Ángeles Alvariño

María de los Ángeles Alvariño González (Serantes, Ferrol, Coruña, 1916ko urriaren 3a - La Jolla, Kalifornia, 2005eko maiatzaren 29a) galiziar ozeanografoa izan zen. 1953-54an, itsasontzi ozeanografiko britainiar bateko lehen emakume zientifikoa izan zen, "Sarsia" izenekoa. 1956tik aurrera Estatu Batuetan egin zituen bere ikerketak. Itsas organismoen 22 espezie aurkitu zituen.1 Angeles Alvariño 2015ean aukeratu zuen Real Academia Galega de Ciencias (RAGC) erakundeak ekainaren 1ean "Galiziako Zientziaren Eguna" ospatzeko.[1]

Ángeles Alvariño
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMaría de los Ángeles
JaiotzaSerantes, 1916ko urriaren 3a
Herrialdea Galizia
HeriotzaLa Jolla, 2005eko maiatzaren 29a (88 urte)
Hezkuntza
HeziketaSantiago de Compostelako Unibertsitatea
Madrilgo Complutense Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakbiologoa, ozeanografoa eta katedraduna
Jasotako sariak

Biografia

Angeles Alvariño Serantes herrian jaio zen eta Antonio Alvariño Grimaldos bertako medikuaren eta María del Carmen González Díaz-Saavedra pianistaren alaba nagusia izan zen.

Ferrolen egin zituen lehen ikasketak, eta Concepcion Arenal institutuan batxilergoa, hiri berean. Zientzia eta Letren Unibertsitate Batxilergoa egin zuen Santiago de Compostelako Unibertsitatean, eta 1933an amaitu zuen azken lanekin: insectos Sociales y Las mujeres en el Quijote. 1934an Madrilera joan zen Natur Zientzien ikasketak egitera Madrilgo Unibertsitatean. Maria de Maeztuk zuzendutako Señoritas egoitzan hartu zuen ostatu. 1936an, Espainiako Gerra Zibila hasi zenean, ikasketak eten eta Ferrolera itzuli zen eta hizkuntzak (frantsesa, alemana eta ingelesa) ikasi zituen.[2]

1940an Eugenio Leira Manso Espainiako Gerrako Maridako kapitainarekin ezkondu zen, eta alaba bat izan zuten. Gerra amaitu eta unibertsitateak berriro ireki ondoren Madrilera itzuli zen, non bere Natur Zientzien ikasketak amaitu zituen Madrilgo Unibertsitatean.

1940an Eugenio Leira Mansorekin ezkondu zen, Espainiako Gerra Marinako kapitaina eta San Hermenegildo Errege eta Militarreko zalduna. 1942an bere alaba Angeles Leira Alvariño jaio zen.

1941etik 1948ra biologia, zoologia, botanika eta geologiako irakasle izan zen Ferroleko ikastetxeetan.

1951n doktoratu ondoren, Europan hainbat urtez ikerketak egin, Britainia Handiko Kontseiluarekin kolaboratu eta Fulbrigth beka bat jaso ondoren, Estatu Batuetara joan zen, non bere ikerketa gehienak Scripps Institutu Ozeanografikoan[3] egin zituen. Han jarraitu zion senarrak, eta herrialde horretan finkatu zen, amerikar herritartasuna lortu zuenean.

1987an erretiratu ondoren, zientzialari emeritu bezala ikertzen jarraitu zuen 1993ra arte. Kalifornian hil zen 2005.7an.

Ibilbidea

1948an senarra Madrilera bidali zuten eta han Espainiako Ozeanografia Institutuan (IEO)[4] sartu zen bekadun. IEO itsasontzietako itsas inkrustazioen zergatia ikertzen hasi zen, eta ondoren zooplaktonaren azterketan zentratu zen. Ondoren, ikasle ofizial izendatu zuten eta 1951n Madrilgo Unibertsitatean Psikologia Esperimentala, Kimika Analitikoa eta Landare Ekologia doktoretza lortu zuen.

