Friday the 13th
filmo
Originala titolo Friday the 13th
Originala lingvo angla lingvo
Kina aperdato 9 maj. 1980, 10 nov. 1980, 23 okt. 1980, 1980
Ĝenro splatter film, klingomurdista filmo, ekspluata filmo, mistera filmo
Reĝisoro(j) Sean S. Cunningham
Produktisto(j) Sean S. Cunningham
Scenaro Victor Miller
Filmita en Nov-Ĵerzejo
Loko de rakonto Nov-Ĵerzejo
Muziko de Harry Manfredini
Rolantoj Betsy Palmer • Adrienne King • Kevin Bacon • Rex Everhart • Harry Crosby • Laurie Bartram • Ari Lehman • Jeannine Taylor • Robbi Morgan
Produktinta firmao Paramount Pictures
IMDb

Friday the 13th (Vendredo la 13-an) estas sendependa usona horora filmo, kiu estis reĝisorita fare de Sean S. Cunningham kaj scenarita fare de Victor Miller. La kinosteluloj estas Betsy Palmer, Adrienne King kaj Kevin Bacon, en unu el liaj fruaj roloj. La filmo rakontas pri grupo de junuloj kiuj remalfermas forlasitan someran tendaron jarojn post kiam juna knabo dronis en la lago apud la tendaro. Unu post la alia, la junuloj iĝas viktimoj de mistera murdinto.

"Friday the 13th", inspirita per la sukceso de la filmserio Night of the Masks, estis farita kun buĝeto de 550,000 USD. La filmo estis publikigita fare de Paramount Films en Usono, kaj de Warner Bros tutmonde. La filmo ricevis negativajn recenzojn de filmkritikistoj, sed atingis pli ol 39.7 milionojn USD en Usono, iĝante unu el la plej altaj atingaj hororaj filmoj en filmhistorio. "Friday the 13th" ankaŭ estas la unua el sia speco estanta distribuita fare de grava studio, Paramount.

La sukceso de la filmo kondukis al longa serio de daŭrigoj, interkruciĝo kun Freddy Krueger kaj refilmigo kiu estis publikigita la 13-an de februaro 2009.

Intrigo

La filmo komenciĝas en 1958 kiam du someraj gvidantoj ĉe Camp Crystal Lake, Barry kaj Claudette, evitas publikan kantan nokton ĉe la tendaro por seksumi. Antaŭ ol ili povas plene senvestiĝi, nevidita atakanto ŝteliras en la ĉambron kaj murdas Barry. Timegigita Claudette provas forkuri sed la murdinto baras ŝian vojon kaj mortigas ankaŭ ŝin.

La filmo tiam antaŭeniras al vendredo, la 13-an de junio 1980; juna knabino nomita Annie Phillips piediras en malgrandan restoracion kaj demandas kiel veni al Crystal Lake Camp, al la miro de la manĝantoj. Enos, kamionisto de la restoracio, jesas doni al Annie veturon duonvoje al la tendaro. Stranga maljunulo referita fare de la urbanaro kiel Crazy Ralph reagas al la novaĵoj de la remalfermado de la tendaro avertante Annie ke ŝia "sorto estas sigelita". Dum la ekskurseto, Enos avertas ŝin pri la tendaro, kaj rivelas al ŝi ke juna knabo dronis en Kristallago (Crystal Lake) en 1957, jaron antaŭ la duobla murdo kiu okazis. Post kiam ŝi diras adiaŭon al Enos, Annie kaptas alian veturon, tiu tempon en ĵipo. Post mallonga veturado, la ŝoforo preteriras la tendaron kaj daŭrigas la veturadon. Annie petas ĉesigi la veturon sed la ŝoforo kies vizaĝo ne estas videbla ne aŭskultas al ŝi. Pro neniu elekto, ŝi saltas el la aŭto kaj kuras en la proksiman arbaron. La ŝoforo atingas ŝin kaj tratranĉas ŝian gorĝon.

