Sabile
Urbo
Talsu strato
Flago
Blazono
Lando Latvio Latvio
Municipo Talsi
Historia regiono Kuronio
Supermara alteco 35 m s. m.
Koordinatoj 57° 02′ 42″ N 22° 34′ 24″ O / 57.04500 °N, 22.57333 °O / 57.04500; 22.57333 (mapo)
Areo 5,2 km² (520 ha)
Loĝantaro 1 461 (29.01.2021)
Denseco 280,96 loĝ./km²
Urbaj rajtoj 1917
Horzono EET (UTC+2)
 - somera tempo EEST (UTC+3)
Poŝtkodo LV-3294
Vikimedia Komunejo: Sabile
Retpaĝo: sabile.lv

Sabile estas urbo en Latvia historia regiono Kuronio, en la nordokcidento de Latvio. Ĝi apartenas al distrikto Talsi kaj situas en suda parto de la distrikto. La distancoj al la plej gravaj centroj estas 28 km de Talsi, 49 km de Kuldīga kaj 109 km de Rigo.[1] Sabile havis 1461 loĝantoj en 2021.[2] De 2000 ĝis 2009 ĝi estis centro de distrikto Sabile, kiu estis establita kunfandante urbo Sabile kaj paroĥo Abava. La historia centro de Sabile estas historia monumento de nacia signifo.[3]

Historio

Estas konata ke en Sabile ekzistis fortikigita livona kasteltumulo kun la malnova urbo en historia kurona ŝtato Vanema,[4] kiu unue estis menciita en skribaĵoj en 1253, kiam la Livonia Ordeno kaj la episkopo de Kuronio disigis la kuronajn terojn, konkeritajn fare de la krucistoj. Arkeologiaj elfosadoj montris, ke ĝis la 13-a jarcento la antikva urbo estis loĝata ĉefe de livonoj, sed poste de kuronoj.[5] Ĉe la jarcentŝanĝo de 13-14.-aj jarcentoj estis konstruita krucista kastelo Sabile, kaj la urbo Sabile estis menciita en 1462.[6] Post la Livonia Milito, Sabile trovis sin en la Duklando Kuronio. La ekonomio formiĝis, vitejoj estis establitaj, kaj Sabile estis loka komerco kaj metiocentro. Sabile vino eĉ estis eksportita.[7] Tamen dum tiu ĉi tempo la urbo ofte suferis pro la militoj de Svedio kaj Pollando, sed en 1710 ankaŭ pro la pesto, post kiu ĝi longe malkreskis. En 1808, la urbo preskaŭ tute brulis. Proksime de la mezo de la 19-a jarcento, la ekonomio reviviĝis. Tiutempe la plimulto de la loĝantaro de Sabile estis judoj.[8]

En 1917, Sabile, kiu estis sub germana okupo tiutempe, ricevis urborajtojn.[7]

En Dua Mondmilito, en 1941, 240 Sabile judoj estis mortigitaj sub nazia genocida politiko. Ankaŭ multaj lokaj ciganoj estis destinitaj al tia same sorto, sed la lokaj aŭtoritatoj sukcesis defendi ilin.[9][10]

Ferbetona ponto super la Abava estis konstruita en 1956, kaj en la venontaj du jardekoj la infrastrukturo de la grandurbo estis renovigita aŭ konstruita, inkluzive de loĝkonstruaĵoj, kulturdomo, lernejkonstruaĵo kaj busstacidomo.[6][7]

Geografio

Sabile situas ĉe la dekstra bordo de rivero Abava en mallarĝa strio sur la deklivoj de la rivervalo,[6] en Orienta Kuronia altebenaĵo (latve Austrumkursas augstiene).[11]

Averaĝa temperaturo: -5,5 °C en januaro, +16,5 °C en julio. Precipitaĵo 700 mm jare.[11]

Loĝantaro

Sabile havas la plej grandan parton de ciganoj en Latvio - ĉirkaŭ 6%. Tial la urbo ankaŭ estas nomita la cigana ĉefurbo de Latvio.[12]

