Kalidaso
Persona informo
Naskiĝo	ĉ. 4-a jarcento en nekonata valoro
Morto	en nekonata valoro
Religio	hinduismo vd
Lingvoj	sanskrito vd
Profesio
Okupo	poeto • kantotekstisto • dramaturgo • verkisto vd
Aktiva dum	4-a jarcento–5-a jarcento vd
Verkado
Verkoj	Raghuvaṃśa ❦ Ŝakuntalo (verko) ❦ Mālavikāgnimitram ❦ Vikramōrvaśīyam ❦ Kumārasaṃbhava ❦ Meghadūta ❦ Ṛtusaṃhāra vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Kalidaso (Hindie कालिदास, transliterate Kālidāsa, skr. servisto de la diino Kāli), ĉirkaŭ 375 ĝis 415, estis hinda kortega poeto kaj dramverkisto. Liaj verkoj apartenas al la klasika sanskrita literaturo. Li estas vaste rigardita kiel la plej granda poeto kaj dramisto en la sanskrita lingvo. Lia aktiva periodo (floruit) ne povas esti datita kun precizeco, sed plej verŝajne ĝi estis ene de la 5-a-jarcento p.K.^[1]

Liaj verkoj kaj poezio estas ĉefe bazitaj sur la hinduaj Puranoj kaj Hinda filozofio.

Kalidaso estas elstarulo de la hindia literaturo kaj la hinda drama arto. Li estas konata precipe pro siaj tri konservitaj versdramoj pri romaneca amo: Ŝakuntala estas la plej konata el ili. Krome li verkis du eposojn kaj multajn poemojn, kiuj distingiĝas pere de siaj naturaj priskriboj kaj emocia travivaĵo. La verkoj de Kalidasa estis tradukitaj unuafoje en la germanan kaj anglan lingvojn. Kalidaso influis super Schiller kaj Goethe. Multaj poemoj atribuataj al Kalidaso verŝajne ne devenas de li. Li verkis elstare en ĉiuj grandĝenroj de literaturo.

Frua vivo

Akademiuloj konjektis, ke Kalidaso eble loĝis aŭ proksime de la Himalajo, aŭ en la najbareco de Ujjain, aŭ en Kalinga. La tri konjektoj estas bazitaj respektive sur la detala priskribo fare de Kalidaso de la Himalajo en sia Kumārasambhava, la elmontro de lia amo por Ujjain en Meghadūta, kaj liaj tre laŭdantaj priskriboj de Kalingana imperiestro Hemāngada en Raghuvaṃśa (sesa sargao).

Sed kelkaj akademiuloj emas priskribi lin kiel kaŝmiranon^[2][3][4] ekde la pionira esplorado farita de Lakshmi Dhar Kalla (1891-1953) en lia ade re-redaktita libro The birth-place of Kalidasa, with notes, references and appendices (1926), dirante ke, krom esti malkongruaj, tiuj faktoj ĵus montras, ke li estis naskita en Kaŝmiro (bazita sur topografaj priskriboj, kampara folkloro, la faŭno kaj flaŭro de la regiono ktp., kion nur lokaj loĝantoj povis scii) sed moviĝis pro variaj kialoj kaj serĉis la patronecon de lokaj regantoj por prosperi.

La poemoj de Kalidaso sugestas, ke li estis bramano (pastro). Sed de lia vivo oni konas precize neniom, ĉar ĉiu fontoj pri li estas nur legendoj. Laŭ siaj propraj diroj, en sia junaĝo li estis fame konata pro sia beleco, kio ebligis, ke princino nomita Vidiottama enamiĝis al li kaj petis edziniĝon al li. Estas kredite, ke tamen li estis de malriĉa deveno kaj malklera dekomence, kaj edziĝinta al tiu princino kaj defiita fare de lia edzino, kiu hontis pri lia toskeco kaj malklereco, studis poezion por iĝi granda poeto.^[5] Aliaj diras, ke foje la princino Vidiottama traktis lin sarkasme, kaj tiu volis memmortigi sin per ĵeto al puto. En tiu momento li petis helpon al sia diiino Kali, kaj li estis premiita per subita kaj eksterordinara donaco de poezia kapablo. La nomo de Kalidasa ("servisto de la diino Kali", devenas el kali: ‘la nigrulino’, kaj dasá: ‘sklavo’) povus esti simple pseŭdonimo bazita en la devoteco kiun sentis la poeto al sia adorita diino. Fakte oni ne konas la originan nomon de Kalidaso. La nomo de la saĝulino Vidiottama probable estis ankaŭ nur indiko de ŝia vera neekzistado historia, ĉar ĝi signifas ĝuste ‘saĝula’, nome vidiá: ‘kono, sciaro’, kaj ut-tama: ‘suprema’ (‘trans la nescio’).