Ĉe la tendaro, la aliaj gvidistoj, Ned Rubinstein, Jack Marand, Bill Brown, Marcy Stanler, Brenda Johnson, Alice Hardy kaj la tendarposedanto, Steve Christie, renovigas la kabanoj kaj instalaĵojn. Kun ŝtormo ĉe la horizonto, Steve forlasas la tendareon kaj veturas por ricevi pli da provizoj. Post la foriro de Steve, policisto alvenas en la tendaron kaj avertas ilin pri "Crazy Ralph" kaj kelkajn minutojn post la foriro de la policisto, Ralph ekaperas kaj avertas ĉiun ke "ilia sorto estas sigelita". Post ĉi tiu okazaĵo la mistera murdinto komencas disigi kaj murdi la gvidistojn. Unue li murdas Ned kiam li embuskas lin en unu el la kabanoj kaj metas sian korpon en la supran etaĝliton. Kelkajn minutojn poste Jack kaj Marcy eniras la saman kabanon kun la intenco amori. Kiam ili finas, Marcy iras al la vestĉambro kaj Jack restas sur la lito fumante. La sango de Ned gutas sur Jack, sed antaŭ ol Jack povas reagi, la murdinto, kiu estas sub la lito kaptas la kapon de Jack kaj trapikas lian gorĝon per sago sub la lito. En la vestoŝanĝejo, Marcy aŭdas strangajn bruojn de unu el la ĉeloj sed estas fervora ke ŝi imagas ĝin. Sed kiam ŝi estas ekforironta ŝi estas murdita per hakila bato al la kapo.

Dume, Alice, Brenda kaj Bill ludas striptizan monopolon en la ĉefkabano. Brenda foriras kaj iras al sia kabano por dormi. Dum en lito, legante libron, ŝi aŭdas infanecan voĉon ekstere, kiu ploras kaj postulas helpon plurajn fojojn. Ĉar ŝi iras por helpi, la lumoj en la vico de la arkoj subite ŝaltas kaj ŝi blindiĝas kaj krias (mortigita eksterekrana). Alice rakontas al Bill ke ŝi opinias ke ŝi aŭdis Brenda krii tiel ili forlasas la kabanon por esplori kaj trovi sangan hakilon en la lito de Brenda. Provante voki la policon, ili malkovras ke la telefonlinioj estis tranĉitaj, kaj kiam ili provas foriri, la aŭto de Ned ne startos. Poste tiun vesperon, Steve revenas de la grandurbo, kaj ankaŭ li estas murdita. Nur kelkajn sekundojn antaŭ lia morto estas evidente ke li konas la murdinton. Dume ĉe tendaro, kun la lumoj estingitaj, Bill iras por kontroli la generatora potencon kaj plenigi ĝin kun petrolo dum Alice falas endorme en la ĉefkabano. Kiam Alice vekiĝas kaj malkovras ke Bill ne revenis, ŝi iras serĉi lin kaj trovas lian korpon alpinglita al la pordo per sagoj. Nun sole, Alice kuras reen al la ĉefkabano kaj kaŝas. Post kelkaj momentoj da silento, la korpo de Brenda estas ĵetita tra la fenestro.

Alice aŭdas aŭton ekster la kabano kaj, opiniante ke ĝi estas de Steve, kuras eksteren por averti lin. Anstataŭe, ŝi trovas mezaĝan virinon kiu prezentas sin kiel Mrs. Voorhees, kaj deklaras ke ŝi estas "maljuna amiko de la familio Christie." Alice histerie provas rakonti al ŝi pri la murdo. Sinjorino Voorhees esprimas sian teruron ĉe la vido de la korpo de Brenda, sed ŝi baldaŭ rivelas sin por esti la patrino de la knabo kiu dronis en la lago en 1957, Jason Voorhees, kaj hodiaŭ estas precize lia naskiĝtago. Parolante plejparte al ŝi mem, ŝi riproĉas la dronadon de ŝia filo sur la fakto ke la du gvidistoj estis okupataj seksumante (Barry kaj Claudette) kaj estis nekonsciaj ke Jason dronis en la lago. Sinjorino Voorhees subite iĝas perforta, eltiras tranĉilon, kaj kuras al Alice. Longa ĉasado baldaŭ rezultiĝas inter la du, dum kiu Alice evitas ŝian atakanton kaj trovas la korpojn de Annie kaj Steve en la procezo. Alice kaj Sinjorino Voorhees havas multajn konfrontiĝojn, kie ĉiufoje kiam Alice kredas ke ŝi sukcesis venki sinjorinon Voorhees, ŝi montriĝas kiel sovaĝa besto kaj daŭrigas provi murdi ankaŭ Alice. Dum ilia finbatalo, sur la strandoj de Kristallago, Alice sukcesas senkapigi sinjorinon Voorhees per maĉeto kiu falis al sinjorino Voorhees.

