a – Alan Bartlett Shepard, estatubatuar astronauta (h. 1998).
Azaroaren 19a – Robert Beauchamp, estatubatuar margolaria (h. 1995).
Azaroaren 19a – María Isabel Chorobik de Mariani, giza eskubideen aldeko argentinar ekintzailea (h. 2018).
Azaroaren 20a – Nadine Gordimer, hegoafrikar idazlea, 1991ko Literaturako Nobel Saria (h. 2014).
Azaroaren 24a – Octavio Lepage, Venezuelako presidentea (h. 2017).
Azaroaren 25a – Mauno Koivisto, Finlandiako presidentea (h. 2017).
Azaroaren 25a – Solveig Nordström, suediar arkeologoa (h. 2021).
Azaroaren 26a – Laura Irasuegi Otal, Euskal Herriko lehenengo emakume kolegiatua Bide, Ubide eta Portu ingeniarien Elkargoan (h. 2016).
Azaroaren 27a – Juan Gardeazabal, Juanito, euskal herritar futbol arbitroa (h. 1969).
Azaroaren 27a – Ruperto Sagasti, bizkaitar futbolaria (h. 2008).
Azaroaren 28a – Gloria Grahame, estatubatuar aktorea (h. 1981).
Azaroaren 28a – Emilio Rodríguez, espainiar txirrindularia (h. 1984).
Azaroaren 30a – Maria Girona i Benet, kataluniar margolaria eta grabatzailea (h. 2015).
Azaroaren 30a – Angel Martín Municio, espainiar zientzialaria (h. 2002).

Abendua

Abenduaren 1a – Maurice de Bevere, Morris, belgikar komikigilea, Lucky Luke pertsonaiaren sortzailea (h. 2001).
Abenduaren 2a – Maria Callas, greziar-estatubatuar sopranoa, XX. mendeko opera-kantari ospetsuenetarikoa (h. 1977).
Abenduaren 2a – Aleksandr Jakovlev, errusiar politikari, diplomazialari eta historialaria (h. 2005).
Abenduaren 5a – Augusto Unceta-Barrenechea, bizkaitar enpresaburu eta politikaria (h. 1977).
Abenduaren 7a – Joxe Arratibel, gipuzkoar beneditarra, ipuin biltzailea eta euskal idazlea (h. 2011).
Abenduaren 8a – Olga Gallego, galiziar historialari, artxibozain, akademiko eta idazlea (h. 2010).
Abenduaren 10a – Jorge Semprún, espainiar idazlea, politikaria eta gidoi-idazlea (h. 2011).
Abenduaren 10a – Simone Chrisostome, nazismoaren kontrako erresistentziako ekintzaile lapurtarra (h. 2021).
Abenduaren 10a – Clorindo Testa, italiar-argentinar arkitektoa eta margolaria (h. 2013).
Abenduaren 13a – Philip Warren Anderson, estatubatuar fisikaria, 1977ko Fisikako Nobel Saria (h. 2020).
Abenduaren 13a – Alfonso Osorio, espainiar politikari frankista (h. 2018).
Abenduaren 13a – Antoni Tàpies, kataluniar margolaria (h. 2015).
Abenduaren 15a – Freeman Dyson, britainiar fisika teorialaria eta astrofisikaria (h. 2020).
Abenduaren 16a – Pascal Mazzotti, euskal aktorea (h. 2002).
Abenduaren 24a – Jesus Morras Santamaria, Tarsicio Azcona, nafar elizgizon eta historialaria (h. 2022).
Abenduaren 25a – René Girard, frantziar historialari, literatur kritikari eta gizarte-zientziaren filosofoa (h. 2015).
Abenduaren 25a – Noël Vandernotte, lapurtar arraunlaria, Joko Olinpikoetan domina bat lortzen gizonezko gazteena (h. 2020).
Abenduaren 29a – Yvonne Choquet-Bruhat, frantziar matematikari eta fisikaria.

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Blanca Antepara, giza eskubideen aldeko arabar aktibista (h. 2012).
Celina Ribechini, bizkaitar historialaria (h. 2018).
Gotzon Elortza, bizkaitar zinema-zuzendaria, Euskadiko zinemagintzaren aitzindaria eta euskarazko lehen dokumentalen egilea (h. 2012).
Ignazio Agirregoikoa Benito, Benito Agirre, Bigarren Mundu Gerran Sobietar Batasuna defendatzen hil zen hegazkinlari euskalduna (h. 1944).
Jose Maria Makua, bizkaitar politikaria (h. 1990).
Juan Txurruka, euskal politikari, legelari eta irakaslea (h. 2011).
Lurdes Zubeldia, gipuzkoar idazlea (h. 2017).
Paulina Urkiola, nafar baserritarra eta euskaltzalea (h. 2005).
Rosalinda L. Orosa, filipinar kazetari, idazle eta kritikari artistikoa.
Marcel Loubens, okzitandar espeleologoa, bere garaiko nabarmenenetakoa (h. 1952).
Jaume Vidal i Alcover, katalan idazle eta filologoa (h. 1991).
Jozef Abasq, bretainiar idazlea (h. 2006).
Larbi Ben M'hidi, Aljeriako nazionalismoaren liderra Aljeriako Independentzia Gerran (h. 1957).
Sebastián Mariner, kataluniar hizkuntzalari eta latinista (h. 1988).
Samiha Khalil, palestinar politikaria eta ekintzailea (h. 1999).
Simeona Punsalan-Tapang, Filipinetako Hukbalahap mugimendu politiko armatuko buruzagia (h. 2015).

Heriotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 2a – José Madinabeitia, gipuzkoar mediku eta politikari sozialista (j. 1870).
Urtarrilaren 3a – Jaroslav Hašek, txekiar idazle eta kazetaria (j. 1883).
Urtarrilaren 3a – Cora L. V. Scott, estatubatuar espiritista eta mediuma (j. 1840).
Urtarrilaren 9a – Katherine Mansfield, zeelandaberritar idazlea (j. 1888).
Urtarrilaren 11 – Konstantino I.a Greziakoa, Greziako erregea (j. 1868).
Urtarrilaren 13a – Alexandre Ribot, Frantziako lehen ministroa (j. 1842).
Urtarrilaren 31 – José López Mendoza, gaztelar elizgizona (j. 1848).

Otsaila

Otsailaren 2a – Manuel Murguía, galiziar idazle eta historialaria (j. 1833).
Otsailaren 6a – Edward Emerson Barnard, estatubatuar astronomoa (j. 1857).
Otsailaren 9a – Cesáreo Sanz Escartín, nafar politikari karlista eta militarra (j. 1844).
Otsailaren 10a – Wilhelm Röntgen, fisikari alemaniarra, Nobel Sariduna (j. 1845).
Otsailaren 20a – Damdin Sükhbaatar, mongoliar buruzagi iraultzaile eta Mongoliako Herriaren Alderdiaren sortzailea (j. 1893).
Otsailaren 22a – Théophile Delcassé, frantziar politikaria (j. 1852).

Martxoa

Martxoaren 2a – Luis Antón del Olmet, Bilbon jaiotako galiziar kazetari eta politikaria (j. 1886).
Martxoaren 8a – Johannes Diderik van der Waals, herbeheretar fisikaria, 1910eko Fisikako Nobel Saria (j. 1837).
Martxoaren 15a – Jose Aretxabala Aldama, bizkaitar enpresaria, Havana Club rona merkaturatu zuena (j. 1847).
Martxoaren 17a – Melecio Brull, nafar piano-jotzaile eta musikagilea (j. 1858).
Martxoaren 23a – Hovhannes Tumanyan, armeniar olerkari, idazle, itzultzaile eta ekintzailea (j. 1869).
Martxoaren 26a – Sarah Bernhardt, frantziar antzerki eta film-aktorea (j. 1844).
Martxoaren 27a – James Dewar, Eskoziako fisikari eta kimikaria (j. 1842).

Apirila

Apirilaren 4a – John Venn, ingeles matematikari eta filosofoa (j. 1834).
Apirilaren 5a – George Herbert de Carnarvon, ingeles aristokrata eta egiptologo zaletua (j. 1866).
Apirilaren 5a – Jesús José Sagredo, gipuzkoar apaiz eta musikagilea (j. 1874).
Apirilaren 8a – Mary Cynthia Dickerson, estatubatuar herpetologoa, Historia Naturaleko Museo Amerikarrean lehen herpetologia arduraduna (j. 1866).
Apirilaren 10a – Liam Lynch, irlandar errepublikarra (j. 1893).
Apirilaren 14a – Pedro Migel Urruzuno, euskal idazlea eta apaiza (j. 1844).

Maiatza

Maiatzaren 2a – Florence Lassandro, italiar-kanadar alkohol-kontrabandista, Albertan inoiz urkatutako emakume bakarra (j. 1900).
Maiatzaren 5a – Rosario de Acuña, espainiar idazle, pentsalari eta kazetaria (j. 1850).
Maiatzaren 14a – Charles de Freycinet, Frantziako lehen ministroa (j. 1828).
Maiatzaren 17a – Manuel Allendesalazar, bizkaitar ingeniaria eta politikaria (j. 1856).
Maiatzaren 21a – Hans Goldschmidt, alemaniar kimikaria (j. 1861).
Maiatzaren 26a – Albert Leo Schlageter, freikorps paramilitar alemanen partaidea (j. 1894).

Ekaina

Ekainaren 5a – George Hendrik Breitner, herbeheretar margolari eta argazkilaria (j. 1857).
Ekainaren 6a – Filiberto Díaz, espainiar abokatu, kazetari eta politikaria, Bilboko gobernadore zibila (j. 1838).
Ekainaren 10a – Pierre Loti, Euskal Herrian bizitako marinel eta idazle frantziarra (j. 1850).
Ekainaren 24a – Edith Södergran, suediar hiztuneko finlandiar poeta, XX. mendeko eskandinabiar poeta nagusienetakoa (j. 1892).

