Jen listo de eldiroj en la latina lingvo, aranĝita alfabete laŭ la unua vorto. Oni povas krei alian liston aranĝitan laŭ plej grava vorto. Inversan liston oni povas aranĝi laŭ kapvorto en Esperanto.

A

  • A barba stulti discit tonsor (De barbo de stultulo lernas barbisto).
  • A bonis bona disce (Lernu esti bona de bonuloj).
  • A bove maiore discit arare minor (Granda bovo instruas malgrandan bovon plugi).
  • A cane non magno saepe tenetur aper (Malgranda hundo kelkfoje prenas apron).
  • A capite ad calcem. (De kapo ĝis kalkanon.)
  • A pedibus usque ad caput. (De piedoj ĝis kapon.)
  • A posteriori (Malantaŭsperte.)
  • A priori (Antaŭsperte.)
  • A puro fonte defluit aqua pura. (El pura fonto eliras pura akvo.)
  • A. E. I. O. U. (Austria Est Imperare Orbi Universo) (Aŭstrio estas por ordoni al la tuta universo)
  • Ab alio exspectes, alteri quod feceris (El aliulo esperu, kion al aliulo vi faris.)
  • Ab amico reconciliato cave. (Ne fidu al repacigita amiko.)
  • Ab initio nullum semper nullum. (Komence nevalora ĉiam restas nevalora.)
  • Ab unguibus leo (Per ungo oni konas leonon).
  • "Abiens abi" (Forirante foriru)
  • Absens heres non erit (Neĉeestanto ne heredas) (jura principo).
  • Absque argento omnia vana (Sen mono, ĉio vana).
  • Abyssus abyssum invocat (Abismo abismon alvokas).
  • Acer potor. (Forta trinkemulo) (Horacio Satir 2; 8, 37)
  • Acerba sunt bella fratrum (Bataloj de fratoj estas sen kompato).
  • Acta est fabula. (Aktorita estas la teatraĵo.)
  • Ad hominem (Al la homo) (argumento kontraŭ homo prefere ol lia/ŝia ideoj)
  • Ad calendas graecas ( = neniam)
  • Ad praesens ova cras pullis sunt meliora (Pli valoras nun ovo, ol morgaŭ kokino).
  • Aegiptus est Nili donum (Egipto estas donaco de Nilo).
  • Alea iacta est. (La ĵetkubo estas falinta) (laŭ Suetonio, Cezaro diris tion transirante la liman riveron Rubikono.)
  • Anima sana in corpore sano. (Sana animo en sana korpo.)
  • Arbor ex fructu cognoscitur (Laǔ la frukto oni arbon ekkonas).
  • Asinus asinum fricat. (Azeno azenon frotas.)
  • Ave imperator, morituri te salutant. (Saluton imperiestro, la mortontoj vin salutas.)
  • Ave Caesar, morituri te salutant. (Saluton Cezaro, la mortontoj vin salutas.)

B

  • Brevis erat gaudium. (Mallonga estis la plezuro.)
  • Barbam video, sed philosophum non video (Mi vidas barbon, sed mi ne vidas filozofon)

C

  • Captatio benevolentiae. (Indulga peto.)
  • Carpe diem. (Rikoltu ĉiun tagon.) (Horacio Odoj, 11.8)
  • Carpe noctem (Kaptu nokton)
  • Cedant arma togae (Cedu armilo al togo)
  • Ceterum censeo Carthaginem esse delendam. (Cetere mi opinias ke Kartago estas detruenda.) (Kutima fina frazo de la paroladoj en la senato de Katono la pli maljuna.)
  • Cogito ergo sum. (Mi pensas tial mi estas.) (komenca frazo de la filozofio de René Descartes)
  • Concordia res parvae crescunt. (De konkordo etaj aferoj kreskas; t.e. unueco donas forton)
  • Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur (De konkordo etaj aferoj kreskas, per malkonkordo la plej grandaj falas)
  • Cui bono? (Al kiu bone?) (Cicerono pro Milone)
  • Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare. (Ĉiu homo povas erari, nur stultulo restos en eraro.) (Cicerono Philipp. 12, 2)
  • Cultus magnificus addit hominibus auctoritatem. (Luksa vivo pliigas prestiĝon de homoj.) (Quint. 8 pro oem 20)
  • Cum finis est licitus, etiam media sunt licita. (Se la celo estas permesita, ankaŭ la iloj estas permesitaj.) (Busenbaum Jesuiticus, Medulla theologicae moralis 1650)

