Situo

La urbo de Toledo troviĝas en centra Hispanio je 71 km de la ĉefurbo de Hispanio, nome Madrido. Ĝi limas kun la municipaj teritorioj de Bargas, Olías del Rey, Mocejón, Rielves, Albarreal de Tajo, Almonacid de Toledo, Guadamur, Polán, Argés, Cobisa, Burguillos de Toledo kaj Nambroca en la provinco de Toledo kaj Aranjuez en la Provinco de Madrido.

Nordokcidente: Rielves	Norde: Bargas, Olías del Rey kaj Mocejón	Nordoriente: Aranjuez
Okcidente: Albarreal de Tajo, Dehesa de Daramezas (Guadamur) kaj Polán		Oriente: Almonacid de Toledo kaj Aranjuez
Sudokcidente Guadamur	Sude: Guadamur, Argés, Cobisa, Burguillos de Toledo kaj Nambroca	Sudoriente: Nambroca

La etendo de ties municipa teritorio estas de 232,1 km² kaj ties alteco super marnivelo estas de 529 msm. Estas ĉefurbo de la samnoma provinco kaj de la aŭtonoma komunumo de Kastilio-Manĉo. Krome ĝi estas konsiderata unuope kiel komarko en la divido farita de la Diputación Provincial de Toledo (provinca municiparo).^[1]

Formiĝo

Vidaĵo ĝenerala de Toledo.

La antikva kerna domaro de la urbo estas situanta ĉe la dekstra bordo de la rivero Taĵo, sur monteto centmetre alta ĉe la rivero, kiu tuŝas ĝin baze, formante markatan meandron konatan kiel torno del Tajo (taĵa turniĝo). La parto kiun tiu meandro ne fermas estas la ununura natura enirejo de la urbo, sur kiu oni konstruis la ŝoseojn kiuj ligas ĝin kun Madrido kaj Ávila.

Ekde mezo de la 19-a jarcento ekis etendo de la urbo ekster la muregoj; unua ĉe la ĉirkaŭoj de la fervoja stacio por eksplodi definitive el fino de la 1940-aj jaroj tra la valo de la Taĵo, per la konstruo de la Poblado Obrero (laborista vilaĝo)^[4] de la Fábrica Nacional de Armas (nacia fabriko de armiloj) kaj ĉefe laŭ la akso kiun formis la ŝoseo N-403. Ekde komenco de la 1960-aj jaroj akceliĝis tiu etendo al la valo, per de la konstruo de la nova hospitalo.

En la 1970-aj jaroj, per la kreado de la domaro Polígono de Descongestión de Madrid (nuna kvartalo de Santa María de Benquerencia) komencas la etendo de la urba domaro sekve de la maldekstra bordo de la rivero ĉe la ŝoseo N-400, ĝis iĝi la plej loĝata kvartalo de la tuta municipo.

Aktuale la municipo de Toledo havas tre disan figuron, ĉar ekzistas kvartaloj tre separataj de la ĉefa kerno de la urbo danke al ampleksaj malfermaj spacoj, kiel ĉe la kvartaloj de Santa María de Benquerencia aŭ Azucaica, antikva submunicipo situanta ĉe la dekstra bordo de la Taĵo, kiuj estas separataj de la urbo je ĉirkaŭ 6 km. La disvolvigo de la periferiaj kvartaloj kaŭzis samtemepe iompostioman abandonon de la antikva enmurega spaco per translokiĝo de la populacio al la novaj kvartaloj naskitaj ekde la 1960-aj jaroj.

Arabstila Puerta del Sol (Sunpordego).

