Blazono de Litovio

La sekva listo de regantoj de Litovio arigas la nomojn de reĝoj, granddukoj kaj prezidentoj, kiuj gvidis la ŝtaton kiam Litovio estis suverena ŝtato (kiu dum la mezepoko inkluzivis ne nur la hodiaŭan Litovion, sed ankaŭ grandajn partojn de la hodiaŭa Belorusio kaj Ukrainio kaj partojn de la hodiaŭa Rusio kaj Pollando) aŭ rigardiĝis unueca politika unuo (ekzemple Litova Sovetia Socialisma Respubliko). La regantoj listiĝas per siaj nomoj en la litova lingvo. Dum regoperiodoj dum kiuj ankaŭ la rutena (poste Belorusa) kaj pola estis oficialaj ŝtataj lingvoj, la regantaj nomoj en tiuj lingvoj estas inkluzivigitaj.

La Granddukejo de Litovio stabile formiĝis ĉirkaŭ la jaro 1230, kiam la agresoj de la germanaj kavaliraj Livonia ordeno norde kaj la germana ordeno en la sudo iĝis tiom kontraŭ la nekristanaj baltaj triboj iĝis tiom fortaj, ke tiuj triboj unuiĝis sub la gvido de Mindaugas. Kvankam Mindaugas restis nekristana, li plektis diplomatiajn rilatojn kun la papo kaj la reganto de la Sankta Romia Imperio en la kristana okcidenta Eŭropo, atingis ke la papo agnoskis la Granddukejon de Litovio dum 1251 kaj la imperiestro nomumis lin reĝo de Litovio. Post kiam grandduko Jogaila ankaŭ iĝis reĝo de Pollando dum 1386, la du ŝtatoj konektiĝis pli proksime kaj ekde 1440 ambaŭ estis estrataj de komuna reganto. Dum 1569 interkonsentiĝis la "Unio de Lublin" kaj nova ŝtato - la Pola-Litova Unio - ekestis. Tiu ŝtato dividiĝis inter la monarkioj Prusio, Aŭstrio-Hungario kaj Rusio dum 1795 kaj Litovio iĝis provinco de la Rusia Imperio ĝis la 16-a de februaro 1918. La Konsilio de Litovio sukcesis establi ŝtatan suverenecon nur dum 1919, post kiam la Germana Regno malvenkis en la Unua Mondmilito. La unua Respubliko de Litovio ekzistis ĝis 1940, kiam ĝi okupiĝis fare de Sovetunio, kaj iom post de de nazia Germanio. Dum 1944 Sovetunio reokupis Litovion kaj starigis la Litovan Sovetian Socialisman Respublikon. La 11-an de marto 1991, Litovio redeklaris sian suverenan sendependecon. La dua Respubliko de Litovio estas demokratia respubliko, membro de la Eŭropa Unio kaj NATO.

La Grandduklando Litovio (1236-1569)

Titolo: Grandduko (litove didysis kunigaikštis; beloruse vialiki kniaź; pole wielki książę) escepte de Mindaugas, kiu rajtis porti la nomon Reĝo de Litovio (litove Lietuvos karalius).

Persona unio kun Pollando sub la dinastio de Jogajlidoj (1440–1572)

La kontrakto de Krevo, laŭ kiu estonte la regantoj de Litovio kaj Pollando estu la sama persono, jam subskribiĝis dum 1385. Tamen seninterrompa vico de komunaj regantoj de ambaŭ landoj nur komenciĝis per Kazimiro la 4-a (eĉ poste la poloj kaj litovoj post morto de monarko dufoje elektis malsamajn posteulojn, sed la litova nomumito ambaŭkaze iom poste ankaŭ iĝis reĝo de Pollando). La monarkoj tenis kaj la titolon grandduko de Litovio kaj reĝo de Pollando, kaj numerigo estis malsama en Litovio kaj Pollando. La dinastio de Jogajlidoj, post grandduko kaj reĝo Jogaila, estis la rekta daŭrigo de la antaŭa litova dinastio de Gediminidoj.