D

  • Delirant isti Romani! (Frenezas tiuj Romianoj!) (Asteriks)
  • Difficile est satiram non scribere. (Malfacile estas ne skribi satire.) ([Juvenalus], satiroj I, 30)
  • Dii nos quasi pilas homines habent. (La dioj havas nin homojn kvazaŭ kiel pilkoj.) ([Plautus] Capt. Prol. 22)
  • Discordia maximae res dilabuntur. (Malkonkordo mortigas la plej grandajn aferojn.)
  • Donec aliter provideatur. (Dum oni ne aranĝas diversmaniere.)
  • Donec eris felix, multos numerabis amicos;
    Tempora si fuerint nubila, solus eris.
    (Dum vi estos feliĉa, multajn vi nombros amikojn
    La vetero se fariĝos nuba, sola vi estos.) (Ovidio)
  • Dulce et decorum est pro patria mori. (Dolĉe kaj dece estas morti por patrujo) (Horacio)
  • Dura lex, sed lex. (Dura leĝo, sed leĝo.)

E

  • Ede, bibe, lude, post mortem nulla voluptas. (Manĝu, trinku, ludu, post morto neniu plezuro.)
  • Errare humanum est, perseverare diabolicum. (Erari home estas, insistadi diable estas.)
  • Exegi monumentum aere perennius. (Mi finfaris monumenton pli daŭra ol bronzo.) (Horacio)

F

  • Felix, qui potuit rerum cognoscere causas. (Feliĉa, kiu povis percepti la kialojn de la aferoj.) (Vergilio, Georg. 2, 490)
  • Fluctuat nec mergitur. (Skuata neniam mergiĝos.)

G

  • Grammatici certant et adhuc sub judice lis est. (.) (Horacio)
  • Gutta cavat lapidem, non vi, sed saepe cadendo. (Guto kavigas la ŝtonon, ne per forto sed per ofta falado = eĉ guto malgranda, konstante frapante, traboros la monton granitan) (leteroj de Ovidio el pontio, Pontus IV, 10, 5)

H

  • Homo homini lupus. (La homo por la homo estas lupo.)
  • Hodie mihi, cras tibi. (Hodiaŭ mi, morgaŭ vi.) ofta surskribo sur tomboŝtonoj. Laŭ "La Saĝeco de Siraĥ", Ecclesiasticus 38:22

I

  • Ineptis! (Stultaĵo!)
  • In vino veritas! (En vino ver(ec)o!)
  • Inter arma tacent musae (Inter armiloj silentas muzoj)
  • Ignoti nulla cupido. (De l' nekonato estas neniu deziro.) (Ovidio)
  • Iovis erepto fulmine per inferna vehitur Promethei genus. (.)

L

  • Lapsus calami! (Skriba eraro!)
  • Lapsus linguae! (Parola eraro!)
  • Lapsus memoriae! (Memora eraro!)
  • Longum iter per praecipta, breve per exempla. (Longa vojo per instruado, breva per ekzemplo.)
  • Longissimus dies cito conditur. (La plej longa tago rapide finiĝas)
  • Lux post tenebras (Lumo post mallumo)

M

  • Mea culpa (maxima) (Mia (ega) kulpo)
  • Mens sana in corpore sano (Sana menso en sana korpo).
  • Mundus hic est quam optimus (Ĉi tiu mondo estas la plej bona)

N

  • Nihil novi sub sole. (Nenio nova sub la suno.)
  • Nulla tenaci invia est via. (Por persistantoj neniu vojo estas neirebla.) (devizo de aŭtomobilofabrikanto Spyker)
  • Nunquam polluta. (Neniam makulita.) devizo de la urbo Bajono

O

  • Omnia vincit amor. (Amo ĉion venkas.)
  • (O) si tacuisses, philosophus mansisses. ((Ho) se vi estus silentinta, vi restus filozofo.) (Boetio) (Instruistoj de la latina ofte uzas tiun frazon kontraŭ erarantaj lernejanoj.)
  • Optimum medicamentum quies est. La plej bona kuracilo estas paco.