Aktuale la urbo de Toledo estas strukturata en kvar distriktoj kiuj integras la diversajn kvartalojn,^[5] laŭ la jena formo:

1. Distrikto de la Casco Histórico (historia kerno)

1. Kvartaloj de la interna zono limigita de la muregoj de la historia kerno de Toledo.

2. Antequeruela–Covachuela.

3. Zono de Cigarrales kaj Cerro de los Palos (akridejoj kaj monteto de fostoj).

4. San Martín.

5. Azucaica, Urbanizaĵo Casa de Campo

2. Distrikto de Santa Bárbara

6. Santa Bárbara.

3. Distrikto de Santa María de Benquerencia (Poligono)

7. Santa María de Benquerencia, rezideja areo.

8. Santa María de Benquerencia, industria areo.

4. Distrikto Centro-Nordo

9. San Antón-Avenida de Europa.

10. Palomarejos.

11. Santa Teresa-Reconquista.

12. Vega Baja, San Pedro el Verde kaj Circo Romano.

13. Buenavista.

14. Urbanizaĵoj Valparaíso, La Legua kaj Cigarrales de Vistahermosa (akridejoj de belvidejo).

15. Urbanizaĵo Tres Culturas-Finca Buenavista.

16. Urbanizaĵoj La Bastida, San Bernardo, Montesión kaj Olivar de los Pozos (olivarbaroj de la putoj).

El ĉiuj nur la du unuaj troviĝas ene de la antikva enmurega areo.

Antikva historio

La unua fiksa setlejo nun konata en la urbo estas serio de kastroj, sur kiuj poste stariĝis la enmurega urbo de keltiberoj, unu el la plej gravaj centroj de karpetanoj. Unu el tiuj unuaj setlejoj troviĝas sur la Cerro del Bú (monteto de la maldekstra bordo de la rivero Taĵo), el kiu oni atingis nombrajn restojn per realigataj elfosaĵoj, observeblaj en la aktuala Muzeo-Hospitalo de Sankta Kruco, en Toledo.

En la jaro 193 a. K. kaj post granda rezisto, la romiano Marko Fulvio Nobilior konkeris la urbon. La romianoj rekonstruis ĝin kaj nomigis ĝin Toletum, en la provinco de Karpetanio. La urbo disvolvigis gravan industrion el fero, kiu permesis al ĝi al stampi monerojn. La areo kie estis la urbo spertis grandan romiigon, kiel montras la nombraj restoj de romiaj vilaoj, ĉefe ĉe la bordoj de la Taĵo.

La romianoj lasis nombrajn spurojn, kia enorma akvedukto, el kiu konserviĝas nur la bazoj ambaŭflanke de la Taĵo, romia ŝoseo, parto el kiu videblas ĉe la deklivoj de la montetoj de la maldekstra bordo de la rivero, kaj cirko (ĉevalkurejo), situanta ĉe publika parko kaj nur parte elterigita. Ekzistas aliaj multaj spuroj kiuj spite la perdosupozon ĉe multaj kazoj, ege probablas ke troviĝas subgrunde de la urbo, kia la teatro (ĉe la loko de la cirko aktuale okupata de lernejo), la amfiteatro (ĉe la kvartalo de Covachuelas), grava akvokonduka infrastrukturo (kia la restoj ĉe la pordo tra kiu oni aliras al la moskeo nune de la Kristo de la Lumo), nombraj ŝoseoj (kiaj tiuj ĵuse trovitaj je ĉ. 7 m sub la ĝardeno de la menciita moskeo), same kiel varmobanejoj, vilaoj ktp. Menciindas ke plej parto de tiuj historiaj konstruaĵoj estis poste demuntitaj, kaj iliaj ŝtonoj estis reuzataj por la konstruado de aliaj konstruaĵoj kaj por la murego, sed ĉiukaze granda arkeologia riĉaĵaro troviĝas ankoraŭ subgrunde.

Mezepoka historio

En la Alta Mezepoko ĝi estis ĉefurbo de la visigota reĝlando de Hispanio. Dum la regado de la kastiliaj reĝoj, Toledo estis la sidejo de la fama Instituto de Tradukistoj (Tradukskolo de Toledo), ponto inter la diversaj kulturoj de la Mezepoko.

Ornamaĵo en la juda sinagogo.

Post la unuaj ĝermanaj invadoj, oni rekonstruis la antikvan muregon cele al defendo; tamen en la jaro 411 la urbo estis konkerita de la alanoj, kiuj siavice estis venkitaj de la visigotoj en la jaro 418. Post venki sian rivalon Agila, Atanagildo starigis sian kortegon en la urbo kaj poste, dum la epoko de Leovigildo, ĝi iĝis ĉefurbo de la regno hispangota kaj en arkiepiskopejo, per kio ĝi akiris gravecon kaj civilan kaj religian (kiel montris la Koncilioj de Toledo). Proksime de Toledo, en la vilaĝo de Guadamur, troviĝis la Trezoro de Guarrazar, elstarega aro de ornamaj kronoj de la reĝoj de visigotoj.

