Máj | |
---|---|
literatura verko • poemo | |
Aŭtoroj | |
Aŭtoro | Karel Hynek Mácha |
Lingvoj | |
Lingvo | ĉeĥa lingvo |
Eldonado | |
Eldondato | 1836 |
Ĝenro | rakonta poezio |
Máj (arĥaika ĉeĥa nomo de la monato majo; [maːj]) estas romantikisma poemo en kvar kantoj, verkita de Karel Hynek Mácha. Post sia publikiĝo en 1836 ĝi fariĝis objekto de akra kritiko, sed ekde tiam ĝi ricevis statuson de pinta verko de la ĉeĥa literatura romantikismo kaj unu el la plej renomaj verkoj de la ĉeĥa literaturo; la poemon hodiaŭ parkere lernas infanoj en ĉeĥaj lernejoj kaj ĝi estas daŭre eldonata.
Historio de la ekesto
La rakonto ŝajne inspiriĝas de vera evento: en la jaro 1774 estis apud Mladá Boleslav sur monteto nomata Na spravedlnosti ("Ĉe la justeco") per radumo mortigita Hynek (Ignác) Schiffner, kiu murdis en Dubá apud Doksy sian patron. Mácha supozeble aŭdis rakonton pri la evento sesdek jarojn poste dum iu el siaj restadoj ĉe la lago hodiaŭ nomata Lago de Mácha de sia konato, la gastejestro Týc.
La manuskripton de Máj oni retrovis dum la unua mondmilito en Katusice apud Mladá Boleslav en postrestaĵo de Jan Nepomuk Krouský, ano de la ĉeĥa nacirenaskiĝa movado.
Tradukoj en Esperanto
En Esperanto aperis:
- Majo (tradukis Tomáš Pumpr en 1946–1957, eldonis ĈEA 1998)
- Majo (tradukis Josef Rumler, propra eldono 1999)
Komparo
Majo (Máj) | ||
Karel Hynek Mácha Byl pozdní večer — první máj — O lásce šeptal tichý mech; Jezero hladké v křovích stinných I světy jich v oblohu skvoucí Ouplné lůny krásná tvář — Dál blyštil bledý dvorů stín, S nimi se stromy k stromům vinou. — |
Tomáš Pumpr Unua maja postvesper', Silenta musk' pri am' susuris, Sub arbetaĵ' muĝetis ondoj: Sur firmamenta grandioz' Rozardan lumon nun disverŝas Pli fore blankaj domoj kuŝas: Eĉ arboj lude sin karesas |
Josef Rumler Estis tarda vespero – la unua majo – Pri amo flustris la musko softmola; La lago glata en ombroj foliaj Kaj ties mondoj sur ĉielon brilantan De plena luno bela vizaĝo – Plue la pala ombro de bienkortoj brilis, Kun ili arboj al arboj premiĝas. – |
Bibliografio
- PROKOP, Dušan: Kniha o Máchově Máji. Academia : Praha 2010. ISBN 978-80-200-1880-9
- GREBENÍČKOVÁ, Růžena: Máchovské studie. Academia : Praha 2010. ISBN 978-80-200-1864-9
- HAMAN, Aleš – KOPÁČ, Radim (eds.): Mácha redivivus. Academia : Praha 2010. ISBN 978-80-200-1872-4
Vidu ankaŭ
- Máj (almanako)
- Májovci
- Rozprechtice
- Pendumila muelejo
Eksteraj ligiloj
- Kompleta ĉeĥa teksto Arkivigite je 2012-06-12 per la retarkivo Wayback Machine
- Teksto en originala, moderna kaj angla versioj
- Sonregistraĵo de la komenca parto de la poemo en la Esperanto-traduko de Tomáš Pumpr