Karlo la 1-a
Reĝo de Portugalio
Regado	1889-1908
Antaŭulo	Ludoviko la 1-a, lia patro
Sekvanto	Manuel la 2-a, lia filo
Persona informo
Carlos I o Martirizado
Naskonomo	Carlos Fernando Luís Maria Victor Miguel Rafael Gabriel Gonzaga Xavier Francisco de Assis José Simão
Naskiĝo	28-an de septembro 1863 (1863-09-28) en Palace of Ajuda, Lisbono
Morto	1-an de februaro 1908 (1908-02-01) (44-jaraĝa) en Praça do Comércio, Lisbono
Mortis pro	reĝomortigo vd
Mortis per	pafvundo vd
Mortigita de	Manuel Buíça vd
Tombo	Monaĥejo de São Vicente de Fora vd
Religio	katolikismo vd
Lingvoj	portugala vd
Ŝtataneco	Reĝlando Portugalio vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Dinastio Braganza vd
Patro	Ludoviko la 1-a vd
Patrino	Maria Pia of Savoy vd
Gefratoj	Infante Afonso, Duke of Oporto vd
Edz(in)o	Amélie of Orléans vd
Infanoj	Ludoviko Filipo de Portugalio • Emanuelo la 2-a • Maria Pia of Saxe-Coburg and Gotha Braganza • Infanta Maria Anna of Portugal vd
Profesio
Alia nomo	O Diplomata • O Martirizado vd
Okupo	pentristo • diplomato vd
Verkado
Verkoj	Q83384679 ❦ Count of Cuba ❦ Marquis of Praia and Monforte ❦ Count of Alto Mearim ❦ Q10339813 ❦ Q10352766 vd
Postenoj Postenoj monarko de Portugalio vd
Honorigoj Honorigoj Kavaliro de la Ordeno de la Ora Ŝaffelo • Kavaliro Granda Kruco de la ordeno de la Sankta Tombo en Jerusalemo • Ordeno de Sankta Anna 1a-klasa • Ordeno de Blanka Aglo • Ordeno de Sankta Stanislao 1a-klasa • Ordeno de Sankta Aleksandro Nevskij • Ordeno de Sankta Andreo • Royal Victorian Chain • Knight grand cross of the order of the crown of Italy • Grand Master of the Order of the Immaculate Conception of Vila Viçosa • Grand Cross of the Order of the Immaculate Conception of Vila Viçosa • Granda Kruco de la Rubando de la Tri Ordenoj • Ordeno de Sankta Stanislao vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Karlo la 1-a de Portugalio

Karlo la 1-a de Portugalio, konata ankaŭ kiel la Martirigita aŭ la Martiro (portugale: o Martirizado) - (Lisbono, la 28-an de septembro 1863 - samloke, la 1-an de februaro 1908). La kompleta nomo estis Karlo Fernando Luizo Maria Viktoro Miguel Rafael Gabriel Gonzaga Ksaviero Francisko de Asizo Jozefo Simão de Braganzo Savojo Borbón kaj Saksio-Koburgo kaj Gotao. Li estis la antaŭlasta reĝo de Portugalio.

Li estis la filo de la reĝo Ludoviko la 1-a kaj de la princino Maria Pia de Savojo, filino de Viktoro Emanuelo la 2-a, reĝo de Italio.

Karlo iĝis reĝo la 10-an de oktobro de 1889. Li estis inteligenta, sed ema je ekstravagancoj: ia politiko, elspezegoj kaj ekstergeedzaj amaferoj de Karlo stampis la destinon de la portugala monarkio. La koloniaj traktatoj kun Britio (unu subskribita aŭguste de 1890 kiu markis la afrikajn landlimojn laŭlonge de la riveroj Zambezo kaj Kongo kaj aliaj subskribitaj la 14an de oktobro de 1899 kiu konfirmis la koloniajn traktatojn de la 17a jarcento) stabiligis la situacion en Afriko. Sed hejme Portugalio estis deklarita en bankroto dufoje - la 14an de junio de 1892, kaj denove la 10an de majo de 1902 - kio kaŭzis industriajn disturbojn, kontraŭstaron kontraŭ socialistoj kaj respublikanoj kaj la kritikojn de la gazetaro kontraŭ la monarkio. Karlo respondis per nomumo de João Franco kiel ĉefministro kaj sekve akceptante la forigon de la Parlamento.