En la jaro 711 Toledo estis konkerita de Tarik ibn Zijad kaj metita al islama hegemonio. La konkero de la urbo estis farata facile, pere de kapitulaco, ĉar granda parto de la loĝantaro estis fuĝinta.^[6] La araboj nomigis ĝin Tulaytula (en araba طليطلة).

La hegemonio de mozaraboj en la loĝantaro igis ĝin tuje konstanta zorgigo por la ĉefurbo de Kordovo. En 797 (laŭ Claudio Sánchez-Albornoz, en 807 kaj 800 laŭ aliaj fontoj), dum la emirlando de Alhakamo la 1-a, eksplodis insurekcio kontraŭ Kordovo. La emiro sendis la muladion de Huesca, nome Amrús ben Yusuf (nome Amorroz en la kristanaj kronikoj) por submeti la urbon. Amrús nuligis la lokajn muladiojn per konata epizodo, kiam li invitis ĉiujn el ties gravuloj al bankedo en la palaco de la guberniestro kaj ekzekutistoj unu post unu fortranĉis ties kolojn sendonte la kadavraĵojn al fosaĵo (kiu nomigis la epizodon). Tiele la emiro sukcesis submeti portempe la toledan popolon. Tamen tiu reinsurekciis en 811 kaj en 829, post lia morto.

Alfonso la 6-a en pentraĵo de la 12-a jarcento en la Katedralo de Santiago de Compostela.

Fine Abd ar-Rahman la 3-a finigis la longdaŭran ribeladon de Toledo en julio de 932, post sieĝo dujara, submetante ĝin al kaliflando kordova. Post la falo de tiu kaliflando en la 11-a jarcento, Toledo iĝis grava regno laŭ la nomo de Tajfo de Toledo, kiu tamen devis pagi impostojn al la reĝoj de Kastilio por pluhavi sian sendependon.

La 25-a de majo de 1085, Alfonso la 6-a eniris en Toledo, laŭ interkonsento kun la reĝo de la Tajfo kiu regis ĝin. Laŭ la kapitulaca interkonsento, la kastili-leona reĝo submetas la regnon, kontraŭ garantio por la islamaj loĝantoj pri sekureco de personoj kaj havaĵoj. La reĝo permesis proprajn foruojn al ĉiu ekzistanta minoritato: mozaraboj (Toledo estis grava mozaraba centro, kun propra katolika liturgio, kiu konserviĝis, islamanoj kaj judoj, poste unuigitaj fare de Alfonso la 7-a en la Foruon de 1118. Post la kapitulaco de la urbo, okazis la plej progresa periodo de Toledo, de granda kultura, socia kaj politika gravo. La Tradukskolo de Toledo, floranta dum la 12-a jarcento kaj 13-a jarcento, krom nombraj verkoj kaj civilaj kaj religiaj, kiuj poste estos gravaj por la futuro.

Post la kapitulaco, oni toleris la praktikojn religiajn de la juda kaj islama komunumoj, sed tiu toleremo ne daŭris multe da tempo. La kristanoj konstruis la novan katedralon sur la granda moskeo, kiu siavice stariĝis sur la antikva visigota katedralo.

En 1162 la urbo estis konkerata de la reĝo Ferdinando la 2-a (Leono), dum la komplika periodo de la antaŭadolteco de Alfonso la 8-a (Kastilio). La leona reĝo nomumis Fernando Rodríguez de Castro "el Castellano" (la kastilia), membro de la familio de Castro, guberniestro de la urbo. La urbo de Toledo restis sub povo de leonanoj ĝis 1166, kiam ĝi estis rekuperata de la kastilianoj.^[7]

Dum la kastilia enlanda milito Toledo luktis ĉe la flanko de Pedro la 1-a kaj, post suferi longdaŭran sieĝon, ĝi estis konkerata januare de 1369. Laŭlonge de la tuta Mezepoko la urbo kreskis: en la 14-a jarcento ricevis foiran privilegion kaj en la 15-a jarcento iĝis unu de la ĉefaj produktantoj de teksaĵoj kastiliaj, agado kiu sumiĝis al la jam ekzistantaj de monero-stampado, fabrikado de armiloj, silka industrio ktp. En tiu pliampleksigo partoprenis aktive la juda populacio, ĝis ties forpelo en 1492.