Ĉar nun la litova kaj pola nomoj estas samrangaj, pro kialoj de neŭtraleco la monarkoj ĉi-tie ricevas esperantan nomon (se neeviteble por distingo ili ricevas - kiel kutime en diversaj lingvoj - la polan numerigon).

Periodo	Reganto	Litova nomo	Rutena nomo	Pola nomo	Rimarkoj
1440-1492	Kazimiro la 4-a	Kazimieras I Jogailaitis	Kazimir Jahiełončyk	Kazimierz IV Jagiellończyk	Filo de Jogaila. Elektita kaj kronigita reĝo de Pollando dum 1447 post la morto de la reĝo Ladislao la 3-a
1492-1506	Aleksandro la 1-a	Aleksandras I	Alaksandr	Aleksander I	Filo de Kazimiro. Elektita kaj kronigita reĝo de Pollando dum 1501 post la morto de reĝo Jan Olbracht
1506-1548	Sigismondo la Maljuna	Žygimantas Senasis	Žyhimont II Stary	Zygmunt I Stary	Filo de Kazimiro la 4-a.
1548-1572	Sigismondo Aŭgusto	Žygimantas Augustas	Žyhimont III Aŭhust	Zygmunt II August	Filo de Sigismondo la Maljuna. Fakta reganto ekde 1529.

Genealogio de la Jogajlidoj Genealogio         Sankta Jadviga 1384-1399 (⚭)* (♔)**   Ladislao la 2-a Jogajlo 1377-1401 1386-1434                                               Vladislao de Varna 1434-1444 1440-1444   Kazimiro la 4-a 1440-1492 1447-1492                                                                                 Vladislao la 2-a Jogajlido 1490-1516 1471-1516   Sankta Kazimiro   Johano la 1-a Alberto 1492-1501   Aleksandro 1501-1506 1492-1506   Sigismondo la Maljuna 1506-1548 1506-1548                                                                       Ludoviko Jogajlido 1516-1526 1516-1526   Izabela Jogajlido ⚭ 1539-1540   Sigismondo Aŭgusto 1530-1569 1529-1569 1569-1572   Anna Jogajlido 1575-1596 (♔)**   Katarina Jogajlido ⚭ 1568–1583 Blazono de la Jogajlidoj Simboloj Reĝoj, reĝedzinoj kaj sanktuloj de la Jogajlida dinastio, kun jaroj de regado. = Grandduko de Litovio = Reĝo de Pollando = Grandduko/reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj = Reĝo de Hungario kaj Kroatio = Reĝo de Bohemio ⚭ = Reĝedzino de Hungario ⚭ = Reĝedzino de Svedio = Sanktuloj Jadviga kaj Kazimiro (⚭)* = Jadviga apartenas nur geedze al la Jogajlidoj, denaske al Anĵuo-Sicilio (♔)** = Jadviga kaj Anna Jogajlido portis la titolon "reĝo", latine rex, (ne "reĝino" aŭ "reĝedzino", latine regina), havante la titolon el propra rajto kaj ne pro geedziĝo.

dekstra

Pola-Litova Unio (1569-1795)

La Pola-Litova Unio establiĝis laŭ interkonsento de Lublin dum 1569. La elektita reĝo de Pollando ekde nun aŭtomate iĝis ankaŭ la grandduko de Litovio (ĝis tiam la litova granddukeco estis hereda). La unua reganto de la komuna lando estis Sigismondo la 2-a Aŭgusto. Dum 1772 kaj 1793 ĉiam pli da landopartoj estis konkeritaj de la monarkioj Prusio, Aŭstrio-Hungario kaj Rusio, kaj dum 1795 la Pola-Litova Unio komplete konkeriĝis kaj ĉesis ekzisti. Litovio iĝis provinco de la Rusia Imperio por 123 jaroj. Estas iom da truoj en la tempolinioj ĉar foje daŭris iom da tempo elekti novan reĝon.

Titolo: Reĝo de Pollando kaj Grandduko de Litovio (litove Lenkijos karalius ir Lietuvos didysis kunigaikštis; beloruse karol Polščy, vialiki kniaź litoŭski; pole Król Polski, wielki książę litewski).