Post tio, Alice eniras kanuon kaj velas al la mezo de la lago kaj endormĝas. La venontan matenon, Alice vekiĝas al la sono de policsirenoj. Sed la ĝojo de Alice fadas kiam la putranta kadavro de Jason eliras el la surfaco de la akvo kaj frapas Alice el la kanuo. Ĉio montriĝas por koŝmaro kiam Alice vekiĝas kriante en hospitalo, kie serĝento Tierney rakontas al ŝi ke ili tiris ŝin el la lago. Alice estas informita ke ili estas ĉiuj mortaj; Kiam ŝi demandas pri Jason, Tierney informas al ŝi ke ili ne trovis infanon entute, lasante ŝin kun la impreso ke "li daŭre estas tie".

Aktoroj - roluloj

  • Betsy Palmer - Pamela Voorhees - Pamela estas la murdinto en la filmo. Pamela estas la patrino de Jason kiu dronis antaŭ tridek jaroj pro la neglektemo de Barry kaj Claudette. Kiel venĝo, ŝi murdis ilin ambaŭ jaron poste. Kiam la tendaro remalfermas, ŝi revenas por murdi la gvidistojn kaj riproĉas ilin la morto de Jason. La mortiga diboĉado ne estis kompletigita kiam ŝi estis mortigita fare de Alice Hardy. Malgraŭ ŝia morto, ŝi havas ĉeeston en pluraj daŭrigoj.
  • Adrienne King - Alice Hardy - Alice estas la heroino de la filmo kaj la lasta knabino. Alisa estas simpatia knabino, kiu ŝatas pentradon, kiu decidis labori en la tendaro, sed ŝi volas reveni al sia hejmo en Kalifornio pro "aferoj, kiuj devas esti solvataj" (ne scias, kio gravas estas ĉar en la originalmanuskripto, la komikaj serioj kaj la romano, ĉiu priskribas malsaman kialon), sed ŝiaj amikoj konvinkas ŝin resti. Alice sukcesas postvivi la filmon sed estas murdita fare de Jason en la daŭrigo kiel venĝo por la morto de sia patrino kaj tiel iĝas la unua viktimo de Jason.
  • Janine Taylor - Marcy Stanler - Tendara gvidisto. La amatino de Jake kaj la deinfanaĝa amiko de Ned. Murdite fare de Pamela.
  • Ruby Morgan - Annie Phillips - Annie estas optimisma knabino kun bona koro kaj amo por infanoj. Ŝi estis dungita por labori kiel kuiristo en la tendaro kaj uzis petveturantojn por veni al la tendaro. Murdite antaŭ ol ŝi eĉ alvenas en la tendaron.
  • Kevin Bacon - Jack Marand - Jack estas bela gvidisto kiu iris por labori pri tendaro por la somero kun sia deinfanaĝa amiko, Ned, kaj sia amatino, Mercy. Murdite fare de Pamela.
  • Harry Crosby - Bill Brown - gvidisto kiu laŭsupoze estas teknikisto ĉe la tendaro. Li estas kuraĝa tipo kaj li montris ĝin dum la filmo. Murdite fare de Pamela.
  • Laurie Bartram - Brenda Johnson - la plej bona amiko de Alice. Brenda estas inteligenta kaj zorgema knabino kiu funkcias kiel savnaĝisto en la tendaro. Murdite fare de Pamela.
  • Mark Nelson - Ned "Ned" Rubinstein - Ned estas la ĵokero de la grupo kaj deinfanaĝa amiko de Jack kaj Mercy. Havas enamiĝon al Brenda sed ne ricevas ŝian atenton pro liaj ŝercoj. Murdite fare de Pamela. Ned estas la unua rolulo en vico de roluloj difinitaj kiel "Kundson" kiuj ekzistas ĉie en la serio.
  • Peter Brewer - Steve Christie - Steve estas la ĉefgvidisto de la tendaro. Liaj gepatroj, Davido kaj Louise Christie, posedis la tendaron kaj Steve estis kamploĝanto. En tiu tempo, Pamela laboris tie kiel kuiristo, tiel ke Steve rekonis ŝin antaŭ ol ŝi murdis lin. Estas konjektite ke Steve estas inter la infanoj respondecaj por la dronado de Jason.
  • Ari Lehmann - Jason Voorhees - Jason estas la knabo kiu dronis en la tendaro antaŭ tridek jaroj pro la neglektemo de Barry kaj Claudette. En tiu filmo li estas putranta kadavro kiu nur aperas en la koŝmaro de Alice direkte al la fino de la filmo, sed en la daŭrigoj li iĝas la ĉeffiulo de la serio.
  • Walt Gurney - Freneza Ralph - Ralph estas la "frenezulo" de la urbo proksime de la tendaro. Kutimis averti la gvidistojn kiuj venas al la tendaro pri malbenado de la tendaro (inter ili Annie). Li poste eksplodis en la tendaron por averti la aliajn gvidistojn. Murdite fare de Jason en la daŭrigo.
  • Rex Everhart - Enos - Enos estas simpatia kamionisto kiu donis al Annie veturon duonvoje al tendaro.
  • Debra Hayes - Claudette - Claudette estas juna gvidisto kiu laboris pri la tendaro en 1957. Dum Jason dronis ŝi amoris kun Barry kaj tial ne helpis Jason'n. Jaron poste ŝi revenis por labori kiel gvidisto malgraŭ sia neglektemo. En venĝo por la morto de Jason, Pamela murdis ŝin kune kun Barry.
  • Willie Adams - Barry - Barry laboris kiel tendargvidisto en 1957. Dum Jason dronis li amoris kun Claudette kaj tial ne helpis Jason'n. Jaron poste, li revenis por labori kiel gvidisto malgraŭ sia neglektemo. En venĝo por la morto de Jason, Pamela murdis lin kune kun Claudette. Barry estas la unua estanta mortigita en la filmserio iam.
  • Dorothy Cobbs - Trudy - Trudy posedas lokan restoracion en urbo proksime de Crystal Lake Camp. Ŝi estas bonaj amikoj kun Enos, la kamionisto.
  • Ron Carroll - serĝento Tierney - serĝento Tierney estas policisto kiu laboras en proksima urbo. Eligis Alicion el la lago post kiam ŝi ekdormis kaj prenis ŝin al hospitalo.
  • Ron Milky - oficiro Dorf - policisto kiu laboras kun serĝento Tierney. Avertu la bandon pri Ralph.