Kalidaso fuĝis de la regno kaj en Uĝain eniris al la servo de la reĝo Vikramaditia kiel kortega poeto. Li iĝis la plej brila el la "návaratna" (‘naŭ juveloj’) de la kortego de la reĝo Vikramaditia. La kolegaj aliaj saĝuloj estis Amara Simja, Dhanuan Tari, Ghata Karpara, Ksapanaka (‘nuda fastanto’, eble la astronomo ĝaina Siddha Sena), Ŝanku, la astronomo Varaja Mijira, Vara Ruĉi kaj Vetala Bhatta.

Kelkaj kredas, ke li vizitis la verkiston Kumaradasa, nome la reĝo de Cejlono kaj, pro iom da perfido, Kalidaso estis murdita tie.^[5] La nomo de lia edzino estis Vidyawati.

Legendoj

Unu el la legendoj atribuitaj al la vivo de Kalidaso meritas menciindon pro sia esenca intereso, kaj krome ĉar ĝi enhavas, kiel oni vidos, ion de historia vero, ĉar ĝi lokigas Kālidāsa en Varanasi, je 500 mejlojn for de la nuna urbo kie li sendube pasigis almenaŭ parton de sia vivo.

Bramano kaj bramanino.

Laŭ tiu rakonto, Kālidāsa estis filo de bramanoj. Je aĝo de ses monatoj, li orfiĝis kaj estis adoptita de bovopaŝtisto. Li maturiĝis sen ricevi formalan edukadon, sed havante rimarkindan belon kaj gracion. Okazis, ke la princino de Varanasi estis tre klera virino, kiu estis malakceptinta unu pretendanton post alian, inter ili la konsiliston de sia patro, ĉar neniu el ili atingis ŝian kulturan nivelon kiel saĝuloj kaj poetoj. La konsilisto planis kruelan venĝon. Li kaptis la belan bovozorgiston surstrate, donis al li la vestaĵojn de saĝulo kaj akompanantaron de saĝuloj; sekve, li prezentis lin al la princino, post averti al li ke li tute ne ekparolu. La princino atentis pri lia beleco kaj ŝi restis vundita en la fono de sia animo gapante pro lia obstina silento, kiu al ŝi aspektis, kiel fakte estis, evidentigo de profunda saĝeco. Li ekdeziris edziniĝi al Kālidāsa, kaj kune iris al la templo. Sed tuj post la celebro de la ceremonio, Kālidāsa ekvidis bildon de bovo. Tuj lia dekomenca edukformado estis troe por li, la sekreto malaperis, kaj la ĵusedzino ekkoleriĝis. Sed ŝi devis akcepti responde al la postuloj de Kālidāsa, kaj konsilis al li peti lernadon de poezio al la diino Kali. Tiu koncedis la peton, kaj la edukado kaj la poezia povo descendis mirakle loĝi ĉe la bovozorgisto, kiu dankeme ekprenis la nomon de Kālidāsa, nome servisto de Kali. Komprenante, ke li devis tiun feliĉigan ŝanĝon en sia propra naturo al la princino, li ĵuris, ke li neniam traktos ŝin kiel sia mastro, kun profunda respekto, sed tute male sen familiareco. Tio estis pli ol tio kiun la damo negocis; ŝi denove ekkoleriĝis, kaj ŝi malbenis Kālidāsa ricevi la morton el mano de virino.