La 1an de februaro 1908, la reĝa familio estis reveninta el la palaco de Vila Viçosa al Lisbono. Veturis per aŭto al Almada kaj sekve ili uzis ŝipon por trapasi la riveron Taĵo kaj elŝipiĝis en Cais do Sodré, en la centro de Lisbono. Survoje al la reĝa palaco, la veturilo kiu alportis la reĝon Karlo kaj lian familion trapasis la placon Terreiro do Paço. Dume pafis el la homamaso almenaŭ du homoj: Alfredo Costa kaj Manuel Buiça. La reĝo mortis tuj, lia heredonto Ludoviko Filipo estis morte vundita, kaj la princo Manuel estis vundita en brako. La murdintoj estis siavice mortigitaj de la korpogardistoj kaj poste identigitaj kiel membroj de la Respublika Partio. Post ĉirkaŭ 20 minutoj, la princo Ludoviko Filipo de Braganzo mortis kaj post kelkaj tagoj Manuel estis proklamita reĝo de Portugalio, kiu estis la lasta de la dinastio de la Braganzoj kaj la lasta reĝo de Portugalio.

Karlo edziĝis al la princino Amélie de Orléans en 1886. Li estis filino de Philippe, Grafo de Parizo kaj de Marie Isabelle d'Orléans. Iliaj gefiloj estis la jenaj:

• Ludoviko Filipo, duko de Braganzo (1887 – 1908).
• Manuel la 2-a, reĝo de Portugalio inter 1908 kaj 1910 (1889 – 1932).
• Maria Ana de Braganzo, infantino de Portugalio (1887 – 1887).

Disputo postmonarkia

Post la morto de la lasta reĝo, Manuel la 2-a, Maria Pia de Saksio-Koburgo kaj Gotao proklamis sin nelegitima filino de la reĝo Karlo la 1-a (kaj estis ŝia patrino la brazila Maria Amelia Laredó kaj Murça), kaj postulis la titolojn de Princino de Portugalio kaj de Dukino de Braganzo, kvankam neniu membro de la Dinastio de Braganzo Saksio-Koburgo kaj Gotao agnoskis tiajn rajtojn.

Reĝoj el la dinastio Saksio-Koburgo kaj Gotao / Windsor                 S-C-S                 Franz 1800-06                                                                                   S-C-G 1826                 S-C-K       S-C-G 1826 Ernesto la 1-a 1806-26 1826-44   Viktoria (⚭Han)       Ferdinand ⚭ M.A. Koháry       Leopoldo la 1-a 1831–1865                                                                                       Han   Br-S-C-G   S-C-G                 Alberto   Viktoria (⚭S-C-G) 1837–1901 1876–1901   Fernando la 2-a ⚭ Maria la 2-a 1837–53   August   Leopoldo la 2-a 1865–1909   Filipo (m. 1905)                                                                           Eduardo la 7-a 1901–10 1901–10   Petro la 5-a 1853–61   Ludoviko la 1-a 1861–89   Ferdinando Фердинанд I 1887–1918         Alberto la 1-a 1909–34                                                               Win 1917                                             Georgo la 5-a 1910–36 1910–36           Karlo la 1-a 1889–1908   Boriso la 3-a Борис III 1918–43   Leopoldo la 3-a 1934–51   Karolo () 1944–51                                                                         Eduardo la 8-a 1936 1936   Georgo la 6-a 1936–52 1936–48   Emanuelo la 2-a 1908–10   Simeono la 2-a Симеон II 1943–46 § 2001–05   Baldueno la 1-a 1951–93   Alberto la 2-a 1993–2013                                                       Elizabeto la 2-a 1952–2022                           Filipo 2013–nun                       Karlo la 3-a 2022–nun Dinastiaj nomoj: S-C-S = Saksio-Coburg-Saalfeld (ĝis 1826) S-C-G = Saksio-Coburg-Gotha (ekde 1826) S-C-K = Saksio-Coburg-Koháry (⚭Han) = Hanovra dinastio geedze Han = Hanovra dinastio (⚭S-C-G) = Saksio-Coburg-Gotha geedze Br-S-C-G = Braganzo-Saksio-Coburg-Gotha Win = dinastio Windsor (ekde 1917) Regadoj: Duko de Saksio-Coburg-Saalfeld (ĝis 1826), resp. de Saksio-Coburg-Gotha Reĝ[in] de Britio kaj rilataj regnoj Imperiestr[in]o de Hindio Reĝo de Portugalio Caro (reĝo) de Bulgario, § ĉefministro de Bulgario Reĝo de la belgoj, () regento de Belgio