Listo de mortigoj

  • Barry - Dum Barry kaj Claudette "faras unu la alia" en la stokejo, Claudette rimarkas Pamela observi ilin kaj rakontas Barry. Barry balbutas provante klarigi al Pamela ke ili "ne faris ion ajn sed ludi ĉirkaŭe" sed antaŭ ol li povas fini paroli, Pamela ponardas lin en la stomako. La korpo de Barry falas sur la plankon.
  • Claudette - Post la morto de Barry, Claudette provas eviti la pavilonon sed Pamela "subtenas ŝin en angulon". Claudette krias direkte al la fotilo kaj tie la sceno estas tranĉita kio signifas ke ŝi mortas ekster ekrano. Tamen, malantaŭ la scenoj fotoj estis publikigitaj montrante la enketon en la morton de Claudette (kiu neniam estis filmita). En la fotoj, Claudette vidiĝas kun ŝia gorĝo tratranĉita per maĉeto.
  • Annie Phillips - Post kiam Shanus demetas ŝin duonvoje al tendaro, Annie batas alian veturon en la aŭto de Pamela. Post iom da tempo da ĝentila konversacio, Pamela preteriras la enirejon al la tendaro kaj akcelas, kiu maltrankviligas Annie. Havante neniun elekton, Annie saltas for el la veturilo kaj tordas sian gambon. Pamela eliras el la aŭto kaj komencas postkuri ŝin en la arbaro. Ŝi poste kaptas Annie, alpinglas ŝin al arbo kaj tratranĉas ŝian gorĝon. Ŝi metas la korpon de Annie en la antaŭan sidlokon de la aŭto. Tiun nokton, ŝia korpo estas trovita fare de Alice dum Pamela postkuras ŝin.
  • Ned Rubenstein - la lastan fojon kiam vi vidas lin vivanta li eniras la kabanon kie Pamela atendas lin. Spektantoj tiam vidas lian korpon sur la supra lito de etaĝlito (dum Jack kaj Marcy seksumas sur la malsupra lito) kun lia gorĝo tranĉita.
  • Jack Marand - Post kiam Marcy eliris el la budon kie ili havis seksumis, Jack restis sur la lito fumante. La sango de Ned (kiu estis murdita pli frue kaj metita sur la supran ŝtupon de la lito) komencas guti sur Jack. Antaŭ ol Jack eĉ povas reagi la mano de Pamela elrigardas de sub la lito kaj kaptas lian kapon kiam ŝi trapikas lian gorĝon per sago. Ĉi tiu murdo estas konsiderita la plej fama murdo en ĉi tiu filmo aparte kaj en la tuta serio ĝenerale. Krome, en la tria filmo, Jason reprezentas la murdon de Jack de Debbie.
  • Marcy Stanler - Post forlasado de la pavilono kie ŝi kaj Jack seksumis, ŝi iris al la ŝlosfako-pavilono kie ŝi aŭdis voĉojn de la direkto de la ĉeloj. Post kiam ŝi kontrolas kelkajn el ili ŝi venas al la konkludo ke ŝi imagas aferojn. Ĉar ŝi prepariĝas foriri, Pamela murdas ŝin per hakilo al la vizaĝo. Jason rekreas la murdon de Mercy sur Melissa en la sepa filmo (New Blood, "Nova Sango").