Post iom da tempo, la historio pluis, kaj la malbeno plenumiĝis. Iu reĝo verkis duonon da strofo de verso, kaj proponis grandan premion al iu ajn poeto kiu povu finkompletigi ĝin dignece. Kālidāsa finkompletigis la strofon sen malfacilaĵo, sed virino kiun li amis malkovris liajn versojn, kaj avarema por la premio por si mem, murdis lin.

Alia legendo montras Kālidāsa kiel partoprenanto en pilgrimado al sanktejo de Viŝnuo en la sudo de Barato, en akompanantaro de aliaj du famaj verkistoj, nome Bhavabhuti kaj Dandin. Alia legendo montras Bhavabhuti kiel samtempulo de Kālidāsa, kaj kiel jaluzo de la reputacio de la poeto mal pli aŭstera. Tiuj historioj eble estas falsaj, ĉar certe la tri aŭtoroj ne estis samtempuloj, sed, tio montras ian instinton en la kredo ke genio serĉas genion.

Tempoperiodo

Lia periodo estis ligita al la regado de iu Vikramaditya. Kaj Ĉandragupta la 2-a (380 p.K. — 415 p.K.) kaj Skandagupta (455 p.K. - 480 p.K.), estis titolitaj Vikramaditya kaj la vivoperiodo de Kalidasa estis ligita al ilia regado.^[6] Estis ankaŭ argumentite, ke Kalidaso vivis en la 1-a jarcento a.K. dum la periodo de alia Vikramaditya de Ujjain, sed nun estas ĝenerale akceptite, ke la periodo de Kalidaso falis inter 5-a kaj 6-a jarcentoj.^[7] Lia nomo, kune kun poeto Bharavi, estas menciita en surŝtona surskribaĵo datita el la jaro 634, trovita ĉe Aihole, situanta en nuntempa Karnatako.^[8]

Verkoj

Kālidāsa verkis tri prezentaĵojn. Inter ili, Abhijñānaśākuntalam ("De Ŝakuntala rekonita per ĵetono") estas ĝenerale rigardita kiel majstraĵo. Ĝi estis inter la unuaj sanskritaj verkoj tradukitaj en la anglan, kaj poste estis tradukita en multajn lingvojn.^[9]

Ŝakuntalo haltiĝas por rigardi reen al Duŝjanta, Raja Ravi Varma (1848-1906).

Sakuntala

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Ŝakuntalo (verko).

Saĝulo Durvasa malbenas Ŝakuntala, pentraĵo de B.P. Banerjee.

Inter ĉiuj verkoj de Kalidaso "Ŝakuntalo" estas eble la plej konata kaj influa super la cetero de la hindia kulturo kaj eĉ super la universala kulturo. La protagonisto de la verko estas Ŝakuntala, filino de la saĝulo Viŝvamitra kaj de la "apsara" (spirito de nuboj kaj akvoj) nome Menaka. Abandonita post nasko fare de siaj patroj, Ŝakuntala estis zorgita en izola ermitejo de la saĝa Kanva, kaj kreskas kiel bela sed naiva junulino.

Kiam Kanva kaj la alian maljunuloj de la ermitejo estas for pro pilgrimado, Duŝjanta, reĝo de Hastinapuro, venas al ĉasado en la arbaro. Ĝuste kiam li estas ĉasonta cervon, saĝulo Vaikhānas malhelpas tion dirante, ke la cervo estas el la ermitejo kaj ne devas esti ĉasata. Li respektema petas al la reĝo ne sagopafi. La reĝo obeas tion kion la saĝulo diris. Tiu tiam informas, ke ili estas kolektontaj brullignon por la ceremonia ofera fajro kaj proponas al li aliĝi. Ili tiam vidas la ermitejon de la saĝulo Kanva kaj decidas vizit la ermitojn. Tamen la reĝo decidas iri al tiu penta arbareto maskita kiel normalulo. Li ankaŭ haltigas la ĉaron iom for por ne ĝeni la ermitojn. En la ĝusta momento en kiu li eniras en la ermitejon kaj vidas Ŝakuntala, li iĝis kaptivita je ŝi, alparolas ŝin per kortega reĝa stilo, kaj finfine li edzinigas ŝin. Tuj, li devas foriri por zorgi pri la aferoj en la ĉefurbo. Ŝi ricevas ringon el la reĝo, kion ŝi devos finfine prezenti al li kiam ŝi aperos en lia kortego por postuli sian lokon kiel reĝino.

