1912

1912. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa
Urteak	1909 • 1910 • 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1912 ; MCMXII
Ab urbe condita	2665
Armeniar egutegia	1361 ; ԹՎ ՌՅԿԱ
Bahá'í egutegia	68 – 69
Bengaliar egutegia	1319
Berber egutegia	2862
Egutegi budista	2456
Myanmarko egutegia	1274
Bizantziar egutegia	7420 – 7421
Koptoen egutegia	1628 – 1629
Etiopiar egutegia	1904 – 1905
Hebrear egutegia	5672 – 5673
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1968 – 1969
Shaka Samvat	1834 – 1835
Kali Yuga	5013 – 5014
Iraniar egutegia	1290 – 1291
Islamiar egutegia	1330 – 1331
Japoniar egutegia	Meiji 45Taishō 1; (大正元年)
Korear egutegia	4245
Thailandiar eguzki egutegia	2455
Holozeniar egutegia	11912

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Euskal Herria

Uztailaren 12a – 141 arrantzale hil ziren Bermeotik gertuko uretan bat-bateko enbata batek harrapatuta.
Azaroaren 24a – 49 pertsona hil ziren, horeietatik 44 haur, Bilboko Circo Amateur antzokian egondako jende pilaketan suaren larma faltsu baten ondorioz.

Mundua

Urtarrilaren 29a – Emakumeek gidatzen zuten ‘Ogia eta larrosen’ grebaren baitan, oihalgintzako milaka langilek manifestazioa egin zuten AEBetako Massachusettsen, Lawrence hirian. Poliziak manifestariei tiro egin zien 34 urteko Anna LoPizzo hilez.
Apirilaren 14-15a – RMS Titanic transatlantikoa hondoratu zen.
Urriaren 17a – Bulgaria, Serbia, Montenegro eta Greziak gerra deklaratu zioten Turkiari.
Azaroaren 28a – Albania Otomandar Inperiotik banandu zen.

Zientzia eta teknologia

Abenduaren 23a – Asuan-eko urtegia martxan jarri zuten Egipton.

Kirolak

1912ko Olinpiar Jokoak (Stockholm, Suedia; maiatzaren 5a – uztailaren 22a):
- Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a – Khertek Amyrbitovna Antximaa-Toka, tuvatar eta sobietar emakumezko politikaria, jaraunspenik gabe estatuburutza lortu zuen Aro Garaikideko munduko lehenengo emakumea (h. 2008).
Urtarrilaren 1a – Boris Gnedenko, sobietar matematikaria, probabilitate teorian egin zituen ekarpenengatik ezaguna (h. 1995).
Urtarrilaren 1a – Kim Philby, britainiar espioia, Cambridgeko bostak espioi taldeko kidea (h. 1988).
Urtarrilaren 2a – Giulio Einaudi, italiar liburu-argitaratzailea (h. 1999).
Urtarrilaren 3a – Cora Ratto de Sadosky, matematikaria, giza eskubideen eta Argentinako emakumeen eskubideen aldeko aktibista (h. 1981).
Urtarrilaren 4a – Ignacio Kortabitarte, Kortabitarte, bizkaitar esku pilotaria (h. 1998).
Urtarrilaren 6a – Celso Emilio Ferreiro, galiziar idazlea (h. 1979).
Urtarrilaren 7a – Charles Addams, estatubatuar komikigilea (h. 1988).
Urtarrilaren 7a – Giorgio Caproni, italiar poeta (h. 1990).
Urtarrilaren 8a – José Ferrer, puertoricoar aktorea (h. 1992).
Urtarrilaren 8a – Tadashi Imai, japoniar zinemagilea (h. 1991).
Urtarrilaren 9a – Annemarie Heinrich, alemaniar-argentinar argazkilaria, erretratuetan eta biluzietan espezializatua (h. 2005).
Urtarrilaren 10a – Juan Labat, Labat, argentinar pilotaria, xarean eta palan aditua (h. 2002).
Urtarrilaren 15a – Michel Debré, Frantziako Bosgarren Errepublikako lehendabiziko lehen ministroa (h. 1996).
Urtarrilaren 18a – David Rousset, frantziar kazetaria, idazlea eta politikaria (h. 1997).
Urtarrilaren 19a – Leonid Kantorovitx, errusiar matematikari eta ekonomialaria, 1975eko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1986).
Urtarrilaren 21a – Konrad Emil Bloch, estatubatuar biokimikaria, 1964ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2000).
Urtarrilaren 28a - Julia Bea Soto, nafar ekintzailea (h. 1935).
Urtarrilaren 28a – Jackson Pollock, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuko mugimenduan nabarmena (h. 1956).
Urtarrilaren 31 – Tomas Agirre Lekube, bizkaitar futbolaria eta Jose Antonio Agirre lehendakariaren anaia (h. 1977).
Urtarrilaren 31 – Maria Adelaida Bragançakoa, Donibane Lohizunen jaiotako Portugalgo infanta (h. 2012).

