| Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne | |
|---|---|
 | |
| Unua paĝo de deklaracio de la Rajtoj de Virinoj kaj de la Civitanino | |
| skribita verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Olympe de Gouges |
| Lingvoj | |
| Lingvo | franca lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 5-a de septembro 1791 |
La Deklaracio pri Virinaj kaj Civitaninaj Rajtoj (franclingve Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne), ankaŭ konata pli mallongigite kiel la Deklaracio de la Rajtoj de Virinoj, estis verkita la 5-an de septembro 1791 fare de la franca feminisma dramisto kaj aktivulo, Olympe de Gouges; ĉi tio kaj respondas kaj korespondas kun la Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj. Publikigante tiun dokumenton, de Gouges esperis eksponi la fiaskojn de la Franca Revolucio en rekonado de seksa egaleco, sed efektive tiu ne faris daŭrantan efikon al la rezulto de la revolucio. Kiel rezulto de ŝiaj leteroj, inkluzive de tiu deklaracio, de Gouges estis procesigita, juĝita pro ŝtatperfido, kiu rezultigis ŝian tujan ekzekuton, dum la tagoj da teruro kiuj akompanis la revolucion. Laŭ tiu maniero, de Gouges iĝis unu el la tri virinoj kiuj estis ekzekutitaj sub la regado de teruro - kaj la ununura kiu estis ekzekutita por ŝia politika verko.
La deklaracio de la rajtoj de virinoj kaj civitaninoj kiun ŝi verkis havas grandan historian signifon pro sia pionireco. Ĝi sukcesis unuafoje enfokusigi la publikan tenton sur diversaj feminismaj temoj kaj tra la paso de la sekvantaj generacioj akiris grandan influon.
Historia kunteksto
Antaŭaj provoj de egaleco
La Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj estis adoptita en 1789 fare de la Nacia Konstituciiga Asembleo (france Assemblée nationale constituante), dum la la fruaj tagoj de la Franca Revolucio. La deklaracio, preparita kaj proponita fare de la Markizo de La Fayette, deklaris ke ĉiuj viroj "naskiĝas kaj restas liberaj kaj egalaj en rajtoj" kaj ke tiuj rajtoj estis universalaj. Tiu deklaracio iĝis centra kaj ŝlosila dokumento por la historio de la homaj rajtoj kaj klasika formuliĝo de la rajtoj de la individuo rilate al la ŝtato. [1] La deklaracio elmontris faktajn konfliktojn en leĝoj kiuj traktis civitanojn malsame surbaze de sekso, raso, klaso aŭ religio. [2] En 1791, novaj artikoloj estis aldonitaj al la franca konstitucio kiu etendis burĝajn kaj politikajn rajtojn al protestantoj kaj judoj, kiuj antaŭe estis persekutitaj en Francio.
En 1790, Nicolas de Condorcet kaj Etta Palm d'Aelders malsukcese apelaciis al la Nacia Asembleo por etendi burĝajn kaj politikajn rajtojn al virinoj. [2] Condorcet deklaris ke "li kiu voĉdonis kontraŭ la rajto de alia, estu ĝi la religio, koloro aŭ sekso de tiu alia persono, ekde nun neniam rajtas la observado de sia propra rajto." [1]
En oktobro 1789, virinoj en la parizaj merkatoj, tumultantaj pro la alta prezo kaj malabundeco de pano, komencis marŝi al Versailles, en marŝo foje konata kiel la "Virina Marŝo sur Versailles". Kvankam la marŝo ne estis bazita sole sur provo etendi naturajn kaj politikajn rajtojn al virinoj, la manifestaciantoj kredis ke egaleco inter ĉiuj francaj civitanoj etendus tiujn rajtojn ankaŭ al virinoj, politikaj malplimultoj, kaj senteraj civitanoj. [3] Kvankam dum la marŝo, la reĝo Ludoviko la 16-a finfine agnoskis la ŝanĝojn asociitajn kun la Franca Revolucio kaj jam ne kontraŭbatalis tiajn liberalajn reformojn, la gvidantoj de la revolucio ne rekonis ke virinoj estis la plej granda forto en la marŝo, kaj ne etendis naturajn rajtojn al virinoj. [4] [5]
En novembro 1789, en respondo al kaj la Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj kaj la malsukceso de la Nacia Asembleo rekoni la naturajn kaj politikajn rajtojn de virinoj, grupo de virinoj komencis peticion por etendi egalecon al virinoj, kaj petis al la Nacia Asembleo inkluzivi ankaŭ virinojn. Malgraŭ ke multe da peticioj estis plurfoje prezentitaj kaj reprezentitaj al la Nacia Asembleo, ĉi tiu temo de virina egaleco neniam estis levita aŭ diskutita.
