Listo de la membroj

Lando	Kodo	Aliĝdato	Loka(j) Nomo(j)	Ĉefurbo	Oficiala(j) lingvo(j)	Monunuo	MEP (en milionoj da eŭroj, en 2021)[26]	IHD (en 2018)[27]
Aŭstrio	AT	1-a de januaro 1995	Österreich	Vieno	Germana	Eŭro	406 148,7	0,914
Belgio	BE	25-a de marto 1957	België, Belgique, Belgien	Bruselo	Nederlanda, Franca, Germana	Eŭro	502 311,6	0,919
Bulgario	BG	1-a de januaro 2007	България (Bălgaria)	Sofio	Bulgara	Bulgara levo	71 077,0	0,816
Ĉeĥio	CZ	1-a de majo 2004	Česko (aŭ Česká republika)	Prago	Ĉeĥa	Ĉeĥa krono	238 249,5	0,891
Danio	DK	1-a de januaro 1973	Danmark	Kopenhago	Dana	Dana krono	336 718,5	0,930
Estonio	EE	1-a de majo 2004	Eesti	Talino	Estona	Eŭro	31 444,9	0,882
Finnlando	FI	1-a de januaro 1995	Suomi, Finland	Helsinko	Finna	Eŭro	251 520,0	0,925
Francio	FR	25-a de marto 1957	France	Parizo	Franca	Eŭro	2 500 870,0	0,901
Germanio	DE	25-a de marto 1957[nb 4]	Deutschland	Berlino	Germana	Eŭro	3 601 750,0	0,947
Grekio	GR	1-a de januaro 1981	Ελλάδα (Elláda), Ελλάς (Ellás)	Ateno	Greka	Eŭro	181 674,6	0,872
Hispanio	ES	1-a de januaro 1986	España	Madrido	Hispana	Eŭro	1 206 842,0	0.893
Hungario	HU	1-a de majo 2004	Magyarország	Budapeŝto	Hungara	Hungara forinto	153 758,7	0,845
Irlando	IE	1-a de januaro 1973	Éire, Ireland	Dublino	Angla, Irlanda	Eŭro	426 353,4	0,942
Italio	IT	25-a de marto 1957	Italia	Romo	Itala	Eŭro	1 782 050,4	0,895
Kipro	CY	1-a de majo 2004	Κύπρος (Kýpros), Kıbrıs	Nikozio	Greka, Turka	Eŭro	24 018,9	0,873
Kroatio	HR	1-a de julio 2013	Hrvatska	Zagrebo	Kroata	Eŭro	58 254,1	0,837
Latvio	LV	1-a de majo 2004	Latvija	Rigo	Latva	Eŭro	33 695,9	0,854
Litovio	LT	1-a de majo 2004	Lietuva	Vilno	Litova	Eŭro	56 179,1	0,868
Luksemburgo	LU	25-a de marto 1957	Lëtzebuerg, Luxembourg, Luxemburg	Luksemburgo	Luksemburga, Franca, Germana	Eŭro	72 295,0	0,916
Malto	MT	1-a de majo 2004	Malta	La-Valeto	Malta, Angla	Eŭro	14 982,7	0,885
Nederlando	NL	25-a de marto 1957	Nederland	Amsterdamo	Nederlanda	Eŭro	856 356,0	0,944
Pollando	PL	1-a de majo 2004	Polska	Varsovio	Pola	Pola zloto	574 771,8	0,872
Portugalio	PT	1-a de januaro 1986	Portugal	Lisbono	Portugala	Eŭro	214 470,7	0,850
Rumanio	RO	1-a de januaro 2007	România	Bukareŝto	Romana	Rumana leŭo	261 268,4	0,816
Slovakio	SK	1-a de majo 2004	Slovensko	Bratislavo	Slovaka	Eŭro	98 523,0	0,857
Slovenio	SI	1-a de majo 2004	Slovenija	Ljubljano	Slovena	Eŭro	52 208,1	0,918
Svedio	SE	1-a de januaro 1995	Sverige	Stokholmo	Sveda	Sveda krono	537 085,0	0,945

Venontaj aliĝoj

 Membro-ŝtatoj de Eŭropa Unio

 Intertraktantaj kandidatoj

 Agnoskitaj kandidatoj

 Landoj, kiuj oficiale petis kandidatecon

 Kandidatoj, kies aliĝaj intertraktadoj estis frostigitaj

Por ke kroma lando povu aliĝi al Eŭropa Unio, ĝi devas respekti aron da ekonomiaj kaj politikaj kondiĉoj, la tiel nomataj kriterioj de Kopenhago. Laŭ tiu kriteriaro, la kandidatiĝantaj landoj devas:

1. situi en Eŭropo (laŭ pure geografia vidpunkto);
2. havi stabilajn instituciojn, kiuj garantias demokration, jurŝtato, homajn rajtojn kaj malplimulto-respekton
3. havi funkciantan merkatan ekonomion, kaj havi la kapablon alfronti konkurencon de la aliaj uniaj landoj;
4. povi respekti la devojn ligitajn al aliĝo, inkluzive de politika, ekonomia kaj mona unuiĝo.

Diversaj teritorioj

• Eksteraj Regionoj (Eŭropa Unio)
• Rilataj Transoceanaj Landoj kaj Teritorioj (Eŭropa Unio)

Oficialaj lingvoj

La lingvoj oficialaj de la institucioj de la Eŭropa Unio estas 24, nome:

La oficialaj lingvoj de Eŭropa Unio estas temo de specifa decido, surbaze de la deziroj de la membroŝtatoj. Iuj landoj postulas, ke ĉiu el iliaj naciaj lingvoj estu oficialaj lingvoj de la Unio, aliaj tiuj plej uzataj. En ĉiuj kazoj, almenaŭ unu nacia lingvo estas la oficiala lingvo.

La leĝaro de Eŭropa Unio validas senpere por civitanoj de membroŝtatoj, dum lingva politiko de Eŭropa Unio postulas simbolan agnoskon de ĉiu el ĉi tiuj lingvoj, kio implicas pli vastan panelon ol la laborlingvoj de la unio.

La nombro de membroŝtatoj superas la nombron de oficialaj lingvoj, ĉar pluraj naciaj lingvoj estas kunhavataj de du aŭ pli landoj en EU. La nederlanda, la angla, la franca, la germana, la greka kaj la sveda estas ĉiuj oficialaj lingvoj sur la nacia nivelo en multaj landoj. Krome, la kroata, la ĉeĥa, la dana, la hungara, la itala, la slovaka kaj la slovena estas oficialaj lingvoj en multaj EU-landoj je regiona nivelo.

Cetere ne ĉiuj naciaj lingvoj ricevis la statuson de oficialaj EU-lingvoj. Ĉi tiuj inkluzivas la luksemburgan, oficialan lingvon de Luksemburgio ekde 1984, kaj la turkan, oficialan lingvon de Kipro.

Ĉiuj lingvoj de EU ankaŭ estas laborlingvoj^[53]. Dokumentoj, kiujn membroŝtato aŭ persono sub la jurisdikcio de membroŝtato sendas al institucioj de la Komunumo, povas esti redaktitaj en iu ajn el la oficialaj lingvoj elektitaj de la sendinto. La respondo estas redaktita en la sama lingvo. Regularoj kaj aliaj dokumentoj kun ĝenerala apliko estas redaktitaj en la dudek kvar oficialaj lingvoj. La Oficiala Ĵurnalo de Eŭropa Unio estas publikigita en la dudek kvar oficialaj lingvoj.

Dokumentoj kun grava publika graveco aŭ intereso estas produktitaj en ĉiuj oficialaj lingvoj, sed tio nombras malplimulton de la laboraĵoj de la institucioj. Aliaj dokumentoj - ekz. komunikaĵoj kun la landaj aŭtoritatoj, decidoj adresitaj al apartaj individuoj aŭ entoj kaj korespondado - estas tradukitaj nur al la bezonataj lingvoj. Por internaj celoj la EU-institucioj perleĝe rajtas elekti siajn proprajn lingvajn aranĝojn. La Eŭropa Komisiono, ekzemple, kondukas siajn internajn aferojn en tri lingvoj, angla, franca kaj germana (kelkfoje nomataj "proceduraj lingvoj"), kaj plene plurlingvas nur por publikaj informoj kaj komunikaj celoj. La Eŭropa Parlamento, aliflanke, havas membrojn, kiuj bezonas laborajn dokumentojn en siaj propraj lingvoj, do ĝia dokumenta fluo estas plene plurlingva dekomence. Neinstituciaj EU-instancoj ne laŭleĝe devas uzi ĉiujn 24 lingvojn.