Uztaila

Uztailaren 8a – Jose Arrandiaga, euskal mediku eta idazle abertzalea (j. 1856).
Uztailaren 12a – Ernst Otto Beckmann, alemaniar kimikaria (j. 1853).
Uztailaren 16a – Louis Couperus, herbeheretar idazlea (j. 1863).
Uztailaren 19 – Alberto Matxinbarrena, gipuzkoar futbolaria (j. 1888).
Uztailaren 20a – Pancho Villa, Mexikoko Iraultzaren buruzagi garrantzitsuenetako bat (j. 1878).
Uztailaren 23a – Charles Dupuy, Frantziako Estatuburua (j. 1851).
Uztailaren 24a – Luis Eleizalde, Eleizalde'tar Koldo, euskal herritar politikari, idazle eta pedagogoa (j. 1878).
Uztailaren 28a – Flora Murray, eskoziar emakumezko mediku aitzindaria eta sufragista (j. 1869).

Abuztua

Abuztuaren 2a – Warren G. Harding, AEBetako 29. presidentea (j. 1865).
Abuztuaren 4a – Blas Pradere Arruti, gipuzkoar idazlea eta apaiza (j. 1851).
Abuztuaren 6a – José Fernández Zabala, espainiar alpinista, idazle, argitaratzaile eta liburu saltzailea (j. 1884).
Abuztuaren 7a – Ada Henry Van Pelt, estatubatuar sufragista, editorea, hizlaria eta asmatzailea (j. 1838).
Abuztuaren 10a – Joaquín Sorolla, espainiar margolaria (j. 1863).
Abuztuaren 15a – Virginia González Polo, espainiar buruzagi politiko eta feminista (j. 1873).
Abuztuaren 19a – Vilfredo Pareto, jatorri frantseseko italiar ekonomialari eta soziologoa (j. 1848).
Abuztuaren 26a – Hertha Ayrton, britainiar ingeniaria, matematikaria, fisikaria eta asmatzailea (j. 1854).
Abuztuaren 31 – Ramón Untzaga, bizkaitar futbolaria, atzerako artaziaren asmatzailea (j. 1894).

Iraila

Irailaren 12a – Jules Violle, frantziar fisikaria eta asmatzailea (j. 1841).
Irailaren 16a – Itō Noe, japoniar anarkista, kritikari soziala, idazlea eta feminista (j. 1896).
Irailaren 21a – Fidel Pagés, espainiar mediku militarra, anestesia epiduralaren asmatzailea (j. 1896).

Urria

Urriaren 3a – Kadambini Ganguly, Indiako lehen emakumea Indian medikuntza praktikatzen (j. 1861).
Urriaren 5a – Alexei Stepanov, errusiar margolaria (j. 1858).
Urriaren 10a – Andrés Cáceres, Peruko presidentea (j. 1836).
Urriaren 28a – Theodor Reuss, anglogermaniar esoterista, bereziki tantrismoan interestua (j. 1855).
Urriaren 30a – Bonar Law, Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1858).

Azaroa

Azaroaren 5a – Fernando de Torres, espainiar politikaria, Bizkaiko gobernadore zibila (j. 1859).
Azaroaren 10a – Ricciotto Canudo, italiar zinema kritikaria (j. 1877).

Abendua

Abenduaren 2a – Tomás Bretón, espainiar musikagile, orkestra zuzendari, biolinista eta musika irakaslea (j. 1850).
Abenduaren 4a – Maurice Barrès, frantziar idazle eta politikaria (j. 1862).
Abenduaren 9a – Meggie Albanesi, britainiar aktorea (j. 1899).
Abenduaren 12a – Raymond Radiguet, frantziar idazlea (j. 1903).
Abenduaren 13a – Théophile Steinlen, suitzar-frantziar Art Nouveau margolari eta irarlea (h. 1859).
Abenduaren 27a – Gustave Eiffel, arkitekto eta ingeniari frantziarra (j. 1832).
Abenduaren 27a – Lluís Domènech i Montaner, kataluniar arkitekto, politikari eta historialaria (j. 1850).
Abenduaren 31 – Édouard Stephan, frantziar astronomoa (j. 1837).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Ramón Castro, nafar politikari liberala, Valentzian bizi zena (j. 1853).
Ekaina – Adela Breton, ingeles arkeologo, artista eta esploratzailea (j. 1849).

Nobel saridunak:

Fisika: Robert Andrews Millikan
Kimika: Fritz Pregl
Literatura: William Butler Yeats
Medikuntza: Frederick Grant Banting eta John James Richard Macleod
Bakea: Eman gabe

Kanpo estekak

Datuak: Q2169
Multimedia: 1923 / Q2169

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.