De la monaĥejo ĝis la lernejfondo

Ĉirkaŭ 1140 grafo Ludoviko la 2-a de Wippra fondis ĉe la bordo de Unstrut malproksime de la setlejo Rostenleba monaĥejon de Aŭgustenanoj. En la 27-a de aprilo 1142 la monaĥejo ricevis la konfirmdokumenton el la manoj de papo Inocento la 2-a kaj en la 21.2.1174 protektskribitaĵon de imperiestro Frederiko la 1-a. Ambaŭ dokumentojn ĝis hodiaŭ posedas feliĉe la Fondaĵo Klosterschule Roßleben. Meze de la 13-a jarcento la aŭgustenana monaĥejo ŝanĝiĝis en monaĥinejon de la cistercianinoj kie vivis ĉirkaŭ 50 monaĥinoj. ^[1] Kiam la landgravia kortegjuĝisto Christian von Witzleben - post la t.n. Turingia intergrava milito - ricevis la burgon en Wendelstein heredfeŭdaĵe, li aŭtomate ankaŭ iĝis unu el du sekularaj protektantoj de la monaĥejo de Roßleben. Post la t.n. Reformacio la monaĥejo malfondiĝis; en 1554, laŭ komisio de la lasta ŝirmvokto doktoro Heinrich von Witzleben, porknaba lernejo instalitis. La unuaj planoj datumis jam de 1547. Komisiitis lernejplane Georg Fabricius, disĉiplo de Filipo Melanktono. Li jam antaŭe agadis, ekde 1546, kiel estro de la renomita princa lernejo en Meißen. Fabricius inspektore ankaŭ verkis la unuan leĝaron titolitan Leges ludi Vicelebiani. Ekde 1554 ĉiam malina membro de la Witzleben-dinastio ĉefadministras.

De la fondo ĝis la fajrego de 1686

Ekde aprilo 1554 instruis la unua instruisto ĉe la roßleben-a lernejo nome Salomo Rhode, 18 lernantojn po du horojn por tago. Ĝis septembro la frekventaro plialtiĝis je 56 lernantoj. Isaak Faust el Wittenberg nomumitis direktoro. Ekde 1556 instruadis tri instruistoj ĉirkaŭ 60 lernantojn en tri klasoj. La unuaj fakoj estis klasikaj lingvoj, filozofio, religio, retoriko, logiko kaj muziko. Ĝis 1639 jam 1435 lernintoj nombriĝis. En la kuro de la Tridekjara milito la instruado devis ĉesi kaj reiĝis maljam en 1675. Remalfermis la lernejon solene Wolf Dietrich Arnold von Witzleben.

La Grandan Vendredon de 1686 fajrego detruis kvazaŭ la tutan vilaĝon Roßleben, ankaŭ la monaĥejan komplekson. Nur la paroĥestra domo restis maltuŝita. El la biblioteko savitis feliĉe 85 malnovaj dokumentoj inter kiuj troviĝis ankaŭ la originalaj papa kaj la imperiestra fondkonfirmaĵoj.

Rekonstruo ĝis nacisocialismo

Komenciĝis en 1727 la konstruo de la nuna lerneja ejo, kiu inaŭguritis en al 2.1.1742. La planon prie faris la princelektista ĉefarkitekto J.H. Lobenstein, kiu poste ankaŭ ĉefkontrolistis pri la konstruadoj. La fundamenta ŝtono por la nova preĝejo metitis en la 4.10.1751 sed la konstruo kirka tre lamis. Krome oni devis en 1755 fari novan kluzon ĉe Unstrut-rivero. Post la eksplodo de la Sepjara milito 1756 la preĝejkonstruo tute ĉesis kaj la tuto paŝon post paŝo iĝis pli kaduka.

Post la Batalo de Jena–Auerstedt 1806 uzitis la lernejo fare de la prusia armeo dum retiriĝo kiel lazareto. Post la Viena kongreso 1815 estiĝis en la lernejanaro malkonsentoj de prusi-emuloj kontraŭ saksi-emuloj. Rektoro Benedikt Wilhelm kaj ĉefadministranto hereda Georg Hartmann von Witzleben finfine sukcesis trankviligi la kvereletojn. Inter 1844 kaj 1866 aktivis surloke la pedagogo August Friedrich Moritz Anton lernejestre post kiam li jam estis dungita en la jaro 1822-a. En 1875 konstruitis la t.n. leona monumento en la parko de la lernejo por honori la promilite en 1866 respektive 1870/71 falintaj studentoj.

Ĉirkaŭ 1880 ekzistis denove sep klasoj kun pli ol cento da lernantoj kaj 13 instruistoj. Krome konstruaj ŝanĝoj modernigis la lernejon profunde. Ĝis 1910 estiĝis sporthalo, centra hejtosistemo, modernaj necesejoj, tri sportejoj, naĝejo kun boatejo, apartamentoj por la instruistaro, hospitaleto, domo por la luprenanto. Konsekritis en 1913 ankaŭ la nova kirko en la norda alo, de kio substrekitis siaspece unika orgeno fare de la ateliero Haerpfer & Erman el Loreno.

Rezisto kontraŭ la nazia reĝimo

Post la potencakiro de la nazioj en 1933 la tiama hereda administranto Wolf-Dietrich von Witzleben arde klopodis - malgraŭ novaj instruigtabuloj - konservi la econ tradician de la monaĥeja lernejo. Ankaŭ la fondaĵo restis ĉiam tenadanta organizo kaj ŝanĝiĝo je nazia elita lernejo (NAPOLA) (kio sortis ekz. por Landesschule Pforta) ankaŭ ne iĝis. Helpis la witzlebena dinastiidon la lernejestro Kurt Sachse. La moto lerneja "deo, patriae, litteris" (por Dio, la patrujo, la sciencoj") daŭre valoru. Multaj lernintoj iĝis eĉ batalantoj kontraŭ la diktaturo: ses el ili eĉ mortpunitis en julio 1944, nome Nikolaus Christoph von Halem, Peter Graf Yorck von Wartenburg, Ulrich Wilhelm Graf Schwerin von Schwanenfeld, Egbert Hayessen, Wolf-Heinrich von Helldorff kaj Heinrich Graf von Lehndorff-Steinort kiel ankaŭ la membro de la fondinta familio Erwin von Witzleben.