Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Portulako
Portulaca villosa
Portulaca villosa
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae
Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta
Klaso: Dukotiledonoj Magnoliopsida
Ordo: Kariofilaloj Caryophyllales
„Portulakacoj“ Portulacaceae
L.
Aliaj Vikimediaj projektoj

Portulako (Portulaca) estas la sola plantgenro de la familio de la Portulakacoj (Portulacaceae) ene de la ordo de la Kariofilaloj (Caryophyllales) kaj la angiospermaj plantoj.

Priskribo

Portulaca eruca
Portulaca lutea
duonplena specio de Portulaca grandiflora.
Portulaca molokiniensis
ilustraĵo de legomportulako (Portulaca oleracea L.).
legomportulako (Portulaca oleracea)

Portulaca-specioj kreskas kiel unujara aŭ multjara herba planto. Multaj specioj havas sukulentaj folioj, tigoj aŭ radikoj. La tigoj estas starantaj aŭ grimpantaj. La plej multaj unujaraj specioj estas fajnaj kaj etaj.

La folioj estas plej ofte alterne starantaj, malofte kontaŭstarantaj. La simpla, netigaj folioj estas platoj ĝis rondaj, ofte karnecaj kaj preskaŭ ĉiam glatrandaj. Stipuloj plej ofte mankas, se ili estas, ili formas akselajn harojn

La ofte finestarantaj cumaj aŭ malpliofte paniklaj infloreskoj havas ĝis 30 florojn kaj brakteojn. La netigaj floroj plej ofte estas grandaj kaj okulfrapaj, sed nur mallonge vivantaj kaj ofte klejstogamaj. preskaŭ ĉiu specio estas duseksaj. Unuseksa floroj aperas nur tre malofte kaj tiam la specioj estas dioikaj. La sepaloj estas verŝajne ne veraj, sed modifitaj brakteoj, kaj la petaloj estas modifitaj sepaloj kaj veraj petaloj mankas. Ekzistas plej ofte multaj (nur malofte kavar, plej ofte ĝis 40, malofte ĝis 100) stamenoj. La ovario estas hipogina aŭ duone hipogina. Multaj specioj nur malfermas la floroj dum sunbrilo, tial ili nomiĝas kiel pluraj aliaj genro ankaŭ „meztagaj floroj“.

Ili formas kapsulfruktojn, kiuj malfermiĝas horizontale kaj enhavas multajn semojn. La etak semoj estas brunaj, plej ofte grizaj ĝis brilante nigraj kaj globformaj ĝis renformaj.

La kromosomonombro estas n = 4, 5, 8, 9.

Disvasvigado

Portulakacoj estas, escepte de la polusregionoj, montvaste disvastigitaj. Ilia ĉefa disvastigejo estas la suda hemisfero. Ili kreskas plej ofte en aridaj tropikaj kaj subtropikaj regionoj. Disvastigcenttro esta Afriko kaj Sudameriko. Nur malmultaj specio kreskas en mezvarmaj regionoj.

Sistematiko

Ekstera sistematiko

La DNA-analizo de la lastaj jaroj pruvis, ke la Portulakaoj ne estas unueca, monofila familio, sed estas forte parafila. Pro la tre granda varieco de la plantoj la morfologiaj ecoj kaj eĉ la florkonstruo, kiu ja estas ĝenerale tre konservativa, ne estas ecoj por diferecigi genrojn kaj speciojn. La resumo estas, ke hodiaŭ nur la genro Portulaca (portulako) restis en la familio. La aliaj genroj de la plantfamilio estas nun enordigita en la familio de la Montiaceae.

Tre parencaj al la portulakacoj estas la Kaktacoj (Cactaceae), Anacampserotaceae kaj Talinaceae. Novaj esploroj eĉ montris, ke ili estas interplektitaj ene de la portulakacoj.[1][2].

Same tre parencaj estas la Halophytaceae, Didiereaceae, Baselacoj kaj Montiaceae, kiuj apartenas al la sama klado. Novaj esploroj proponas, ordigi la iamaj genroj de portulakacoj Calyptrotheca, Ceraria kaj Portulacaria al la familio Didiereaceae.[3]

Interna sistematiko

La [[priskribo de la genro Portulako (Portulaca) okazis 1753 fare de Carl von Linné en sia verko Species Plantarum.[4] La nomo Portulacaceae estis publikigata en 1789 de Antoine Laurent de Jussieu en Genera Plantarum.[5] La tipospecio estas Portulaca oleracea L. sinonimo de öa genro estas Lemia Vand. (1788), Merida Neck. (1790), Portulacca Haw. (1812, nom. inval. ICBN-Artikel 61.1), Lamia Endl. (1839) kaj Sedopsis (Endl.) Exell & Mendonca (1937).[6]

Al la genro Portulaca apartenas jenaj specioj:[7]

