Do the Right Thing (trad. agu ĝuste; agu kion devas) estas usona komedi-drama filmo de 1989 produktorita, verkita kaj reĝisorita de Spike Lee. En ĝi stelulas Lee, Danny Aiello, Ossie Davis, Ruby Dee, Richard Edson, Giancarlo Esposito, Bill Nunn, John Turturro, kaj Samuel L. Jackson, kaj ĝi estas la filmodebuto de Martin Lawrence kaj de Rosie Perez. La rakonto esploras la rasan ŝtreĉiĝon en kvartalo de Broklino inter ties afrikusonaj loĝantoj kaj italusonaj (tio estas blankuloj) posedantoj de loka picejo, kio rezultas en tragedio kaj perforto en varmega somertago.

Intrigo

Mookie (Spike Lee) estas picliveristo 25-jaraĝa en Bedford-Stuyvesant (Broklino) kun sia fratino Jade (Joie Lee). Li kaj lia fianĉino Tina (Rosie Perez) havas bebon nomita Hector (Travell Toulson). Li laboras en negrava loka picejo de Sal (Danny Aiello), italusona, kiu vivis en la kvartalo dum 25 jaroj. Lia plaj aĝa filo, Pino (John Turturro), malamas nigrulojn kaj ne amikiĝas kun Mookie, pro kio li ĉiutage kverelas kontraŭ sia patro, kiu ne deziras translokiĝi el afrikusona kvartalo, kaj kontraŭ sia pli juna frato Vito (Richard Edson), kiu ja amikiĝas kun Mookie.

Radiokasedilo de Radio Raheem aperanta en "Do the Right Thing". Ĝi havigas muzikon kiel parto de la ĉiutagaĵo, sed ankaŭ funkcias kiel mejloŝtono de la ŝanĝo al la tragedio. Bildo havigita de Smithsonian National Museum of African American History and Culture.

Inter la lokanoj estas la plej ekstravagancaj roluloj, kiel Da Mayor (Ossie Davis), amikema ebriulo; Mother Sister (Patrino Fratino, Ruby Dee), kiu observas la etoson el sia loĝejo; Radio Raheem (Bill Nunn), kiu ĉian kunportas radiokasedilon per kiu li aŭskultas kaj fakte aŭskultigas Public Enemy; kaj Smiley (Roger Guenveur Smith), mensmiskapablulo, kiu vagadas klopode al vendado de fotoj mane kolorigitaj de Malcolm X kaj Martin Luther King, Jr. Krome tri pigraj babilemuloj pasigas la tagon side surtrotuare.

En la picejo de Sal, problemiga amiko de Mookie, nome Buggin' Out (Giancarlo Esposito), kverelas kun Sal pri lia "Muro de Famuloj", kie estas nur famaj ital-usonanoj. Buggin' Out postulas, ke Sal ekspoziciu ankaŭ fotojn de famaj nigruloj, ĉar la picejo estas en kvartalo de nigruloj. Sal respondas, ke ĉi tiu estas lia negoco, kaj ke li faras sian deziron. Buggin' Out klopodas al protesto prie sed nur Radio Raheem kaj Smiley apogas lin, dum la ceteruloj estas fidelaj klientoj.

Dum la tago, la varmo kaj la kvereloj pliiĝas. La adoleskuloj fuŝas akvokondukilon por malvarmigi sin, kaj intervenas polico. Ĉiuj diskutas pri rasaferoj. Mookie kaj Pino unuflanke: Mookie kontraŭ italoj, Pino kontraŭ nigruloj, latinamerikano Stevie (Luis Antonio Ramos) kontraŭ koreoj, blankula policano Gary Long (Rick Aiello) kontraŭ puertorikanoj, kaj korea Sonny (Steve Park) kontraŭ judoj. Sal preskaŭ maldungas Mookie, sed ties fratino Jade intervenas, kaj Mookie grumblas, ke ŝi tro apudiĝas al Sal.

