- Ĉi tiu artikolo uzas specialajn signojn; se via komputilo ne kapablas montri ilin, vi povas rigardi bildan version de la tabelo.
La tibeta skribo estas abugido, kiu apartenas al la nordhindaj skriboj. Ĝi estas utiligata en Tibeto, Butano kaj partoj de Nepalo kaj Barato (Ladhako). Temas pri la skribo, en kiu estas verkitaj la sanktaj skriboj de la tibetaj budhanoj. La tibeta skribo estas uzata por la tibeta, la dzonka kaj la ladhaka lingvo.
Kiel ĉe ĉiuj hindaj skriboj, ĉiu silabo enhavas entenatan vokalon a (ka, kha, ga, …), kiu per kromsignoj estas modifita en aliajn vokalojn (ki, khi, ghi, …).
Literoj
Bazaj silaboj kun entenata vokalo a
Jen la skribo (Unikodaj signoj 0F40 ĝis 0F6A):
| Litero | Transliterumado Wylie |
Prononco |
|---|---|---|
| ཀ | ka | ka |
| ཁ | kha | kha kun aspiro |
| ག | ga | ga |
| ང | nga | inter nga kaj na |
| ཅ | ca | ĉa sen forta aspiro |
| ཆ | cha | ĉha kun aspiro |
| ཇ | ja | ĝa sen forta aspiro |
| ཉ | nya | nja |
| ཏ | ta | ta |
| ཐ | tha | tha kun aspiro |
| ད | da | da |
| ན | na | na |
| པ | pa | pa |
| ཕ | pha | pha kun aspiro |
| བ | ba | ba |
| མ | ma | ma |
| ཙ | tsa | ca |
| ཚ | tsha | cha kun aspiro |
| ཛ | dza | dza |
| ཝ | wa | ŭa |
| ཞ | zha | zha kun aspiro |
| ཟ | za | za |
| འ | ’a | a |
| ཡ | ya | ja |
| ར | ra | ra |
| ལ | la | la |
| ཤ | sha | ŝa sen forta aspiro |
| ས | sa | sa |
| ཧ | ha | ha kun aspiro |
| ཨ | a | a |
Aliaj vokaloj
La tibetaj vokaloj estas same kiel tiuj de Esperanto. Ili aperas kiel signoj aldonitaj al la literoj a (nenio), i ( ི), u (ུ), e ( ེ) kaj o ( ོ). Krom por a, la aliaj estas skribitaj sur aŭ sub la litero kies prononco ŝanĝiĝas. Ekzemple:
- ཀི estas ki,
- ཇུ estas ĝu,
- ཏེ estas te, kaj
- མོ estas mo.
Sanskrito
Kelkaj literoj estas uzataj por vortoj el sanskrito :
| Litero | Transliterumo | Prononco |
|---|---|---|
| གྷ | gha | gha kun aspiro |
| ཊ | tta | ta |
| ཋ | ttha | tha kun aspiro |
| ཌ | dda | da |
| ཌྷ | ddha | dha kun aspiro |
| ཎ | nna | na |
| དྷ | dha | dha kun aspiro |
| བྷ | bha | bha kun aspiro |
| ཛྷ | dzha | dzha kun aspiro |
| ཥ | ssa | sa |
| ཀྵ | kssa | ksa |
Unikodo por tibeta skribo
Unikodo uzas la signojn kun kodoj 0F00 ĝis 0FFF por la tibeta skribo. (ISO/CEI 10646 Unicode 3.2). Tiuj signoj reprezentas literojn, ciferojn, astrologiajn signojn, interpunkciojn, ktp. Jen skema priskribo:
- Silabo OM 0F00 ༀ
- Komencosignoj 0F01 - 0F07
- Aliaj frazsignoj 0F08 - 0F14
- Astrologiaj signoj 0F15 - 0F1F; 0F3E - 0F3F; 0FCF
- Ciferoj 0F20 - 0F29; (ciferoj -1/2 0F2A 0F33)
- Signoj 0F34 - 0F39; 0FBE - 0FBF
- Interpunkcioj 0F3A - 0F3D
- Literoj 0F40 - 0F6A
- Literaj kromsignoj 0F71 - 0FB9
- Kantsignoj 0FC0 0FC3
- Simboloj 0FC4 0FCC