| Robert Fulton | |
|---|---|
 | |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 14-an de novembro 1765 en Little Britain Township |
| Morto | 24-an de februaro 1815 (49-jaraĝa) en Nov-Jorko |
| Mortokialo | tuberkulozo |
| Tombo | Trinity Church Cemetery |
| Lingvoj | angla |
| Loĝloko | Nov-Jorko |
| Ŝtataneco | Usono |
Subskribo  | |
| Familio | |
| Edz(in)o | Harriet Livingston Fulton |
| Infano | Julia Fulton Blight |
| Okupo | |
| Okupo | inĝeniero • inventisto • pentristo • sciencisto |
Robert FULTON (14a de Novembro, 1765 – 24a de Februaro, 1815) estis usona inĝeniero kaj inventisto al kiu ĝenerale oni atribuas la disvolvon de la unua komerce sukcesa vaporŝipo de la mondo, nome la North River Steamboat (konata ankaŭ kiel Clermont). En 1807, tiu vaporŝipo navigis laŭ la rivero Hudsono portante pasaĝerojn el Novjorko ĝis Albany kaj reen, nome veturado de 300 marmejloj (560 kilometroj), en 62 horoj. Clermont estis ekipita ankoraŭ per veloj. Ĝi atingis la rapidon de 4,5 knotoj (8,3 km/h) kaj estis uzata poste inter Novjorko kaj Albany kiel linia veturŝipo sur la rivero Hudson. Ĝi faris la vojon dum kvarona tempo ol la velŝipoj. La sukceso de lia vaporŝipo ŝanĝis la rivertrafikon kaj la komercon en la ĉefaj usonaj riveroj.
En 1800, Fulton estis komisiita de Napoleon Bonaparte, jam estro de Francio, por klopodoj cele al desegnado de submarŝipo; li itam produktis la Nautilus, nome unua praktika submarŝipo de la historio.[1] Al Fulton oni atribuas ankaŭ la inventadon de kelkaj el la plej fruaj mar-torpedoj de la mondo por uzado de la Royal Navy.[2]
Fulton interesiĝis por vapormaŝinoj kaj la ideo de vaporŝipoj jam en 1777 kiam li estis nur ĉirkaŭ 12-jaraĝa kaj vizitis la ŝtatan delegiton William Henry de Lancaster (Pensilvanio), kiu estis interesita en tiu afero. Henry estis ekkonante prie el inventisto James Watt kaj de lia vapormaŝino dum pli frua vizito al Anglio.
Bildaro
Fulton prezentas sian vaporŝipon al Bonaparte en 1803
Desegno de submarŝipo de Robert Fulton, 1806
Tomboŝtono de Robert Fulton en la Preĝejo Triunuo en Novjorko
Skulptaĵo pri Fulton de Caspar Buberl en la Broklina Muzeo, 1872
Marmora statuo de Howard Roberts en la Statuary Hall de la Kapitolo de Usono, 1878–1883
Porokaza poŝtmarko de Hudson-Fulton Celebration, 1909
Porokaza poŝtmarko de la 200a Datreveno, 1965, bazita sur la busto de Houdon
Verkoj
- Torpedo war, and submarine explosions published 1810.
- A Treatise on the Improvement of Canal NavigationArkivigite je 2004-12-31 per la retarkivo Wayback Machine, 1796. From the University of Georgia Libraries in DjVu & layered PDFArkivigite je 2006-08-24 per la retarkivo Wayback Machine formats.
- A Treatise on the Improvement of Canal Navigation 1796. el Rare Book Room.
Referencoj
- ↑ American Treasures of the Library of Congress: "Fulton's Submarine" Arkivigite je 2009-03-28 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ Best, Nicholas (2005). Trafalgar: The Untold Story of the Greatest Sea Battle in History. London: Phoenix. (ISBN 0-7538-2095-1).
Fontoj
- Old Steamboat Days on The Hudson River (1909)
- Sutcliffe, Alice Crary. (1909) Robert Fulton and the "Clermont". New York : The Century Co..
Eksteraj ligiloj
- Robert Fulton Birthplace
- Photos of Fulton's Birthplace
- Robert Fulton and the Secret War of 1812. Arkivita el la originalo je 2a de Oktobro, 2006.
Arkivigite je 2006-10-02 per la retarkivo Wayback Machine
- En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Robert Fulton en la angla Vikipedio.