  • Brenda Johnson - Dum Brenda estas en sia lito leganta libron, ŝi aŭdas la voĉon de infano voki por helpo. Ŝi eliras kun torĉlampo por kontroli kiu vokas ŝin por helpo kaj la voĉo kondukas ŝin al la arbalestalo. Tie Pamela ŝaltas la lumojn kiuj blindigas Brenda, kio permesas al Pamela murdi Brenda sen timo de ŝia rimarkado. Kvankam ŝi estas murdita eksterekrana, ŝia kriego povas esti aŭdita dum la fotilo estas sur la pavilono kie Alice kaj Bill estas. Poste, post kiam Alice trovas la korpon de Bill kaj kaŝas en la ĉefpavilono, Pamela sendas la korpon de Brenda tra la fenestro. Ĵeti la korpon tra la fenestro iĝis revenanta ĉeftemo kiu aperas en la plej multaj el la filmoj de la serio. Por la plej multaj adorantoj de la serio, la kialo, ke Pamela mortigis Brenda, ne havas sencon. Pamela murdas la novajn gvidistojn ĉar ŝi vidas ilin kiel la posteuloj de la nerespondeca Barry kaj Claudette kiuj igis Jason'n morti. Brenda pruvis, ke ŝi diferencas de la aliaj gvidistoj, ĉar ŝi eliris por helpi knabeton nokte, sub la pluvo, portante noktoĉemizon sen ombrelo. Tio estas pruvo ke ŝi ne estas kiel Barry kaj Claudette kiuj ne helpis Jason'n kiam li dronis. Sekvante ĉi tiun penson, Pamela devus esti vidinta ke ŝi estis "malsama" kaj ŝparis sian vivon.
  • Steve Christie - Steve Christie forlasis la tendaron al la grandurbo antaŭ ol Pamela komencis murdi la gvidistojn tie (krom Annie kiu estis murdita eĉ antaŭ ol li venis al la tendaro). Vespere lia aŭto paneiĝas kaj li devas piede reveni al la tendaro. En la mezo de la vojo li renkontas Pamela kaj rekonas ŝin kaj tiam ŝi ŝajnas ponardi lin en la stomako (sed vi ne vidas la ponardadon mem sed la reagon de Steve en la vizaĝo). Pli posta Alice trovas lian korpon pendi renverse de arbo kun ponardo pikite en lia stomako.
  • Bill Brown - Bill estas la plej malfrua viktimo de Pamela. La lastan fojon ni vidas lin vivanta li iras por kontroli la generatoron dum Alice dormas en la ĉefpavilono. Alice tiam iras por serĉi lin kaj trovas lian korpon kun tratranĉa gorĝo alkroĉite al la pordo per sagoj en terura maniero.
  • Pamela Voorhees - Pamela estas la murdinto en ĉi tiu filmo. Post murdado de Annie, Ned, Jack, Marcy, Brenda, Steve kaj Bill (kaj Barry kaj Claudette tridek jarojn antaŭe), ŝi provas murdi Alice kaj komencas longan batalon inter la du kiu finiĝas ĉe la rando de Kristal-Lago. Tie Alice sukcesas ricevi la maĉeton de Pamela kaj senkapigi ŝin.

