| Hopia lingvo | |
| lingvo • moderna lingvo | |
|---|---|
| Northern Uto-Aztecan | |
| Parolata en | Usono |
| Regiono | Nordorienta Arizono |
| Parolantoj | ~5 000 |
| Skribo | latina alfabeto |
| Lingvistika klasifiko | |
jut-azteka
| |
| Lingva statuso | 2 vundebla |
| Lingvaj kodoj | |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-2 | nai |
| ISO 639-3 | hop |
| Glottolog | hopi1249 |
| Angla nomo | Hopi |
| Franca nomo | hopi |
La hopia lingvo estas jut-azteka lingvo parolata de la hopia popolo de nordorienta Arizono, Usono, kvankam hodiaŭ iuj hopioj estas unulingvaj anglalingvanoj.
La uzado de la lingvo laŭgrade malkreskis tra la daŭro de la 20-a jarcento. En 1990, oni taksis, ke pli ol 5 000 popolanoj povis paroli la Hopian denaske, almenaŭ 40 el ili unulingve.
Malgraŭ la fakto, ke relative malmultaj homoj povas paroli la Hopian, estas tre malverŝajne, ke ĝi frontos la danĝeron estingiĝi en la proksima estonteco, ĉar la uzado de lingvo nun rekreskas. Multaj hopiaj infanoj estas kreskigataj en la lingvo, multampleksa Hopia-Angla vortaro estas publikigita, kaj grupo nomita la Hopi Literacy Project (Hopia Projekto por Legivo) fokusis sian atenton sur akcelado de la lingvo.
Fonologio
Vokaloj
La Hopia havas ses vokalojn, skribitajn a, e, i, o, u, kaj ö. La unuaj kvin estas prononcita proksimume kiel la respektivaj Esperantaj vokaloj, dum la lasta estas proksimume la sama kiel en la Germana (en la IFA, ili estas respektive /ɑ/, /e/, /i/, /o/, /ɨ/, kaj /ø/). Ĉiuj ses vokaloj okazas en longa kaj mallonga formoj; longaj vokaloj estas indikitaj en skribado per skriba duobligo.
Konsonantoj
La konsonantoj de la Hopia estas
| Labialo | Dentalo | Palatalo | Retroflekso | Palataligita Velaro |
Velaro | Labialigita Velaro |
Uvularo | Labialigita Uvularo |
Glotalo | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Plozivo | p | t | kʲ | k | kʷ | q | qʷ | ʔ | ||
| Afrikato | ʦ | |||||||||
| Senvoĉa Frikativo | s | h | ||||||||
| Voĉa Frikativo | v | ʐ | ||||||||
| Nazalo | m | n | ŋʲ | ŋ | ŋʷ | |||||
| Alproksimanto | l | j | w | |||||||
(/β/, literumita per v, estas verŝajne kaj fonemo proprarajte, kaj ankaŭ intervokala alofono de /p/):
Metafiziko
Benjamen Lee Whorf, konata lingvisto, ekzempligis per la Hopia lingvo sian argumenton ke onian mondo-vidon afektas onia lingvo kaj inverse. Inter la plej ŝoke surprizaj pretendoj de Whorf estis tio, ke la Hopia havas “neniajn vortojn, gramatikajn formojn, konstruaĵojn aŭ esprimojn kiuj rekte signas kion ni nomas “tempo”.”[1] Tamen, aliaj lingvistoj kaj filozofoj skeptikas pri la argumento de Whorf, kaj liaj konstatoj pri la Hopia estas disputitaj aŭ malakceptitaj.[2]
Vidu ankaŭ
- Qatsi trilogio
Piednotoj
- ↑ Carroll, Johano B. (ed.)(1956). 'Language Thought and Reality: Selected Writings of Benjamin Lee Whorf. MIT Press, Boston, Massachusetts. (~Lingva Penso kaj Realo: Elektis Skribadoj de Benjamen Lee Whorf) ISBN 0-262-73006-5 9780262730068
- ↑ . Native Languages of the Americas. Alirita 2007-05-01.
Bibliografio
- Hopi Dictionary Project (University of Arizona Bureau of Applied Research in Anthropology). Hopi Dictionary : Hopìikwa Lavàytutuveni: A Hopi-English Dictionary of the Third Mesa Dialect With an English-Hopi Finder List and a Sketch of Hopi Grammar, University of Arizona Press, 1998. ISBN 0-8165-1789-4
(~Projekto Hopia Vortaro)
- Kennard, Eduardo A. kaj Albert Yava. Field Mouse Goes to War: Tusan Homichi Tuwvöta. Palmer Lake, Colorado: Filter Press, 1999. (~Kampo Muso Iras Militi)
Eksteraj ligiloj
- Hopi: Survey of an Uto-Aztecan Language (~Esploro de jut-azteka Lingvo)
- Ethnologue ero pri la Hopia lingvo