Moderna historio

Dum la epoko de la Imperiestro Karlo la 5-a, Toledo estis la ĉefurbo de Hispanio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Milito de la Komunumoj de Kastilio.

La Katolikaj Gereĝoj pligrandigis kaj pliurbigis la urbon, kaj en la toleda katedralo oni proklamis Johanan kaj Filipon 'la Belan' (filinon kaj bofilon, respektive, de la Katolikaj Gereĝoj) kiel heredantoj de la kastilia krono (1502). Isabel la Katolika konstruigis en Toledo la monaĥejon de Sankta Johano de la Reĝoj por rememorigi la venkon en la batalo de Toro kaj por esti entombigita tie kun sia edzo, sed post la konkero de Granado la Katolikaj Gereĝoj decidis sian postan entombigon en tiu lasta urbo, kie estas ĝis nun iliaj restaĵoj.

Tiu urbo estis unu el la unuaj kiuj aliĝis al la insurekcio de la Komunumoj en 1520, kun komunumaj estroj kiaj Petro Laso de la Vega kaj Johano de Padilla. Post la komunuma malvenko en la batalo de Villalar, la komunumanoj toledaj, estrataj de María Pacheco, la vidvino de Padilla, estis kiuj pli da rezisto uzis kontraŭ la deziroj de Karlo la 1-a, ĝis sis kapitulaco en 1522. Toledo iĝis unu de la ĉefurboj de la imperio.

Ĝis la reĝado de Filipo la 2-a estis la ĉefa urbo de Hispanio dum la fino de la unuaj reĝoj de la Habsburga dinastio. Tiu reĝo movis la ĉefurbon el Toledo al la proksima (sed ne tiam tre grava) urbo Madrido en 1561, kaj la urbo perdis grandan parton de ĝistiamaj politika kaj socia gravoj. La ruinigo de la teksa industrio pliakrigis la dekadencon de Toledo, kiu kongruis kun tiu ĝenerala de Hispanio.

La fondo de la Real Compañía de Comercio y Fábricas (Reĝa Entrepreno de Komerco kaj Fabrikoj), en 1748, enkadre de renovigoj el Burbonoj inspiritaj de la Klerismo, okazigis mallongadaŭran rekuperon de la urbo, sed fine de la 18-a jarcento, Toledo estis denove ruinigita kaj konservis nur funkciojn simple administrajn.

Nuntempa historio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Sieĝo de la Alkazaro.

La Alkazaro de Toledo

Post la komenciĝo de la Hispana Enlanda Milito, la urbo restis en la respublikana flanko. Tamen en la Alkazaro, sidejo de la tiama Altlernejo de Infanterio, rifugiĝis grupo de partianoj de la insurekciuloj (1.950 personoj, laŭ la tiama bulteno El Alcázar, inter militistoj, civilgvardioj kaj ties familioj, estrataj de la kolonelo Moscardó, kiu rezistis kontraŭ la registaraj trupoj ekde la 21-a de julio de 1936 ĝis la alveno de la trupoj de la generalo Varela la 27-a de septembro tiujare. La sieĝo de la Alkazaro, epizodo de monda rekono, estis amplekse uzata de la propagando frankista. La Alkazaro, preskaŭ tute detruita dum la sieĝo, estis rekonstruita totale poste.