Iam, la koler-preta saĝulo Durvasa alvenas kiam Ŝakuntala estas perdita en siaj pensoj, kaj ĉar ŝi tute ne atentas pri li, li malbenas ŝin per sorĉado al Duŝjanta kiu forgesos pri ŝia ekzistado. La nura oportno por Ŝakuntala estas montri al la reĝo la sigelringon kiun li estis doninta al ŝi.

Ploro de Ŝakuntala.

Ŝi poste veturas por renkontiĝi kun li, kaj devas trapasi riveron. La ringo perdiĝas kiam ĝi forfalas el ŝia mano kiam ŝi metas ĝin en la akvon ludeme. Je ŝia alveno, la reĝo estas nekapabla rekoni la personon al kiu li edziĝis kaj tial li malakceptas agnoski ŝin. Ŝakuntala estas abandonita de siaj kompanoj kiuj deklaras, ke ŝi devas resti kun sia edzo. Ili tiam revenas al la ermitejo.

Feliĉe, la ringo estas malkovrita fare de fiŝkaptisto en la ventro de fiŝo, kaj prezentas ĝin en la reĝa kortego. Duŝjanta komprenas sian eraron - tro malfrue. La ĵus konscia Duŝjanta estas postulita por lukti kontraŭ armeo de superpovulaj Asuroj, kaj estas premiita fare de Indro per veturado tra la ĉielo. Nur reveninta al la Tero kelkajn jarojn poste, Duŝjanta trovas Ŝakuntala kaj Ŝian filon hazarde, kaj rekonas ilin.

En tiu historio estas troveblaj kelkaj rakontaj elementoj, kiu pasos al aliaj tre diversaj historioj, kaj plej verŝajne tra la persa kaj araba kulturoj al la okcidenta literaturo, kaj skriba kaj parola, ĝis enkadriĝi tute kongrue kun la romantismo, ekzemple la perdita juvelo kiun fiŝkaptisto trovos en ventro de kaptita fiŝo, la junul(in)o kiu malrespektas maljunul(in)on kaj estas pro tio punita ktp., kiuj pasos al la popolrakontoj, kaj la amparo kiu separiĝas kaj reunuiĝos nur post kelkaj jaroj, kiu estas unu el la ĉefaj elementoj de la romantismaj literaturaj amhistorioj.

En aliaj versioj, speciale en tiu de 'Mahabharata', Ŝakuntala ne estas rekunigita ĝis la nasko de sia filo Bharata, kaj trovita de la reĝo kiam tiu ludetas kun lionidoj. Duŝjanta trafas la junan Bharata kaj demandas pri liaj gepatroj, kaj komprenas, ke Bharata estas fakte lia filo. Bharata estas praulo de la stirpoj de Kauravoj kaj Pandavoj, kiuj luktis la eposan militon de Mahabharata. Estas laŭ tiu Bharata el kio Barato ricevas sian nomon "Baratavarŝa", nome 'Lando de Bharat'.^[11]

Tradukoj

Montgomery Schuyler, Jr. publikigis bibliografion de la eldonoj kaj tradukoj de la Ŝakuntala dramo preparante sian laboron "Bibliografio de la Sanskrito-Dramo".^[12][13] Schuyler poste kompletigis siajn bibliografiajn seriojn de la verkoj de Kalidaso kompilante bibliografiojn de la eldonoj kaj tradukoj de Vikramorvaçī kaj Mālavikāgnimitra.^[14]

La traduko farita de William Jones (1746–1794) de la dramo Sakuntalá atingis konsiderindan sukceson kaj inspiris al Goethe belan poeziaĵon.