1952an ozeanografiako biologo ozeanografo postu bat lortu zuen oposizio bidez Espainiako Ozeanografia Institutuaren Vigoko laborategian (IEO). Galiziako hiri horretara joan zen bizitzera, eta plaktona ikasten jarraitu zuen, laborategiko laguntzaile gisa.

1953 eta 1954 artean Ingalaterrara bidaiatu zuen Britainiar Kontseiluaren beka batekin Plymoutheko Laborategian zooplanktona ikertzeko Frederick S. Russell eta Peter C. Corbimen zuzendaritzapean. Quetognato, sifonoforo, marmoka eta ztenoforoen ikerketan espezializatu zen.

Garai horretan, kanpaina ozeanografikoetan parte hartu zuen Sarsia bezalako itsasontzietan, eta Atlantikoko eta Ozeano Bareko zenbait espedizio eta gurutzontzi zientifikotan parte hartu zuen Ingalaterra, Estatu Batuak, Espainia eta Mexikoko itsasontzi ozeanografikoetan.

1955ean bere laborategira itzuli zen Vigon, plaktona ikasten jarraitzeko. Itsas espedizioetan eta arrantza-flotan plaktona iragazteko sareen diseinuan aurrera egin zuen. Zooplanktonari buruzko ikasketak penintsulako Atlantiko, Mediterraneo eta Ternuan jarraitu zituen, bakailaoaren azterketarekin bezala. Lan hau 1951 eta 1957.8 artean IEOren buletinetan argitaratu zuen lehen argitalpenetan islatu zen.

Urtebete geroago, Fulbright beka bat lortu zuen Woods Holeko Erakunde Ozeanografikoan[5], Massachusettsen. Zentro honetan Mary Sears ezagutu zuen, Estatu Batuetako lehen kongresu ozeanografikoko presidentea eta zooplanktonean aditua, bere obrarekin txundituta, La Jollako (Kalifornia1) Ozeanografiako Scripps Institutuan lan egiteko babesa eman ziona, Sears bere zuzendari Roger Revellerekin harremanetan jarri zen Angeles Alvariñori gomendatzeko. Une hartatik aurrera, 1958an, Alvariñok bere ikerketak Estatu Batuetan egin zituen ia beti, han erreferentziazko ikertzaile bat zelarik. 1969ra arte egon zen bertan plaktona, korronteak eta dinamika ozeanikoa ikertzen, Estatu Batuetako ontzigintzako edo arrantzako sail federalen finantziazio lerro ugari lortuz.

1967an Biologian doktoratu zen Madrilgo Unibertsitatean. 1970eko urtarrilean, Biologo Ikertzaile kargua lortu zuen Hegomendebaldeko Arrantzategien Zentro Zientifikoan, garai hartan sortu berria zen Estatu Batuetako Itsas Arrantzako Zerbitzu Nazionalaren dibisio bat, non lan egin zuen 1987an erretiratu zen arte.

Taxonomia

Bere karreran zehar, Alvariñok, hogeita bi itsas espezie berri aurkitu zituen, eta zenbait garapen edo ziklo sexualeko faseetako morfologia eta zooplanktoko beste fase batzuetako morfologia berrikusi zituen, ilustrazio eta notak erabiliz. Marmoka, sifonoforo, quetognato eta hidromedusa espezieetan aritu zen. Zooplankton mota jakin batzuetan, ozeanoan espezie handiagoak elikatzeko balio duen animalia organismo ñimiñoen multzoa, munduko autoritate bat bezala onartua dago.