La tradukoj estas multekostaj^[54]. Laŭ la anglalingva retejo de EU, la kosto de konservado de la plurlingveca politiko de la institucioj - t.e. la kosto de tradukado kaj interpretado - estis 1.123 milionoj da eŭroj en 2005, kio estas 1% de la jara ĝenerala buĝeto de la EU, aŭ 2,28 € po persono jare. La EU-Parlamento klare diris, ke ĝiaj membroŝtatoj havas aŭtonomecon por lingva edukado, kiun traktate la Unio devas respekti^[55].

Kromaj lingvoj uzataj

La hispana registaro atingis en 2005 la ekuzon de la kataluna, eŭska kaj galega lingvoj kiel duonoficialaj lingvoj. La koncernaj ŝtatoj pagas la aldonajn kostojn, ekzemple por la tradukado de oficialaj EU-dokumentoj kiel leĝoj k.s. En duonoficiala lingvo oni rajtas komuniki kun instancoj de EU kaj ricevos respondon en tiu lingvo inkluzive de tradukoj de juraj aŭ similaj tekstoj.

Aliaj lingvoj

Latinlingva logotipo de la Revizora Kortumo

Eŭropa Unio havas multajn diversajn lingvoj. Aldone al oficialaj kaj duonoficialaj lingvoj, estas lingvoj de minoritatoj regionaj (ekz. la sarda en Italio, la bretona en Francio, la rusa en Estonio kaj Latvio) aŭ disaj en pluraj EU-landoj (ekz. la jida, la esperanto kaj la cigana) kaj lingvoj de enmigrintoj (ekzemple la turka kaj la araba).

Pluraj institucioj de Eŭropa Unio uzas latinan en siaj emblemoj kaj domajnaj nomoj anstataŭ listigi siajn nomojn en ĉiuj oficialaj lingvoj. Eŭropa Unio mem havas latinan moton: "In varietate concordia" ("Unuiĝinta en diverseco").

Statuso

Laŭ internacia juro, Eŭropa Unio havas juran personecon^[56] kaj ĝia statuso rezultas de traktato, kiu povas esti modifita nur per la unuanima interkonsento de ĉiuj ĝiaj subskribintoj. Kiel aliaj regionaj organizaĵoj (Merkosudo, ASEAN, ktp.), EU plenumas siajn prerogativojn al limigita geografia areo; tamen ĝi havas sian propran politikan rolon kaj fortan povon super siaj membroj laŭ pli granda mezuro ol en tradicia regiona organizo^[57].

La naturo de Eŭropa Unio estas temo de debato inter fakuloj. La membroŝtatoj de la Eŭropa Unio klare distingas ĝin de aliaj internaciaj organizaĵoj.

EU havas aspektojn specifajn al "konfederacia" tipa ento, kreita surbaze de traktatoj kaj de ŝtatoj, kiuj rajtas forlasi ĝin (tamen iuj federaciaj ŝtatoj ankaŭ donas la rajton apartiĝi). Ĝi tamen estas la rezulto de pli profunda integriĝo, kies leĝaro ĝenerale havas "rektan efikon" sur la rajtoj de civitanoj. Ĝi do prezentas supernaciajn aspektojn kiel ekzemple la ekzisto de la Eŭropa Komisiono antaŭeniganta la ĝeneralan intereson de la Unio, aŭ la ekziston de kvalifikita majoritato (kaj ne unuanimeco) kiel defaŭltan voĉdonan regulon en la Konsilio de la Eŭropa Unio^[58].

La Unio ankaŭ havas ŝtatajn aspektojn, kiel komuna valuto aŭ civitaneco. Tamen ĝi ne povas esti kvalifikita kiel ŝtato, havante nek ĝenerala kompetenteco (laŭ la principo de atribuo, kvankam tiel okazas en iuj federaciaj ŝtatoj), nek popolo per si mem, nek monopolo de legitima perforto^[59].

Tiel ofte preferendas konsideri Eŭropunion kiel sui generis-a^[60] ento, formanta kategorion memstare kaj ne taŭganta en iun alian. La germanoj, aŭstroj kaj germanlingvaj belgoj donas al ĉi tiu speco de strukturo la nomon "Staatenverbund", germanlingva termino tradukebla je "plurnivela regado"^[61]: kiel en federacio, ekzistas ento supera al ŝtatoj; sed kvankam la kompetentoj de EU en iuj kampoj estiĝas pro suverena transdono, la membroŝtatoj restas unuecaj (krom se ili jam estas federaciaj kiel Germanio, Aŭstrio aŭ Belgio)^[62]. Por Robert Schütze, Eŭropa Unio rompas kun la eŭropa jura tradicio, bazante sian funkciadon sur la ideo de "dividita suvereneco", kiu estas kombinaĵo de la nacia kaj internacia niveloj. Tiusence Eŭropa Unio ne estus federacia ŝtato, nek konfederacio, sed "federacio de ŝtatoj"^[63].

La konduto de EU ĉiam hezitis inter interregistara vojo (kie la ŝtatoj konservas ĉiujn siajn privilegiojn) kaj federacia vojo (kie parto de la suvereneco de la ŝtatoj estas delegita al la Unio). En la unua kazo, komunumaj decidoj fakte estas traktatoj inter ŝtatoj kaj tial devas esti prenitaj unuanime. Ĉi tiu modelo, proksima al la principo de klasikaj interregistaraj organizaĵoj, estas defendata de la "eŭroskeptika" skolo, por kiu nur ŝtatestroj havas la demokratian legitimecon reprezenti siajn civitanojn kaj la nacioj devas regi la instituciojn de la Unio. La dua kazo respondas al la modelo defendita de la poreŭropisma skolo de federaciistoj, kiuj opinias, ke la institucioj devas rekte reprezenti la civitanojn kaj ke la metodoj de decidado en la institucioj devas esti adaptitaj laŭ la pligrandigoj de EU^[64].

La afero de la evoluo de Eŭropa Unio estas multe debatata de la opinioj kaj registaroj de la membrolandoj. Post la ekvalidiĝo de la Lisbona Traktato, la regado de la Unio restas hibrida: la Konsilio estas la reprezentanto de la Ŝtatoj (por decidoj ne postulantaj unuanimecon, la voĉoj de ĉiu ŝtato tamen prikalkuliĝas laŭ sia demografia pezo)^[65] kaj la Parlamento, la reprezentanto de la civitanoj. La maniero per kiu la Unio estas administrata estas do hodiaŭ unu el la defioj de la bataloj por influo inter la diversaj eŭropaj institucioj^[66].

Eŭropunia juro

Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj Eŭropunia juro kaj Ĝeneralaj jurprincipoj (Eŭropa Unio).

Subskriba ceremonio de la Traktato de Lisbono

La Eŭropunia juro, ankaŭ nomata Komunuma juro, konsistas el la reguloj sur kiuj baziĝas Eŭropa Unio. Ĉi tio inkluzivas ĉiujn regulojn, materialajn kaj procedurajn, aplikeblajn ene de Eŭropa Unio (traktatoj, direktivoj, regularoj, jurisprudenco ktp.).

Antaŭ la ekvalidiĝo de la Lisbona Traktato la 1-an de decembro 2009, Eŭropa Unia juro inkluzivis Komunuman juron (aŭ juron de eŭropaj komunumoj) same kiel kunlaborajn procedurojn kiel la Komuna Ekstera kaj Sekureca Politiko (KESP) kaj Polican kaj Juran Kunlaboron en Krimaj aferoj (PJKK). Post ĉi tiu dato, la Traktato aboliciis la kolonan strukturon de la Unio, kiu akiris juran personecon kiel heredanto de la Komunumoj, sekve la koncepto de Komunuma juro malnoviĝis, sed restas uzata por indiki antaŭan jurisprudencon de la Kortumo^[67].

