 |
Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Burgonjo (apartigilo) |
| Duklando Burgonjo | ||||||||||||||||||||||||||||
Plena origina nomo: | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||
| vasala ŝtato • duklando • historia regiono | ||||||||||||||||||||||||||||
Geografio
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ĉefurbo: | ||||||||||||||||||||||||||||
| Loĝantaro | ||||||||||||||||||||||||||||
| Ŝtat-strukturo | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Duklando Burgonjo aŭ Burgundio estis feŭdo inter la 9-a kaj 15-a jc kun ĉefurbo Dijon.
Ekde 1006, la duklando estis apanaĝo regata sinsekve de du reĝaj dinastioj : rektaj kapetidoj kaj Valois.
Sekve de geedziĝo de Filipo la Maltima kun Margareta de Flandrio, la Valois-Burgonjo tiom kreskigis siajn posedaĵojn en Nederlando inter 1363 kaj 1477, ke ili pripensis konsistigi sendependan ŝtaton. Tamen, tiu rapida kresko kondukis al konsistigo de koalicio gvidata de svisa konfederacio kaj de duko de Loreno, kiu suferigis vicon da malvenkoj al la lasta duko Karlo la Maltima, kiu fine mortis piede de la muroj de Nancy.
Burgonjo fariĝis tiam registarlando kaj generalitato de la reĝlando Francio. Ĝia teritorio respondas precipe al :
- departemento Côte-d'Or, kun Dijon kaj Beaune ;
- departemento Saône-et-Loire, kun Chalon-sur-Saône ;
- parto de departemento Yonne, kun Auxerre.
La provinco estis pligrandigita per Bresse kaj Bugey kiam Savojo cedis al Henriko la Kvara siajn posedaĵojn sur la dekstra bordo de riverego Rodano. Per la posedaĵoj de dukoj de Burgonjo en Nederlando, Karlo la Kvina, pranepo de Karlo la Maltima, konsistigis distingan politikan enton.
La unuaj dukaj dinastioj
Divido de malnova Burgonjo inter Francio kaj Ĝermanio
Duklando Burgonjo estas unu el la heredintoj de malnova merovida Burgonjo, kiu restaras okaze de la multaj karolidaj dividoj. Laŭ militoj aperas kaj kunekzistas reĝlando Burgonjo, duklando kaj graflando Burgonjo.
En 841, troviĝas la titolo dux Burgundiae potentissimus portata de grafo Guérin : tio estas milita komandejo. La dividoj de 843 per Verdun, 855 per Prüm, 870 per Meerssen estas daŭra origino de la partigo de teritorioj en Okcidenta Burgonjo (duklando) kaj Orienta (graflando): okcidento de riveroj Saône kaj Rodano iris al Karlo la Kalva, oriento al Lotaro la Unua[1].
La kreo de la duklando : la bosonidoj (898-952)
En 879, Boson grafo de Vienne kaj Autun fariĝis reĝo. Liaj posedaĵoj kovras grandan parton de malnova Burgonjo. Sed la reĝo Karlomano la Dua, subtenata eĉ de la frato de Boson, Rikardo kromnomata la Juĝrajta, reduktis lian reĝlandon al Provenco. Tio estas la unua dinastio de la dukoj de Burgonjo, la bosonidoj (898-952).
La duklando robertida (956-1002) poste kapetida (1006-1361)
Robertidoj disputis pri duklando Burgonjo kontraŭ la familio de la reĝo Raulo ekde 936.
La duklandoj de Valois (1361-1477)
En 1361 duko Filipo (Rouvres) mortis sen heredanto, la franca reĝo Johano la Dua la Bona reprenis la duklandon kaj donis ĝin en 1363 al sia filo Filipo la Maltima kiel apanaĝon. Tiu lasta, dank'al diplomatiaj agoj de lia frato la reĝo Karlo la Kvina, ricevas la graflandon de Flandrio per sia edziĝo al Margareta la Tria de Flandrio.
Kresko en Nederlando
Rilatoj kun francaj reĝoj
Partopreno en regado de la reĝlando
Post la morto de sia frato Karlo la Kvina en 1380, Filipo la Maltima fariĝis regento kaj kuratoro de la reĝo atendante la plenaĝecon Karlo la Sesa (en 1388).
Tento pri suvereneco
Filipo la Bona akceptigis de Karlo la Sepa ne plu omaĝi al la reĝo, privilegio konsentita nur al li. Tamen la duko fidelis al politiko de proksimeco al la francaj reĝoj. Li eĉ akceptis la estontan Ludoviko la Dekunua en kontraŭstaro al sia patro.
Karlo la Maltima, male, ne hezitis defii Ludovikon la Dekunuan en batalo de Montlhéry (1465) kaj sieĝante antaŭ Parizo.
Aneksaĵoj
La regantoj
Bibliografio
- france Jean Richard. (1978) Histoire de la Bourgogne. Éditions Privat. HB. ISBN 2-7089-1680-7.
- france Bertrand Schnerb. (2005) L'État bourguignon. Perrin, p. 469. L'État bourguignon. ISBN 978-2-262-02360-7.
- france Sub estrado de Danielle Régnier-Bohler, Splendeurs de la Cour de Bourgogne, récits et chroniques, eldonejo "Robert Laffont", parizo, 1995, ISBN : 2-221-06825-4.
Vidu ankaŭ
- Reĝlando Burgonjo
- Ordeno de la Ora Ŝaffelo
- Burgundia Nederlando
- Listo de dukoj de Burgonjo
- Listo de francaj reĝoj
Notoj kaj referencoj
- ↑ J. Richard (1978) p. 106
| ||||
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
| ||||