La subpremado kaj la perforto inter la partianoj (realaj aŭ supozitaj) de ĉiu flanko estis oftaj kiel en la tuta Hispanio dum la milito kaj ĉefe postmilito. Dekomence sub la ankoraŭa respublika hegemonio, oni realigis mortpafadojn de supozataj dekstruloj aŭ eĉ katolikuloj, ekzemple de la superulo de la katedralo kaj laŭ la tradicio frankista, ankaŭ Luis Moscardó, filo de la kolonelo rifuĝinta en la Alkazaro. Dum la sieĝo de la Alkazaro la urbo suferis akran bombardadon kaj post la alveno de la trupoj de Franco pliakriĝis la subpremado, tiam kontraŭ la supozataj partianoj de la respublika reĝimo.^[8]

La urbo estis elektita oficiale ĉefurbo de la aŭtonoma komunumo de Kastilio-Manĉo, post voĉdonado en la regiona parlamento de la 7-a de decembro de 1983. Por la elekto, la regiona registaro mendis proceson de informado kaj konsulto al la loĝantaro, la politikaj organizoj kaj la kulturaj asocioj. En la parlamenta voĉdonado, la propono de Toledo ricevis aprobon de 27 deputitoj (la 22 socialistoj kaj la kvin de la Popola Grupo de Toledo), 3 kontraŭajn (la popolpartianoj de Kvenko) kaj 12 sindetenojn.^[9] Plej konataj prezidentoj de la regiona registaro estis José Bono (el 1983 al 2004), José María Barreda (2004 al 2011) kaj María Dolores de Cospedal (el 2011).

Glavindustrio

Historiecaj glavoj vendataj kiel suveniroj en Toledo

La fabrikado de glavoj en la urbo de Toledo datas el la romia epoko, kaj pli precize en tempoj de la Respubliko, kiam ili estis jam famaj ties glavoj kaj tranĉiloj, kiel asertis la poeto Gracio Falisko en sia verko Cynegeticum.^[12] Sed estis dum la araba hegemonio kaj dum la Reconquista kiam Toledo kaj ties glavistaroj ludis gravajn rolojn. Inter la 15-a kaj 17-a jarcentoj la industrio rilata kun la fabrikado de glavoj prosperis en Toledo ĝis la punkto ke la glavindustrio toleda estis konsiderata la plej bonkvalita de Eŭropo. La produktado de blankaj (tranĉaj) armiloj estis de persona karaktero kaj estis farata de malgrandaj manlaboristoj disaj, kvankam la asocio de glavistoj kontrolis la finan kvaliton de la produktoj. Fine de la 17a jarcento kaj komence de la 18-a jarcento komencis la dekadenco de la produktado, kio kreigis unu de la Reĝaj Fabrikoj, nome la Fabriko de Armiloj de Toledo, en 1761 laŭ ordono de la reĝo Karlo la 3-a. En la Reĝa Fabriko koncentriĝis ĉiuj asocioj de glavistoj de la urbo kaj ĝi estis situanta ĉe la iama Casa de la Moneda (monerdomo, monfarejo). En 1777, pro neceso ampleksigi la spacon, Karlo la 3-a ordonis konstrui la konstruaĵon al la fama arkitekto Sabatini ĉe la eksteraĵoj de la urbo. Ekde tiam komencis ties etendigo kiu trapasis diversajn epokojn. Ties gravo estis tioma ke konstituis urbon ene de la propra urbo de Toledo.

Dum la 20-a jarcento, la produktado de tranĉarmiloj por armeoj reduktiĝis al nur la kavalerio kaj, post la Enlanda Milito, al liverado de honoraj sabroj al oficiroj kaj suboficiroj de la diversaj armeeroj. Post la fermo de la Fabriko, en 1994, tiu loko estis rehabilitata por gastigi la kampuson teknologian de la Universitato de Kastilio-Manĉo en Toledo.^[13][14] Post tio ankoraŭ la vendado de glavoj jam ŝanĝiĝis al aliaj sektoroj kiaj turismo, dekoracio kaj eĉ omaĝaj aŭ suveniraj glavoj aŭ tranĉiloj por inauguradoj, nuptoj (tortotranĉo) ktp.

