| Revolucia Fronto por Sendependa Orienta Timoro | |
|---|---|
| Frente Revolucionária de Timor-Leste Independente | |
.svg.png.webp) Flago de FRETILIN (Orienta Timoro) | |
| partio | |
| Lando |  Orienta Timoro |
| Estro | Xanana Gusmao |
| Fondiĝo | 1974 |
| Ideologio | Orienta Timoro sendependeco |
| Retejo | www.fretilin.org |
FRETILIN (Mallongigo de la Revolucia Fronto por Sendependa Orienta Timoro; en la portugala: Frente Revolucionária de Timor-Leste Independente, akronime: FReTiLIn). La organizo estis fondita nome de la Socialdemokratoj en Timoro (ASDT), maldekstra partio fondita en Orienta Timoro en 1974 kiam ĝi ankoraŭ estis portugala kolonio. En septembro 1974, la partio ŝanĝis sian nomon al Fretilin. La organizo havis armean brakon nomitan Flintil.
La organizo gvidis la politikan kaj armean lukton kontraŭ la transpreno de fare de Indonezio de Orienta Timoro ĝis ĝia gvidanto, Nicolau Lobato, estis kaptita kaj mortigita fare de la indonezia armeo en Decembro 1978. Ekde la mortigo de Lobato, la armita rezisto de la timora loĝantaro kontraŭ la indoneziaj invadantoj efike vanuiĝis. La perdo estis disbatanta (85% de la gvidistoj de la movado estis mortigitaj, 80% de la armetrupoj estis perdita, kaj 90% de iliaj armiloj estis kaptitaj aŭ detruitaj). La civila loĝantaro estis dissemita al tendaroj kaj malsatego regis en Timoro. Krome, la indoneziaj militfortoj kontrolis kaj la amaskomunikilojn kaj la komunikajn kanalojn kiuj ligis la kontraŭulojn de la insulo kun tiuj kiuj apogis la lukton en la ekstera mondo. Komence, la restaĵoj de la rezisto, sub la gvidado de Xanana Gusmao agis por renovigi la ligon inter la malmultaj militunuoj forlasitaj en la areo kaj kiuj povis aranĝi armean agadon kontraŭ la okupaciaj fortoj. Post kiam tiu fazo estis sukcese kompletigita, la strategio de la rezisto estis ŝanĝita: anstataŭe de agado de fiksaj bazoj en la montoj, la rezistaj fortoj komencis funkcii kiel moviĝantaj unuoj kiuj estis konstante en moviĝo. En la sama tempo, rezistaj retoj estis starigitaj en la transittendaroj kaj en la indonezi-kontrolitaj loĝantarcentroj. La nova politiko sukcesis preter atendoj kaj la obstina rezisto devigis la okupaciajn fortojn akcepti tutan serion de lokaj batalhaltoj kaj poste eĉ ĝeneralan batalhalton (inter Marto kaj Aŭgusto 1983). Tiu ĉi sukceso estis atesto de la milita kaj politika talento de Gusmao, kiu rekonis, ke ne sufiĉas daŭrigi la lukton kiel lukton de la (maldekstrema) Fretilina movado, kiun li gvidis, sed ke necesas unuigi ĉiujn rezistajn movadojn en unuigita movado farante unuiĝan fronton al sendependa lukto. Li prirezignis la gvidadon de la Fretilin-movado kaj establis novan unuigitan korpon, gviditan fare de la CNRM. Post la sendependiĝo, Falintil, la milita brako de Fretilin, iĝis la nacia armeo de Orienta Timoro.