  • Portulaca amilis Speg.
  • Portulaca argentinensis Speg.
  • Portulaca aurantiaca Proctor
  • Portulaca bicolor F.Muell.
  • Portulaca brevifolia Urb.
  • Portulaca bulbifera M.G.Gilbert
  • Portulaca californica D.Legrand
  • Portulaca cardenasiana D.Legrand
  • Portulaca carrissoana (Exell & Mendonça) Nyananyo
  • Portulaca caulerpoides Britton & P.Wilson
  • Portulaca ciferrii Chiov.
  • Portulaca clavigera R.Geesink
  • Portulaca collina Dinter
  • Portulaca colombiana D.Legrand
  • Portulaca commutata M.G.Gilbert
  • Portulaca confertifolia Hauman
  • Portulaca conoidea S.M.Phillips
  • Portulaca constricta M.G.Gilbert
  • Portulaca conzattii P.Wilson
  • Portulaca coralloides S.M.Phillips
  • Portulaca cryptopetala Speg.
  • Portulaca cubensis Britton & P.Wilson
  • Portulaca cyclophylla F.Muell.
  • Portulaca decorticans M.G.Gilbert
  • Portulaca diegoi Mattos
  • Portulaca digyna F.Muell.
  • Portulaca echinosperma Hauman
  • Portulaca eitenii D.Legrand
  • Portulaca elatior Mart. ex Rohrb.
  • Portulaca elongata Rusby
  • Portulaca eruca Hauman
  • Portulaca fascicularis Peter
  • Portulaca filsonii J.H.Willis
  • Portulaca fluvialis D.Legrand
  • Portulaca foliosa Ker Gawl.; mit den Varietäten:
    • Portulaca foliosa var. foliosa
    • Portulaca foliosa var. lateritia Poelln.
  • Portulaca fragilis Poelln.
  • Portulaca frieseana Poelln.
  • Portulaca fulgens Griseb.
  • Portulaca gilliesii Hook.
  • Portulakröschen (Portulaca grandiflora Hook.)
  • Portulaca grandis Peter
  • Portulaca halimoides L.
  • Portulaca hatschbachii D.Legrand
  • Portulaca hereroensis Schinz
  • Portulaca heterophylla Peter
  • Portulaca hirsutissima Cambess.
  • Portulaca hoehnei D.Legrand
  • Portulaca howellii (D.Legrand) Eliasson
  • Portulaca insignis Steyerm.
  • Portulaca irwinii D.Legrand
  • Portulaca johnstonii Henrickson
  • Portulaca kermesina N.E.Br.
  • Portulaca lutea Sol. ex G.Forst.
  • Portulaca macbridei D.Legrand
  • Portulaca macrorhiza Zipp. ex Span.
  • Portulaca macrosperma D.Legrand
  • Portulaca masonii D.Legrand
  • Portulaca massaica S.M.Phillips
  • Portulaca mauritiensis Poelln.
  • Portulaca mexicana P.Wilson
  • Portulaca meyeri D.Legrand
  • Portulaca minensis D.Legrand
  • Portulaca minuta Correll
  • Portulaca molokiniensis Hobdy
  • Portulaca mucronata Link
  • Portulaca mucronulata D.Legrand
  • Portulaca nivea Poelln.
  • Portulaca nogalensis Chiov.
  • Portulaca obtusa Poelln.
  • Portulaca obtusifolia D.Legrand
  • Portulaca oleracea L.)
  • Portulaca oligosperma F.Muell.
  • Portulaca olosirwa S.M.Phillips
  • Portulaca papulifera D.Legrand
  • Portulaca papulosa Schltdl.
  • Portulaca paucistaminata Poelln.
  • Portulaca perennis R.E.Fr.
  • Portulaca peteri Poelln.
  • Portulaca philippii I.M.Johnst.
  • Portulaca pilosa L.; mit den Unterarten:
    • Portulaca pilosa subsp. decipiens (Poelln.) R.Geesink
    • Portulaca pilosa subsp. lakhonensis (Gagnep.) R.Geesink
    • Portulaca pilosa subsp. okinawensis (E.Walker & Tawada) R.Geesink
    • Portulaca pilosa subsp. pilosa
    • Portulaca pilosa subsp. sundaensis (Poelln.) R.Geesink
    • Portulaca pilosa subsp. villosa (Cham.) R.Geesink
  • Portulaca pusilla Kunth
  • Portulaca pygmaea Steyerm.
  • Portulaca quadrifida L.
  • Portulaca ragonesei D.Legrand
  • Portulaca ramosa Peter
  • Portulaca ramosissima Poelln.
  • Portulaca rhodesiana R.A.Dyer & E.A.Bruce
  • Portulaca rotundifolia R.E.Fr.
  • Portulaca rubricaulis Kunth
  • Portulaca sanctae-martae Poelln.
  • Portulaca saxifragoides Welw. ex Oliv.
  • Portulaca schliebenii Poelln.
  • Portulaca sedifolia N.E.Br.
  • Portulaca sedoides Welw. ex Oliv.
  • Portulaca smallii P.Wilson
  • Portulaca somalica N.E.Br.
  • Portulaca stellulato-tuberculata Poelln.
  • Portulaca striata Poelln.
  • Portulaca suffrutescens Engelm.
  • Portulaca teretifolia Kunth
  • Portulaca terrae-reginae Poelln.
  • Portulaca tingoensis J.F.Macbr.
  • Portulaca tuberculata León
  • Portulaca umbraticola Kunth; kunla subspecioj:
    • Portulaca umbraticola subsp. coronata (Small) J.F.Matthews & Ketron
    • Portulaca umbraticola subsp. lanceolata (Engelm.) J.F.Matthews & Ketron
    • Portulaca umbraticola subsp. umbraticola
  • Portulaca werdermannii Poelln.
  • Portulaca wightiana Wall. ex Wight & Arnott
  • Portulaca yecorensis Henrickson & T. Van Devender