Ŝanĝo de loĝantaro

JaroHomojJaroHomoj
186376719411477
1881140419593345
1897160919702246
1913173019791995
192093019891790
1925135020001626
1930191420111213
1935181720211461

Etna strukturo

JaroHomoj kuneLatvojRusojBelorusojUkrainojPolojLitovojJudojCiganojGermanojEstonojLa cetero
18637675330000586012500
1881140429100000873024000
19251350926160N/A46325N/A60013
19301914150360N/A15306N/A60429
19351817143921N/A71281N/A46040
19791995175871161312190N/AN/A12106
19891790160847118715089206
20001626144547106416091N/A16
2011121310812284612N/AN/AN/AN/A80

Vidindaĵoj

  • Sabile kasteltumulo situas sur la nordorienta deklivo de la antikva Abava valo kaj ĝia plej alta punkto estas 110 m super marnivelo.
  • Sabile Vinmonto (latve Vīnkalns) estas simbolo de Sabile, tial vinberoj estas prezentita en la blazono de Sabile. Sur Vinmonto estas vinberejo de proksimume 1,5 hektaroj, kiu iam estis inkludita en la Guinness-libro de rekordoj kiel la plej norda vitejo en la mondo, kie vinberoj estas kultivitaj en la libera aero.[13] La pinto de la monteto estas proksimume 34 metrojn super la nivelo de la urbo kaj Abava. Ekde 1998 estas okazigita Vinfestivalo en honoro de Sabile Vinmonto en la lastaj semajnoj de julio ĉiujare.[14]
  • Sabile sinagogo estis konstruita en 1890, kiam 73% de la populacio de Sabile estis judaj. Ĝi estis utiligita kiel sinagogkonstruaĵo ĝis la Dua Mondmilito. La domo nun enhavas la Artan, Kulturan kaj Turisman Centron.[15]
  • La antikva valo de Abava estis formita en la lasta glaciepoko, kiam glaciejaj akvoj fluis de la Orienta Kuronia altebenaĵo. En la valo estas multaj krutaj interkrutejoj kaj fontoj.[6] Por protekti la teritorion de la valo estis starigitaj la Abava antikva vala naturparko kaj la speciale protektata kultura kaj historia teritorio "Abava valo".

Bildoj

Referencoj

  1. ↑ Toponavi.com. Distancoj
  2. ↑ Datumbazo de loknomoj
  3. ↑ 7449 - Sabiles pilsētas vēsturiskais centrs. Ŝtata Inspektado por Protekto de Kulturaj Monumentoj
  4. ↑ Vietas.lv. Sabile kasteltumulo (latve)
  5. ↑ Nacia enciklopedio. Sabile kasteltumulo (latve)
  6. 1 2 3 4 Latvijas PSR Mazā Enciklopēdija - Latva Malgranda Enciklopedio, v. 3, p. 265.
  7. 1 2 3 Sabile.lv. Sabile historio (latve)
  8. ↑ Judoj en Sabile. La 19-a jarcento (latve)
  9. ↑ LA. Traģēdija ar ieilgušu noklusējumu: Latvijas čigānu (romu) liktenis Otrā pasaules kara laikā (latve)
  10. ↑ Tvnet. Latvietis, kuram čigāni pieminekli veltījuši (latve)
  11. 1 2 Latvijas ģeogrāfijas atlants - Latvia geografia atlaso. "Jāņa sēta", 2020
  12. ↑ Jauns.lv. Čigānu kašķi Sabilē — vietējie nepieņem tautas brāļus no kaimiņnovadiem. (latve)
  13. ↑ The Guinness Book of Records. Peter Matthews, Michelle Dunkley McCarthy, Mark Young. 1994. p. 52
  14. ↑ Sabiles Vīna svētki sasnieguši pilngadību (latve)
  15. ↑ LSM. Sabilē durvis ver laikmetīgās mākslas un vietējo amatnieku darbu izstāde (latve)

Eksteraj ligiloj

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.