Otsaila

Otsailaren 3a – Jacques Soustelle, frantziar etnologo, politikari eta akademiakidea (h. 1990).
Otsailaren 4a – Erich Leinsdorf, austriar-estatubatuar orkestra-zuzendaria (h. 1993).
Otsailaren 4a – Byron Nelson, estatubatuar golfaria (h. 2006).
Otsailaren 5a – Rafael Eguskiza Aurrekoetxea, bizkaitar futbolaria (h. 1981).
Otsailaren 6a – Eva Braun, Hirugarren Reicheko azkeneko berrogei orduetako Lehen Dama eta Adolf Hitlerren emaztea (h. 1945).
Otsailaren 6a – Teofilo Urdanotz, nafar filosofo domingotarra (h. 1987).
Otsailaren 8a – Benito Pérez Jauregi, gipuzkoar futbolaria (h. 1959).
Otsailaren 11 – Jesus Insausti, Uzturre, gipuzkoar politikari eta idazlea (h. 1993).
Otsailaren 11 – Rudolf Firkušný, txekiar piano-jotzaile eta musikagilea (h. 1994).
Otsailaren 11 – Simón Lekue, bizkaitar futbolaria (h. 1984).
Otsailaren 12a – Lycette Darsonval, frantziar dantzaria (h. 1996).
Otsailaren 12a – Luzia Sagastasoloa, bizkaitar andereñoa (h. 1999).
Otsailaren 17a – Jaime Delclaux, gaztelaniazko idazle eta poeta bilbotarra (h. 1937).
Otsailaren 19a – Anton Buttigieg, Maltako 2. presidentea (h. 1983).
Otsailaren 19a – Adolf Rudnicki, poloniar idazlea (h. 1990).
Otsailaren 20a – Pierre Boulle, frantziar idazlea (h. 1994).
Otsailaren 21a – Nikita Magaloff, errusiar-suitzar pianista (h. 1992).
Otsailaren 24a – René Portocarrero, kubatar margolari, eskultore eta ilustratzailea, XX. mendeko Kubako artista handienetarikoa (h. 1985).
Otsailaren 24a – Jiří Trnka, txekiar zinemagilea (h. 1969).
Otsailaren 25a – Ángel Elizalde, nafar abokatu karlista (h. 1939).
Otsailaren 27a – Lawrence Durrell, britainiar olerkigile, eleberrigile eta saiakeragilea (h. 1990).
Otsailaren 28a – Clara Petacci, Benito Mussoliniren azken amorantea (h. 1945).
Otsailaren 29a – Taiichi Ohno, japoniar negozio gizona, Toyotismoaren aitatzat hartua (h. 1990).

Martxoa

Martxoaren 2a – Ignacio Etxandi, gipuzkoar margolaria (h. 1953).
Martxoaren 5a – Jack Marshall, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1988).
Martxoaren 6a – Patricia Ryan Nixon, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1993).
Martxoaren 8a – Veremunda Olasagarre, iruindar sozialista, UGTko burua (h. 1970).
Martxoaren 8a – Juan Ramón Santiago, bizkaitar futbolari eta futbol entrenatzailea (h. 1999).
Martxoaren 8a – Hilda Stevenson-Delhomme, Seychelleetako lehen emakumezko politikaria (h. 2001).
Martxoaren 11 – Walter Guevara, Boliviako presidentea (h. 1996).
Martxoaren 13a – Félix Morisseau-Leroy, haitiar idazlea eta bertako kreoleraren sustatzailea (h. 1998).
Martxoaren 13a – Charles Schepens, belgikar-estubatuar oftalmologoa, kirurgia erretiniko modernoaren aitatzat hartua (h. 2006).
Martxoaren 15a – Louis Paul Boon, belgikar idazle eta margolaria (h. 1979).
Martxoaren 16a – Ziriako Andonegi, Kuireka, gipuzkoar jostuna eta euskal idazlea (h. 1982).
Martxoaren 16a – Jose Iraragorri, Chato, euskal herritar futbolaria (h. 1983).
Martxoaren 16a – Sabicas, nafar flamenko gitarrajolea (h. 1990).
Martxoaren 19a – Feliciana Setoain, nafar idazle , musikari eta musikologoa (h. 2008).
Martxoaren 19a – Hugh Watt, Zeelanda Berriko jarduneko lehen ministroa (h. 1980).
Martxoaren 21a – Gazi I.a, Irakeko erregea (h. 1939).
Martxoaren 22a – Karl Malden, estatubatuar aktorea (h. 2009).
Martxoaren 23a – Wernher von Braun, alemaniar-estatubatuar ingeniaria, suziri diseinatzaile nabarmena (h. 1977).
Martxoaren 27a – James Callaghan, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 2005).
Martxoaren 28a – Jose Maria Abrego, Abrego II.a, nafar erremontelaria.
Martxoaren 29a – Hanna Reitsch, alemaniar hegazkinlaria, nazien garaian hegazkin probatzailea, hegaldi errekor asko ezarri zituena (h. 1979).
Martxoaren 31 – Luis del Campo, nafar sendagilea (h. 1995).

