| White Fang | |
|---|---|
 | |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Jack London |
| Lingvoj | |
| Lingvo | angla lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1906 |
| Eldonejo | Macmillan Inc. |
| Ĝenro | aventura fikcio |
| Loko de rakonto | Jukonio • Kanado |
Blanka dentego (aŭ kojndento aŭ koniko (angle White Fang)) estas aventurromano de Jack London, kiu rakontas la historion de samnoma ĉefrolulo, hibrida luphundo de Jukonio, Kanado. Eldonita unuafoje en partopagoj inter majo kaj oktobro 1906 en la revuo Outing, ĝi estas unu el la plej famaj romanoj de la aŭtoro, konsiderata kiel literatura klasikaĵo studita tra la mondo.
La libro okazas en Jukonio kaj la kanadaj Nordokcidentaj Teritorioj, dum la fabela Klondike-orimpetego de la 1890-aj jaroj, detaligante la procezon de malsovaĝigo de la lupo kun unu-kvarona hunda sango, tirita de la travivaĵoj ricevitaj de London mem.
La intrigo sekvas la vojaĝojn de la hundlupo dum la orfebro en Alasko kaj la Jukonio, kaj priskribas la proceso laŭ kiu la lupo finfine fariĝas malsovaĝigita hundo. Tiamaniere, la libro estas kunullibro al la libro de Jack London, The Call of the Wild (La Voko de la sovaĝo), en kiu la protagonisto estas familia hundo de Kalifornio kiu estis kidnapita kaj vendita en sklavecon kiel sledhundo en Alasko dum la orfebro, kaj finfine iĝas tute sovaĝa.
La romano estas ekzemplo de la preciza prozostilo de London, prezentante novigan uzon de rakonta perspektivo: la plimulto de la romano estas skribita adoptante la vidpunkton de bestoj, priskribante ilian manieron vidi la ĉirkaŭan mondon kaj homojn.
La perforta sovaĝa mondo, en kiu aplikas la "leĝo de la bastono kaj la dentego" estas detale priskribita, tuj metita apud la same perforta mondo de la tiel nomata homa civilizacio.
La romano estis tradukita en pli ol 89 lingvojn kaj estis adaptita en plurajn filmojn. Jam en 1925, la rakonto estis adaptita por filmo, kaj ekde tiam ĝi vidis plurajn aliajn filmadaptiĝojn, inkluzive de la samnoma filmo de 1991, ĉefrolita de Ethan Hawke kaj alia originala komputil-animacia filmo de Netflix en 2018
Intrigo
La rakonto komenciĝas en 1893 kun la tragedia aventuro de du viroj, Henry kaj Bill, kiuj provas transiri la arbaron per sledo tirita de ses hundoj por transporti la ĉerkon de grava moŝtulo, por reveni al la urbo post longa vojaĝo en serĉo de la oro en la Klondike, la kanada tundro. Sed la du viroj estas sekvataj de tagoj de aro da malsataj lupoj gvidataj de lupino, kiu montriĝas duone lupo kaj duone hundino; kiam savteamo finfine atingas Henry, kaj Bill kaj la hundoj jam estis manĝitaj. Ĉi tiu parto de la rakonto montras la sovaĝecon de la luparo, en kiu la protagonisto naskiĝos.
La rakonto sekvas la grupon de lupoj, kiu trairas la momenton de alkoĉasado kaj tiu de batalado inter la maskloj por la amindumado de la luphundino; la Unuokula Lupo, lupo kiu nur havas sian maldekstran okulon pro sennombraj bataloj, regas super ĉiuj aliaj defiantoj kaj iĝas ŝia kunulo. De ilia kuniĝo kvin hundidoj estas naskita, sed la severa vintra malsatkatastrofo kaŭzas masakron inter ili, ŝparante nur lupido, dum la Unuokula Lupo estas mortigita fare de linko dum ĉasvojaĝo. La lupino nun devas provizi manĝaĵon por sia ido memstare, irante ĝis nun por mortigi la linkojn de idoj kaj eĉ la linkon mem en malfacila batalo.
Nun sufiĉe maljuna por enriskiĝi eksteren, dum unu el liaj esploradoj, la lupo trovas grupon de kvin indianoj, gviditaj fare de Grey Beaver, homoj kiujn li vidas kiel "dioj"; kiam lia patrino atingas lin por helpi lin, Grey Beaver rekonas ŝin kiel Kiche, la hundino kiu estis posedita fare de ŝia frato sed eskapis dum malsatkatastrofo. Ĉar la frato de Grey Beaver estas forpasinta, li prenas posedon de la patrino-hundino kaj la ido, donante al ĉi-lasta la nomon de Blanka Dentego (White Fang) por la tre blankaj kaj tre raraj dentegoj kiujn li posedis, kiuj montras ke la ido havas kvaronon de hunda sango kaj efektive estas tre rezistema al malsovaĝiĝo
Sed la infanaĝo de Blanka Dentego ĉe la indiana tendaro estas severa: Kiche estas vendita kaj malaperas de sia vivo. La hundoj de la tendaro, vidante lin kiel lupon, konstante atakas lin; la viroj defendas lin, sed la hundoj ne akceptas lin kiel sian kunulon kaj la pakgvidanto Lip-lip celas lin aparte. Blanka Dentego do kreskas pli kaj pli sovaĝa, malafabla, soleca kaj sangavida. Devante konstante atentigi kontraŭ ajna speco de danĝero, liaj rabaj kaj defendaj kapabloj disvolviĝas pli ol normale; Tamen, li iĝas sperta sledhundo estinte trejnita fare de Mith-Sah, la filo de Grey Beaver. Nun plenkreska, la lupo mortigas Lip-lip kaj iĝas la gvidanto de la sledhundpako.