Entute dek roluloj mortis en la filmo (naŭ el ili la viktimoj de Pamela). La plej multaj el la mortoj estas montritaj eksterekranaj kaj kelkaj korpoj estas malkovritaj poste. La nuraj roluloj kiuj ne mortas eksterekrane kaj vidas siajn mortojn estas: Barry, Annie, Jack, Marcy kaj Pamela.

Fontoj

  • Bracke, Peter. (2006) Crystal Lake Memories. United Kingdom: Titan Books. ISBN 1-84576-343-2.
  • Clover, Carol. (1993) Men, Women, and Chainsaws: Gender in the Modern Horror Film. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-00620-8.
  • Dimare, Philip C.. (2011) Movies in American History: An Encyclopedia 1. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-1-598-84296-8.
  • Falconer, Peter. (2010) “Fresh Meat? Dissecting the Horror Movie Virgin”, McDonald, Tamar Jeffers: Virgin Territory: Representing Sexual Inexperience in Film. Detroit: Wayne State University Press, p. 123–137. ISBN 978-0-814-33318-1.

* Grove, David. (2005) Making Friday the 13th: The Legend of Camp Blood. United Kingdom: FAB Press. ISBN 1-903254-31-0.

  • Hawke, Simon. (1987) Friday the 13th. New York: Signet. ISBN 0-451-15089-9.
  • Hills, Matt. (2007) “The Friday the 13th Film Series as Other”, Sleaze Artists: Cinema at the Margins of Taste, Style, and Politics. Durham, North Carolina: Duke University Press, p. 219–239. ISBN 978-0-822-39019-0.
  • Hogan, David J.. (2016) Dark Romance: Sexuality in the Horror Film. Jefferson, North Carolina: McFarland. ISBN 978-0-786-46248-3.
  • Kendrick, James. (2017) “Slasher Films and Gore in the 1980s”, Benshoff, Harry M.: A Companion to the Horror Film. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, p. 310–328. ISBN 978-1-119-33501-6.
  • Maltin, Leonard. (2000) Leonard Maltin's Movie Guide. New York: Signet Books. ISBN 0-451-19837-9.
  • McCarty, John. (1984) Splatter Movies: Breaking the Last Taboo of the Screen. New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-75257-1.

* Norman, Jason. (2014) Welcome to Our Nightmares: Behind the Scene with Today's Horror Actors. Jefferson, North Carolina: McFarland. ISBN 978-0-786-47986-3.

  • Nowell, Richard. (2010) Blood Money: A History of the First Teen Slasher Film Cycle. London: Bloomsbury. ISBN 978-1-441-12496-8.

* Rockoff, Adam. (2002) Going to Pieces: The Rise and Fall of the Slasher Film. Jefferson, North Carolina: McFarland and Company. ISBN 0-7864-1227-5. *Robinson, Jessica. (2012) Life Lessons from Slasher Films. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. ISBN 978-0-810-88502-8.

  • Shary, Timothy. (2012) Teen Movies: American Youth on Screen. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-50160-6.
  • Thompson, Graham. (2007) American Culture in the 1980s. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 978-0-748-62895-7.
  • Williams, Tony. (2015) Hearths of Darkness: The Family in the American Horror Film. Jackson: University Press of Mississippi. ISBN 978-1-628-46107-7.

Referencoj

    Eksteraj ligiloj

    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.