1917-1923ko iraultzak

Errusian, tsarra bota zuen Otsaileko Iraultzaren ostean egondako zurrunbiloak Urriko Iraultza ekarri zuen, boltxebikeak boterera eraman zituena. Alderdi Komunistak Errusia gerratik atera eta Brest-Litovskeko Ituna sinatu zuen, baita lurralde kontzesioak egin ere. Ondoren, Errusiako Gerra Zibila piztu zen; hor, lehen aliatuak zituzten indarrek ere parte hartu zuten eta Errusia inbaditu. Leninen, Alderdi Boltxebikearen eta sortzen ari zen Sobietar Batasunaren aurka, ideologia ezberdinetako antikomunista ugarik altxamendua egin zuten, tartean Mugimendu Zuria eta nekazariz osatutako Armada Berdea. Ukrainako mugimendu nazionalistek eta etorkizunean sortu ziren hainbat estatuk ere parte hartu zuten gerran, Transkaukasiako Sobieta edo Asia Erdialdeko Sobieta kasu. Anarkismoak inspiratutako Errusiako Hirugarren Iraultza edo Tambov Matxinada ere piztu ziren garai berean[11]. 1921ean, nekearen, ekonomiaren kolapsoaren eta gosetearen ondorioz, Armada Gorrian ere matxinadak izan ziren, estatu komunistaren aurka, adibidez Kronstadteko matxinada. Leninek proposaturiko "sozialismoa mundu osoan" ideiatik "sozialismoa herrialde bakarrean" ideiara mugitu ziren, denbora tarte horretan[12]. 1922an SESB ofizialki jaio zen, matxinada guztiak garaituta.

Errusiako Iraultza jarraituz, Txinako Alderdi Komunista sortu zen 1921ean, bi urte lehenago eratutako Maiatzaren Lauko Mugimenduan oinarritua. Komunismoa mundu osoan ezartzeko saiakeran sinisten zuten[13], laster batu zen Chiang Kai-shekekin Iparraldeko Espedizioan, Gerraren Jaunen Aroarekin amaitzeko[14]. 1920 eta 1921 artean Pertsiako Sobietar Errepublika Sozialista sortu zen Gilanen, gaur egungo Iranen. Urte berean, Georgian, estatu kolpe saiakera antolatu zuten boltxebikeek[15]. 1921ean, Armada Gorriaren laguntzarekin, Mongoliako Iraultza izaan zen eta Mongoliako Herri Errepublika sortu.

Europan, bitartean, Azaroko Iraultza gertatu zen Alemanian, Bavariako Sobietar Errepublika barne[16]. Alemaniako iraultzak porrot egin zuen epe laburrean. Hungarian ere Iraultza hasi zen, Urrelilien Iraultzarekin hasita, Hungariako Sobietar Errepublika sortzera eraman zuena. Txekoslovakiak, Serbiak, Errumaniak eta Frantziak parte hartu zuten Hungariar Iraultza garaitzeko. Trianongo itunarekin amaitu zen sobietar errepublika hori, Errumaniaren okupazioarekin. Italian, Biennio Rosso deituriko garaia hasi zen, faxismoak garaitu zuen mugimendu iraultzailea[17]. Istrian Albonako Errepublika antifaxista sortu zuten bertako meatzari grebalariek[18]. Ukrainan Lurralde Askea edo Makhnovia izeneko lurralde anarkista hiru urtez egon zen funtzionamenduan[19]. 1918ko azaroan bertan, Aste Gorria hasi zen Herbehereetan, iraultza sozialista egiteko saiakera laburra[20]. Formalki, Lehen Mundu Gerraren barruan har badaiteke ere, Finlandiako Gerra Zibila gorrien eta Alemaniak lagundutako armada zuriaren artean izan zen 1918an. Zuriek gerra irabazi zuten. Belgikan, gerraren amaiera aldera, alemaniar soldaduek Bruselako Soldaduen Kontseilua sortu zuten, Belgikan errepublika sozialista bat ezartzen saiatzeko[21]. Irlandan, Limerickeko sobieta sortu zen 1919ko apirilaren erdialdean[22].

Patagoniako langile grebalariak.

Greba deialdia Seattlen.

Amerikan giro iraultzailea ere bazegoen. Patagonian bi urte iraun zituen Patagonia Rebelde izeneko mugimendua gertatu zen, greba batekin hasi zena[23]. Buenos Airesen, 1919an, Aste Tragikoa izan zen, langile mugimenduaren aurkako errepresio bortitza[24]. Ameriketako Estatu Batuetan langile mugimenduak hainbat greba antolatu zituen, eta anarkistek bonba kanpaina bat hasi[25]. Iraultza sozialista bat gertatuko zen beldurrez, Beldur Gorria izeneko garaia hasi zen AEBetan, "amerikar bizitza eredua" kolokan jarri zenaren beldur sortutako erasoaldi mediatiko eta judiziala[26].