Kantmuziko

Ofta aplikokazo de kvarvoĉa tonmetado estas la kreado de tonmetaĵo pri donita melodio, ekz. por realigo per ĥoro. Por tio oni unue taksu la harmoniigeblecojn de la melodio kaj konstruu taŭgan baslinion, nur je la fino oni almetu la mezajn voĉojn. Je tio oni atentu la naturan voĉamplekson de la kantvoĉoj.

Kvarvoĉa tonmetado generis kelkajn kliŝojn rezultajn el siaj premisoj. Ĉar ekzemple je finaĵoj la bazotono plejofte jam estas okupata de soprano kaj baso, la aldo falas, kvankam tio estas nebone kantebla, de la strebotono sur la kvinton, por eviti senkvintan finakordon. La tenoro tamen falas ĉi-loke ofte de la dominanta septo sur la triton, kio estas pli bone kantebla.

Je tonmetaĵoj por tiel nomataj „samaj“ voĉoj, ekzemple virĥoro kun du tenoraj kaj du basaj voĉoj, la komponisto resp. aranĝisto devas pli bone atenti la efikojn de ekestaj voĉokruciĝoj, ĉar la okupata tonkampo estas pli malvasta.

Instrumenta muziko

La ĝeneralbaso-ludado estas idealforme instrumenta aplikado de la kvarvoĉa tonmetado. Jen la elirpunkto estas inversa: nur la basvoĉo estas donita, la tri suprajn vocojn la muzikisto devas improvize aldoni helpe de la ciferigo.

Ĉi tiu ĝeneralbaso konsistigas resumon de harmonia progresado de komponaĵo. Ĝia kvarvoĉeco fariĝis bazo de la „deviga akompano“ de postbaroka muziko, ankaŭ kaj ĉefe de la instrumenta muziko, precipe de vienklasika muziko. Jam la reduktado de la kutima arĉinstrumentaro de kvin al kvar voĉoj en malfrua baroko (forfalis la 2-a vjolo) preparis ĉi tiun evoluon.

Fremdnotoj

Fremdnoto estas tono, kiu estas ero de la antaŭa akordo (kiel transligita aŭ nove sona noto), kiu en la nova akordo estas disonanca kaj laŭpaŝe dissolviĝas en konsonancon. Povas aperi

• septo-fremdnotoj, kiuj dissolviĝas al okto
• kvarto-fremdnotoj, kiuj dissolviĝas al trito
• duto- aŭ naŭto-fremdnotoj, kiuj dissolviĝas al unuto resp. okto.

Plej ofte aperas kvarto-fremdnotoj.

Trairaj tonoj kaj ŝanĝonotoj

Jen la tono eligas el la akordo, por laŭpaŝe fariĝi disonanca kaj poste en la sama akordo (aŭ eventuale en la venonta) ankaŭ fariĝi laŭpaŝe denove konsonanca. Ankaŭ je tio ekzistas unualinie la tri supre menciitaj eblecoj.

Apartaj akordoj

• Fremdnota kvartsestakordo estas konstruaĵo, kiu postulas kaj permesas kvinton en la baso. La bazotono de la subdominanto estas uzata kiel kvarto-fremdnoto al la toniko. Fremdnota kvartsestakordo ofte estas uzata en finaj kadencoj.
• Mallongigita dominantseptakordo: Jen oni bezonas la kvinton de la ne-ludata bazotono, do laŭ la ekzemple de mallongigita ${\displaystyle G^{7}}$ la D. Ĉi tiu akordo estas dissolvata al toniko.
• Traira kvartsestakordo: Je tio temas pri akordo, kiu estas konstruata sur paŝe pasanta baso. La kvinton kiel bas-tono oni devas atingi kaj forlasi nur laŭpaŝe. Ĉi tiu konstruado eblas je ĉiuj ĉefaj kaj flankaj trisonoj.
• Ŝanĝo-kvartsesta akordo: Akordo en baza strukturo fariĝas per laŭpaŝa plialtigo de la trito kaj de la kvinto al kvartsesta akordo. La ŝanĝitaj tonoj refariĝas malsuprenire trito kaj kvinto, plenumas do paralelan ŝanĝon kun la supraj flankonotoj. La bas-tono estas eltenata dum ĉi tiu tempospaco aŭ povas esti ripetata.
• Aldona sesto kaj ${\displaystyle S^{6}}$-turno: Temas je tio pri etaj variaĵoj de kadenco, kiuj koncernas la subdominanton. Je aldona sesto oni duobligas simple neniun tonon, sed aldonas la seston. En ${\displaystyle S^{6}}$-turno oni anstataŭas la kvinton per sesto kaj duobligas la bazotonon, ĉar alikaze la akordo sonus kiel subdominanta paralelo kun kvintoduobligo. Krom tio oni pritraktas la du akordojn kiel kutima subdominanto. Ili fortigas unualinie la subdominantan efikon de akordo kaj do bone taŭgas por moduladoj.

Normitaj turnoj

• Frigia turno: Estas tipe, ke minora sestakordo strebas al maĵora akordo en baza pozicio. Je tio la minorakordo „komencas“ plentonon sub la maĵorakordo. Tiel ekestas basa paŝo duontonon malsupren, kiu egalas al la duontona paŝo je la komenco de la frigia gamo.
• Pachelbel-gamo: Populara ebleco por harmoniigi de maĵortonalo. La basvoĉo moviĝas al supranta gamo jene: kvarto malsupren - kvarto supren - kvarto supren - eta duto malsupren - kvarto supren - ega duto malsupren (resp. kvinto malsupren) - kvarto supren (resp. kl. septo supren). Je tio oni harmoniigas (laŭ funkciteorio): T - D - T - S - Dp - Tp - D (aŭ mallongigita ${\displaystyle D^{7}}$) - T. Oni ankaŭ povas renversi la tuton kaj uzi por desupraj gamoj, je kio do la variaĵo kun mallongigita ${\displaystyle D^{7}}$ malhavas sencon, ĉar ĉi tiu akordo senescepte strebas al toniko. Konforme al la natura homa voĉamplekso oni devas elekti la taŭgajn elirtonojn por la baslinio.
• Finoturnoj
  • trompa finaĵo 1 - 4 (dominanto al tonikoparalelo)
  • plagala finaĵo 4 - 1 (subdominanto al toniko)
  • duona finaĵo 1 - 5 (toniko al dominanto)
  • plena finaĵo 5 - 1 (dominanto al toniko; lastaj du akordoj de kadenco)

Je la finoturnoj la diferenco inter duona kaj plagala finaĵoj estas ekkoneblaj nur en la kunteksto, ĉar la akordoj depende de la tonalo eventuale estas identaj. Jen unusenca nomado eblas nur per la baza tonalo de la kanto. La unuaj tri turnoj ne estas uzeblaj kiel finaĵo de muzikpeco. Temas pri „internaj finaĵoj“, uzataj antaŭ paŭzoj aŭ je la fino de frazoj.