La juro de Eŭropa Unio ne devas esti konfuzita kun la juro de la Konsilio de Eŭropo, internacia organizo aparta de la EU, kiu konsistigas precipe la Eŭropan Konvencion pri Homaj Rajtoj de 1950 kaj la jurisprudencon de la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj, kiu interpretas ĉi tiun Konvencion.

La specifeco de komunuma juro estas, ke "male de ordinaraj internaciaj traktatoj, la Traktato de la Eŭropa Ekonomia Komunumo kreis ĝian propran jursistemon, kiu... iĝis integrigita parto de la membroŝtataj jursistemoj"^[68]. (juĝo Costa kontraŭ ENEL, 1964), tio estas, ke ĝi aplikiĝas tuj kaj donas al individuoj rajtojn, kiujn ili povas alvoki en kortumo, eble kontraŭ nacia regulo, kiu ne konformas al la komunuma regulo.

Estas la Kortumo de Eŭropa Unio, situanta en Luksemburgo, kiu garantias la aplikon de la juro de Eŭropa Unio.

Inter la fontoj de la eŭropa juro, oni distingas:

• la primara Eŭropunia juro (aŭ originala juro), formita de la diversaj traktatoj. La Traktato pri Funkciado de Eŭropa Unio (TFEU aŭ FEU-Traktato) estas unu el la fondaj traktatoj de Eŭropa Unio kune kun la Traktato pri Eŭropa Unio (TEU aŭ EU-Traktato). Kune ili formas la ĉefan juran bazon de la politika sistemo de EU; Laŭ Artikolo 1 de la Traktato pri Eŭropa Unio, ambaŭ traktatoj havas egalan juran statuson kaj estas nomataj kolektive kiel "la kontraktoj". Foje ĉi tiuj traktatoj estas do ankaŭ nomataj "Eŭropa konstitucia juro", sed formale ili estas internaciaj traktatoj inter la membroŝtatoj de EU.
• la derivinta juro, aro de tekstoj kaj agoj faritaj de la eŭropaj institucioj laŭ ĉi tiuj traktatoj: reglamentoj kaj direktivoj kiuj estas vigligitaj de neegala penetra forto. La institucioj de komunuma juro ankaŭ publikigas decidojn, rekomendojn kaj opiniojn, kiuj havas devigan juran forton por la membroŝtatoj rilate al decidoj, nedevigan por opinioj kaj rekomendoj.
• la jurisprudenco de la Kortumo.

Propraj kaj komunaj kapabloj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Traktato pri Eŭropa Unio.

La Traktato pri Eŭropa Unio (versio de 1992) fondis EU-on laŭ tri "kolonoj", kiuj estis:

• Unua kolono: Supernacia kolono rilate al la integritaj politikoj (Komuna Agrikultura Politiko (KAP), Dogana Unio, Interna Merkato, Eŭro, ktp.) de la iamaj "Eŭropaj Komunumoj" (EKKŜ, EKAE kaj EEK).
• Dua kolono: Interregistara kolono rilate al kunlaboro en eksterlandaj aferoj kaj sekureco, nomata kolono "komuna ekstera kaj sekureca politiko".
• Tria kolono: Interregistara kolono rilate al polica kaj jura kunlaboro en krimaj aferoj, nomata kolono "justico kaj enlandaj aferoj".

La diversaj kapabloj en la tri kolonoj, kiuj ofte interkovris, estis implikiĝo malfacile pritraktebla eĉ por spertuloj. Ĉi tiu opakeco instigis la membroŝtatojn doni al la Eŭropa Konvencio la taskon simpligi la funkciadon de la institucioj. Ĉi-lasta precipe proponis kunfandi la tri kolonojn, kio estis atingita per la funkciigo de la Lisbona Traktato.

Oni tamen povas daŭre distingi inter la fakoj, depende de ĉu la Unio ekzercas "ekskluzivan kompetenton", "komunan kompetenton" (aŭ samtempan) kun la membroŝtatoj aŭ "komplementan kompetenton" (subteno aŭ kunordigo)^[69].

Ili estas:

• Ekskluzivaj kapabloj (Artikolo 3 de la TFEU): Nur la Unio povas leĝigi kaj laŭleĝe adopti jure devigajn aktojn, membroŝtatoj povante fari tion memstare nur se ili estas rajtigitaj de la Unio, aŭ por efektivigi uniajn aktojn:
  • Dogana Unio
  • Reguloj pri intrakomunuma konkurenco
  • Ekonomia kaj Mona Unio
  • Daŭripovo (konservado de biologiaj resursoj surmare kaj surtere)
  • Eksterkomunuma komerco
  • Konkludo de iuj internaciaj interkonsentoj
• Komunaj kapabloj (Artikolo 4 de la TFEU): Kaj la Unio kaj la membroŝtatoj povas leĝigi kaj laŭleĝe adopti jure devigajn aktojn en ĉi tiuj kampoj. Membro-Ŝtatoj plenumas sian kompetentecon tiom, kiom la Unio ne plenumis sian propran. Membro-Ŝtatoj denove plenumas sian kompetenton, se la Unio decidis ĉesi plenumi sian kompetenton:
  • Interna Merkato
  • Socia politiko (limigita al fakoj difinitaj en la TFEU)
  • Regiona politiko (ekonomia, socia kaj teritoria kohezio)
  • Agrikultura kaj fiŝkaptada politiko
  • Esplora kaj noviga politiko
  • Energia politiko
  • Medipolitiko
  • Protekto de konsumantoj
  • Transporta politiko
  • Paneŭropaj koridoroj
  • Spaco de libereco, sekureco kaj justeco
  • Disvolva kunlaboro kaj humanitara helpo
  • Komunaj problemoj pri sekureco pri publika sano

Institucioj kaj instancoj

Decida procezo

Du principoj gvidas la decidajn procezojn^[79] de Eŭropa Unio ekde la Traktato de Mastriĥto de 1992: la principo de subsidiareco (nur efektivigu agojn, kiujn la ŝtatoj ne povis efektivigi) kaj la principo de proporcieco (privilegiu la rimedojn de malplej devigantaj agoj por la membroŝtatoj). Ĉi tiuj principoj estas la temo de protokoloj aldonitaj al la Amsterdama Traktato de 1997^[80].

La eŭropa leĝdona proceduro, gvidita de ĉi tiuj du principoj, ankaŭ ekzistas sub du formoj, depende de ĉu la areo, en kiu ĝi devas leĝdoni, estas sub la ekskluziva kompetento de la Unio aŭ alia de komuna kompetenteco kun la membroŝtatoj^[81].

En fakoj kie la Unio havas siajn proprajn kompetentojn (areoj de la "eksa unua kolono"):

1: La Eŭropa Komisiono eldonas reglamentojn aŭ direktivojn (la direktivoj, malpli devigemaj ol la regularoj, estas ofte privilegiataj pro la principo de proporcieco).

2: La Konsilio de la Eŭropa Unio kaj la Eŭropa Parlamento akceptas aŭ malakceptas la juran tekston (en la Konsilio de la Unio, ĉiuj ŝtatoj havis kelkajn voĉojn, redifinitajn en 2001 per la Traktato de Nico, por determini la adopton aŭ ne de leĝoj ; la Traktato de Lisbono anstataŭigas ĉi tiun voĉdonadan sistemon per sistemo de duobla kvalifikita majoritato, surbaze de la ŝtatoj kaj de ties demografioj).

3: Se la teksto estas adoptita, la registaroj de la membroŝtatoj transdonas ĉi tiun leĝaron en sia juro. Ĉi tiuj transmetoj estas tiam kontrolataj de la Kortumo de Eŭropa Unio^[82].

En fakoj kie la Unio kunhavas kompetentojn (areoj de la "eksaj dua kaj tria kolonoj"):

1: La Konsilio de la Eŭropa Unio preparas la kunvenojn de la Eŭropa Konsilio.