Pli posta kulturo

Multaj akademiuloj verkis komentaĵojn pri la verkoj de Kalidaso. Inter la plej studitaj komentaĵoj estas tiuj de Kolāchala Mallinātha Suri, kiuj estis verkitaj en la 15-a jarcento dum la regado de la Viĝajanagara reĝo, Deva Raja la 2-a. La plej antikvaj konservitaj komentaĵoj ŝajnas esti tiuj de la kaŝmira akademiulo Vallabhadeva de la 10-a jarcento.^[15] Eminentaj sanskritaj poetoj kiel Bāṇabhaṭṭa, Jayadeva kaj Rajaseĥara malŝparis laŭdon pri Kalidaso en siaj verkoj. Bonkonata sanskrita versaro ("Upamā Kālidāsasya ... ") laŭdas lian kapablon ĉe upamā, aŭ komparoj. Anandavardhana, tre honorita kritikisto, konsideris Kalidason kiel unu el la plej grandaj sanskritaj poetoj iam. De la centoj da antaŭ-modernaj sanskritaj komentaĵoj pri la verkoj de Kalidaso, nur frakcio estas nuntempe publikigita. Tiaj komentaĵoj montras signojn ke la poezio de Kalidaso estis ŝanĝitaj de sia origina stato tra jarcentoj de permana kopiado, kaj eventuale tra konkurantaj parolaj tradicioj kiuj kunekzistis kune kun la skriba tradicio.

Lev Ivanov vestita kiel Solor por la Unua Akto de La Bajadero. Sankt-Peterburgo, 1877.

Abhijñānaśākuntalam de Kalidaso estis unu el la unuaj verkoj de hinda literaturo se temas pri iĝi konata en Eŭropo. Ĝi unue estis tradukita al la angla kaj tiam de la angla al la germana, kie ĝi estis ricevita kun miro kaj fascino fare de grupo de eminentaj poetoj, kiuj inkludis Herder kaj Goethe.^[16]

La verkaro de Kalidaso daŭre elvokis inspiron inter la artistaj etosoj de Eŭropo dum la fino de la 19-a jarcento kaj komenco de la 20-a jarcento, kiel konstatite per la skulptaĵo de Camille Claudel nome Ŝakuntalo. La brita komponisto John Foulds (1880-1939) komponis muzikon por akompani la reprezentadon de Ŝakuntalo.

La artisto Koodiyattam kaj la akademiulo pri teatroĝenro Natya Shastra nome Māni Mādhava Chākyār (1899-1990) koreografiis kaj elfaris popularajn verkojn de Kalidaso kiaj Abhijñānaśākuntala, Vikramorvaśīya kaj Mālavikāgnimitra.

La baleto "La bajadero" estas unu de la fundamentaj verkoj de la repertorio de la kompanioj de klasika danco. La aŭstria komponisto Ludwig Minkus komponis muzikon al libreto bazita sur du dramoj de Kālidāsa. La libreto estis verkita de Sergei Ĥudekov kaj Marius Petipa, kiu kreis ankaŭ la koreografion. Tiu baleto estis premierita en la Teatro Bolŝoj Kamennij de Sankt-Peterburgo la 23an de januaro 1877.

Influoj

Kalidaso havis grandan influon sur kelkaj sanskritlingvaj verkoj, kaj ĝenerale sur la tuta barata literaturo.^[17] Li influis partikulare super Rabindranath Tagore. LA romantismo de Meghadutam estas trovebla en la poemoj de Tagore pri la musonoj. Sanskritlingvaj verkoj de Kalidaso influis super la eŭropa literaturo de la fino de la 18-a kaj komenco de la 19-a jarcentoj.^[18] Laŭ Dale Carnegie, la patro de la Moderna Medicino Siro William Osler ĉiam havis sur sia labortablo poemon verkitan de Kalidaso.^[19]

La aŭtoro kaj lia epoko

Gupta Imperio.

Oni scias el la verkoj de Kālidāsa ke li pasigis almenaŭ parton da sia vivo en la urbo Ujjain. Li referencas al Ujjain pli ol unu fojon, kaj tiel ke ne eblas fari tion se oni ne konas la urbon. Speciale en sia poemo La mesaĝista nubo li parolas pri la ĉarmo de la urbo, kaj eĉ li ordonas al la nubo ke ĝi devojiĝu en sia longa veturado por ke ĝi nepre devas koni ĝin.