Apirila

Apirilaren 5a – Ricardo Arias, Panamako presidentea (h. 1993).
Apirilaren 8a – Julián Berrendero, El negro de los ojos azules, espainiar txirrindularia (h. 1995).
Apirilaren 8a – Sonja Henie, norvegiar izotz patinatzailea eta aktorea (h. 1969).
Apirilaren 10a – Yusuf Lule, 4. Ugandako presidentea (h. 1985).
Apirilaren 12a – Georges Franju, frantziar zinemagilea (h. 1987).
Apirilaren 14a – Robert Doisneau, frantziar argazkilaria (h. 1994).
Apirilaren 15a – Kim Il-sung, Ipar Koreako buruzagi komunista (h. 1994).
Apirilaren 16a – Edmond Jabès, egiptoar jatorriko frantziar idazlea (h. 1991).
Apirilaren 17a – André Bruyère, frantziar arkitektoa (h. 1998).
Apirilaren 18a – Jose Manuel Urkiola, gipuzkoar futbolaria (h. 1982).
Apirilaren 19a – Glenn Theodore Seaborg, estatubatuar kimikaria, 1951ko Kimikako Nobel Saria (h. 1999).
Apirilaren 22a - Kathleen Ferrier, britainiar kontralto abeslaria (h. 1953).
Apirilaren 24a – Víctor Ruiz Iriarte, espainiar idazle eta antzerkigilea (h. 1982).
Apirilaren 25a – Simón Berasaluze Aginagalde, gipuzkoar beira-egilea (h. 1993).
Apirilaren 26a – A. E. van Vogt, kanadar-estatubatuar zientzia-fikziozko idazlea (h. 2000).
Apirilaren 30a – Manuel Gutiérrez Mellado, espainiar militar eta politikaria (h. 1995).

Maiatza

Maiatzaren 4a – Paulin Solozabal, euskal olerkaria (h. 2009).
Maiatzaren 4a – Luis Zabala, bizkaitar futbolaria (h. 1996).
Maiatzaren 6a – Mwambutsa IV.a, Burundiko erregea (h. 1977).
Maiatzaren 7a – Jose Maria Juaristi, Atano VII.a, esku huskako gipuzkoar pilotaria (h. 1996).
Maiatzaren 8a – Rebeca Uribe, eskola postmodernistako mexikar poeta (h. 1949).
Maiatzaren 9a – Pedro Armendáriz, mexikar aktorea (h. 1963).
Maiatzaren 14a – Fernand Pouillon, frantziar arkitekto, hirigile, eraikitzaile eta idazlea (h. 1986).
Maiatzaren 17a – Mary Kenner, estatubatuar asmatzailea (h. 2006).
Maiatzaren 18a – Richard Brooks, estatubatuar film gidoigile, zuzendari eta ekoizlea (h. 1992).
Maiatzaren 18a – Walter Sisulu, hegoafrikar politikaria, apartheidaren kontrako ekintzailea (h. 2003).
Maiatzaren 19a – Koldobike Natxitube, bizkaitar maistra (h. 1995).
Maiatzaren 22a – Herbert C. Brown, estatubatuar kimikaria, 1979ko Kimikako Nobel Saria (h. 2004).
Maiatzaren 25a – Isidro Langara, euskal herritar futbolaria (h. 1992).
Maiatzaren 25a – Emilio Alonso Larrazabal, bizkaitar futbolaria (h. 1989).
Maiatzaren 26a – Jose de Azpiazu, gipuzkoar konpositore eta gitarra-jotzailea (h. 1986).
Maiatzaren 26a – János Kádár, Hungariako lehen ministroa (h. 1989).
Maiatzaren 27a – John Cheever, estatubatuar idazlea (h. 1982).
Maiatzaren 27a – Sam Snead, estatubatuar golfaria (h. 2002).
Maiatzaren 28a – Ruby Payne-Scott, australiar fisikari eta astronomoa, erradiofisikan eta irrati-astronomian aitzindarietako bat (h. 1981).
Maiatzaren 28a – Patrick White, australiar idazlea, 1973ko Literaturako Nobel Saria (h. 1990).
Maiatzaren 30a – Julius Axelrod, estatubatuar biokimikaria, 1970eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2004).
Maiatzaren 30a – Hugh Griffith, galestar aktorea (h. 1980).
Maiatzaren 31 – Chien-Shiung Wu, txinatar-estatubatuar fisikaria, fisika esperimentalean eta erradiaktibitatean aditua (h. 1997).