2: Fine de ĉi tiuj pintkunvenoj, la Eŭropa Konsilio ellaboras konkludojn, kiujn ĝi sendas al la Eŭropa Komisiono.

3: La Eŭropa Komisiono eldonas reglamentojn aŭ direktivojn respondantajn al la petoj de la Eŭropa Konsilio.

4: La Konsilio de Eŭropa Unio kaj la Eŭropa Parlamento adoptas aŭ malakceptas la juran tekston, kiu tradukas agaden la gvidliniojn difinitajn de la Eŭropa Konsilio.

5: Se la teksto estas adoptita, la registaroj de la membroŝtatoj transdonas ĉi tiun leĝaron en siaj juroj. Ĉi tiuj transmetoj estas tiam kontrolitaj de la Kortumo de Eŭropa Unio.

En la unua kazo, la Komisiono do havas monopolon pri leĝdona iniciato. La paragrafo 1 de Artikolo 293 de la Traktato pri Funkciado de Eŭropa Unio (TFEU), post la revizio de 2007, plue pliigas la gravecon de ĉi tiu rolo: ĝi kondiĉas, ke la Konsilio de la Unio "povas modifi la proponon nur agante unuanime" (la Konsilio de la Unio povas dekliniĝi el la komisiona propono nur unuanime, kio kelkfoje donas al la Komisiono rolon de akordigo inter membroŝtatoj). En ĉiuj aliaj kazoj, la Komisiono kunhavas la rajton de iniciato kun la membroŝtatoj^[83].

En fakoj, kie la Komisiono havas monopolon pri iniciato, la Parlamento kaj la Konsilio de la Unio tamen povas peti, ke ĝi leĝdonu. Krome, se la parlamento ne povas rekte proponi leĝojn, ĝi povas enmeti amendojn al tiuj eldonitaj de la Komisiono aŭ uzi sian vetoon^[84]. Notindas, ke en la historio de la Unio la Parlamento akiras ĉiam pli gravan potencon: simpla konsulta organo komence, ĝi hodiaŭ akiris potencon de kundecido samrajte kun la Konsilio. Tamen ĝia reprezenteco restas malpliigita per alta sindeteno en eŭropaj balotoj, ofte pli alta ol tiuj en naciaj balotoj^[85].

• 
  Sidejo de la Eŭropa Konsilio en Bruselo
• 
  Sidejo de la Eŭropa Komisiono en Bruselo
• 
  Sidejo de la Eŭropa Centra Banko en Frankfurto
• 
  Sidejo de la Eŭropa Investa Banko en Luksemburgo
• 
  Sidejo de la Eŭropa Vivmedia Agentejo en Kopenhago

Buĝeto

La buĝeto de Eŭropa Unio estas la jura akto, kiu antaŭvidas kaj rajtigas, por ĉiu jara financa jaro, ĉiujn kreditojn por la enspezoj kaj elspezoj, kiujn oni opinias necesaj de la Eŭropa Unio kaj de la Eŭropa Komunumo pri Atomenergio. Ĝi donas al la institucioj de Eŭropa Unio la rimedojn, kiujn ili bezonas por funkcii kaj plenumi la politikojn, kiuj apartenas al sia kompetenteco. Male al ŝtatoj, kies buĝetoj povas esti malekvilibraj, la antaŭvidita enspezo por la fiska jaro devas egali la pagajn rajtojn por tiu sama fiska jaro. La buĝeto estas starigita kaj efektivigita en eŭroj ekde 1999. La preparado de la buĝeto estas parto de interinstitucia procezo, kiu proksime asocias la Konsilion, la Eŭropan Parlamenton kaj la Eŭropan Komisionon. La ĉefaj dispozicioj regantaj ĝin plejparte troviĝas en la artikoloj 310 ĝis 324 de la Traktato pri Funkciado de Eŭropa Unio (TFEU).

La jara buĝeto de EU estas parto de plurjara financa kadro (PFK) fiksita por sep jaroj, kiu determinas la maksimumajn sumojn, kiujn la EU povas elspezi ĉiujare laŭ areo kaj agadprogramo. Entute la financaj rimedoj de EU por la periodo 2021-2027 sumiĝas al 1.824,3 miliardoj da eŭroj en devontigaj kreditoj laŭ prezoj de 2018, kiuj konsistas el la 2021-2027 PFK en la kvanto de 1.074,3 miliardoj da eŭroj kaj el la relanĉa plano kun 750 miliardoj da eŭroj. Nomita "NextGenerationEU", ĉi-lasta estas provizora instrumento por resaniĝo, celanta ripari la ekonomiajn kaj sociajn damaĝojn kaŭzitajn de la pandemio pro Covid-19.

EU ne rekte pagigas impostojn. Ĝiaj buĝetaj rimedoj do estas kontribuoj pagitaj de la membroŝtatoj. La ĉefa, konata kiel "MNE-rimedo", baziĝas sur la ekonomia pezo de ĉiu el ili. Depende de la jaro, ĝi reprezentas inter du trionoj kaj tri kvaronoj de la tutaj buĝetaj rimedoj. La aliaj financaj fontoj estas tradiciaj propraj rimedoj (ĉefe doganaj impostoj), frakcio de la AVI kolektita de la membroŝtatoj kaj diversaj monpunoj kaj akcizoj. Germanio estas la plej granda kontribuanto al la eŭropa buĝeto, sekvata de Francio kaj Italio.

La unua elspezo estas la Komuna Agrikultura Politiko, sed ĝia parto malpliiĝas ekde la komenco de la 2000-aj jaroj; ĝi ankoraŭ reprezentis 37% de la elspezoj de la PFK 2014-2020 sed ĝia parto estas 31% de la enspezoj enskribitaj en la PFK 2021-2027. La dua elspezo estas la regiona politiko de EU, kiu mobilizas pli ol 30% de buĝetaj rimedoj kaj kies celo estas redukti malegalecojn inter regionoj por plifortigi la ekonomian kaj socian koherecon de la Unio. Administradaj elspezoj de EU reprezentas malpli ol 7% de ĝia buĝeto. Pollando estas la unua profitanto de eŭropaj buĝetoj, sekvata de Francio.

Monunuo

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Eŭro.

 Eŭrozono

 Membroj de ERM II (Bulgario)

 EU-ŝtatoj, kiuj iam devos aliĝi al eŭrozono

 Landoj, kiuj havas derogon rilate al ilia aliro al eŭrozono (Danio)

 Landoj, kiuj ne membras en EU sed uzas eŭron danke al interkonsento kun ĝi (Andoro, Monako, San-Marino kaj Vatikano)

 Landoj, kiuj ne membras en EU kaj uzas eŭron sen interkonsento kun ĝi (Kosovo kaj Montenegro)

La ĉefa monunuo estas la eŭro, kiu oficiale uzatas en 20 el la 27 membroŝtatoj de la Eŭropa Unio:

1. Aŭstrio (ekde 1999)
2. Belgio (ekde 1999)
3. Francio (ekde 1999)
4. Germanio (ekde 1999)
5. Grekio (ekde 2001)
6. Finnlando (ekde 1999)
7. Hispanio (ekde 1999)
8. Irlando (ekde 1999)
9. Italio (ekde 1999)
10. Respubliko Kipro (ekde 2008)
11. Luksemburgo (ekde 1999)
12. Malto (ekde 2008)
13. Nederlando (ekde 1999)
14. Portugalio (ekde 1999)
15. Slovakio (ekde 2009)
16. Slovenio (ekde 2007)
17. Estonio (ekde 2011)
18. Latvio (ekde 2014)
19. Litovio (ekde 2015)
20. Kroatio (ekde 2023)

Ĉi tiu ŝtatgrupo estas konata kiel eŭrozono (aŭ eŭroareo aŭ eŭrospaco) kaj inkluzivas ĉirkaŭ 343 milionojn da civitanoj (en 2019). La eŭro, kiu dividiĝas en 100 cendoj, estas la dua plej grava kaj dua plej komercita valuto en la valutmerkato post la usona dolaro^[101].

