Ĉe sociaj animaloj, inklude homojn, Socia aranĝado aŭ Aliaranĝado estas aktiveco per kiu individuoj de grupo purigas aŭ plibonigas la korpon de alia aŭ ties aspekto. Ĝi estas grava socia aktiveco, kaj rimedo per kiu animaloj kiuj loĝas proksime povas psikologie rilatiĝi ka plifortigi sociajn strukturojn, familiajn ligojn, kaj konstrui rilataron. Socia aranĝado estas uzata ankaŭ kiel formo de reamikigo kaj sistemo por konfliktosolvado ĉe kelkaj specioj.
Fakte temas pri uzado de ordinara aranĝada kutimaro, nome rimedo por akiri higienoj kaj bonkvalitan sanon, per kiu animalo helpas alian animalon puriĝi samtempe ke oni helpas formi socian ligon kaj fidon inter ili.
Multaj bestoj prizorgas unu la alian en la formo de karesado, gratado kaj masaĝado. Ĉi tiu agado ofte servas por forigi fremdan materialon de la korpo por antaŭenigi la komunan sukceson de ĉi tiuj socie aktivaj bestoj.
Insektoj
Por insektoj, prizorgado ofte implikas la gravan rolon forigi fremdan materialon el la korpo. La mielabelo, ekzemple, okupiĝas pri socia prizorgado purigante korpopartojn kiuj ne povas esti atingitaj de la ricevanta abelo. La ricevanta abelo etendas siajn flugilojn perpendikulare al sia korpo dum ĝiaj flugiloj, buŝpartoj kaj antenoj estas purigitaj por forigi polvon kaj polenon. Ĉi tiu forigo de polvo kaj poleno permesas akrigi flarajn sentojn en kontribuado al la totala bonfarto de la grupo.
Birdoj
Birdoj okupiĝas kaj pri memaranĝado kaj pri socia aranĝado. Esploristoj kredas, ke ĉi tiu lasta praktiko kreas parajn ligojn.
Vespertoj
Lastatempaj studoj determinis ke vampirvespertoj okupiĝas pri socia trejnado multe pli ol aliaj specoj de vespertoj por antaŭenigi la bonfarton de la grupo. Alfrontante pli altajn nivelojn de parazita infekto, vampirvespertoj okupiĝas pri purigado unu la alian same kiel dividado de manĝaĵo per regurgitado. Ĉi tiu agado malhelpas daŭrantan infekton dum ankaŭ antaŭenigas grupan sukceson.
Mamuloj
Ĉevaloj okupiĝas pri reciproka aranĝado per la formado de "paraj ligoj" kie parazitoj kaj aliaj poluaĵoj sur la surfaco de la korpo estas aktive forigitaj. Tiu forigo de fremda materialo estas ĉefe farita en malfacile atingeblaj lokoj kiel ekzemple la kolo per mordetado.
Socia aranĝado estas konduto ofte vidita en multaj specoj de brutaro, inkluzive de lakto- kaj bovaĵrasoj. La agado de socia lekado povas esti vidita specife en bovidinoj por iniciati socian dominecon, emfazi kunulecon kaj plibonigi higienon de si mem aŭ de aliaj. Tiu konduto, kiu estas vidita en bovinoj, povas disponigi avantaĝojn inkluzive de reduktitaj parazitŝarĝoj, socia streĉiteco kaj konkurado ĉe la furaĝlito. Estas komprenite, ke socia lekado povas provizi longtempajn avantaĝojn kiel promocii pozitivajn emociojn kaj malstreĉitan medion.
Primatoj
Socia aranĝado inter primatoj ludas signifan rolon en besta konsolkonduto en kiu individuoj okupiĝas pri establado kaj konservado de aliancoj tra dominecaj hierarkioj. Ĝi cementas antaŭekzistantajn koaliciojn, kaj estas uzata por repaciĝo post konfliktoj. Primatoj aranĝiĝas socie ankaŭ en momentoj de enuo, kaj la ago pruviĝis malpliigi streĉiĝon kaj streson.
Primatoj disponigas eble unu el la plej bonaj ekzemploj de reciproka aranĝado pro la intensa esplorado farita koncerne siajn ŝanĝiĝantajn vivstilojn, kaj la rektan varion de rimedoj de socia aranĝado trans malsamaj specioj.
Homa reciproka aranĝado
Vidu ankaŭ
- Plumaranĝado (memaranĝado)
Bibliografio
- Mooring, M. S. & Hart, B. L. (1997). Reciprocal allogrooming in wild impala lambs. Ethology, 103(8), 665-680.
- Mooring, M. S. & Samuel, W. M. (1998). The biological basis of grooming in moose: Programmed versus stimulus-driven grooming. Animal Behaviour, 56(6), 1561-1570.
- Poulin, R., Bansemer, C., Grutter, A. S. (2002). Geographic variation in the behaviour of the cleaner fish Labroides dimidiatus (Labridae). Ethology, 108(4), 353-366.