  • Forupeko espezie berri gisa deskribatu zituenak.
  • Sagitta bierii Alvariño, 1961; un quetognato (orain Serratosagitta bierii Alvariño, 1961)
  • Sagitta euneritica Alvariño, 1961; quetognato (orain Parasagitta euneritica Alvariño, 1961) .
  • Sagitta scrippsae Alvariño, 1962; un quetognato (Pseudosagitta lyra Krohn bezala onartua, 1853) .
  • Eukrohnia bathypelagica Alvariño, 1962; un quetognato.
  • Sagitta bruuni Alvariño, 1967; un quetognato (orain Zonosagitta bruuni Alvarino, 1967)
  • Sagitta nagae Alvariño, 1967; un quetognato (orain Zonosagitta nagae (Alvariño, 1967))
  • Sagitta tokiokai Alvariño, 1967; un quetognato (Ferosagitta robusta Doncaster bezala onartua, 1902)
  • Vogtia kuruae Alvariño, 1967; sifonoforo bat (Vogtia serrata Moser bezala onartua, 1915) .
  • Enneanogonum searsae Alvariño, 1968; sifonofforo bat (Enneagonum hyalinum Quoy & Gaimard, 1827) .
  • Sulkuleolaria brintoni Alvariño, 1968; sifonofforo bat (Blainvilleko Sulkuleolaria quadrivalvis bezala onartua, 1830) .
  • Krohnitta mutabbii Alvariño, 1969; un quetognato (Krohnitta pacifica Aida bezala onartua, 1897)
  • Spadella hummelinck Alvariño, 1970; un quetognato (Paraspadella pulchella Owre bezala onartua, 1963)
  • Spadella gaetanoi Alvariño, 1978; un quetognato
  • Spadella legazpichessi Alvariño, 1981; un quetognato (Agora Paraspadella legazpichessi Alvariño, 1981)
  • Nectocarmen antonioi Alvariño, 1983; un sifonofforo (Praya dubia Quoy & Gaimard, 1833)
  • Heteropyramis alcala Alvariño, 1983; sifonoforo bat (Heteropyramis maculata Moser bezala onartua, 1925) .
  • Thalassophyes ferrarii Alvariño, 1983; sifonoforo bat (Crystallophyes amygdalina Moser bezala onartua, 1925) .
  • Lensia eugenioi Alvariño, 1984; un sifonofforo (Lensia campanella Moser bezala onartua, 1917)
  • Lensia eltanin Alvariño, 1984; un sifonofforo (Lensia achilles Totton bezala onartua, 1941)
  • Lensia landrumae Alvariño, 1984; sifonoforo bat (Lensia hunter Totton bezala onartua, 1941)
  • Spadella pimukatharos Alvariño, 1987; un quetognato
  • Pandea cybeles Alvariño, 1988; unha medusa

Alvariño laburdura erabiltzen da deskribapenean eta taxonomikoan autoritate gisa adierazteko.

Legatua

Bere legatuak ehundik gora argitalpen zientifiko biltzen ditu, aldizkarietako liburu eta artikuluen artean, bere karreran zehar aurkitu zituen 22 itsas animalia espezieak eta munduko ozeanoetako bizimodu txikien ikerketan egindako ekarpen iraunkorra.

La Jollan (San Diego) 2005eko maiatzaren 29an hil zenean, Malaspina espedizioan aurkitutako hegaztiei eta beste itsas animalia batzuei buruzko eskuizkribu bat amaitu zen. Bere alaba Angeles Leira Alvariñok itzulitako proiektua da.

2011n, Angeles Leira Alvariño Coruñako Kultura Kontzeleriako arduradunekin bildu zen, hiri horretako udal artxiboak liburutegi zientifiko garrantzitsu bat izateko izapideak hasteko. Liburutegi hori mila liburuk, mapek, marrazkiek, grabatuek eta Alvariñok mundu osoko zientzialariekin izandako korrespondentziak osatzen dute. Hori zen ferroldar zientzialariaren nahia, bere ondare zientifikoa Espainiara itzultzea nahi baitzuen.

Erreferentziak
  1. (Gaztelaniaz) Día de la Ciencia en Galicia | ragc. (Noiz kontsultatua: 2020-03-17).
  2. (Gaztelaniaz) «Ángeles Alvariño, la gran oceanógrafa | Vidas científicas» Mujeres con ciencia 2016-09-19 (Noiz kontsultatua: 2020-03-17).
  3. «Scripps Institution of Oceanography, UC San Diego |» scripps.ucsd.edu (Noiz kontsultatua: 2020-03-17).
  4. «Home - Instituto Español de Oceanografía» www.ieo.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-17).
  5. (Gaztelaniaz) Institución Oceanográfica de Woods Hole. 2019-09-20 (Noiz kontsultatua: 2020-03-17).

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.