La Franca Revolucio ne kaŭzis la rekonon de la rajtoj de virinoj, kaj tio igis de Gouges publikigi la Deklaracion de Virinoj kaj Civitanrajtoj komence de 1791. [6]
Politiko de de Gouge
Olympe de Gouges estis franca dramisto kaj politika aktivulo kies feminismaj kaj kontraŭsklavecismaj verkaĵoj atingis grandajn spektantarojn. Ŝi komencis sian karieron kiel dramisto en la fruaj 1880-aj jaroj, kaj kiam la politikaj streĉitecoj de la Franca Revolucio konstruiĝis, ŝi iĝis pli engaĝita en aferoj de politiko kaj leĝo.
En 1788 ŝi publikigis Réflexions sur les hommes négres, kiu postulis kompaton por la malfacilaĵoj trafitaj de sklavoj en la francaj kolonioj. [7] Por de Gouges ekzistis rekta ligo inter la absoluta monarkio en Francio kaj la institucio de sklaveco, ŝi argumentis ke "viroj ĉie estas egalaj... reĝoj kiuj simple ne deziras sklavojn; ĉar ili scias ke ili havas submetiĝemulojn ." [8] Ŝi venis al la atento de publiko kun la teatraĵo l'Esclavage des Noirs, surscenigita ĉe la fama Comédie Française en 1785. [9]
De Gouges verkis ŝian faman deklaracion baldaŭ post kiam la franca konstitucio de 1791 estis aprobita fare de Ludoviko la 16-a, reĝo de Francio, kaj dediĉis ĝin al lia edzino la reĝino Marie-Antoinette. La franca konstitucio markis la naskiĝon de la mallongdaŭra konstitucia monarkio kaj efektivigis civitanecon kiu baziĝas de statuso. Laŭ tiu konstitucio, civitanoj estis difinitaj kiel viroj pli ol 25-jaraĝaj, estis "liberaj" kaj pagis la devigan imposton. Ĉi tiuj civitanoj havis la rajton voĉdoni. Krome, aktiva civitaneco estis dunivela, kun tiuj kiuj rajtis voĉdoni kaj tiuj kiuj rajtis esti elekteblaj por ŝtatofico. Laŭ difino, virinoj ne ricevis rajtojn de aktiva civitaneco. Same kiel viroj kiuj ne povis pagi la balotimposton, infanoj, bienlaboristoj, kamparaj taglaboristoj kaj sklavoj, judoj, aktoroj kaj ekzekutistoj, ankaŭ virinoj havis neniujn politikajn rajtojn. Dum la transdono de suvereneco de la reĝo al la popolo, la nacia konstitucio malmuntis la malnovan reĝimon, sed de Gouges argumentis ke ĝi ne iris sufiĉe longen. [10] Ĝi estis sekvita de ŝia Socia kontrakto (france Contrat Social, laŭnome de fama verko de Jean-Jacques Rousseau), proponanta geedziĝon surbaze de seksa egaleco. [11]
La Deklaracio
La deklaracio estis publikigita en 1791 kaj estas bazita sur la Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj en 1789. Olympe de Gouges dediĉis la tekston al Marie-Antoinette, kiun ŝi priskribis kiel "la plej abomenan virinon". La deklaracio diris, ke "ĉi tiu revolucio efektiviĝos nur kiam ĉiuj virinoj rekonos sian malfeliĉan situacion, kaj la rajtojn, kiujn ili perdis en socio."