P

  • Panem et circenses (Pano kaj ludoj) Metaforo unue uzita de Juvenalo
  • Pecunia, si uti scis, ancilla est; si nescis, domina. (Se vi povas uzi monon, ĝi estas via servisto; se ne, via mastro.)
  • Pecunia non olet (Mono odoron ne havas, sian devenon ne diras)
  • Per Iovem! (De Jupitero!)
  • Pro bono publico (Por publika bono)
  • Post tenebras spero lucem (Post mallumo mi esperas lumon)

Q

  • Qui bene amat, bene castigat. (Amo kaj puno loĝas komune.)
  • Qui(s) custodiet ipsos custodes? (Kiu kontrolas la kontrolistaron?) (Juvenalo)
  • Qui scribit bis legit. (Kiu skribas dufoje legas.)
  • Quod licet Jovi non licet bovi. (Tio, kio licas al Jupitero, ne licas al ĉiu bovo.)

R

  • Rara avis in terris. (Rara birdo sur teron.)
  • Rebus sic stantibus. (Ĉar tiaj estas la aferoj.)
  • Redde Caesari quae sunt Caesaris, et quae sunt Dei Deo. (Redonu al Cezaro tion, kio apartenas al Cezaro, kaj al Dio tion, kio apartenas al Dio.)
  • Reductio ad absurdum. (Reductado al absurdo.)
  • Rem acu tetigisti. () (Plaŭto)
  • Repetitio est mater studiorum. (Redirado estas patrino de studadoj.)
  • Requiescat in pace. (Li/Ŝi ripozu pace.)
  • Res, non verba. (Aĵo, ne vortoj.)
  • Res ipsa loquitur. (Afero parolas mem.)
  • Rex regnat sed non gubernat. (Reĝo reĝas sed ne regas.)
  • Romani ite domum. (Romanoj iru domon)
  • Roma locuta, causa finita est. (Ĉar Romo parolis, la afero estas decidita/finita.)
  • Roma non uno die aedificata est. ("Romon oni ne konstruis en unu tago." La responda Esperanta proverbo estas: "Ne en unu tago elkreskis Kartago.")

S

  • Si fueris Romae, Romano vivito more; si fueris alibi, vivito sicut ibi. (~ En Romo, faru kiel la Romanoj.)
  • Si vis pacem, para bellum. (Se vi volas pacon, preparu militon.)
  • Sic sempre tyrannis
  • Sic transit gloria mundi
  • Simia, quam similis, turpissima bestia, nobis! (Simio, kiel simila malbelega besto estas al ni!)
  • Sine die. (Sen tago)
  • Sine ira et studio. (Sen kolero kaj prefero.) (Tacito Annales 1, 1)
  • Scio me nihil scire. (Mi scias ke mi nenion scias.)
  • Sine tempore. (Sen tempo)
  • Stupor et admiratio eum incessit. (Mirego kaj admiro lin subigis.)
  • Suum cuique pulchrum est. (Ĉiu sia propra estas bela.)
  • Summum crede nefas animam praeferre pudori
    Et proper vitam vivendi perdere causas.     (Vidu kiel superajn krimojn preferi ekziston anstataŭ honoro
    kaj rezigni, por vivi, al la bonoj farante la prezon de la vivo.)

(Juvenalo, Satiroj, VIII. 83-84)

T

  • Tu quoque mi fili. (Vi ankaŭ mia filo.)

U

  • Ubi amici, ibi opes. (Kie estas amikoj, tie estas riĉeco.)
  • Unum ovile et unu pastor. (Johano, 10:16) (Unu grego kaj unu paŝtisto.)

V

Vidu ankaŭ

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.