Sendungeco

La krizo kiu ekde 2008 estas suferata ĝenerale malbonigis ankaŭ la situacion en Toledo; laŭ la informo el Servo pri Statistiko de Kastilio-Manĉo^[15] je 31-a de marto de 2011 la nombro de sendungitoj estis de 5.762 personoj, kio estas 7,48% de la sendungeco registrita en la tuta provinco, pro kio la urbo de Toledo estas la dua municipo laŭ nombro de sendungitoj (ankaŭ laŭ nombro de loĝantoj) post 13.168 (17,09%) de la urbo de Talavera de la Reina. En la periodo 2002-2010 plialtiĝis la nombro de sendungitoj je ĉirkaŭ 140%, pasante el 2.411 al 5.762 jam menciitaj; en tiu sama periodo la provinca informo indikas pliigon de pli da 180%, pasante de 27.196 al 77.069 sendungitoj.El vidpunkto de la profesia metieco de la sendungitoj majoritato el registrata sendungeco en la urbo de Toledo, kun preskaŭ 75% de la totalo, korespondas al la sektoro de servoj, kio konfirmas la specifan gravecon de la sektoro triaranga en la ekonomio de la ĉefurbo. Same kiel ĉe la distribuado laŭ aĝoj, ĉiuj profesiaj grupoj de tiu statistiko montris pliigon.

Regiona politiko

Milagros Tolón, urbestro de Toledo.

Toledo estas la ĉefurbo de la aŭtonoma komunumo (respektive regiono) Kastilio-Manĉo ekde 1983, kiam voĉdonado de la regiona parlamento montris apogon de 22 socialistaj deputitoj kaj 5 dekstraj deputitoj. Kiel ĉefurbo, ĝi estas sidejo de la regiona parlamento, situanta en la iama Monaĥejo de Sankta Gil, kaj de la regiona prezidenteco, situanta en la Palaco Fuensalida.

Por la regionaj balotadoj, la urbo de Toledo formas saman unuigon kun la resto de la provinco. Al tiu korespondas 11 sidlokoj el 47 totalaj deputitoj. En la balotado de 2007 la socialisma PSOE akiris 6 sidlokojn dum la dekstra PP akiris 5. En la balotado de 2011 la socialisma PSOE akiris 6 sidlokojn dum ankaŭ la dekstra PP akiris 6. En la balotado de 2015 PSOE akiris 4 sidlokojn, PP akiris ankaŭ 4 kaj la maldekstra Podemos 1. La dekstra PP akiris pli sidlokojn en la totala balotado, sed PSOE kaj Podemos interkonsentis elekti la kandidaton de la socialisma partio nome Emiliano García-Page.

Provinca politiko

En Toledo sidejas la municiparo de la provinco nome Diputación Provincial. La provinca diputitaro estas komponita de urbestroj aŭ skabenoj. Estas 6 jurisdikciaj teritorioj (grupoj de municipoj), el kiuj la urbo de Toledo ĉefurbas grupon kun aliaj 23 municipoj.

Municipa politiko

En la lasta balotado por la skabenaro de la urboj, nome en 2015 la socialisma partio PSOE akiris 9 skabenojn, la dekstra PP 9, la maldekstra Ganemos Toledo 4 kaj la partio Ciudadanos 3 skabenojn. PSOE kaj Ganemos Toledo interkonsentis elekti la kandidaton de la socialisma partio nome Milagros Tolón. Ŝi iĝis la unua urbestrino en la historio de Toledo.

Ŝoseoj

Pordo Cambrón

Ekde Toledo ekiĝas la N-400, kiu kunigas la urbon kun Kvenko tra Ocaña kaj Tarancón. En la nuntempo oni transformas ĝin en la estonta A-40 Aŭtovojo Kastilio-Manĉo, kiu kunigos Avilon kun Maqueda (kie ĝi ligiĝas kun la Aŭtovojo de Ekstremaduro), Toledo, Ocaña (kie ĝi kuniĝas kun la Aŭtovojo de Andaluzio), Tarancón (kun konektoj kun la Aŭtovojo de Levanto), Kvenko kaj Teruelo.

La antikva nacia ŝoseo 401 Madrido-Toledo-Reĝurbo transformiĝis fine de la 80-a jaroj en la nuna A-42 kiel rezulto de la dupartiĝo de ĉi tiu kaj forigante la itineron de la diversaj vojoj kiujn havis ĝi (Illescas, Yuncos, ktp.).

La dupartiĝo de la ŝoseo etendiĝas ĝis la kilometro 7 sude en Toledo, kun direkto Reĝurbo, de kie ĝi daŭrigas kiel konvencia ŝoseo. En ĉi tiu punkto, en la proksimeco de Burguillos de Toledo, la A-42 ligiĝas kun la Aŭtovojo de la Vitejoj kiu venas ĝis Tomelloso.