Voko al ago
De Gouges malfermas per deklaro kiu fariĝis fama citaĵo tra la jaroj: "Homo (viro), ĉu vi kapablas esti justa? Virino demandas: almenaŭ permesu al mi la rajton demandi. Diru al mi, kio donis al vi la suverenan rajton subpremi miajn samseksulinon?" Ĝi postulas, ke la Nacia Asembleo pridiskutu la deklaracion, por ke ĝi fariĝu parto de la nova konstitucio kadre de la franca juro. [12]
Enkonduko
En la enkonduko al ŝia deklaracio, de Gouges reflektas la lingvaĵon de la Deklaracio pri Homaj Rajtoj kaj klarigas ke virinoj, same kiel viroj, havas rajtojn - kaj ke politikaj institucioj devus protekti tiujn naturajn rajtojn. Ŝi finas la enkondukon per sia deklaro, ke "la specio, kiu elstaras pro sia beleco kaj kuraĝo, kiel tiuj kiuj estas esprimita dum la doloroj de akuŝo, rekonas kaj deklaras, en la ĉeesto kaj sub la aŭspicioj de la Supera Estaĵo, la sekvajn rajtojn de virinoj kaj civitaninoj." [12]
Klaŭzoj
Artikolo 1
La unua artikolo de la Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj deklaras ke "Viroj naskiĝas kaj restas liberaj kaj egalaj en rajtoj." La unua artikolo de la deklaracio pri virinaj kaj civitanaj rajtoj respondis: "Virino naskiĝas libera kaj restas egala al viro en rajtoj". [12]
Artikolo 2 kaj artikolo 3
artikoloj 2 kaj 3 vastigas la samajn artikolojn de la Deklaracio por inkluzivi kaj virinojn kaj virojn. [12]
Artikolo 4
artikolo 4 deklaras ke "la nura limo al la praktikado de la naturaj rajtoj de virino estas la eterna tiraneco de la viro kiu kontraŭbatalas ŝin" kaj ke "tiuj limoj devas esti ŝanĝitaj per la leĝoj de naturo kaj logiko." En tiu deklaracio, de Gouges specife deklaras ke viroj tirane kontraŭbatalis la naturajn rajtojn de virinoj, kaj ke tiuj restriktoj devas esti ŝanĝitaj per leĝoj de politiko dezajnitaj por krei justan socion kiu protektas la naturajn rajtojn de ĉiuj. [12]
Artikolo 5
Artikolo 5 restas senŝanĝa de la Deklaracio de Homaj Rajtoj. [12]
De Gouges vastigas la sesan artikolon de la Deklaracio, kiu deklaris la rajtojn de civitanoj partopreni en la formuliĝo de la leĝo, al: "Ĉiuj civitanoj, inkluzive de virinoj, estas egale akcepteblaj al ĉiuj publikaj honoroj de dungantoj sen distingo, krom de iliaj virtoj kaj talentoj." [12]
Artikolo 5 ĝis artikolo 9
Artikoloj 5 ĝis 9 vastigas la artikolojn en la Deklaracio de Homaj Rajtoj por inkluzivi kaj virinojn kaj virojn.
Artikolo 10
En la 10-an artikolo, de Gouges atentigas pri la fakto ke laŭ franca juro virinoj estis kondamnitaj al plenaj punoj, tamen ili estas neitaj egalaj rajtigoj per deklaro ke: "Se virinoj havas la rajton munti la eŝafodon (kaj la pendumilon), ili ankaŭ devas havi la rajton munti la standon de la proparolanto". [13] Ĉi tiu diraĵo iĝis konata kaj disvastiĝis al larĝaj publikoj.
