Pianorulaĵo aŭ notrulaĵo estas komunikilo, kiu provizas meĥanikan muzikinstrumenton per stirinformaĵoj. Estis ankaŭ la unua komunikilo, kiu povis esti produktata facile kaj kun ŝanĝiĝa muziko. Male al la antaŭe uzata stiftrulaĵojn oni povis produkti industrie kaj kopii la notrulaĵon kaj per tio disponigi al la klientoj aktualan muzikon.

Priskribo

Oni uzis kaj uzas notrulaĵojn ĉe „elektra piano“, ekzemple ĉe „pianolo“, ĉe orkestrionoj, kaliopoj, kermesorgenoj, gurdoj kaj - kvankam nur maloftege - ĉe aparte konstruitaj staciaj fajfilorgenoj.

M. Welte & Söhne enkonstruis en siajn orkestrionojn ekde 1883 la unuajn paperrulaĵojn[1]. Notrulaĵoj estis produktataj ekde ĉ. 1897 grandkvante. Precipe por gurdoj oni ankoraŭ nuntempe konstruas truobendojn kun aktualaj aranĝaĵoj. Nov- kaj kopipremtranĉadoj por historiaj muzikinstrumentoj estas kutimaj.

Kio ĉe notrulaĵoj estas kodita kiel truoskribo, principe ankaŭ estas elektronike konservebla. Ekde la komenco de la 1980-aj jaroj meĥanikaj muzikinstrumentoj ankaŭ estas stirataj per elektronaj komponantoj. Ĉi tiuj plejparte prilaboras MIDI-datenojn, kiuj enhavas ĉiujn regfunkciojn. Trans elektromagnetaj valvoj la MIDI-informoj, selektataj de aparta programo, estas realigitaj en meĥanikajn-pneŭmatikajn impulsojn. Komputilaj programoj, kiuj ebligas prilabori MIDI-dosierojn, ofte havas rigardfunkcion por la muzikdatenoj, kiu similas al la premtranĉa bildo de notrulaĵoj.

La selektado de la informoj, konservitaj en notrulaĵo, fariĝas kutime per pneŭmatika-meĥanika maniero. Je tio ekzemple la atmosfera aero estas ensuĉata tra la premtranĉaj truoj kaj ekigas per premodiferenco en la interno de la valvoj stirimpulson. Alikaze la palpado okazas per la t.n. defluoprincipo (oftas en la gurdokonstruo). Je tio la premata aero (nomata vento) estas forblovata tra la truoj en la bendo. Jen ankaŭ la ekesta premdiferenco en la ventkesto kaŭzas, ke regfunkcio estas aktivata.

Post kiam komence centoj da entreprenoj en ĉi tiu ĝis post la unua mondmilito haŭsa negoco produktis notrulaĵojn de plej diversaj formatoj kaj truaĵoj, la usonaj produktantoj interkonsentiĝis en 1909 pri normo, la t.n. Buffalo Convention.

Igor Stravinski

Igor Stravinski formis negocan kaj muzikan rilaton kun la franca pianofabrikanta entrepreno Pleyel. Pleyel esence agadis kiel lia agento por kolekti meĥanikajn tantiemojn pro liaj verkoj kaj havigis al li monatan enspezon kaj studion ĉe siaj ejoj en kiuj li povus labori kaj ricevi amikojn kaj negocajn konatulojn.[2] Laŭ la terminoj de lia kontrakto kun la entrepreno, Stravinski interkonsentis aranĝi (kaj iel re-komponi) multajn el siaj komencaj verkojn por la Pleyela, nome la marko de Pleyel por pianolo.[3] Li faris tion tiel ke li faris kompletan uzadon de ĉiuj el la 88 notoj de la piano, sen konsidero al la homaj fingroj aŭ manoj. La rulaĵoj ne estis registritaj, sed estis anstataŭe markitaj laŭ kombino de manuskriptaj fragmentoj kaj manskribaj notoj fare de Jacques Larmanjat, muzika direktoro de la ruldepartamento de Pleyel. Inter la komponaĵoj kiuj estis eldonitaj por la Plejelaj pianorulaĵoj estas la jenaj La konsekro de la printempo, Petruŝka, La Fajra Birdo kaj La Najtingalo. Dum la 1920-aj jaroj, Stravinski registris rulaĵojn Duo-Art por la Aeolian Company kaj en Londono kaj en Novjorko, ne ĉiuj el kiuj estis survivintaj.[4]

Literaturo

  • Elaine Obenchain: The complete catalog of Ampico Reproducing Piano rolls. New York: American Piano Co., ca.. 1977. ISBN 0960117210 ; (vergriffen / out of print).
  • Charles Davis Smith: Duo-Art piano music: a complete classified catalog of music recorded for the Duo-Art reproducing piano compiled and annotated by Charles Davis Smith. Monrovia, California, ca. 1987;(vergriffen / out of print).
  • Gerhard Dangel und Hans-W. Schmitz: Welte-Mignon-Reproduktionen / Welte-Mignon Reproductions. Gesamtkatalog der Aufnahmen für das Welte-Mignon Reproduktions-Piano 1905-1932 / Complete Library Of Recordings For The Welte-Mignon Reproducing Piano 1905-1932. Stuttgart 2006. ISBN 3-00-017110-X
  • Barbara Bryner: The piano roll: a valuable recording medium of the twentieth century. Dept. of Music, University of Utah, 2002. OCLC 50482085

Fontoj

  1. ↑ US-Patent 287.599, Emil Welte, New York, 30. Oktober 1883 Arkivigite je 2007-09-28 per la retarkivo Wayback Machine
  2. ↑ Compositions for Pianola Konsultita la 3an de Marto 2012.
  3. ↑ White 1979, p. 573.
  4. ↑ Lawson 1986, pp. 298–301.

Eksteraj ligiloj

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.