Araba Bus

Sarea identifikatzen duten koloreak gorrindol eta zuria dira. Hauen aukeraketa nabarmena da, gorria Arabako kolorea baita, bere banderan dagoen ia bakarra. Gainera, Arabako Foru Aldundiaren logotipoak Arabako lurraldearen forma jasotzen duen piktograma, gorrindol kolorekoa erabiltzen du. Gorrindol elementu zuriak kolore horretako hondo baten gainean jartzeko erabiltzen da, ondo irakurtzeko moduan.

Beltza ez da identitate bisualaren kolore ofizial bat, idazkun gehienak kolore honetan egiten diren arren, hondo zuri baten gainean kontraste handia ahalbidetzen baitu. Gauza bera gertatzen da grisarekin, nahiz eta gaztelaniazko testuetarako erabili ohi den; beltza, berriz, euskarazko testuetarako gordetzen da, informazioa zein hizkuntzatan agertzen den bereizteko aukera emanez. Oro har, euskara gaztelaniaren aurretik dago, eta, beraz, beltza grisaren aurretik.

Sareko marka bisuala "ÁLAVA BUS" da, letra larriz idatzia, euskaraz zein gaztelaniaz. Inskripzio hau eskuinean lerrokatuta egin ohi da, "Álaba" hitza "Bus" hitzaren gainean jarriz, azken "a" hitza "s" letraren gainean geratzen delarik. Gainera, "Á!"-ren ezkerrean zazpi karratu daude. Irudi hauek ere, eskuinean lerrokatuta daude eta bi ilaratan kokatuta, lau karratu goian eta hiru behean, beheko ezkerreko izkina libre utziz. Arabako zazpi kuadrillak irudikatzen dituzte eta herrialdearen forma partzialki emulatzen dute.

Araba Bus markarekin lan egiten duten ibilgailu guztiek Arabako Foru Aldundiaren gidalerroak jarraitzen dituzte homogeneizatzeko. Kanpoaldeari dagokionez, autobusak zuriz margotuta daude barnealdean, eta gorrindolez aurrealdean eta atzealdean. Autobusaren aurrealdean, haizetakoaren gainean, "A" bat ageri da, sarearen tipografiaren arabera estilizatua, kolore zuriz hondo gorridolaren gainean. Atzealdean, berriz, Arabako Foru Aldundiaren logotipoa ageri da, tinta beltzez eta hondo purpura baten gainean. Eredu batzuetan, bereziki antzinakoenetan, adierazpen hau alda daiteke, hondoa grisa delarik.

Alboetako bien erdian, tinta gorrindol batez eta hondo zuriaren gainean, sarearen logotipoa agertzen da. Alboetan beti, baina autobusaren atzealdetik hurbilen dagoen aldean, gorrindol kolorekoa, piktograma bat agertzen da, Arabako herrialdearen forma emulatzen duena, karratu zuriz osatua. Arabako Foru Aldundiak erabiltzen duen berbera da.

Lehen lineak martxan jarri ondoren, oso gertutik jarraitu zituzten Arabako Errioxa kontzesioaren lineak, eta 2015eko ekainaren 29an hasi ziren lanean, astebete geroago. Lehen zabaltze horrekin, zerbitzua Trebiñuko Konderria, Urizaharra, Bernedo, Guardia edo Bastida bezalako udalerriei bermatzen zitzaien, eta Errioxako herri mugakideekin loturak egitea ahalbidetzen zen, hala nola Haro, Donebikendi Zuntzerra edo Logroño. Gainera, Gasteizekin zuzenean edo zeharka lotzen ez ziren bi linea garatu ziren (  eta  ). Hegoalderako sei lineak Líneas Regulares de Álava enpresari esleitu zitzaizkion serie berean; Langraiz Oka, Gesaltza Añana eta Uribarri Gaubea lotzen dituen  linea, berriz, Hermanos Arriagari eman zitzaion, eta, ondoren, Erdialdeko Arabako emakidan integratuko zen. Bi enpresentzat, emakidaren iraupena hamar urtekoa da.[4]

Urte horren amaieran, 2015ko urriaren 26an, hirugarren emakida jarri zen zerbitzuan, Erdialdeko Arabari zegokiona. Emakidan sartu zen  linea bezala, Hermanos Arriaga enpresari esleitu zitzaion 10 urteari. Dulantzi, Agurain edo Legutio bezalako udalerriei eta, oro har, Arabako Lautadari zerbitzua emateagatik nabarmentzen da. Nabarmentzekoa da  linea, Gasteiz Maeztu eta Santikurutze Kanpezurekin lotzen duena, Nafarroa Garaian sartzen dela Lizarrerritik, Lizarrara iristeko.[5]