Komence de la 21-a jarcento konstruiĝis, kun la celo senkongestigi la alirojn al Madrid, la paga aŭtovojo AP-41, kiu devis esti plilongigita ĝis Andaluzio (Reĝurbo kaj Ĥaeno) kiel alternativo al A-4; ĉi tiu projekto estas frostita kiel konsekvenco de la ekonomia krizo kiun Hispanio suferas.

Alia vojo de la ŝtata vojreto kiu ekiĝas de Toledo estas la N-403, Toledo-Maqueda-Ávila-Adanero. Parto de la itinero de ĉi tiu ŝoseo estas anstataŭata de la jam menciita Aŭtovojo de Kastilio-Manĉo.

Krom ĉi tiuj ŝoseoj, ekde Toledo ekiĝas pluraj regionaj kaj provincaj kiuj proksimigas la ĉefurbon kun la komarkoj Montes de Toledo, La Jara aŭ La Mancha.

Publika transporto

Post multaj jaroj da projektoj kaj ideoj, la 17-an de majo 2010 la Konsilio de Komunumoj de Kastilio-Manĉo ekigas la Supramunicipan Areon de Transportoj (hispane ASTRA) de Toledo. Kun komenca buĝeto de 620.000 eŭroj ĝi ligas la ĉefurbon kun la ĉirkaŭaj municipoj (Nambroca, Burguillos, Mocejón, Bargas, Olias del Rey, Argés kaj Cobisa) pere de ses buslinioj; oni serĉas la senkongestigadon de la urbo per la publika transporto, limigante la veturilojn.

Fervojo

Stacidomo de Toledo.

Meze de la 19-a jarcento Toledo estis inter la unuaj hispanaj urboj kiuj havis fervojon, per kiu ĝi estis konektita kun Madrido tra Aranjuez kaj estinte inaŭgurita la linio de Isabel la 2-a la 12-an de junio 1858. La nuna stacidomo, el novmudeĥara stilo, estis inaŭgurita la 24-an de aprilo 1919.

Kun kelkaj problemetoj rilate al la teknologio kaj la kvalito de la servoj ĝi estas la linio kiu funkciis ĝis komenco de la 21-a jarcento: la 2-an de julio 2003 cirkulis la lasta kutima trajno inter ambaŭ ĉefurboj kaj ekiĝas la konstruado de la altrapida trajnoreto, LAV Madrid-Toledo, kiu malfermiĝis al la publiko la 16-an de novembro 2005, danke al kiu la veturtempo inter Madrido kaj Toledo malpliiĝis al 33 minutoj.

Sano

Komence de la 1960-aj jaroj ekiĝis la konstruado de la Sanrezidejo de la Socia Asekuro "Virgulino de la Sano". La primitiva konstruaĵo ankoraŭ estas uzata, kvankam poste oni ampleksigis ĝin por aliaj sekcioj (akuŝejo, eksteraj konsultoj, operaciejoj, ktp.) ĝis konvertiĝo de la nuna komplekso. Ĉi tiu komplekso estis pligrandigita pro la translokiĝo de la hospital-sekcio al proksima konstruaĵo, hodaiŭ konvertita en Fak-centro "Sankta Ildefonso".

La 6-an de oktobro 1974 inaŭguriĝis la Nacia Hospitalo por Paraplegiuloj kiu konvertiĝis en referenc-centro, kaj nacie kaj internaciskale, pro la flegado kaj zorgado de ĉi tiuj lezoj. Ĝi ankaŭ havas programon por la socia integriĝo de la pacientoj.

La transdono de la sanaj aferoj de la Ŝtato al la Konsilio de Komunumoj de Kastilio-Manĉo donas novan elanon al la san-infrastrukturoj, kiuj evidentiĝas en 2007 per la konstruado de la nova Ĝenerala Hospitalo de Toledo en la kvartalo Santa María de Benquerencia. Ankaŭ en la diversaj kvartaloj oni kreis la Sancentrojn.

Toledo ankaŭ kalkulas je pluraj privataj sancentroj: Hospitalo de la Tri Kulturoj, Kliniko Nia S-rino de la Rozario kaj aliaj.