Ekaina

Ekainaren 1a – Herbert Tichy, austriar autore, geologo, kazetari eta eskalatzailea (h. 1987).
Ekainaren 4a – Jean-Baptiste Aguer, euskal herritar pilotaria.
Ekainaren 4a – Robert Jacobsen, danimarkar eskultore eta margolaria (h. 1993).
Ekainaren 4a – Pilar López Júlvez, espainiar flamenko dantzari eta koreografoa (h. 2008).
Ekainaren 5a – Jean Larrieu, lapurtar militarra (h. 1969).
Ekainaren 11 – Phạm Hùng, Vietnamgo lehen ministroa (h. 1988).
Ekainaren 12a – Eva Crane, erleen eta erlezaintzaren ikertzailea (h. 2007).
Ekainaren 16a – Enoch Powell, britainiar politikari eta idazlea (h. 1998).
Ekainaren 16a – Julene Urzelai, euskal mitinlari jeltzalea (h. 1983).
Ekainaren 17a – Anastasio Arrinda, bizkaitar apaiza, euskal idazlea eta ikerlaria (h. 2004).
Ekainaren 21a – Mary McCarthy, estatubatuar idazlea (h. 1989).
Ekainaren 23a – Alan Turing, ingeles matematikaria, kriptografoa eta filosofoa, informatika modernoaren gurasotzat hartua (h. 1954).
Ekainaren 26a – Pablo Mandazen, anaia Gines, euskal maisua, biologoa, antropologoa eta apaiza (h. 2011).

Uztaila

Uztailaren 1a – Antonio Soraluze, Korta, gipuzkoar aizkolaria eta idi-probalaria (h. 1982).
Uztailaren 3a – María Ruanova, argentinar dantzari, koreografo, irakasle eta baleteko maistra (h. 1976).
Uztailaren 6a – Heinrich Harrer, austriar mendizale, kirolari, geografo eta egilea (h. 2006).
Uztailaren 11 – Sergiu Celibidache, errumaniar-alemaniar konpositore eta orkestra-zuzendaria (h. 1996).
Uztailaren 11 – Bernard Lavielle, frantsesezko baxenafar idazlea (h. 1997).
Uztailaren 14a – Northrop Frye, kanadar hitzaile eta literatura-kritikaria (h. 1991).
Uztailaren 14a – Woody Guthrie, estatubatuar folk musikaria (h. 1967).
Uztailaren 20a – George Johnston, australiar kazetari, gerra berriemaile eta idazlea (h. 1970).
Uztailaren 24a – Arturo Acebal Idígoras, argentinar-bizkaitar margolari, eskultore eta zeramikaria (h. 1977).
Uztailaren 31 – Milton Friedman, estatubatuar ekonomialari eta intelektuala, 1976ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2006Uz

Abuztua

Abuztuaren 1a - Leonor Izquierdo, Antonio Machado poeta andaluziarraren emaztea (j. 1894).
Abuztuaren 3a – Kepa Ordoki, Eusko Gudarosteko gipuzkoar gudaria eta EAE alderdiko kidea (h. 1993).
Abuztuaren 4a – Raoul Wallenberg, suediar arkitekto, negozio-gizon, diplomazialari eta humanista (1945ean desagertua).
Abuztuaren 5a – Abbé Pierre, frantziar abadea, Emmaus mugimenduaren sortzailea (h. 2007).
Abuztuaren 5a – György Sárosi, hungariar futbolari eta entrenatzailea (h. 1993).
Abuztuaren 5a – Salbador Zapirain, Ataño, gipuzkoar idazlea eta eleberrigilea (h. 2000).
Abuztuaren 6a – Paul-Marie Duval, frantziar arkeologoa, Galiako historian eta arkeologian aditua (h. 1997).
Abuztuaren 9a – Bojan Adamič, esloveniar musikagilea (h. 1995).
Abuztuaren 9a – Igor Markevitx, ukrainar musikagilea eta zuzendaria (h. 1983).
Abuztuaren 10a – Jorge Amado, brasildar idazlea (h. 2001).
Abuztuaren 10a – Romain Maes, belgikar txirrindularia (h. 1983).
Abuztuaren 11 – Eva Ahnert-Rohlfs, alemaniar astronomoa (h. 1954).
Abuztuaren 12a – Samuel Fuller, estatubatuar zinema-zuzendaria (h. 1997).
Abuztuaren 13a – Francisco Escudero, euskal musikagilea (h. 2002).
Abuztuaren 13a – Ben Hogan, estatubatuar golf-jokalaria, golfaren historiako jokalari onenetakoa (h. 1997).
Abuztuaren 13a – Salvador Luria, estatubatuar biokimikaria, 1969ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1991).
Abuztuaren 14a – Hilda Cameron, kanadar atleta, 4x100 m proban aditua (h. 2001).
Abuztuaren 15a – Julia Child, estatubatuar telebistako sukaldaria, idazlea eta aurkezlea (h. 2004).
Abuztuaren 15a – Silbestre Elezkano, Txilibrin , bizkaitar dantzari, koplari, panderetari eta alboka-egilea, XX. mendeko albokari garrantzitsuenetariko bat (h. 2003).
Abuztuaren 15a – Wendy Hiller, ingeles aktorea (h. 2003).
Abuztuaren 20a – Juan Larburu, gipuzkoar mugalaria (h. 1944).
Abuztuaren 23a – Aurelia Elkoro-Iturbe, Aureli, gipuzkoar erraketista (h. 1977).
Abuztuaren 23a – Juan Antonio Ipiña, bizkaitar futbolaria (h. 1974).
Abuztuaren 23a – Gene Kelly, estatubatuar dantzari, aktore, abeslari, zuzendari, ekoizle eta koreografoa (h. 1996).
Abuztuaren 25a – Erich Honecker, Alemaniako Errepublika Demokratikoko estatu burua (h. 1994).
Abuztuaren 26a – Inazio Mari Atxukarro, euskal esataria, ipuin- eta pasadizo-kontalaria eta umorista (h. 1987).
Abuztuaren 26a – Léo Marjane, frantziar abeslaria (h. 2016).
Abuztuaren 27a – Jose Berruezo Ramírez, gaztelaniazko nafar idazlea (h. 1989).
Abuztuaren 30a – Edward Mills Purcell, estatubatuar fisikaria, 1952ko Fisikako Nobel Saria (h. 1997).
Abuztuaren 30a – Nancy Wake, Sagu zuria, Bigarren Mundu Gerran aliatuen armadako ohore-domina gehien lortu zituen emakumea (h. 2011).
Abuztuaren 31 – Ichiji Otani, japoniar futbolaria (h. 2007).