Oni scias ankaŭ ke Kālidāsa veturis etende tra Hindio. La kvara kanto de La stirpo de Raghu priskribas itineron tra la tuta Hindio kaj eĉ ĝis regionoj kiuj estas trans la limoj de Hindio strikte konsiderita. Malfacilas kredi, ke Kālidāsa ne konsideru tiun itineron kiel ia tipo de "granda veturado", ĝis la punkto ke povus esti iom da vero en la tradicio kiu sendas lin al pilgrimado al suda Hindi. Ankaŭ la dektria kanto de la sama eposo La mesaĝista nubo priskribas longajn veturojn tra Hindio, plejparte tra regionoj tre malproksimaj de Ujjain. Estas montoj kio plej impresas pli profunde. Liaj verkoj estas plenaj de referencoj al Himalajo.

La vivo kaj verkaro de Kālidāsa okazas en la "ora epoko" de la antikva hindia klasika kulturo. La Gupta Imperio sukcesis atingi potencon arigante en ununura unio tion kio antaŭe estis apartigitaj partoj. Dum ioma tempo, ĝi havigis protekton kontraŭ eksterlandaj invadoj, kaj tiele la ekonomio kaj la kulturo profitis oportunon de disvolvigo. La Gupta Imperio estis simbolo da transiro al la feŭdisma sistemo, nome paso al fundamentaj ŝanĝoj de la socio.

Karaktera trajto de la hindia kulturo are konsiderita estas ties konservismo. La novaj tendencoj ne produktas ŝanĝojn iel revoluciaj, kaj male ili aliĝas al la jam ekzistantaj strukturoj, vivas paralele kun tiuj. La antikvaj kredoj povas ekzisti senfine, sen malaperi pro la tempopaso, kio formas la kompleksecon kaj originalecon de la hinda kulturo, tia kia ĝi estas konata.

Priskribo de barataj kastoj.

En la epoko de la Gupta-oj okazas malfortigo de la kastosistemo de Barato. Kvankam la tiama literaturo respegulas la hierarkion de kastoj per senkondiĉa respekto, okazis ioma mildigo de la dogmo de la antikveco kaj tiel eblis realigi la plej mirindajn kreivajn manifestaciojn de la popoloj de Hindio.

Alia karaktero de la tiama indiĝena kulturo, kaj ankaŭ de aliaj epokoj, estas profunda rilato kun la religio. La religio pasas al unuaranga loko ie ajn: hejme, en la politika sistemo, en la sociaj rilatoj. La kulturo de Barato estas trempita de mitologio same kiel ties socia sistemo estas trempita de la kastodivido. Temas pri enormaj homamasoj kiuj vivas en sociaj kondiĉoj preskaŭ primitivaj, kiel konstanta fonto de arkaika rigardo al la mondo, kiuj ne rajtis stariĝi al pli supra nivelo, kiuj ne povos malproksimiĝi el tiuj kulturaj radikoj. La epoko de Kalidaso estas scenejo de la formado de la hinduismo, kiu estos anstataŭigo de la brahmanismo. La hinduismo nutriĝis de la popolaj kredoj, transformis la antikvajn kultojn, detruis la antikvan mondon de la brahmanismo, sed klopodas konservi sentuŝe la subtavolajn influojn.

Budho kiel asketa. Gandaro, 2a-3a jarcento: antaŭ la epoko de Kalidaso. Brita Muzeo.

Unu de la ĉefaj motivoj kiuj restis en la hinduismo ekde la antikveco estas la asketismo. Ofta en la literaturo de la epoko, temas pri la akiro de povegaj mistikaj fortoj fare de tiuj kiuj elektis la vojon de mem-aŭsterigo. La dioj sendas belajn fraŭlinojn por seksallogi la justulojn - tio iĝis unu de la plej popularaj temoj de la sanskrita klasika literaturo. La asketismo kaj la erotismo, facile troveblaj en la mondorigardo de Hindio, estis kune sufiĉe ĝeneraligitaj.

La klasika literaturo ricevis serion de ideoj en la disvolvigo de la religio kaj, respektive, en la tre diversaj artoj ĝi inkludas la koncepton de "Bhakti" (aŭ amo al Dio, kiel maniero akiri feliĉon), cikla universo kaj Karmo. En la verkaro de Kālidāsa, la mondofino jam estas en la fino de la kalpa, sed la ideo de la ripetataj naskiĝoj kaj mortoj ankoraŭ tenos plenan disvolvigon en la estonteco.