Artikolo 11
De Gouges deklaras en Artikolo 11 ke virino devas esti permesita identigi la patron de siaj infano/infanoj. Historiistoj kredas ke tio povis origini de la infanaĝon de de Gouges kiel ekstergeedza infano, kiu igis ŝin ekkompreni ke virinoj devus esti permesitaj postuli subtenon de patroj ankaŭ por ekstergeedzaj infanoj. [14]
Artikolo 12
Ĉi tiu artikolo klarigas, ke la rekono de ĉi tiuj rajtoj por virinoj estas granda avantaĝo por la tuta socio, kaj ne nur utilus al tiuj kiuj estas protektitaj de ĝi. Laŭ ŝia biografiisto, Olivier Blanc, de Gouges "inkluzivis tiun paragrafon por klarigi al la viroj la avantaĝon kiun ili gajnos de ilia apogado de tiu deklaracio. [14]
Artikolo 13 ĝis artikolo 16
Artikoloj 13 ĝis 16 vastigas tion, kio estas dirita en la Deklaracio de Homaj Rajtoj por inkluzivi kaj virinojn kaj virojn. [12]
Artikolo 17
La 17-a artikolo de la deklaracio esprimas seksan egalecon en geedziĝo, kaj ke dum geedziĝo, virinoj kaj viroj estas egalaj laŭ la leĝo. Tio ankaŭ signifas ke post eksgeedziĝo, posedaĵoj estas dividita egale inter la partioj implikitaj. [12]
Apendico
De Gouges malfermas la apendicon de la deklaracio dirante: "Virino, vekiĝu; la alarmo de raciismo resonas en la tuta universo: rekonu viajn rajtojn. [12] "En la unua alineo, ŝi petegas virinojn pripensi kion ili gajnis el la revolucio - "pli granda malestimo, pli granda malrespekto." Ŝi asertas ke viroj kaj virinoj havas ĉion komune, kaj ke virinoj devas "unuiĝi sub la standardo de filozofio." Ŝi deklaras ke virinoj havas la potencon venki iujn ajn barierojn kiujn ili renkontas kaj avancas en socio. Ŝi daŭriĝas por priskribi ke "geedziĝo estas la tombo de kaj fido kaj amo" kaj instigas virojn por pripensi la morale ĝustan faron por fari dum kreado de kadro por la edukado de virinoj.
Poste de Gouges verkas kadron por socia kontrakto (inspirita fare de Rousseau) por viroj kaj virinoj, kaj detaligas pri la juraj sekvoj kaj pri egaleco en geedziĝo. Multmaniere ĝi reformas la socian kontrakton de Rousseau, kaj celas forigi la seksan koncepton de civitaneco kaj krei la necesajn kondiĉojn por ke ambaŭ flankoj prosperu. [15]
Laŭ la pripenso de de Gouge, la malbonfarto de registaro kuŝas en fiksitaj sociaj hierarkioj. Kio povas kuraci la aferon estas egalaj potenco-rilatoj kaj komuna virto, io kiu kongruas kun la daŭrigo de konstitucia monarkio. Geedziĝo laŭsupoze estas libervola unuiĝo de egalaj partneroj kiuj reciproke posedas kaj posedaĵon kaj infanojn kaj bredas ilin per konsento. Ĉiuj infanoj estas produktitaj dum tiu ĉi kuniĝo kaj havas la rajton je la nomo de sia patrino kaj patro, "de ĉia lito el kiu ili venas". [12]
Reagoj
En respondo al la Deklaracio, multaj el la radikaluloj de la revolucio tuj suspektis de Gouges je ŝtatperfido. La jakobenoj (gviditaj fare de Robespierre), post vidado ke la deklaracio estis adresita al la reĝino, suspektis ke de Gouges (same kiel ŝiaj aliancanoj, la Ĝirondistoj) estas monarkistoj. Post kiam de Gouges provis publikigi noton postulantan decidi inter tri formoj de registaro (kiu inkluzivis konstitucian monarkion), la jakobenoj rapide kondamnis ŝin por ŝtatperfido. Ŝi estis juĝita kaj kondamnita por esti ekzekutita per la gilotino, kaj estis unu el multaj deklaritaj "politikaj malamikoj" de la franca ŝtato fare de la Teruro. [6]
Okaze de ŝia morto, la pariza gazetaro ne plu moke malakceptis ŝin kiel sendanĝera. Dum ĵurnalistoj kaj verkistoj asertis ke ŝiaj vizioj kaj planoj por Francio havas neniun sencon, ili ankaŭ notis ke laŭ ŝia propono ŝi volis esti "ŝtatisto". Ŝia krimo, kiu estis raportita la la publiko en la Foyle du Salut, estis ke ŝi "forgesis la virtojn kiuj apartenas al ŝia sekso." En la malsankta medio de jakobena Parizo, ŝia feminismo kaj ŝia "politika interveno" estis danĝera kombinaĵo. [6]