2016ko uztailean, Arabako Foru Aldundiak iragarri zuen Bilbo eta Logroño arteko line berri baten ustiapena CuadraBus enpresari emango ziola. Linea horrek aurreko bat ordezten du, eta bi hiriak Haro espainiar hirian tarteko geralekua duen autobide bidez lotzeko diseinatu zen, bai eta ordutegi jakin batzuetan Arabako Errioxako zenbait herriri zerbitzua emateko ere, hala nola Bastida, Samaniego, Asa eta Guardiari, eta eskualde horren mugakide diren beste herri batzuei, Zanbranari, esaterako. Lezako Ospitalean eta Donebikendi Zuntzerra y Abalose udalerrietan ere egin ziren geldialdiak.[6] Azkenik, 2016ko amaiera baino lehen iragarri bazen ere, 2017ko maiatzaren 8an hasi zen linea berria ( zenbakia) eskaintzen.[7]

2018ko abenduan, Josu Lopez Ubierna Bide Azpiegituretako eta Mugikortasuneko foru diputatuak iragarri zuen berritu egingo dituela ordura arte Hermanos Arriagak kudeatzen zituen bi linea (Gasteiz-Miranda Ebro eta Gasteiz-Durango) berrituko zituela iragarri zuen, Araba Bus sarean sartzeko. Lehen kasuan, berritasun gisa, ordutegiak hobetu ziren, eta lineak Legutio, Luku eta Urbinako biztanleei eta Goiain industrialdean lan egiten duten pertsonei zerbitzua ematen dieten tarteko geltokiak barne hartu zituen. Halaber, Duran geldialdia egin zen herri horretako ikastolarako sarbidea errazteko, bai eta Bizkaiko Otxandio, Mañaria, Izurtza eta Iurreta udalerrietan. Miranda Ebrorako linearen kasuan, ordutegiak hobetzeaz gain, Argantzonen eta Ribabellosan geldialdiak egin zituzten zenbait zerbitzutan. Bi lineak La Unión enpresari esleitu zitzaizkion, eta 2019ko urtarrilaren 12an jarri ziren martxan.[8]

Ordainbideei dagokienez, 2021eko otsailaren 27tik BARIK eta MUGI txartelekin sarean ordaintzeko aukera dago, BAT txartelaren tarifa bereziei helduz.[9]

2017an, Bizkaiko Foru Aldundiak Bizkaibusen linea baten emakida berritzeko izapideak egin zituen, oraindik sarean bateratu gabe: Gasteiz-Bilbo linea, 1950eko hamarkadatik kudeatzen zuena. Hala ere, emakida eskuratzeko lehiaketa publiko egin zenean, Arabako Foru Aldundiak errekurtsoa jarri zuen Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusian, uste baitu linea berea dela. Bi administrazio edo gehiagoren (kasu honetan, Bizkaiko Foru Aldundia eta Arabako Foru Aldundia) eremua zeharkatzen duten garraio-lineak lurraldean kilometro gehien dituen administrazioaren jabetzakoak izango direla ezartzen duen araudian oinarritzen zen. Kasu honetan, 64 kilometroko linea Araban 45 kilometrotan eta Bizkaian 19 kilometrotan banatzen da, beraz, teknikoki Arabakoa izan beharko litzateke.[10]

2017ko azaroaren 26an, auzitegiak arrazoia eman zion Arabako Foru Aldundiari, eta linea Arabaren esku geratu zen. Hala ere, ez zen berehalako aldaketarik gertatu, La Uniónek 1950eko baldintzetan jarraituko baitzuen zerbitzuan, lehiaketa berri bat egin arte.[11]

2021eko urtarrilean, Arabako eta Bizkaiko foru aldundiek Gasteiz-Bilbo linea elkarrekin kudeatuko zutela iragarri zuten. Gasteiz eta, adibidez, Barakaldo edo Zornotza lotzen dituzten linea guztietara hedatu zen akordioa, bai oraingoetara, bai etorkizunekoetara, guztiak ere Bilbotik gertu, Loiuko aireportua barne. Akordioaren arabera, Arabako Aldundiak lineen ibilbideak, geltokiak, ordutegiak eta tarifak erabakiko ditu, eta Bizkaikoa, berriz, pleguak, lizitazioa eta lineen esleipena, behin betiko proiektuan oinarrituta.[12] Kontzesio partekatu bakar bateko zazpi lineek bat egiten zutela aprobetxatuz, iragarri zen laster linea bat sortuko zela Gasteiz Forondako eta Loiuko aireportuekin lotzeko, Murgian eta Zuian geldituz, eta kontzesio berria berritu egingo zela 2021ean.[13]