Respubliko Litovio (1918-1940)

La konsilio de Litovio deklaris suverenan sendependecon la 16-an de februaro 1918, dum Litovio ankoraŭ estis okupita fare de la armeo de la Germana Regno. La 9-an de julio 1918, la konsilio deklaris la dukon de Urach reĝo de Litovio sub la nomo Mindaugas la 2-a. Tamen, la 2-an de novembro la konsilio nuligis tiun decidon kaj deklaris Litovion demokratia respubliko. La institucio de prezidanto kreiĝis la 4-an de aprilo 1919.

Titolo: Prezidanto (litove Prezidentas)

Prezidantoj de Litovio Respubliko Litovio (1918 - 1940) Antanas Smetona (1918 - 1920) • Aleksandras Stulginskis (1920 - 1926) • Kazys Grinius (1926) • Jonas Staugaitis (1926) • Aleksandras Stulginskis (1926) - nur malmultajn horojn • Antanas Smetona (1926 - 1940) • Antanas Merkys (1940) • Justas Paleckis (1940) Respubliko Litovio (ekde 1990) Vytautas Landsbergis (1990 - 1992) komisie • Algirdas Brazauskas (1992 - 1998) • Valdas Adamkus (1998 - 2003) • Rolandas Paksas (2003 - 2004) • Artūras Paulauskas (2004 - 2004) komisie • Valdas Adamkus (denove 2004 - 2009) • Dalia Grybauskaitė (2009 - 2019) • Gitanas Nausėda (2019 -)

Litova Sovetia Socialisma Respubliko (1940-1941 kaj 1944-1990)

La armeo de Sovetunio okupis Litovion kaj deklaris "Litovan Sovetian Socialisman Respublikon" dum julio 1940. Kiam la nazia Germana Regno atakis Sovetunion, Litovio okupiĝis fare de la germana armeo. Kiam tiu armeo retiriĝis dum 1944, Sovetunio reokupis la landon kaj redeklaris "Litovan Sovetian Socialisman Respublikon".

Titolo: Unua sekretario de la centra komitato de la komunisma partio de Litovio (litove Lietuvos komunistų partijos Centro komiteto pirmasis sekretorius; ruse Первый секретарь Центрального Комитета Коммунистической партии Литвы).

dekstra

Respubliko Litovio (ekde 1990)

Ekde la deklaro pri ŝtata sendependeco la 11-an de marto 1990, la gvidanto de la supera konsilio estis la oficiala ŝtatestro. Tio finiĝis dum 1992, kiam la ofico de prezidanto kaj la institucio de litova parlamento Seimas kreiĝis. Pro konsidero de Sovetunio, la Respubliko Litovio kaj ĝiaj politikaj gvidantoj ne agnoskiĝis de plej multaj landoj ĝis septembro 1991.

Titolo ekde 1990 ĝis 1992: gvidanto de la supera konsilio (parlamento) (litove Aukščiausiosios Tarybos pirmininkas).

Titolo ekde 1992: Prezidanto (litove prezidentas).

Prezidantoj de Litovio Respubliko Litovio (1918 - 1940) Antanas Smetona (1918 - 1920) • Aleksandras Stulginskis (1920 - 1926) • Kazys Grinius (1926) • Jonas Staugaitis (1926) • Aleksandras Stulginskis (1926) - nur malmultajn horojn • Antanas Smetona (1926 - 1940) • Antanas Merkys (1940) • Justas Paleckis (1940) Respubliko Litovio (ekde 1990) Vytautas Landsbergis (1990 - 1992) komisie • Algirdas Brazauskas (1992 - 1998) • Valdas Adamkus (1998 - 2003) • Rolandas Paksas (2003 - 2004) • Artūras Paulauskas (2004 - 2004) komisie • Valdas Adamkus (denove 2004 - 2009) • Dalia Grybauskaitė (2009 - 2019) • Gitanas Nausėda (2019 -)

Eksteraj ligiloj

• alia listo de litovaj regantoj (anglalingva)