Iraila

Irailaren 1a – Gwynfor Evans, galestar politikaria, Plaid Cymru alderdiko lehenengo parlamentaria (h. 2005).
Irailaren 4a – Eusebio Erkiaga, euskal idazle bizkaitarra eta euskaltzaina (h. 1993).
Irailaren 5a – John Cage, estatubatuar musikagile eta piano-jotzailea (h. 1992).
Irailaren 6a – Nicolas Schöffer, hungariar eskultorea eta artearen teorialaria (h. 1992).
Irailaren 8a – Alexander Mackendrick, eskoziar-estatubatuar film zuzendaria (h. 1993).
Irailaren 9a – Felipe del Río, bilbotar hegazkinlaria, Gerra Zibil garaian aparteko hegazkinlari izandakoa (h. 1937).
Irailaren 10a – Joaquina Charro Gómez, espainiar sindikalista (h. 1938).
Irailaren 10a – André Dassary, gehienbat frantsesez aritutako lapurtar kantaria (h. 1987).
Irailaren 12a – Pierre Apestegi, euskal zinema zuzendari, gidoigile eta idazlea (h. 1972).
Irailaren 21a – Charles Jones, estatubatuar zinemagilea, marrazki bizidun sortzaile nagusienetakoa (h. 2002).
Irailaren 21a – Rihei Sano, japoniar futbolaria (h. 1992).
Irailaren 22a – Martha Scott, estatubatuar aktorea (h. 2003).
Irailaren 23a – Matilde González Palau, gaztelaniaz, katalanez eta galegoz idatzi zuen idazle eta poeta (h. 2002).
Irailaren 24a – Robert Lewis Taylor, estatubatuar kazetari eta idazlea (h. 1998).
Irailaren 25a – Pere Calders i Rossinyol, kataluniar idazle eta marrazkigilea (h. 1994).
Irailaren 26a – Paulo Zubiarrain, Hernani Txikia, gipuzkoar bertsolaria (h. 2002).
Irailaren 27a – Anbrosio Zatarain Etxebeste, gipuzkoar idazlea (h. 1999).
Irailaren 29a – Michelangelo Antonioni, italiar zinema zuzendaria (h. 2007).

Urria

Urriaren 1a – Juan Felix Iriarte, Berjinanto, nafar bertsolaria (h. 1987).
Urriaren 1a – Kathleen Ollerenshaw, britainiar matematikari, politikari eta hezitzailea (h. 2014).
Urriaren 1a – Aurora Picornell, balear lider sindikalista eta feminista (h. 1937).
Urriaren 3a – Motosaburo Masuyama, japoniar estatistikaria (h. 2005).
Urriaren 4a – Joaquín Vallejo Arbeláez, kolonbiar ingeniari, ekonomista, idazle eta politikaria (h. 2005).
Urriaren 7a – Fernando Belaúnde Terry, Peruko presidentea (h. 2002).
Urriaren 9a – Qian Weichang, txinatar zientzialaria (h. 2010).
Urriaren 12a – Dionisio Ridruejo, espainiar politikari frankista eta idazlea (h. 1975).
Urriaren 12a – Helena Kolody, brasildar poeta eta irakaslea (h. 2004).
Urriaren 13a – Cornel Wilde, hungariar estatubatuar aktore eta zinemagilea (h. 1989).
Urriaren 15a – Carlos Droguett, txiletar eleberrigilea (h. 1996).
Urriaren 17a – Joan Paulo I.a, Aita santua (h. 1978).
Urriaren 18a – Philibert Tsiranana, Madagaskargo lehendabiziko presidentea (h. 1978).
Urriaren 20a – Marcel Giró, kataluniar argazkilaria (h. 2011).
Urriaren 21a – Georg Solti, hungariar orkestra-zuzendaria (h. 1997).
Urriaren 22a – Harry Callahan, estatubatuar argazkilaria (h. 1999).
Urriaren 22a – Jean Urruti, esku huskako baxenafar pilotaria eta Frantziako Erresistentziako kidea (h. 2002).
Urriaren 25a – Emiliano Álvarez, euskal txirrindularia (h. 1987).
Urriaren 25a – Juanito Otxoa, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 1998).
Urriaren 26a – Don Siegel, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 1991).
Urriaren 27a – Florentzio Idoate Iragi, nafar artxibozaina eta historialaria (h. 2001).
Urriaren 30a – José Ferrater Mora, kataluniar filosofoa (h. 1991).