Bestalde, 2020ko urrian, Ramiro Gonzalez ahaldun nagusiak iragarri zuen Agurain eta Gasteiz arteko loturak hobetzeko proposamena egingo ziela Nafarroako Gobernuari eta Renfe Operadoreari; orduan, hamaika autobus eta lau tren baino ez ziren egunean bi noranzkoetan. Bi kasuetan, Arabatik igaro arren, Arabako Foru Aldundiak ez zuen eskumenik ordutegiak arautu ahal izateko, eta, horregatik, administrazio arduradunei beharrezko hobekuntzak eskatu zizkien. Autobusei dagokionez, Iruñea-Altsasu-Agurain-Gasteiz ibilbidearen jabetza Nafarroa Garaiak duenez, Arabako Foru Aldundiak legez debekatuta dauka ordezko ibilbide bat egitea, kasu honetan Gasteiz-Agurain izango litzatekeena. Hori dela eta, Araba Buseko  linearen ordutegiek maiztasun handi dute Dulantziraino, baina autobus bat baino ez dago Gasteiz eta Agurain artean.[14]

Trenbidearen kasuan, espainiar enpresak ez zuen erantzun. Hala ere, Nafarroako Gobernuarekin elkarrizketak emankorrak izan ziren. Hala, Nafarroako Gobernua autobus emakidak berritzeko prozesu betean zegoenez, tartean Iruñea-Agurain-Gasteiz, Nafarroako Hiriarteko Garraioa sare berria garatzeko (Nafarroa Garaian Araba Busen baliokidea), Nafarroako Gobernua linea hobetzeko lanean ari zen. Hala ere, 2022ra arte ez zen espero NAV-006 emakida martxan jartzea, Agurain eta Gasteizi zegokiona, Nafarroako Gobernuak Iruñea eta Tafallaldea eta Erribera arteko NAV-002 eta NAV-003 emakidak lehenetsi baitzituen.[15][16]

Hori dela eta, bi gobernuak akordio batera iritsi ziren. Akordio horren arabera, Iruñea-Gasteiz linearen Agurain eta Gasteiz arteko zatiaren titulartasuna Arabako Foru Aldundira eskualdatzen zen, eta horrela Aldundiak libre zuen Agurainera arteko maiztasunak hobetzeko. Hori ez da lehenago gertatuko, urte horretan berrituko baitu Nafarroako Gobernuak emakida, eta orduan bakarrik izango du titulartasuna aldatzeko aukera.[17] Trukean, Arabako Foru Aldundiak konpromisoa hartzen du Bilbo-Iruñea emakidaren lizitazio-pleguetan sartzeko Iruñea eta Gasteiz arteko trafikoa bi noranzkoetan debekatzeko, bai eta Arabako hiriburuaren eta Irurtzun, Uharte Arakil, Lakuntza, Etxarri Aranatz, Urdiain, Altsasu eta Olazti udalerrien arteko trafikoa debekatzeko ere. Horri esker, bi administrazioek beren lurraldeetako loturak hobetu ahal izango dituzte.[18] Gainera, aldi baterako irtenbide gisa, bi zerbitzu gehitu ziren 2021eko uztailean Agurain eta Gasteiz artean, aguraindarren mugikortasun-arazoari aurre hartzeko.[19]

Sarean, zenbait geltoki daude, batez ere hiri handietan, beste sare batzuetako linea ugarirekin lotzen dutenak, baita beste garraiobide batzuekin ere, trenarekin adibidez. Hauek dira:

• Aguraingo geltokia
• Argantzongo geltokia
• Bilboko geltokia
• Gasteizko geltokia
• Iruñeko geltokia
• Langraizko geltokia
• Lizarrako geltokia
• Logroñoko geltokia
• Miranda Ebroko geltokia

Sare horren helburuetako bat Gasteizen beharrezkoak ez diren transbordoak kentzea denez, sareak guztira 7 geltoki ditu Gasteiz hiriaren barruan, hiriko garraiobideekin konektatzen dutenak.[25]