La valuto estas uzata ankaŭ oficiale de la institucioj de Eŭropa Unio, de kvar eŭropaj mikroŝtatoj, kiuj ne estas EU-membroj (Andoro, Monako, San-Marino kaj Vatikano)^[102], de la Brita Transmara Teritorio de Akrotiri kaj Dhekelia, same kiel unuflanke de Montenegro kaj Kosovo. Ekster Eŭropo, kelkaj specialaj teritorioj de EU-membroj ankaŭ uzas la eŭron kiel monunuon. Aldone, pli ol 200 milionoj da homoj tutmonde uzas monunuojn ligitajn al la eŭro^{[nb 5]}.

La eŭro estas la dua plej granda rezerva valuto same kiel la dua plej komercita valuto en la mondo post la usona dolaro^{[103][104][105]}. En decembro 2019, kun pli ol 1,3 bilionoj da eŭroj en cirkulado, la eŭro havas unu el la plej altaj kombinitaj valoroj de monbiletoj kaj moneroj en cirkulado en la mondo^[106]. La nomo eŭro estis oficiale adoptita la 16-an de decembro 1995 en Madrido.^[107] La eŭro estis enkondukita en la mondaj financaj merkatoj kiel kalkulvaluto la 1an de januaro 1999, anstataŭante la iaman projekton "European Currency Unit" (ECU) je proporcio de 1:1 (1.1743 usonaj dolaroj). Fizikaj moneroj kaj monbiletoj de eŭroj eniris en cirkulado la 1-an de januaro 2002, kio faris ĝin la ĉiutagan funkciantan valuton de ties originaj membroj, kaj ĉirkaŭ marto 2002 ĝi estis komplete anstataŭante la ĝistiamajn valutojn.^[108] Kvankam la eŭro falis poste ĝis 0.83 da usonaj dolaroj en du jaroj (26-a de oktobro 2000), ĝi estis komercita super la usona dolaro ekde la fino de 2002, pinte al 1.60 da usonaj dolaroj en la 18-a de julio 2008.^[109] Fine de 2009, la eŭro eniris en la Eŭropa financa krizo de 2010, kio kondukis al la kreado de la Tuteŭropa Financa Stabiliga Fonduso same kiel al aliaj reformoj kiuj celis stabiligi kaj plifortigi la valuton.

Pluraj membro-ŝtatoj ankoraŭ ne adoptis la eŭron, ĉu ĉar ili ankoraŭ ne plenumas la membrokriteriojn, ĉu ĉar ili ne volas. Inter la lastaj membroj de EU, plej multaj esperas baldaŭ aliĝi al la eŭro-areo, kvankam la ekonomia krizo pridubis ĉi tiun haston^[110]. Valdis Dombrovskis, eŭropa komisaro respondeca pri la eŭro, anoncis en decembro 2015, ke oni ne atendu plian pligrandigon "dum la venontaj jaroj"^[111].

• Bulgario aliĝis al ERM II en 2020, kaj esperas povi adopti la eŭron komence de 2025^[112].
• Rumanio esperas aliĝi al ERM II en 2024 por ke ĝi povu adopti la eŭron antaŭ 2029^[113].
• Ĉeĥio ne komunikis templimon aŭ eblan daton por aliĝi al la eŭrozono.
• Hungario ne komunikis templimon aŭ eblan daton por aliĝi al la eŭroareo.
• Pollando ne komunikis templimon aŭ eblan daton por aliĝi al la eŭroareo.
• Svedio ne komunikis templimon aŭ eblan daton por aliĝi al la eŭroareo
• Danio, kiu voĉdonis kontraŭe al la Traktato de Maastricht antaŭ ol akiri kvar derogojn inkluzive unu pri la ununura valuto, malakceptis la eŭron per referendumo la 28-an de septembro 2000. Neniu nova referendumo estas starigita ĝis nun^[114].

Koncerne la politikon de la ŝtatoj de Eŭropa Unio pri membreco de la ununura valuto, opinisondoj montras la aprobon aŭ la rifuzon de la loĝantaroj aliĝi al la eŭrozono. En Danio (71%) kaj Svedio (87,6%), opozicio ankoraŭ estas forta kaj konstanta ĝis hodiaŭ. En Ĉeĥio (70%) kaj Pollando (75%) la opozicio iĝis plimulto post la ekonomia krizo de 2008^[115].

Unuiĝinta Reĝlando ankaŭ kontraŭis ĝin antaŭ ol forlasi Eŭropunion.

Sektoroj

Terkulturo

Mesara ebenaĵo en Kreto, Grekio

Kampoj en Malsupra Saksio, Germanio

Eŭropa Unio estas la ĉefa agrikultura potenco en la mondo. En 2019, la agrikultura produktado de la unio reprezentas ĉirkaŭ 418 miliardojn da eŭroj^[116]. La plej kontribuanta ŝtato estas Francio (18% de la tuta EU), sekvata de Germanio, Italio, Hispanio, Nederlando, Pollando kaj Rumanio. Kune, ĉi tiuj sep membroŝtatoj reprezentas pli ol tri kvaronojn de la tuta agrikultura produktado de EU. Laŭ taksoj de Eŭropa Komisiono, agrikulturo kaj rilataj sektoroj dungis 9,2 milionojn da homoj tra Eŭropo en 2019, t.e. 4,4% el ĉiuj laborpostenoj en la 27 membroŝtatoj. En Rumanio, ĉi tiu procento altiĝas ĝis preskaŭ kvarono, kun 23% de la loĝantaro dungita en ĉi tiu sektoro. Legomoj kaj hortikulturaj plantoj reprezentas la ĉefan eŭropan agrikulturan produktadon kun 13,6% de la totala valoro, antaŭ lakto (13%) kaj cerealoj (11,4%). Por ĉi-lasta varo, Francio estas senkompare la plej granda produktanto (23,8% de la tuta produktado), sekvata de Germanio (14,8%) kaj Rumanio (10,2%). Ĉi tio ankaŭ validas por bovobredado (20,8% de la tuta produktado), dum Germanio kaj Hispanio havas la plej grandan nombron da porkoj. Fine, en EU preskaŭ unu el kvar ŝafoj kreskas en Hispanio^[117].

La agrikultura sektoro estas subtenata de subvencioj de Eŭropa Unio sub la formo de Komuna Agrikultura Politiko (KAP). En 2013 tio reprezentis ĉirkaŭ 45 miliardoj da eŭroj (malpli ol 33% de la totala buĝeto de 148 miliardoj da eŭroj) de la tuta elspezo de EU^[118]. Ĝi estis uzata origine por garantii minimumajn prezojn por kamparanoj en EU. Ĉi tio estas kritikata kiel formo de protektismo, malhelpanta komercon kaj damaĝanta evolulandojn; unu el la plej laŭtaj kontraŭuloj estis Britio, la dua plej granda ekonomio ene de la unio ĝis ĝia retiro en januaro 2020, kiu plurfoje rifuzis rezigni pri la jara brita rabato krom se la KAP suferus signifan reformon; Francio, la plej granda profitanto de la KAP kaj la tiama tria plej granda (nun ĝia dua plej granda) ekonomio de la bloko, estas ĝia plej laŭta propagandanto. La KAP tamen plenumis gravajn reformojn: en 1985, ĉirkaŭ 70% de la buĝeto de EU estis elspezita por agrikulturo sed en 2011, senpera helpo al kamparanoj kaj merkat-rilataj elspezoj sumiĝas nur al 30% de la buĝeto, kaj elspezoj al kampara disvolviĝo al 11%. Antaŭ 2011, 90% de senpera subteno fariĝis nekomercaj (ne ligitaj al produktado) dum reformoj daŭre estis faritaj al la KAP, ĝia financado kaj ĝia formiĝado^[119].

La Protektita Deven-Nomado (PDN) estas la nomo de identiga signo de Eŭropa Unio celanta konservi la devenan nomadon de agrikulturaj produktoj. Kreita en 1992, ĉi tiu etikedado "nomumas produktojn produktitajn, prilaboritajn kaj disvolvitajn en specifa geografia areo, uzante la agnoskitan scipovon de lokaj produktistoj kaj ingrediencojn de la koncerna regiono"^[120].