Azaroa

Azaroaren 1a – Manuel Viegas, portugaldar antropologo eta folklorista (h. 1997).
Azaroaren 3a – Balentin Aurre-Apraiz, euskal idazlea (h. 2007).
Azaroaren 3a – Alfredo Stroessner, Paraguaiko presidente eta diktadorea (h.2006)
Azaroaren 5a – Leonardo Zilaurren, euskal herritar futbolaria (h. 1969).
Azaroaren 10a – Miren Gezala, Emakume Abertzale Batzako kidea, Euskal Pizkundeko partaidea, irakaslea, dantzaria eta antzezlea (h. 2003).
Azaroaren 11 – Jaime del Burgo, nafar artikulugile eta historialaria (h. 2005).
Azaroaren 12a – René Lasserre, lapurtar sukaldaria (h. 2006).
Azaroaren 14a – Barbara Hutton, estatubatuar prentsa arrosako pertsonai ezaguna eta XX. mendeko lehenbiziko emakume aberatsetako bat (h. 1979).
Azaroaren 15a – André Chastel, frantziar idazle eta historialaria (h. 1990).
Azaroaren 17a – Kim Sung-gan, hegokorear futbolaria (h. 1984).
Azaroaren 19a – George Emil Palade, errumaniar-estatubatuar medikua eta biologoa, 1974ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2008).
Azaroaren 19a – Joan Sales, kataluniar idazlea (h. 1983).
Azaroaren 20a – Oton Habsburgokoa, austriar artxiduke, azken Austria-Hungariako Inperioko printze oinordekoa (h. 2011).
Azaroaren 25a – Alwin Nikolais, estatubatuar koreografoa (h. 1993).
Azaroaren 28a – Eugenio Fernández Granell, galiziar pintore, idazle eta poeta surrealista (h. 2001).
Azaroaren 30a – Walter J. Ong, estatubatuar hezitzailea, abadea, maisua, historiatzaile kulturala, linguista eta filosofoa (h. 2003).

Abendua

Abenduaren 8a – Guillermina Medrano, espainiar maistra eta politikaria, Valentziako Udaleko lehenengo emakumezko zinegotzia (h. 2005).
Abenduaren 11 – Clément Duhour, euskal antzezle, abeslari eta kirolaria (h. 1983).
Abenduaren 11 – Sabin Muniategi, euskal idazlea (h. 1990).
Abenduaren 11 – Carlo Ponti, italiar zinema ekoizlea (h. 2007).
Abenduaren 12a – Henry Armstrong, estatubatuar boxeolaria (h. 1998).
Abenduaren 15a – Ray Eames, estatubatuar diseinatzailea eta zinema-zuzendaria (h. 1988).
Abenduaren 20a – Dorothy Brookshaw, kanadar atleta, 4x100 metroko probetan aditua (h. 1962).
Abenduaren 22a – Lady Bird Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 2007).
Abenduaren 22a – Manuel Martínez Jarauta, nafar klaretar fraidea (h. 1936).
Abenduaren 28a – Inozentzio Aierbe, nafar apaiza (h. 2001).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Andrés Jaso, nafar futbolaria (h. 1937).
Bernabe Oiarzabal, gipuzkoar margolaria (h. 1982).
Faustina Carril Arozena, gipuzkoar andereñoa, Euskal Herriko aurrenetako andereñoa (h. 1997).
Iñaki Gallaga, Bilboko San Anton abesbatzaren sortzailea eta zuzendaria (h. 1965).
Jose Antonio Ormaolea, bizkaitar margolaria (h. 1984).
José María Lasarte, euskal abokatu eta politikaria (h. 1974).
Polixene Trabudua, Euzko Alderdi Jeltzaleko mitinlari ospetsua (h. 2003).
Trifon Etxebarria, Etarte , bizkaitar kazetari eta politikari abertzale eta jeltzalea (h. 1998).
Heikki A. Alikoski, finlandiar astronomoa (h. 1997).
Jose Maria de Vera, erligio-gaietan aritu zen espainiar eskultorea eta aita kaputxinoa (h. 2002).
Pilar Bueno Ibáñez, 13 arrosak taldeko emakumea (h. 1939).
Ioannis Alevras, Greziako behin-behineko presidentea (h. 1995).
Matilde Ucelay, Espainiako lehen emakume arkitekto tituluduna (h. 2008).
Sheikh Mukhtar Mohamed Hussein, Somaliako behin-behineko presidentea (h. 2012).

Heriotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a – Cleto Zabala, bizkaitar musikagilea (j. 1847).
Urtarrilaren 7a – Sophia Jex-Blake, ingeles irakasle, fisikari eta feminista, emakumeak Unibertsitatera sartzearen liderra (j. 1840).
Urtarrilaren 16a – Georg Heym, alemaniar olerkari espresionista (j. 1887).
Urtarrilaren 31 – Jose Etxenagusia, Etxena, euskal herritar margolari akademizista (j. 1844).

Otsaila

Otsailaren 4a – Franz Reichelt, frantziar-austriar jostuna (j. 1878).
Otsailaren 10a – Joseph Lister, britainiar kirurgilaria (j. 1827).
Otsailaren 12a – Andres Iturzaeta, euskal idazle eta apaiza, Otxandioko erretorea (j. 1838).
Otsailaren 15a – Émile Garet, frantziar politikaria (j. 1829).
Otsailaren 17a – Edgar Evans, Robert Falcon Scotten laguntzailetako bat 1911-1912an Hegobururako zoritxarrez amaitu zen Terra Nova espedizioan (j. 1876).
Otsailaren 21a – Osborne Reynolds, britainiar ingeniaria (j. 1842).
Otsailaren 25a – Gilen IV.a Luxenburgokoa, Luxenburgoko duke-handia (j. 1852).

Martxoa

Martxoaren 1a – Ludvig Holstein-Ledreborg, Danimarkako lehen ministroa (j. 1839).
Martxoaren 5a – Lorina Bulwer, britainiar jostuna, expresionismoaren adierazpen diren brodatuen sortzailea (j. 1838).
Martxoaren 16a – Lawrence Oates, britainiar militar eta esploratzaile antartikoa (j. 1880).
Martxoaren 20a – Maria Josefa Sancho, arabar lekaimea, Jesusen Karitateko Zerbitzarien Erakundea ordenaren sortzailea (j. 1842).
Martxoaren 29a, Terra Nova espedizioko kideak Hego Polotik itzuleran -
- Henry Robertson Bowers, Robert Falcon Scotten laguntzailetako bat zoritxarreko Terra Nova espedizioan (j. 1883).
- Robert Falcon Scott, Royal Navyko kapitaina (j. 1868).
- Edward Adrian Wilson, ingeles polar esploratzailea, medikua, naturalista eta ornitologoa (j. 1872).
Martxoaren 30a – Karl May, alemaniar idazlea (j. 1842).

Apirila

Apirilaren 6a – Giovanni Pascoli, italiar poeta lirikoa (j. 1855).
Apirilaren 10a – Gabriel Monod, frantziar historialaria (j. 1844).
Apirilaren 12a – Klara Barton, estatubatuar, aintzindaria, irakaslea, erizaina eta humanitarioa, Estatu Batuetako Gurutze Gorriaren sortzailea (j. 1821).
Apirilaren 14a – Henri Brisson, Frantziako lehen ministroa (j. 1835).
Apirilaren 15a – Roger Marie Bricoux, frantziar biolontxelo jotzailea RMS Titanicen bere hasierako bidaian (j. 1891).
Apirilaren 15a, RMS Titanic itsasontzian hildako euskal jatorriko pertsonak -
- Ramón Artagaveytia, euskal jatorriko uruguaiarra (j. 1840).
- Manuel Uruchurtu, euskal jatorriko mexikar abokatu eta politikaria (j. 1872).
Apirilaren 19a – Patricio Escobar, Paraguaiko presidentea (j. 1843).
Apirilaren 20a – Pedro Lira, txiletar margolari eta arte kritikaria (j. 1845).
Apirilaren 20a – Bram Stoker, irlandar nobelagile eta ipuin idazlea (j. 1847).
Apirilaren 22a – Ignacio Coyne, nafar argazkilari eta zinemagilea (j. 1872).

Maiatza

Maiatzaren 4a – Nettie Stevens, estatubatuar genetista (j. 1861).
Maiatzaren 14a – Frederiko VIII.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. 1843).
Maiatzaren 14a – August Strindberg, suediar idazle eta margolaria (j. 1849).
Maiatzaren 19a – Bolesław Prus, poloniar idazlea (j. 1847).
Maiatzaren 19a – Marcelino Menéndez Pelayo, espainiar idazle, politikari eta filologoa (j. 1856).
Maiatzaren 26a – Amalia Bavarian, Wittelsbacheko etxearen ordezkaria eta Dukesa Bavarian (j. 1865).
Maiatzaren 28a – Paul Emile Lecoq de Boisbaudran, frantziar kimikaria (j. 1838).
Maiatzaren 30a – Wilbur Wright, estatubatuar hegazkin egile eta hegazkin pilotua, bere anaia Orvillekin batera hegazkinaren asmatzailetzat hartua (j. 1867).