Geldialdia	Lineak	Konexioak
Alas/Boulevard ()		BEi  370
Autobus geltokia ()		tranbia •  BEi  370 371
Gaztelako Atea ()		BEi
Epaitegiak ()		370
Bastiturri ()		tranbia
Madril/Arantzabela ()		BEi
Unibertsitatea ()		tranbia •  BEi  370

Sei zonaldetan 76 udalerri daude, bai Arabakoak bai beste lurralde batzuetakoak, batez ere Bizkaia eta Nafarroa Garaia. Udalerri bakoitza zonalde batekoa da oso-osorik, Arratzua-Ubarrundia izan ezik, non Zurbao herria 1. zonaldekoa den eta gainerakoa 2. zonaldekoa; Iruraiz-Gauna izan ezik, udalerri osoa 2. zonaldekoa izanik, Trokoniz 1. zonaldekoa izan ezik, eta Asparrena izan ezik, non Arriola eta Gordoa 2. zonaldekoak diren eta gainerako herriak hirugarrenekoak.[26]

Zd.	Udalerriak	Mapa
1	Gasteiz
2	Argantzon, Arratzua-Ubarrundia, Barrundia, Burgu, Dulantzi, Iruña Oka, Legutio, Trebiñuko Konderria, Zigoitia eta Zuia
3	Agurain, Añana, Aramaio, Armiñon, Arraia-Maeztu, Berantevilla, Donemiliaga, Erriberabeitia, Erriberagoitia, Iruraiz-Gauna, Kuartango, Urizaharra, Urkabustaiz, Zalduondo, Zanbrana, Abadiño eta Otxandio
4	Aiara, Amurrio, Asparrena, Bastida, Bernedo, Eskuernaga, Gaubea, Harana, Kanpezu, Lagran, Lantaron, Laudio, Leza, Mañueta, Nabaridas, Okondo, Samaniego, Abalose, Arrasate, Briñas, Donebikendi Zuntzerra, Durango, Haro, Iurreta, Izurtza, Mañaria, Miranda Ebro eta San Zadornil
5	Artziniega, Bilar, Eltziego, Guardia, Kripan, Lantziego, Lapuebla de Labarca, Antzin, Meanuri, Mendaza, Murieta eta Zuñiga
6	Ekora, Moreda Araba, Oion, Allin, Bilbo, Lizarra, Logroño eta Metauten

Hiru tarifa mota daude:[27]

• Noizbehinkako txartela: bidaiari guztientzat da, jatorria, helmuga, adina edo beste baldintza batzuk kontuan hartu gabe. Ez dago ez betekizunik, ez debekurik, sarearen araudia betetzeaz gain.
• BAT txartela: Arabako garraio-txartela dutenek sareko autobus guztietan ordain dezakete beren txartelarekin. Kasu horretan, noizbehinkako txartelaren prezioa baino % 20 merkeagoa izango da. BARIK eta MUGI txartelek ere badute tarifa hori eskuratzeko aukera.
• BAT Berezi: Arabako garraio-txartelaren sistemako "berezi" tarifak eskuragarri dituzten pertsonek tarifa are murritzagoa dute. Noizbehinkako txartel batekin alderatuta, % 40ko murrizketa da. BARIK eta MUGI sistemaren baliokideek ere badute tarifa hori eskuratzeko aukera.

Gainera, familia ugariek % 20ko deskontua bermatuta dute titulu orokorrerako eta % 50ekoa titulu berezirako. BAT edo BAT Berezi txartelak erabiliz gero, deskontu hori aurrekoari gehituko zaio, eta bi deskontuak gehituko dira.

Bestalde, 6 urtetik beherako haurrak eta ikusmen-, adimen-, zentzumen- edo adimen-desgaitasuna edo mugikortasun murriztua duten pertsonen laguntzaileak doan sar daitezke sarean, baldin eta baldintza horiek betetzen dituztela egiaztatzen badute.

Ibilbide bakoitzaren prezioa erabilitako tarifaren (eta noizbehinkako deskontuaren) eta egindako zonalde jauzien kopuruaren arabera kalkulatzen da. Honela geratu da:[28]

Tarifa horiek Araba Bus sareko linea guztietan aplikatuko dira,   (Bilbo-Logroño) eta   (Bilbo-Iruñea) lineetan izan ezik, guztira 10 zonalde jauzi egingo liratekeelako. Gainera, zenbait geltokitan trafiko-debekuak edukitzeak, hau da, bidaiari bat ezin da geltoki batean ibili eta edozein geltokitan jaitsi, ibilbide batzuk ez baitaude baimenduta, eta, ondorioz, linea horrek tarifikazio berezia du.[29]