Kiel legi la taksonomion Convallaria majalis
Convallaria majalis, "lilio de la valo"
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae Subregno: Vaskulaj plantoj Tracheobionta Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta Klaso: Unukotiledonaj plantoj Liliopsida Ordo: Asparagaloj Asparagales Familio: Asparagacoj Asparagaceae[1] Genro: Konvalo Convallaria
Dunomo
Convallaria majalis L., 1753
Aliaj Vikimediaj projektoj

Divastiĝo de C. majalis verda: subspecio majalis,
ruĝa: subspecio keiskei,
viola: subspecio montana.

La floranta konvalo

konvalo kun fruktoj (beroj)

Konvalo^[2] (latine Convallaria majalis), aŭ majfloro, estas herbeca planto de mezvarmaj regionoj. Ĝi estas indiĝena de la Norda Hemisfero en Azio, en Eŭropo kaj ankaŭ en Apalaĉaj montoj de Nordameriko. Ĝi floras dum printempo, plejofte en majo, el tio ĝia nomo majfloro. Ĝiaj floroj, malgrandaj kaj blankaj, formiĝas laŭ aro da bonodoraj kloŝetoj. Ĝi estas venena planto. En Eŭropaj mezvarmzonaj arbaroj, kie ĝia ĉeesto estas natura, ĝi supozeble estas (kun vinko) bona bioindikilo pri la praeco kaj natureco de la arbaroj^[3].

Laŭ la tradicia klasifiko, ĝi apartenas al la familio liliacoj (Liliaceae). Pro tio, konvalo foje nomiĝas lilio de la valo. Laŭ la filogenetika klasifiko (APG sistemo, laŭ la angla akronimo: Angiosperm Phylogeny Group) ĝi estas parto de la familio de ruskacoj (Ruscaceae) aŭ de asparagacoj (Asparagaceae).

Priskribo

Konvalo estas staŭda herbeca planto, kiu formas vastajn koloniojn, disigante siajn rizomojn, kies stolonoj starigas rampotigojn dum somero. La tigoj estas je 15–30 cm altaj, kun unu aŭ du folioj je 10–25 cm longaj. La floradaj tigoj havas du foliojn kaj florojn aranĝitajn en floraro de 5-15 floroj. La floroj estas hermafroditaj. La korolo havas ses tepalojn kaj sonorilan formon, ili estas blankaj aŭ helrozaj, kun milda parfumo. La frukto estas bero.

Distribuo

Konvalo disvastiĝas tra plejparto de Eŭropo kaj mezvarma Azio. Ĝi estas konsiderata naturalizita en Nordameriko. En suda Eŭropo, ĝia disvastiĝo estas kutime limigita al montaj areoj. Formoj de konvalo, kiel la hela rozkolora florado nomata rosea, estas disvastigataj tutmonde.

Areoj, kie kreskas konvalo, estas aparta trajto de eŭropaj arbaroj fagaj kaj kverkaj. Dank' al iometa malsekeco, filtrita lumo tra arboj, ĉefe en fagaj kaj kverkaj arbaroj kaj maldensaj pinaj arbaroj, konvalo ofte kreas densajn koloniojn. En montoj, konvalo hejmiĝas ĝis alto de 1900 m enmontaj herbejoj, kun malkrutaj deklivoj kaj maldensaj arbustoj. Konvalo asociiĝas kun avelarboj kaj varmemaj arbustoj. Ĝi aperas ankaŭ en kalciaj grundoj kun acerotiliaj arbaroj.

Konvalo preferas varman someron, aerplenan medion kaj partan ombraĵon. Ĝi prosperas kaj sur kalciaj kaj sur acidaj grundoj. En tro ombra arbaro, la planto donas ofte nur foliojn sed neniujn florojn^[4]. Pro tio la disvastiĝo okazas tie ĉefe per radikaj ŝosoj^[5].

Trajtoj

• La folioj kaj floroj enhavas glikozidojn (organikaj molekuloj kun sukeroj).
• La Unua mondmilito uzis ĝin por flegi viktimojn de la mustarda gaso.
• Ĝi havas efikojn similajn al tiuj produktitaj de purpuraj digitaloj, pro produkto de kardiotonika glikozido, kaj estas konsilita por koraj insuficiencoj kaj palpitacioj.
• Ĝi estas asociita al kardiotoniko kiel kratago.
• Diskrete urinigema, ĝi estas rekomendita en kazoj de edemoj, speciale de kora origino.
• Ankaŭ venena, ĝi povas kaŭzi vomadojn kaj diareojn, ĉar ĝi enhavas saponinojn.

Populara nomigado

En Hispanio, ĝi estas konata kiel larmoj de Salomono, rozo de la valo, lilio de Nia Sinjorino, sovaĝa lilio, mugueto ^[6]. En Germanio, ĝi estas konata kiel kloŝetoj de majo. En Francio, ĝi estas konata kiel muguet, ĉar ekde 1200 estis uzataj la terminoj mugue aŭ musguet, kiuj estas derivitaj de musc, probable aliprononco de muskato, al kiu la odoro de la floro similas^[7]; la tradicia vendado de muguet strate estas permesata al iu ajn ĉiujare la 1-an de majo^[8].

Referencoj