Kiam Blanka dentego atingas la aĝon de 5 jaroj (plenkreskeco por sia specio), Grey Beaver kunportas lin al Fort Yukon, vilaĝo de orministoj kaj felkomercistoj, kie li atendas fari enspezigajn interkonsentojn vendante fabrikitajn varojn al la blankulaj orserĉistoj alvenante el la tuta mondo. Beauty Smith (tiel moknomita ironie pro lia terura aspekto), trompas Grey Beaver, nun reduktitan al malriĉeco per alkoholismo, por vendi al li Blanka Dentego. La blankulo, rimarkinte la eksterordinarajn kvalitojn de la lupo, torturas lin sange por fari lin kiel eble plej malbona kaj uzi lin kiel batalhundon en sia kaŝa vetado. Blanka Dentego, ekspluatata kaj vipita de la malamata Smith, venkas ĉiujn hundojn, kiuj estas metitaj kontraŭ li, Dawson City (kie Smith translokiĝis) ne alvenas la unua buldogo, kiu rezistas la terurajn atakojn de la lupo kaj sukcesas fermi sian tre fortan makzelon ĉirkaŭ la kolo de Blanka Dentego, sufokante lin.
Ĝuste en tiu momento Weedon Scott, riĉa juna kalifornia komercisto, alvenas hazarde; naŭzita per la sceno, li eksplodas en la ringon kaj savas Blanka Dentego, batante Beauty Smith kaj devigante lin vendi al li la lupon, aŭ li estos raportita.
La malĝoja parto de la rakonto finiĝas; malgraŭ ke ĉiuj kredas ĝin neebla, la bona Scott sukcesas reakiri Blankan Dentegon ne nur fizike, sed ankaŭ temperamente: kun senfina pacienco, la viro sukcesas konvinki la lupon, ke en la mondo ekzistas ne nur malamo kaj perforto, sed ankaŭ amo kaj kompato, sentoj, kiujn la lupo malkovras unuafoje. Weedon Scott prenis sur si elaĉeti la Blankan Dentegon, aŭ pli ĝuste elaĉeti la homaron de la malbono kiun ĝi faris al la Blanka Dentego. Li sentis, ke la malutilo farita al la lupo estas ŝuldo kontraktita de homo kaj ke ĝi devas esti pagita. Jaro pasas, kaj venas la tempo por Weedon reveni hejmen al Kalifornio; kvankam la ideo estis postlasi la nun dolĉan Blankan Dentegon,
En Kalifornio Blanka Dentego lernas la vivon en la grandurbo kaj la regulojn de la biendomo de juĝisto Scott, la patro de Weedon, pruvante denove sian mirindan adapteblecon, iĝante perfekta gardhundo kaj pacience sukcesante kunekzisti kun la hundoj de la domo, la ina Collie ŝafhundo., kiu pariĝas kun li, kaj la leporhundo Dick. La Scott-familio, komence, ne vere ŝatas la ĉeeston de la lupo kaj ne tuj kutimas kreskigi lin, sed ili baldaŭ ŝanĝas opinion pri li kiam li avertas ilin post kiam Scott rompas sian kruron, falante de sia ĉevalo en la mezo de la kampoj.
En la lasta ĉapitro, Jim Hall, danĝera murdinto kondamnita al la elektra seĝo fare de juĝisto Scott, eskapas de malliberejo kaj krevas en la biendomon por mortigi la juĝiston, sed Blanka Dentego intervenas kaj mordas la krimulon al morto, sed estas sin vundita per tri pafoj. Finfine, por pruvi esti fidela besto, Blanka Dentego ankaŭ estas akceptita fare de la cetero de la komunumo por sia kvarono de hunda sango kaj jam ne por tiu de lupo.
Kontraŭ ĉiu probableco laŭ la bestokuracistoj, Blanka Dentego postvivas la pafkuglojn kaj, sur revenado al la biendomo de la juĝisto, malkovras ke Collie ĵus naskis ses hundidojn, siajn proprajn idojn.
Analizo
Literaturkritikistoj identigis multajn fundamentajn temojn en la romano. Tom Feller priskribas la rakonton kiel "alegorio de laprogresio de la homaro de naturo al civilizacio". Li ankaŭ esprimas ke "la implico [de] la rakonto estas ke la metamorfozo de ambaŭ la individuo kaj socio postulos perforton ĉe iu punkto." Paul Deane deklaras ke "[en la verko] socio postulas konformecon kiu insidas individuismon."