Kiel kulmino de la "ora epoko" de la klasika literaturo de Hindio, la arto de Kālidāsa estis samtempe ties fino. La Gupta Imperio ne daŭros multan tempon poste. La rabatakoj de la militistaj triboj kaj la internaj konfliktoj kondukis tro rapide al ties falo. Poste venos malhelaj tempoj de feŭdismo, kaj la milito kaj la konkero de la lando fare de eksterlandanoj. Ĉio tio estos respegulita plene en la sanskrita literaturo posta al Kālidāsa; abundas la signoj de dekadenco, kaj neniam oni atingos mejloŝtonojn similajn al tiuj de la antikveco. Krome anstataŭ la sanskrita literaturo venos la literaturo en la novaj lingvoj.

Referencoj

Literaturo

• (Januaro–Marto 1968) “A Bibliography of translations of Kalidasa's works in Indian Languages”, Indian Literature 11 (1), p. 5–35. 

• Gaurīnātha Śāstrī. (1987) A Concise History of Classical Sanskrit Literature. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-0027-4.
• Dadhaboy Sethna, Kaikhosru. «The Time of Kalidasa». A: Problems of Ancient India. Nova Delhi: Aditya Prakashan, 2000, p. 79-120. ISBN 81-7742-026-7.
• Enciclopédia Luso-Brasileira de Cultura - kun bibliografio de A. B. Keith (Sanskrit drama) A. Ryder (tradukisto), Sakuntala and the writing of Kalidasa, kaj Prof. Doutor Richard V. De Smet.
• Dorothy Matilda Figueira: Translating the Orient: The Reception of Sakuntala in Nineteenth Century Europe. State University of New York Press, 1991, ISBN 0-7914-0327-0 .
• Malagi, R A; Trivedi, Poonam (eld.); Bartholomeusz, Dennis (eld.) (2005). Toward a Terrestrial Divine Comedy: A study of The Winter's Tale and Shakuntalam. India's Shakespeare: translation, interpretation, and performance. [S.l.]: University of Delaware Press. ISBN 9780874138818. Konsultita la 24an de decembro 2020.
• Miller, Barbara Stoler, eld. Theater of Memory: The Plays of Kalidasa. NY: Columbia University Press, 1984.
• K. D. Sethna. Problems of Ancient India, p. 79-120 (chapter: "The Time of Kalidasa"), 2000 New Delhi: Aditya Prakashan. ISBN 81-7742-026-7 (pri datoj de Kalidaso)
• Manohar Laxman Varadpande: History of Indian Theatre. Classical Theatre. Abhinav Publications, Neu-Delhi 2005, S. 93–148
• V. Venkatachalam. Fresh light on Kalidasa's historical perspective, Kalidasa Special Number (X), The Vikram, 1967, pp. 130–140.

Eksteraj ligiloj

En Esperanto:

• Rerakonto de Ŝakuntala esperante Arkivigite je 2012-01-16 per la retarkivo Wayback Machine
• La Printempo, el la "Ciklo de Sezonoj" (Ṛtusaṃhāra); tradukita de K. Kalocsay Arkivigite je 2008-10-11 per la retarkivo Wayback Machine

En la angla:

• Angla traduko de Ŝakuntala, kun la tuta teksto en Devanagari kaj transskribo
• Kalidasa: Tradukoj de Ŝakuntalo kaj aliaj verkoj de Arthur W. Ryder
• Biografio de Kalidaso
• Clay Sanskrit Library Arkivigite je 2019-07-07 per la retarkivo Wayback Machine publishes classical Indian literature, including the works of Kalidasa with Sanskrit facing-page text and translation. Also offers searchable corpus and downloadable materials.
• Kalidaso Arkivigite je 2007-04-27 per la retarkivo Wayback Machine ĉe The Online Library of Liberty
• Kalidaso ĉe Interreta filma datumbazo (angle)
• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Kalidasa en la hispana Vikipedio.
• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Kālidāsa en la angla Vikipedio.
• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Kālidāsa en la galega Vikipedio.