Energio

maldekstra

Ventoturbinoj en Danio

Eŭropa Unio estas la tria plej granda energikonsumanto en la mondo laŭ volumeno malantaŭ Ĉinio kaj Usono, pro sia loĝantaro, sia nivelo de ekonomia kaj industria disvolviĝo, sed ankaŭ la klopodoj faritaj pri la medio. La energia konsumo de Eŭropo sumiĝis al ĉirkaŭ 1.352 milionoj da tunoj da nafta ekvivalento (TEN) en 2019 por ĉirkaŭ 447 milionoj da loĝantoj, kompare kun ĉirkaŭ 2.264 TEN en Usono por ĉirkaŭ 333 milionoj da loĝantoj, laŭ la Internacia Energia Agentejo^[126]. Ĝi restas 4,9% super la celoj pri energiefikeco fiksitaj por 2020.

En Eŭropo, la transporta sektoro estas la plej granda konsumanto de energio, antaŭ konstruado, industrio kaj servoj. Por kontentigi postulon, EU importis ĉirkaŭ 58% de sia energio en 2018^[127]. Fakte, la unio havas nur malmultajn hidrokarbonidajn resursojn kaj produktas malmultan energion. Tamen tio ne okazas en Francio, kie energiproduktado venas plejparte de nuklea energio, aŭ eĉ en Danio, kie renoviĝantaj energioj, precipe ventoenergiaj, konsistigas gravan parton de ĝia energia miksaĵo.

En ĉi tiu kunteksto, la energia dependeco de Eŭropo al la cetera mondo estas alta, kaj pli precipe al Rusujo kaj Mezoriento. La grado de ĉi tiu dependeco varias de lando al lando. En 2019, ĝi estis ĉirkaŭ 30% en Rumanio kaj Svedujo, aŭ eĉ malpli ol 5% en Estonio, lando inter la plej bonaj investintoj rilate al deplojo de renoviĝantaj energioj. Energia dependeco estas sub 50% en Francio kaj Pollando danke al la disvastiĝo de nuklea energio en la unua kazo^{[nb 6]} kaj karbo en la dua. Inter 50 kaj 80% en Germanio, Hispanio kaj Grekio, ĝi ankaŭ estas tre forta en Italio kaj Belgio^[129].

Distribuado inter membroŝtatoj

La du ĉefaj potencoj en EU estas Germanio kaj Francio, iliaj respektivaj MEP estas 3.853 miliardoj da dolaroj kaj 2.829 miliardoj da dolaroj. Francio kaj Unuiĝinta Reĝlando alternis kiel la dua plej granda ekonomio en Eŭropa Unio; de 2008 ĝis 2014, ĝi estis Francio, de 2015 ĝis 2020, ĝi estis Britio^[130]. Inter la novaj membroŝtatoj enuniiĝintaj ekde 2004, Pollando plej multe kontribuas al riĉaĵa kreado en EU; ĝi ankaŭ estas la plej loĝata lando kaj tiu, kiu ricevas la plej grandajn eŭropajn strukturajn fondusojn^[131].

Malgraŭ teritoria kohezia politiko, la produktado de riĉaĵoj en la regionoj de EU restas malegale distribuita; tiel, la okcidento de la Unio koncentras 85% de la tuta riĉeco, do 14 156 miliardoj da dolaroj, dum la Oriento kontribuas 2,592 miliardojn da dolaroj, oni retrovas ĉi tiun distingon per aliaj indikiloj de homogeneco de la disdono de riĉeco aŭ de nivelo de disvolviĝo kiel la IHD aŭ la Koeficiento de Gini^[132].

Ekonomiaj malegalecoj foje tre malkaŝas ene de unu lando. La regiono kun la plej alta MEP en EU estas Nordrejn-Vestfalio kun MEP de 488 miliardoj da eŭroj, antaŭ Francilio kun 483 miliardoj da eŭroj^[133].

La kontraŭa situacio estas en Bulgario, kie la plej malriĉa regiono estas la provinco Pleven, kies MEP pokape estas ne plu ol 27% de la unia averaĝo (6.400 € pokape).

Agrikultura politiko

La komuna agrikultura politiko (KAP), kreita en 1957 kaj efektivigita ekde 1962, baziĝas ĉefe sur prezoj-kontrolado kaj subvenciaj rimedoj por farmoj, celantaj modernigi ilin kaj disvolvi nutraĵan memprovizon kaj daŭripovon de la sektoro kaj de ties oficantoj. La buĝeto destinita al elspezoj ligitaj al la disvolviĝo de agrikulturo en 2014 sumiĝis al preskaŭ 58 miliardoj da eŭroj^[134], do 40% de la komunuma buĝeto por sektoro, kiu reprezentas 0,5% de la MEP de la EU^[135]. Origine la celoj de la KAP estis jenaj:

• pliigi produktivecon disvolvante teknikajn progresojn kaj certigante optimuman uzon de produktaj faktoroj kaj precipe de dungitaro;
• certigi justan vivnivelon por la agrikultura loĝantaro, precipe per altigo de la individua enspezo de tiuj, kiuj laboras en agrikulturo;
• stabiligi la merkatojn kaj prezojn de agrikulturaj krudaĵoj kaj finitaj agroindustriaj produktoj;
• garantii sekurecon de provizoj kaj nutra sekureco;
• certigi akcepteblajn prezojn por konsumantoj.

La KAP suferis kvar reformojn (la kvina nuntempe decidiĝas (2021)). La kvara, en 2014, pli emfazas daŭrigeblan agrikulturon kaj novigadon, subtenante kreon de laborpostenoj kaj kreskon de rilataj sektoroj. La kvalito kaj sekureco de agrikulturaj produktoj surmerkatigitaj en la Eŭropa Unio estas protektitaj per aro de merkataj normoj, atestaj sistemoj kaj reguloj pri nutra sekureco. Pluraj atestaj sistemoj protektas geografiajn originojn, ekologian produktadon aŭ eĉ la kvaliton de nutraĵoj (mediprotektado, bestprotektado, aŭtentikaj produktoj aŭ justa komerco): produktoj kun protektita deven-nomado (PDN), Protektita Geografia Indiko (PGI), ekologia atesto, ktp.

Eksterlanda kaj sekureca politikoj

Polaj veturiloj de la ESEA en Ĉadio en 2009

Eŭropa Unio havas, pere de la Komuna ekstera kaj sekureca politiko (KESP), la jurajn povojn por kovri ĉiujn areojn de ekstera politiko kaj ankaŭ ĉiujn petojn rilate al la sekureco de la Unio, inkluzive la progreseman difinon de defenda politiko, kiu povas konduki al komuna defendo^[136][137]. Ĉi tiu politiko estas gvidata de la Alta Reprezentanto por la komuna ekstera kaj sekureca politiko de la Eŭropa Unio kaj la Eŭropa Servo por Ekstera Agado (ESEA). La Prezidanto de la Eŭropa Konsilio ankaŭ ludas gravan rolon en la ekstera reprezentado de la Unio, en proksima kunlaboro kun la reprezentantoj de la aliaj eŭropaj institucioj^[138]. Koncerne la decidprocezon de KESP, la membroŝtatoj kaj la alta reprezentanto rajtas iniciati; tamen decidoj en la Eŭropa Konsilio devas esti unuanime faritaj de la 27 membroŝtatoj^[139]

Metita sub la aŭtoritaton de la Alta Reprezentanto, la ESEA konsistigas la diplomatian servon de la Unio kaj en Bruselo kaj eksterlande^[140]. Ĝi organizas la diplomatiajn reprezentojn de EU al eksterlandaj registaroj kaj internaciaj institucioj. La Unio estas rolanto sur la internacia sceno, kiu laŭ la kazo reprezentas ĉiujn membroŝtatojn aŭ poziciigas sin apud ili. Ekstera politiko estas strukturita ĉirkaŭ ĉefaj temoj specifaj por la eŭropa komunumo^[141]: diplomatio kaj agoj kun registaroj, instancoj kaj eksterlandaj reprezentantoj, komercaj intertraktadoj, disvolva helpo kaj eĉ pacaj operacioj^[142].