Fontoj

Literaturo

  • R. Matthew Ogburn & Erika J. Edwards: Anatomical variation in Cactaceae and relatives: Trait lability and evolutionary innovation., in American Journal of Botany, 96, 2009, S. 391-408.
  • Roger Charles Carolin: A review of the family Portulacaceae, in Taxon, 23, 1974, S. 725-728.
  • J. Jage: 47. Familie: Portulacaceae, in Illustrierte Flora von Mitteleuropa, 2. Auflage, 3(2), 1979, S. 1183-1221.
  • Roger Charles Carolin: Notas sobre Portulacaceae de la Argentinia, in Parodiana 3(2), 1987, S. 329-332.
  • B.L. Nyananyo: The systematic significance of seed morphology and anatomy in the Portulacaceae (Centrospermae), in Folia Geobot. Phytotax., 23, 1988, S. 275-79 & plates 8-13.
  • M. Prabhakar, P. Leelavathi, & B.K.V. Kumar: SEM studies on seeds of Indian Portulacaceae and their taxonomic significance, in Asian J. Pl. Sci. 2, 1990, S. 9-14.
  • Roger Charles Carolin: A review of the family Portulacaceae, in Austral. Journ. Bot., 35(4), 1993, 383-412.
  • L. I. Malyschev & G. A. Peschkova (Hrsg.): Portulacaceae - Ranunculaceae, in Flora of Siberia Series Volume 6, 2003.
  • Lonnie J. Guralnick, Michael D. Jackson: The Occurrence and Phylogenetics of Crassulacean Acid Metabolism in the Portulacaceae. In: International Journal of Plant Sciences. Band 162, Nummer 2, 2001, S. 257–262, DOI:10.1086/319569.
  • B. L. Nyanannyo, S. I. Mensah: Distribution and origins of members of the Family Portulacaceae (Centrospermae). In: Journal of Applied Sciences & Environmental Management, Band 8, Nummer 2, 2004, S. 59–62.

Referencoj

  1. ↑ Basal cactus phylogeny: implications of Pereskia (Cactaceae) paraphyly for the transition to the cactus life form Arkivigite je 2006-09-27 per la retarkivo Wayback Machine
  2. ↑ Reto Nyffeler: The closest relatives of cacti: insights from phylogenetic analyses of chloroplast and mitochondrial sequences with special emphasis on relationships in the tribe Anacampseroteae, in American Journal of Botany, 94, 2007, S. 89-101.: Online. Arkivigite je 2008-05-16 per la retarkivo Wayback Machine
  3. ↑ Wendy L. Applequist & Robert S. Wallace: Expanded circumscription of Didiereaceae and its division into three subfamilies, in Adansonia, sér. 3 , 25(1), 2003: pdf-Online. Arkivigite je 2006-11-19 per la retarkivo Wayback Machine
  4. ↑ Carl von Linné: Species Plantarum. 1a eldono, Lars Salvius, Stokholmo 1753, p. 445–446 (online).
  5. ↑ Genera Plantarum, secundum ordines naturales disposita jŭta methodum in Horto Regio Parisiensi exaratam. Paris 1789, p. 312 (online).
  6. ↑
    • Urs Eggli: Portulaca. In: Urs Eggli (Hrsg.): Sukkulenten-Lexikon. Band 2, Zweikeimblättrige Pflanzen (Dicotyledonen), Eugen Ulmer, Stuttgart 2002, ISBN 3-8001-3915-4, p. 428.
  7. ↑
    • Urs Eggli: Portulaca. In: Urs Eggli (Hrsg.): Sukkulenten-Lexikon. Band 2, Zweikeimblättrige Pflanzen (Dicotyledonen), Eugen Ulmer, Stuttgart 2002, ISBN 3-8001-3915-4, p. 430–433.

Eksteraj ligiloj

  • [Ŝablono:PFAF Eintrag bei Plants for a Future.] (angla.)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.