Tiun nokton, Buggin' Out, Radio Raheem, kaj Smiley venas al la picejo de Sal kaj postulas la ŝanĝojn en la Muro de la Famo. La radio de Raheem laŭtegas kaj Sal postulas mallaŭtigon, sed Raheem malakceptas. Buggin' Out insultas Sal kaj liajn filojn, kaj ankaŭ tiu insultas kaj per basbala batilo rompas la radion. Raheem atakas Sal, kio rezultas en violenta batalo surstrate; dum Radio Raheem strangolas Sal, alvenas policanoj, kiuj haltigas la kverelon kaj arestas Radio Raheem kaj Buggin' Out. Policano tenas kole Raheem, kiu rezistas ĝismorte. Tuj la policanoj forportas la kadavron per sia aŭto kaj foriras, lasante Sal, Pino kaj Vito sen protekto.

La ĉeestantoj, koleraj pro la morto de Radio Raheem, kulpigas Sal kaj liajn filojn. Mookie ĵetas rubujon kontraŭ la fenestro de la picejo de Sal, kio estas invito al la homamaso rabadi kaj detrui la picejon, kaj Smiley finfine incendias la lokon. Da Mayor protektocele forigas Sal, Pino kaj Vito. Fajrestingistoj finfine sukcesas estingi la incendion kaj forigi la homamason. Smiley vagadas en la interno de la konstruaĵo kaj surgluas unu de siaj fotoj sur la restaĵo de la Muro de la Famo en la detruita picejo.

Sekvamatene, post diskuto kun Tina, Mookie postulas al Sal sian salajron, kio rezultas en nova diskuto. Sal finfine pagas al Mookie, sed kompreneble malafable. Mister Señor Love Daddy (Samuel L. Jackson), loka DJ, dediĉas kanton al Raheem. La filmo finiĝas per du frazoj esprimante diferencajn sintenojn pri perforto, unu de Martin Luther King kaj unu de Malcolm X, fakte la famuloj kies fotoj vendis tiu kiu incendiis la picejon. Antaŭ la finaj listoj, Lee dediĉas la filmon al la familioj de la viktimoj de polica subpremado.

Geaktoraro kaj roluloj

Polemikoj

Multaj kritikistoj malferme esprimis sin pri tio ĉu la fimo povus inciti nigrulon al tumultoj.^[1] Tamen tio ne okazis, kaj Spike Lee mem kontraŭis tion kaj opiniis, ke nigruloj kapablas kompreni, ke temas pri fikcia verko.^[2]

Unu el ĉefaj demandoj pri la filmo estas ĉu Mookie "faras ĝuste", kiel diras la filmotitolo, kiam li ĵetas la rubujon kontraŭ la fenestro de la picejo startigante la tumulton kaj la perforton kontraŭ tiu. La analizistoj diris, unuflanke, ke tio estis ago kiu savis la vivon de Sal, kanaligante la koleron kontraŭ la ejo kaj ne kontraŭ Sal mem, dum aliaj analizistoj diris, ke la ago de Mookie spronis la violenton.^[3] Tiu demando estas enkadrita ĉefe de la kontraŭdiraj citaĵoj kiuj fermas la filmon: citaĵo de Martin Luther King, Jr., kiu defendas sintenon de senperforto, dum la alia, de Malcolm X, defendas violentan sintenon kiel pozitiva rimedo kontraŭ la subpremado.^[3]

Spike Lee deklaris, ke nur blankulaj spektantoj pridemandis ĉu Mookie faris aŭ ne faris ĝuste, sed neniam nigra spektanto faris tiun demandon.^[4] La reĝisoro diris, ke la ŝlosilo de tiu momento de la filmo estas ke Mookie koleras pro la morto de Radio Raheem, kaj ke la polemika temo starigita de la blankulaj spektantoj rilatas al la fakto ke ili valoras plie propraĵon de blankulo super la valoro de vivo de nigrulo.^[2]

En junio 2006, la revuo Entertainment Weekly metis Do the Right Thing en la 22a rango de ties listo de la 25 filmoj plej polemikigaj de la historio.^[5]

Referencoj

• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Do the Right Thing en la angla Vikipedio.