 | Noto alidirektas ĉi tien. Koncerne aliajn signifojn aliru la apartigilon Noto (apartigilo). |
Muziknoto estas aŭ ero de fiksa tonalto al kiu estis donita nomon, aŭ la grafika figuro de tiu tonalto en muzika skribsistemo, kaj ankaŭ ĝia daŭro. La generalaj kaj specifikaj signifoj estas libere miksitaj de muzikistoj, kvankam ili povas esti komence konfuzantaj: "la du unuaj notoj de feliĉa naskotago estas la sama noto", signifante, "la du unuaj sonoj de feliĉa naskotago havas la saman daŭron kaj ne nepre saman tonalton." Noto estas diskretado (vidu muzika analizo#diskretado) de muzika aŭ sona fenomena kaj tiele faciligas muzikan analizon (Nattiez 1990, p.81n9).
Sep notaj nomoj
En la angla lingvo, al la notoj estis donitaj 7 literaj nomoj: A, B, C, D, E, F, kaj G. En la germana oni uzas plejparte samajn nomojn, sed anstataŭ B aperas H. En romanidaj lingvoj kaj en la rusa la nomoj de la notoj estas Do, Re, Mi Fa, Sol, La, Si.
Ĉiu litera nomo asigniĝas al specifika tonalto sendistinge de la oktavo kie la tonalto rezidas. Notojn oni uzas kune kiel skalon aŭ tonan vicon. Tamen, ĉar estas efektive 12 notoj bezonataj de diatonika muziko, la 7 leteraj nomoj povas ankaŭ sperti modifaĵojn.
La du ĉefaj modifaĵoj estas bemoloj kaj diesoj kiuj respektive plialtigas aŭ malplialtigas la tonalton de noto po duontono. Oni uzis ilin por krei la pliajn kvin notojn necesajn por plenigi la kromatan skalon. La diesa simbolo estas ♯ (simile al krado, #), la bemola simbolo estas ♭ (simila ol minuskla b).
En muzika skribsistemo, noto estas diesigata or bemoligata (plialtigata aŭ malplialtigata) per metataj diesa aŭ bemola simboloj ĉiam antaŭe la noto. En kazo de uzado de la letera nomsistemo, la simbolo sekvas la leteron, kiel ekzemple A♯ por la noto A dieso.
Modifaĵoj povas subiriĝi por la dauro de komponaĵo ke la antaŭa flanko de la stabo tuj post la klefo kaj antaŭ la tempa signo, en kio kazo ili formas la gama signo: ekzemple, dieso simbolo sur la F linio indikas ke ĉiu F en la stabo estas kompreniĝanta ke F♯ (F dieso). Modifaĵoj kio okazas dum la komponaĵo kaj aliigas specifan noton vokiĝas akcidenta. Akcidenta noto staras en efiko ĝis aŭ la fino de la mezuro, aŭ naturaligo renkontiĝas.
Ankaŭ komuna estas dubemoloj kaj dudiesoj, kio modifas la tonalto de la noto de plenduto, prefere ol duonduto. Estas ankaŭ naturaligo akcidenta signo en la muzika skribsistemo, kio malfaras la ŝanĝon faranta de antaŭa akcidenta signo aŭ la gama signo mem.
Kiam notoj estas skribataj en partituro, al ĉiu noto estas asignata specifa vertikala pozicio aŭ sur linio, aŭ en spaco inter linioj. Al ĉiu linio aŭ spaco estas asignita nomo de noto, ĉi tiuj nomoj estas parkeritaj de muzikistoj kaj permesas al ili koni ĉe ekrigardo la taŭgan tonalton, kiun ludi sur la instrumento por ĉiu noto-ĉapo markata sur la paĝo.
.svg.png.webp){kind=small}
La stabo supre montras la notojn C, D, E, F, G, A, B, C kaj tiam en inversa ordo. Estas ne diesoj aŭ bemoloj ĉe la eko de la stabo, indikanta ke ĉi tio estas la gamo de C-maĵoro. (Gama signo kun ne diesoj aŭ bemoloj povas ankaŭ indikas la gamo de A minora, kio estas la relativa minoro de C-maĵoro.)
La proksimumma frekvencoj de la notoj supre estas:
- C: 262Hz
- D: 294Hz
- E: 330Hz
- F: 349Hz
- G: 392Hz
- A: 440Hz
- B: 495Hz
La frekvenco de noto duoblas po oktavo—unu A estas 440Hz kaj la A en la oktavo pli alta estas 880Hz.
