Konjektoj kaj Refutacioj: La kresko de scienca scio (angle Conjectures and Refutations: The Growth of Scientific Knowledge) estas verkaĵo verkita de la filozofo Karl Popper kaj unue publikigita en 1963 de eldonejo Routledge (Londono) ^[1].

Popper plurfoje reviziis kaj vastigis la verkaĵon, plej lastatempe en 1989. La revizioj konsistis nur el etaj korektoj, kaj la pligrandigoj okazis en formo de aldonaĵoj. La verkaĵo estis tradukita en dek du lingvojn.

Priskribo

La verkaĵo estas kolekto de la prelegoj kaj artikoloj de Popper resumantaj liajn ideojn pri la filozofio de scienco. Ĝi enhavas 21 el liaj artikoloj kaj prelegoj de la periodo 1940 ĝis 1960. Tri el tiuj antaŭe estis neeldonitaj. Popper asertas ke ĉiuj sciencaj teorioj estas laŭ sia naturo hipotezoj kaj ilia fundamento povas esti malĝusta, kaj ke la refuto de malnova teorio estas gravego en la procezo de sciencaj eltrovaĵoj. Ju pli nova teorio "supervivas" refutprovojn, des pli ĝusta ĝi ŝajnos esti kaj tial, Popper konkludis, pli proksima al la vero.

"Konjektoj kaj refutoj" estas unu el la pli popularaj verkaĵoj de Popper, konata ne nur pro la teorioj de la kresko de scio, sed ankaŭ pro la apliko de la sama teorio al politiko kaj historio. Ĉi tiu verkaĵo montras la ĉefan ideon, kiu gvidas la laboron de Popper en klara kaj alirebla maniero: ne nur onia scio, sed ankaŭ oniaj celoj kaj normoj, kreskas tra senfina procezo de provo kaj eraro. Popper montras kiel scio kreskas per konjekto aŭ hipotezo kaj provizora solvo, kiu devas esti provita per kritikaj testoj. Kvankam ili povas postvivi ajnan nombron da ĉi tiuj provoj, oniaj hipotezoj restas hipotezoj, ili neniam povas esti establitaj kiel vero, kvankam ili proksimiĝas al la vero.

En sia verkaĵo, Popper aplikas sian teorion pri la kresko de scio al fascina gamo da gravaj problemoj, kiel ekzemple la rolo de tradicio, la origino de la scienca metodo, la demarkacia kriterio inter scienco kaj metafiziko, la korpo-mensa problemo, la maniero kiel oni uzas lingvon, kiel oni komprenas historion kaj la danĝerojn de publika opinio. En sia verkaĵo Popper emfazas la gravecon de onia kapablo lerni de oniaj eraroj.

Enhavo

La ĉapitroj de la verkaĵo estas organizitaj en du partojn, nomitaj respektive "Konjektoj" kaj "Refutoj". Ĉi tiuj estas la ŝlosilaj vortoj en la kritik-raciisma teorio de scienco de Popper, ĉar scienca progreso laŭ Popper okazas per aŭdacaj supozoj (konjektoj, hipotezoj) kaj provante kontraŭpruvi (refuti, falsigi) tiujn. Pluraj el la ĉapitroj en la verkaĵo estas per precize scienca teorio, en tio Popper parte plibonigas siajn pli fruajn metodojn (kiel li priskribis ilin en Logik der Forschung (Logiko de Scienca Esplorado)) kaj parte kontraŭbatalas kritikon kaj miskomprenojn. Interalie, li moderigas sian pli fruan vidon de metafiziko montrante ke metafizikaj deklaroj ankaŭ povas esti, se ne falsigeblaj, almenaŭ kritikindaj, kaj tiel esti haveblaj por plibonigo (ĉap. 8).

Aliaj ĉapitroj plue evoluigas la sociajn filozofiajn ideojn, kiujn li pravigis en La Malferma Societo kaj ĝiaj Malamikoj (precipe ĉap. 4, 16, 17). Tria temo kovrita en la verkaĵo estas filozofio de menso, en tiu Popper ĉi tie unuafoje skizas siajn pensojn pri la origino de lingvo kaj konscio, kiujn li kredis esti proksime rilataj (ĉap. 4, 12–14). Fine, la verkaĵo inkluzivas ankaŭ kelkajn ĉapitrojn pri la historio de filozofio (ĉap. 5–7).

Referencoj

Vidu ankaŭ

• Malpruvebleco

Eksteraj ligiloj

• Karl Popper Science: Konjektoj kaj Refutoj