Reagoj en aliaj landoj
Britio
En Britio, Mary Wollstonecraft estis petita verki "A Vindication of the Rights of Woman: With Conditions on Political and Moral Subjects" (esperantigita Pravigo de la Rajtoj de Virino) en 1792. Tio estis respondo al la deklaracioj de de Gouges kaj specife al tiuj de Charles Maurice de Talleyrand kune kun Périgord al la franca Nacia Asembleo, en kiu estis deklarite ke virinoj devus esti edukitaj nur hejme. En ŝia verko Wollstonecraft lanĉis atakon kontraŭ seksa dueca politiko kaj kulpis virojn pro instigado de virinoj indulgi de pri troa emocieco. [16]
Male al de Gouge, Wollstonecraft postulas egaleco inter la seksoj en certaj lokoj de vivo sed ne eksplicite deklaras ke viroj kaj virinoj estas egalaj unu al la alian. Ŝiaj neklaraj deklaracioj pri la egaleco de la seksoj malfaciligis klasifiki ŝin kiel modernan feministon. [17] Ŝia verko estis relative bone ricevita en Anglio. [18]
Usono
Kvankam ekzistis neniuj tujaj efikoj en Usono kun la publikigo de la deklaracio, ĝi estis vaste uzita en la modeloj de la Deklaracio de Sentimentoj, verkita fare de Elizabeth Cady Stanton kaj aliaj ĉe la konferenco de Senecaj Akvofaloj, okazigita en la somero de 1848. [19] Same kiel tiu ĉi deklaracio, kiu estis verkita en la stilo de la Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj, tiu Deklaracio de Sentimentoj estis verkita laŭ la stilo kaj lingvaĵo de la Usona Deklaro de Sendependeco.
Analizo
La deklaracio de De Gouges estis verkita en agresema kaj pika spirito uzante bataleman tonon. Por de Gouge, la plej grava esprimo de libereco estis la rajto je libera esprimo; Ŝi ekzercis ĉi tiun rajton dum sia tuta vivo. [20]
De Gouges plejparte konsentis kun Jean-Jacques Rousseau en lia kompreno kiel la edukado de nacio povis ŝanĝi socion. Tamen, ŝi longe etendiĝis preter Rousseau laŭ sekso, kaj argumentis ke la malsukceso de socio eduki ĝiajn virinojn estis la sola kialo de korupto en registaro. Ŝia socia kontrakto, rekta alproprigo de Rousseau, deklaras ke la rajto en geedziĝo al egala posedaĵo kaj gepatraj rajtoj kaj heredo estas la nura maniero konstrui socion en harmonio. [21]
Dum la Franca Revolucio, geedziĝo estis la centro de politika ekspluato. En ŝia socia kontrakto, de Gouges priskribas geedziĝon kiel "la tombon de fido kaj amo" kaj la lokon de "eterna tiraneco." La plej ofta loko de instituciigita seksa malegaleco, geedziĝo kreis la kondiĉojn por la disvolviĝo de virina malfidindeco kaj kapablo trompi. Ŝia socia kontrakto montras multajn similecojn al aliaj politikaj movadoj tra la mondo ek de la franca revolucio. [20] Simile al kiel Mary Wollstonecraft kiu klarigas la naturon de geedziĝo en A Finding of the Rights of Woman (1792), ankaŭ de Gouges eksplikas la malalta pozicion de virinoj kulpante la inajn metiojn kaj la ina malforto kiel rezulto de la senpova loko de la virino en la socio. De Gouge, kiel Wollstonecraft, provas kontraŭbatali sociajn kaj edukajn malavantaĝojn: la malica cirklo kiu neglektas eduki la inojn kaj tiam eksplikas iliajn mallarĝajn interesojn kiel kialon por rifuzi plenan civitanecon. Tamen ambaŭ vidas la fakton, ke rezulte la "korupteco kaj malforteco de fajro" de virinoj estas ĉefa fonto de la problemoj de la socio – kaj tie kuŝas la solvo. [22]
Referencoj
- 1 2 Lauren, Paul Gordon (2003). The evolution of international human rights. University of Pennsylvania Press. pp. 18–20. ISBN 978-0-8122-1854-1.