Historio de notaj nomoj
Laŭ alfabetaj literoj
Muzika notaciaj sistemoj uzis literojn de la alfabeto por jarcentoj. La 6a jarcento filozofo Boethius uzis la unuajn dek kvin literoj de la alfabeto por nomi la notojn, Tiu sistemo nomiĝas BOETH-a skribsistemo. Fakte, Boethius, aŭ alia sennomulo pli frue, kopiis la grekan sistemon, kiu, oni scias nuntempe, uzis ankaŭ literojn el Alfa al Gamma.
Pli poste, la sistemo de ripetiĝantaj leteroj A-G en ĉiu oktavo estis enkondukita, la lateroj skribiĝas kiel minuskloj por la dua oktavo kaj duoblaj minuskloj por la tria. Kiam la kompaso de uzataj notoj plivastigata malalta de un da noto, al G, gi doniĝas la Greka G (Γ), gamo. (Estas el ĉi tio ke la franca vorto por skalo, gamme deriviĝas, kaj la angla vorto gamut, kaj la Esperanta gamo en la muzika senco.)
La restanta kvin da notoj de la kromata skalo (la nigraj klavoj sur piana klavaro) aldoniĝas laŭgrade; la unua estis B kio bemoligas en certaj modaloj eviti la disonanca pligrandiga kvara intervalo. Ĉi tio ŝango ne ĉiame vidiĝas en la muzika skribsistemo, sed kiam skribanta, B bemolo skribiĝas ke latina, ronda "b", kaj B naturaligo gotika b. Ĉi tiuj evolues en modernajn bemolajn kaj naturaligajn simbolojn respektive. La diesa simbolo leviĝis el la baranta b, vokiĝas la "nuliganta b".
En partioj de Eŭropo, incluzive de Germanio, la naturaliga simbolo transformanta en la leteron H: en germania muzika skribsistemo, H estas B naturaligo kaj B estas B bemolo.
Laŭ latina nomo
Ĉi-kaze la origino estas elekto de Guido de Arezzo, kiu prenis la unuan silabon de ĉiu verso de la Himno al Johano la Baptisto, skribite en la latina:
- Ut queant laxis
- Resonare fibris
- Mira gestorum
- Famuli tuorum
- Solve polluti
- Labii reatum
- Sancte Ioannes.
Tamen, la noto Ut ŝanĝiĝis sia nomo al Do, ĉar Giovanni Battista Doni rimarkis malfacilecon por prononci ĝin dum kantado. Li prenis la unuan silabon de sia familia nomo por la nomi la noton. Siaflanke, la noto Si ne venas el la unua silabo de la lasta verso, sed el la unuaj literoj de la vortoj Sancte Ioannes.
Daŭreco kaj figuroj
Notoj povas havi daŭrojn po diferencaj frakcioj de bato; dividu la valoro de la noto (t.e. 1/2) de la suba nombro de la tempa signo. La notaj daŭraj nomoj por komunaj daŭroj kaj iliaj figuroj sur la notliniaro estas:
- Plena noto kies figuro estas blanka cirklo.
- Duona noto kies figuro estas blanka cirklo kun vertikala linio.
- Kvarona noto kies figuro estas nigra cirklo kun vertikala linio.
- Okona noto kies figuro estas nigra cirklo kun vertikala linio kun unu vosteto.
- Deksesona noto kies figuro nigra cirklo kun vertikala linio kun du vostejoj.
- Tridekduona noto kies figuro nigra cirklo kun vertikala linio kun tri vostetoj.
En la figuroj la vertikala linio ĉeas la dekstran flankon de la cirklo, se la linio iras supren, kaj ĝi ĉeas maldekstre se malsupreniras. La unua vosteto estas en la supra ekstremo ĉe la dekstra flanko de la linio, se la linio supreniras, kaj ĉe la malsupra ekstremo kaj la maldekstra flanko kaj se ĝi malsupreniras. La aliaj vostetoj metiĝas ĉe la linio post la unua vosteto.
Absolutaj frekvencoj
Muzika tono povas ricevi nomon laŭ iu el pluraj ordigaj sistemoj. Tonon per absoluta frekvenco eblas identigi laŭ:
Relativa frekvenco
Rilatoj inter tonoj de gamo, sur bazo de elektitaj tonalo kaj melakarto aŭ simile, difineblas per:
- intervaloj,
- tonsilaboj,
- cendoj aŭ alia logaritma aŭ aritmetika esprimo.
Vidu ankaŭ
Fonto
- Nattiez, Jean-Jacques (1987). Muziko kaj Diskurso: Al Semiologio de Muziko (Musicologie générale et sémiologue).