Ekaina

Ekainaren 1a – Daniel Burnham, estatubatuar arkitekto eta hirigilea (j. 1846).
Ekainaren 9a – Ion Luca Caragiale, errumaniar idazlea (j. 1852).
Ekainaren 10a – Anton Aškerc, esloveniar apaiz katolikoa eta poeta (j. 1856).
Ekainaren 18a – La Serneta, espainiar flamenko-abeslaria eta gitarra-jotzailea (j. 1840).
Ekainaren 12a – Frédéric Passy, frantziar politikaria, ekonomilaria eta bakezalea, 1901eko Bakearen Nobel Saria (j. 1821).
Ekainaren 16a – Jose Aretxabaleta, bizkaitar naturalista, Uruguain farmazialari eta unibertsitateko irakaslea izandakoa (j. 1838).
Ekainaren 20a – Voltairine de Cleyre, estatubatuar anarkista, sarritan lehen feminista garrantzitsuetakotzat hartua (j. 1866).
Ekainaren 25a – Lawrence Alma-Tadema, Viktoriar Aroko herbeheretar margolari neoklasizista (j. 1836).

Uztaila

Uztailaren 1a – Harriet Quimby, estatubatuar hegazkinlari eta zinema gidoigilea, pilotu lizentzia lortu zuen AEBetako lehen emakumea (j. 1875).
Uztailaren 10a – Adolf Deucher, Suitzako Konfederazioko presidentea (j. 1831).
Uztailaren 16a – Serafin Baroja, euskal idazlea (j. 1840).
Uztailaren 17a – Henri Poincaré, frantziar matematikaria, fisikaria eta filosofoa (j. 1854).
Uztailaren 20a – Andrew Lang, eskoziar olerkari, eleberrigile, literatura-kritikari, antropologo eta itzultzailea (j. 1844).
Uztailaren 23a – Eugénie Marie Salanson, frantziar margolaria (j. 1836).
Uztailaren 30a – Meiji Enperadorea, Japoniako enperadorea (j. 1852).

Abuztua

Abuztuaren 9a – Ama Kandida, euskal lekaimea, Jesusen Alabak ordenaren sortzailea (j. 1845).
Abuztuaren 13a – Jules Massenet, frantziar musikagilea (j. 1842).
Abuztuaren 24a – Raimundo António de Bulhão Pato, bilbotar-portugaldar poeta eta saiakeragilea (j. 1828).
Abuztuaren 31 – Paul Robin, frantziar pedagogo eta hezitzaile anarkista (j. 1837).

Iraila

Irailaren 8a – Juana Elgezabal, bizkaitar enpresari berritzailea (j. 1842).
Irailaren 9a – Jaroslav Vrchlický, txekiar idazlea (j. 1853).
Irailaren 13a – Joseph Furphy, australiar idazlea (j. 1843).
Irailaren 23a – Maria Teresa Borboikoa, Espainiako infanta eta Bavariako printzesa ezkontidea (j. 1882).

Urria

Urriaren 4a – Benjamín Zeledón, nikaraguar politiko liberal eta militarra (j. 1879).
Urriaren 6a – Auguste Beernaert, Belgikako lehen ministroa, 1909ko Bakearen Nobel Saria (j. 1829).
Urriaren 20a – Aquilino Ametzua, gipuzkoar organogilea, bere garaiko organogilerik ospetsuena (j. 1847).
Urriaren 24a – Maria Gabriela Bavarian, Dukesa Bavarian (j. 1878).
Urriaren 25a – Pablo Altzola, ingeniaria eta Bilboko alkatea (j. 1841).
Urriaren 30a – James S. Sherman, Ameriketako Estatu Batuetako 27. presidenteordea (j. 1855).

Azaroa

Azaroaren 6a – Mykola Lysenko, ukrainar musikagile, piano-jotzaile, orkestra-zuzendari eta etnomusikologoa (j. 1842).
Azaroaren 12a – José Canalejas, espainiar politikaria (j. 1854).
Azaroaren 20a – José María Solano Eulate, espainiar naturalista eta geologoa (j. 1841).
Azaroaren 26a – Valentín Arin, gipuzkoar organista eta musikagilea (j. 1854).

Abendua

Abenduaren 7a – George Darwin, ingeles matematikaria, astronomoa, abokatua eta eugenista (j. 1845).
Abenduaren 11 – Martin Gilbeau, euskal idazlea, medikua eta Donibane Lohizuneko auzapeza (j. 1839).
Abenduaren 23a – Édouard Detaille, frantziar margolaria (j. 1848).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

Felicia Olabe, Gasteizko mezenas garrantzitsua eta ongilea (j. 1838).

Nobel saridunak:

Fisika: Gustaf Dalén
Kimika: Victor Grignard eta Paul Sabatier
Literatura: Gerhart Hauptmann
Medikuntza: Alexis Carrel
Bakea: Elihu Root

Kanpo estekak

Datuak: Q2077
Multimedia: 1912 / Q2077

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.