- 1 2 Williams, Helen Maria; Neil Fraistat; Susan Sniader Lanser; David Brookshire (2001). Letters written in France. Broadview Press Ltd. p. 246. ISBN 978-1-55111-255-8.
- ↑ Lefebvre, Georges (1962). The French Revolution: From its Origins to 1793. New York: Columbia University Press. ISBN 0-7100-7181-7. OCLC 220957452.
- ↑ Lynn Avery Hunt, The challenge of the West: Peoples and cultures from 1560 to the global age, p.672, D. C. Heath, 1995.
- ↑ "The Monstrous Regiment of Women: Revolutionary Women--The Women's March on Versailles". www.monstrousregimentofwomen.com.
- 1 2 3 Naish, Camille (1991). Death comes to the maiden: Sex and Execution, 1431–1933. Routledge. p. 136. ISBN 978-0-415-05585-7.
- ↑ Erica Harth (1992). Cartesian Women: Versions and Subversions of Rational Discourse in the Old Regime. Cornell University Press. pp. 227. ISBN 9780801499982.
- ↑ Erica Harth (1992). Cartesian Women: Versions and Subversions of Rational Discourse in the Old Regime. Cornell University Press. pp. 229. ISBN 9780801499982.
- ↑ Lisa L. Moore, Joanna Brooks & Caroline Wigginton (2012). Transatlantic Feminisms in the Age of Revolutions. Oxford University Press. p. 245. ISBN 9780199743483.
- ↑ Annie Smart (2011). Citoyennes: Women and the Ideal of Citizenship in Eighteenth-Century France. University of Delaware. p. 134. ISBN 9781611493559.
- ↑ Chronicle of the French Revolution, Longman, 1989 p.235
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 "LES DROITS DE LA FEMME - Olympe de Gouges Arkivigite je 2021-11-03 per la retarkivo Wayback Machine". www.olympedegouges.eu.
- ↑ Naish, Camille (1991). Death comes to the maiden: Sex and Execution, 1431–1933. Routledge. p. 137. ISBN 978-0-415-05585-7.
- 1 2 Blanc, Olivier (1981). Olympe de Gouges. Syros. ISBN 978-2901968542.
- ↑ von Guttner, Darius (2015). The French Revolution. Nelson Cengage. pp. 34–35.
- ↑ A Vindication of the Rights of Woman by Mary Wollstonecraft.
- ↑ Dickenson, Donna. Margaret Fuller: Writing a Woman's Life. (New York: St. Martin's Press, 1993). ISBN 0-312-09145-1, 45–46.
- ↑ A Routledge literary sourcebook on Mary Wollstonecraft's A vindication of the rights of woman. Adriana Craciun, 2002, p36.
- ↑ Elizabeth Cady Stanton, Susan B. Anthony, Matilda Joslyn Gage, Ida Husted Harper, ed. (1881). History of Woman Suffrage: 1848-1861 1. New York: Fowler & Wells. p. 74.
- 1 2 "Gouges, Olympe de | Internet Encyclopedia of Philosophy". www.iep.utm.edu.
- ↑ Lessnoff, Michael H. Social Contract Theory. New York: New York U, 1990. Print.
- ↑ Wollstonecraft, Mary. The Complete Works of Mary Wollstonecraft. Ed. Janet Todd and Marilyn Butler. 7 vols. London: William Pickering, 1989. ISBN 0-8147-9225-1