La defenda politiko de Eŭropa Unio, konata kiel la Komuna Sekureca kaj Defenda Politiko (KSDP) siaflanke konsistas el kunigo de la fortoj kaj militaj rimedoj de la membroŝtatoj por respondi al tiel nomataj misioj pri kriza administrado, tio estas por la konservado de paco, humanitaraj misioj aŭ eĉ la savo kaj evakuado de civitanoj de la Unio^[143]. Se unu el la membroŝtatoj estus objekto de armita agreso sur sia teritorio, la aliaj membroŝtatoj ŝuldas al ĝi helpon per ĉiuj rimedoj en sia povo; la samo validas se ĝi petas ĝin post terorisma atako aŭ natura aŭ homfarita katastrofo; ĉi tiuj dispozicioj estas antaŭviditaj en artikolo 42 de la TEU kaj estas nomataj ankaŭ "reciproka defenda klaŭzo" kaj "solidareca klaŭzo"^[144].

La militaj rimedoj de la Unio baziĝas sur la naciaj klopodoj de la membroŝtatoj. Grekio, Francio kaj Estonio estas la tri landoj, kiuj dediĉas la plej grandan procenton de sia MEP al sia defendo^[145]. Rezulte, la Eŭropa Agentejo pri Defendo (EAD) konsistigas esencan elementon de la komunuma defenda politiko. Ĝia misio estas kunordigi landajn klopodojn en la kampo de armilaro, plifortigi la eŭropan industrian kaj teknologian bazon, kaj pliigi efikecon en esplorado kaj teknologia disvolviĝo^[146].

Ĉi tiuj misioj speguliĝas konkrete al la harmoniigo de militaj rimedoj en la Unio (la tiel nomata "kunfunkciebleco") kaj plifortigo de la industria ŝtofo en ĉi tiu areo kun la efektivigo de komunaj armilaj programoj, precipe tiuj de la Defenda kaj Kosma branĉo de la grupo Airbus (ekzemple la Eurofighter Typhoon aŭ la Airbus A400M)^[147].

Ekonomia politiko

Paschal Donohoe, prezidanto de la Eŭrogrupo

La ekonomia kaj financa politiko de la Unio, difinita nuntempe de la TFEU^[148], fiksas al si la celon kunordigi la ekonomian politikon de la membroŝtatoj pri la interna merkato kun la difino de komunaj celoj^[149]. Ĉi tiu politiko devigas ĉiujn membroŝtatojn al "ekonomia kaj mona unio" kaj konfirmas la kreon de tiel nomata "ununura" valuto, la eŭro (€). La Pakto pri Stabileco kaj Kresko (PSK) determinas la buĝetajn devontigojn faritajn de la ŝtatoj de la Unio, kiuj enkondukis la ununuran valuton^[150].

Nuntempe la eŭro estas tiel la efika valuto de 19 membroŝtatoj el 27, difinante la eŭrozonon^[151], same kiel reale de kelkaj ŝtatoj kaj teritorioj; nome Kosovo kaj Montenegro, kiuj ne havas formalan interkonsenton, kaj Andoro, Monako, San-Marino kaj Vatikano surbaze de monaj interkonsentoj antaŭ la eŭro kaj renovigitaj ekde la tiam.

La grandaj gvidlinioj por mona politiko estas difinitaj de la Eŭropa Centra Banko, kiu respondecas pri administrado de la emisio de eŭro kaj garantio de ĝia valoro rilate al aliaj valutoj, precipe la usona dolaro. Krom la ununura valuto, la ekonomia politiko de la Unio ankaŭ difinas ekonomian strategion. Ĉi tiu ekonomia strategio estas parto de la kadro difinita de la eŭropaj traktatoj, kies principoj estas prezentitaj en tuta serio de artikoloj. La bazaj principoj estas:

• libera movado de varoj en la interna merkato de EU: neniu kontrolo de varoj ĉe la limoj inter membroŝtatoj kaj neniu dogana imposto^[152].
• libereco de kapitalmovado: ĉiuj limigoj al movado de kapitaloj inter membroŝtatoj kaj inter membroŝtatoj kaj eksteruniaj landoj estas malpermesitaj^[153].
• libera konkurenco: interkonsentoj inter dominaj kompanioj en merkato (interkonsentoj pri prezoj aŭ produktokvantoj) estas malpermesitaj, misuzoj de domina pozicio estas malpermesitaj, kaj ŝtataj intervenoj estas malpermesitaj se ili probable misformas konkurencon, ekzemple permesante al publikaj entreprenoj atingi krediton je pli malalta interezoprocento ol tiu portata de privataj entreprenoj^[154].
• la privatigo de ŝtataj entreprenoj ne estas deviga, sed ŝtatoj devas zorgi ne distordi konkurencon, kaj tial ne devas doni al publikaj entreprenoj konkurencajn avantaĝojn^[155]. Ĉi-kaze, la Eŭropa Komisiono ĝenerale limigas sin al antaŭenigo de la liberaligo de servoj.

Eŭropa Unio en 2010 starigis novan projekton (Eŭropo 2020)^[156] kiu difinas la kreskan strategion por la Unio kun la slogano "Inteligenta, daŭrigebla kaj inkluziva ekonomio". Ĉi tiu strategio starigas landajn celojn en la kampoj de dungado, esplorado kaj novigado, klimata ŝanĝo kaj energio, edukado kaj batalo kontraŭ malriĉeco.

Media politiko

La media politiko de Eŭropa Unio estas kampo en kiu la Unio havas vastajn kompetentecojn. Laŭ Artikolo 191 de la TFEU, la celoj de la media politiko de EU estas "konservado kaj protektado de la medio kaj plibonigo de ĝia kvalito; Protekto de homa sano; zorgema kaj racia uzo de naturaj rimedoj; Antaŭenigo de rimedoj je internacia nivelo por trakti regionajn aŭ tutmondajn mediajn problemojn kaj precipe kontraŭbatali klimatan ŝanĝon"^[157].

La Eŭropa Vivmedia Agentejo kiu ekfunkciis en 1994, dediĉas al observada reto de la eŭropa vivmedio. Multaj programoj pri la protektado de la medio estiĝis, ekzemple Reto Natura 2000. La komisaro respondeca pri la medio estas la litova politikisto Virginijus Sinkevičius ekde 2019.

centra

Jura kaj homrajta politikoj

La jura politiko de Eŭropa Unio prenas kiel kadron kio poste fariĝos la "Eŭropa jura areo", areo de progresiva konverĝo de la naciaj leĝoj de la membroŝtatoj^[158]. Ĝi unue respondas al la tria kolono de la TEU (polica kaj jura kunlaboro en krimaj aferoj), sed ĝi estis etendita al la "Spaco de libereco, sekureco kaj justeco" per la Traktato de Amsterdamo. Paralele, diversaj juraj kunfunkciigaj programoj estis kreitaj^[159] kiel la kreo de eŭropa arestordono en 2003, la disvolviĝo de reciproka rekono de juĝaj decidoj kaj politiko de jura kunordigo, la Justica Kunlaborada Agentejo de Eŭropa Unio (aŭ Eŭrojust)^[160].

Eŭropa Unio starigis aron de programoj kaj ankaŭ ĉarton celantajn certigi respekton de homaj rajtoj ene de siaj membroŝtatoj. La Agentejo pri Fundamentaj Rajtoj kontrolas ĉe komunuma nivelo ĉu politikojn por batali kontraŭ diskriminacio, rasismo kaj ksenofobio kaj por la protekto de vundeblaj grupoj efikas. La defendo de homaj rajtoj ene de EU celas respondi al la punktoj difinitaj en la Ĉarto de Fundamentaj Rajtoj^[161], precipe al la unuaj tri ĉapitroj pri la valoroj de libereco, digno kaj egaleco. Ĝiaj funkcioj rilatas al la kolekto, analizo, disvastigo kaj taksado de rimedoj faritaj de Eŭropa Unio por respekti fundamentajn rajtojn. Ĝi ankaŭ kunlaboras kun aliaj landaj kaj internaciaj organizaĵoj sed ne havas la povon sankcii unu el la membroŝtatoj pro neobservo de siaj devontigoj^[162].

