Safavidoj
1501 – 1736
dinastio • tribo
Geografio La safavida imperio ĉirkaŭ 1512
Ĉefurbo:
Loĝantaro
Ŝtat-strukturo
Ŝtat-strukturo:
Antaŭaj ŝtatoj: Postsekvaj ŝtatoj: Elstaraj historiaj eventoj Diplomatiaj Rilatoj

Safavidoj
Dinastio
Blazono
dinastio • tribo
Apero	1501 vd
Fino	1736 vd
Lando	Safavida imperio vd
Religio	Dekduimamismo vd
Dinastiaj rilatoj
Fondinto	Ismail la 1-a vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

La Safavida Reĝlando aŭ safavidoj (1501-1722) (Azera: Səfəvilər dövləti) (perse دودمان صفوی) estas konsideritaj kiel la plej granda tjurka regno ekde la islama konkero de Irano. La Safavids estis origine de Ardabil, grandurbo en Azerbajĝano, tiam en la nordokcidento de Irano. Ili estis ĉefe dinastio kiu parolis la turklingvan lingvon ( azerbajĝana ) sed iĝis persaj kun la tempo. La Safavids establis unuiĝintan kaj sendependan turklingvan Ŝtaton por la unua fojo post la islama konkero de Irano kaj ili plifirmigis la iranan politikan identecon kaj establis Shiite Islamon kiel la oficialan religion de Irano. La Safavids regis Persujon inter 1502 kaj 1736. La armeo de la regno atingis cent mil soldatojn.

Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.

Ismail la 1-a estis unua reĝo de la dinastio, kiu unuiĝis Iranon en la jaro 1501 kaj enoficigis Tabrizon kiel ĉefurbo de la nova reĝlando.^[1] Tahmasb la 1-a regis Post Ismail kaj transigis la ĉefurbon al Kazvin, ĉar Tabriz estis proksima al la landlimoj de Otomana Imperio, kiu estis malamiko al Safavidoj kaj povis trafi ilian ĉefurbon. Tahmasb malliberejis sian filon Ismail la 2-an, kiu estis lia kronprinco, en 1557 por dek naŭ jaroj; ĉar Tahmasb timis ke la filo ribelis kontraŭ li kaj preni lin malsupre de la trono. Ismail la 2-a regis por nur unu jaro. Li mortigis pro konspiro aŭ kanaba trodozo probable.^[2] Ismail estis sangdrinkegulo kaj mortigis multajn membrojn de la reĝa familio kaj dignulojn de la lando. Sed unu el lia filoj postvivis la masakron: blinda Mohamad Ĥodabandeh. Li estis malforta reĝo kaj pro ĉi tiu malforteco la potencon de Kizilbaŝoj altaĝis. Abas la 1-a kaj Hamzeh Mirza estis filoj de Mohamad Ĥodabandeh kiu batalis kune por akiri la tronon, ke Abas venkis Hamzeh Mirzan fine. En la erao de Abas multajn disvolviĝojn fariĝis ekonomie kaj konstrue kaj politike kaj kpt. Abas batis Kizilbaŝojn malaltaĝi ilian potencon.^[3] Sed Abas faris tre malbonan faron, li malliberejis siajn filojn en la haremo por ke ili ne povis konspiri kontraŭ li. La faro kaŭzis analfabetecon de la princoj pri regado. Safi estis unua el antaŭej menciitaj princoj kiu fariĝis reĝo. Li estis ekstrema alkoholisto kiel lia prapatro Ismail la 1-a kaj mortis june. Abas la 2-a fariĝis reĝo kiam li havis naŭ jarojn kaj regis dudek kvin jarojn. Solejman estis sekva reĝo kaj li estis pasinta liajn tagojn en la haremo ĝis la tempo de morto de Abas la 2-a, kiel ĝi estis maniero ekde la erao de Abas la 1-a. Solejman estis malvirtegulo kiel Safi kaj la plej de liaj tagoj trapasis trinke kaj sekse kaj mortige.^[4] Soltan Hosejn estis la lasta reĝo, kiu regis super la tuta lando de Irano el Esfehano. Li perdis lian tronon al Afganoj kaj post la reĝo Safava reĝado kolapsis oficiale.^[5] Tahmasb la 2-a provis per alianco kun Nader, milita estro de Afŝar tribo, reakiri la lastan tronon de lia patro. Sed Nader post venko super Afganoj forigis Tahmasb la 2-an sur la trono kaj sidigi lian infanon Abas la 3-an anstataŭe. Fine en 1736 Nader mortigis Tahmasb la 2-an kaj Abas la 3-an ambaŭ^[6] do si fariĝis ŝaho kaj la dinastio de Afŝaridoj formiĝis.

Kulturo

La Safavida epoko faris kulturon, kiu estis unika per si mem en multaj aspektoj kiel la Sasanida Reĝlando estis. La skolo de Isfahano estis la pinto de kulturaj agadoj arte kaj filozofie kaj fikhe kaj kpt. La skolo estis afekcianta al la Islamaj mensaj skoloj en Barato.^[7]

Referencoj

Vidu ankaŭ

• Azera stilo
• Otomana-safavida milito (1635–1636)