Instruada kaj esplorada politikoj

Baza instruado estas areo, kie la rolo de EU limiĝas al subtenado de landaj registaroj. En altnivela instruado, la politiko disvolviĝis en la 1980-aj jaroj en programoj subtenantaj interŝanĝojn kaj moveblecon. La plej videbla el ili estas Erasmus+, edukada interŝanĝa programo, kies altnivel-instruada parto Erasmus komenciĝis en 1987. En siaj unuaj 20 jaroj, ĝi ebligis universitatajn internaciajn interŝanĝojn por pli ol 1,5 milionoj da universitataj studentoj kaj fariĝis simbolo de la eŭropa studenta vivo^[163].

Estas similaj programoj por lernantoj kaj instruistoj, kaj por praktikantoj en profesia edukado kaj trejnado. Ĉi tiuj programoj estas desegnitaj por kuraĝigi pli vastan scion pri aliaj landoj kaj disvastigi bonajn praktikojn en la edukaj kaj trejnaj kampoj tra la EU^[164]. Per sia subteno al la Bolonja Procezo, EU subtenas kompareblajn normojn kaj kongruajn diplomojn tra Eŭropo.

Scienca esplorado kaj disvolviĝo faciliĝas per la Kadraj Programoj de EU, kiuj komenciĝis en 1984. La celoj de la EU-politiko en ĉi tiu kampo estas kunordigi kaj stimuli esploradon. La sendependa Eŭropa Esplorkonsilio asignas EU-financojn al eŭropaj aŭ landaj esplorprojektoj. EU-esploraj kaj teknologiaj kadraj programoj traktas plurajn areojn, ekzemple energion, kie la celo estas disvolvi diversan miksaĵon de renovigeblaj energioj por helpi la medion kaj redukti dependecon de importitaj brulaĵoj^[165].

Kultura politiko

La Traktato de Mastriĥto ebligis al EU plivastigi siajn kompetentajn kampojn kaj disvolvi komunuman politikon orientitan al kulturo. Ĉi tio reflektas en diversaj agoj kaj projektoj realigitaj ĉeloke kiel ekzemple Europeana, projekto de eŭropa cifereca biblioteko, la aljuĝo de la titolo de eŭropa kulturĉefurbo por unu aŭ pluraj urboj ĉiujare, kaj diversaj helpoj por kulturaj projektoj.

Aliaj programoj kaj politikoj

• Konferenco pri la estonteco de Eŭropo - civitana konsultado
• Programo Phare — programo por helpi aliĝontajn landojn
• Programo Comenius — prilingvaj edukaj interŝanĝoj
• Programo Erasmus Mundus
• Plenuma agentejo por edukado kaj kulturo
• Eŭropa Agentejo pri Landlimaj kaj Marbordaj Patroloj

Esperanto en la 'raporto Grin'

En sia raporto L’enseignement des langues étrangères comme politique publique^[166] aŭ Fremdlingvo-instruado kiel publika politiko - versioj en 6 diversaj lingvoj), je peto de la franca Haut Conseil de l'évaluation de l'école (Alta Konsilio pri Taksado de la Instrusistemo) , la franca ekonomikisto François Grin proponas komparon inter tri eblaj scenaroj:

1. ĉio en la angla,
2. pluringveco,
3. Esperanto

Grin konkludas, ke la adopto de Esperanto estus el ĝenerale analiza vidpunkto la plej bona solvo^[167], ŝparante eĉ 25 miliardoj € / jaro aŭ 17 % de jara EU-buĝeto el ekonomia vidpunkto^{[168][169][170]} de kiu '85% de la loĝantaro en la 25 EU-membroŝtatoj havus rektan kaj evidentan intereson, sendepende de la politikaj kaj kulturaj riskoj pro lingva hegemonio'^[171]. La eblecon de "sinarkia reĝimo" kun 'ekzemple Esperanto, kiu fariĝus la oficiala lingvo', li studis jam en 2004 en Coûts et justice linguistique dans l’élargissement de l’Union européenne^[172].

La parlamentanino Margareta Handzlik, Renato Corsetti (UEA) kaj Seán Ó Riain (EEU) sendis en majo 2006 leteron al ĉiuj EU-parlamentanoj, en kiu ili citis la raporton de Grin. La teksto asertas ke «per pli justa sistemo EU ŝparus minimume € 25 miliardojn jare!»^{[168][169][170]}. La letero ne proponis ke Esperanto fariĝu sola oficiala lingvo de EU.

Ne estas klare laŭ la letero kaj la raporto de Grin, kiel eblus ŝpari sumon de 25 miliardoj en EU, se oni enkondukus Esperanton nur kiel internan lingvon; ja la EU-instancoj elspezas por lingvaj servoj nur ĉirkaŭ 1 miliardon da eŭroj. Johan Derks, eksa kasisto de EEU, kritikis la leteron en Libera Folio («Ŝoka misinformo»).

Laŭ la kompreno de la EU-Komisiono la propono de Esperanto signifas havi ĝin kiel unusolan oficialan EU-lingvon. Ekzemple la Ĝenerala Direkcio por Tradukado skribis en oktobro 2008: «Esperanto, aŭ la latina, estas ofte proponata kiel la sola, tuteŭropa lingvo, kiun EU devus akcepti (…).^[173]».

La Esperanto-parolantoj tiurilate havas malsamajn poziciojn. Multaj ne deziras Esperanton kiel solan oficialan lingvon. Ili volas — almenaŭ en la venontaj jardekoj — konservi la uzadon de la oficialaj EU-lingvoj en la EU-institucioj kaj en kontakto kun la civitanoj. Plurfoje aperis tekstoj apogantaj la lingvan diversecon de EU. Vidu ankaŭ: Plurlingveco en Eŭropo kaj Esperanto

Aliflanke ofte Esperanto-parolantoj parolas pri la multekosta lingva servo de EU^[174]. Tiujn kostojn redukti helpe de Esperanto eblas en la kadro de la EU-institucioj nur, se oni forigas la tradukadon de kaj al naciaj lingvoj. Krome la Esperanto-parolantoj multe aplaŭdis la raporton Grin, kie multpaĝe prezentiĝas modelo ('scenaro 3') kun 'ekzemple Esperanto kiel oficiala EU-lingvo'. Tiu supozata celo de Esperanto-parolantoj estas verŝajne parta kaŭzo, ke multaj EU-oficistoj kontraŭas Esperanton kaj vidus Esperantistojn kiel fanatikulojn. Aldoniĝas la insistemo de kelkaj mesaĝoj al EU-instancoj.

Artikolo de Áron Lukács

En iama retejo ekolingvo.com Áron Lukács^[175] raportis eldiron de EU-oficisto pri la ĉi-tema etoso en Bruselo (2009): «Kiam Esperanto ekvenas en iu interparolo, eĉ la plej malfermaj kaj saĝaj homoj forturniĝas kaj fermas siajn orelojn… Tio estas pro la forumoj kaj aliaj tro fortaj, sencelaj agadoj (do, preskaŭ nur por-Esperantaj kaj ne sufiĉe da per-Esperantaj agadoj). Ili pensas (kaj tio estas la ĝenerala sento) ke esperantistoj estas fanatikuloj… Ili neniam subtenos programon por Esperanto, ĉar laŭ ili tio ne estas grava aŭ esenca…»^[176].

Esperanto en la Konferenco pri la estonteco de Eŭropo

La Konferenco pri la estonteco de Eŭropo (de majo 2021 ĝis marto 2022) enhavas elementon de civitana konsulto, kiun partoprenas EU-civitanoj per propraj proponoj pri kiamaniere EU evoluu estontece. Kelkaj dekoj de proponoj pledas por iu rolo de Esperanto en la Eŭropa Unio. Universala Esperanto Unio, per sia Komisiono por eŭropa agado, kaj Eŭropa Esperanto-Unio instigas siajn membrojn en EU kaj ĉiujn esperantistojn en EU partopreni la civitanan konsulton kaj apogi por-esperantajn proponojn. Pri tiu kampanjo informas UEA-vikipaĝo.