Historio de Chojna en la Mezepoko

Supozata grandeco de la lando de la unua pola princo Mjeŝko la 1-a

Pollando dum la regado de Boleslavo la 3-a Kurbabuŝa

La princo de Pomerio Barnim la 1-a "Bona" (1210-1287)

La plivastigo de la ordena ŝtato dum la jaroj 1260-1410

Margraflando Brandenburgio

La komenco de la setlado sur la terenoj de hodiaŭa Chojna estis en la frua Mezepoko, pli perecize fine de la 7a jc kaj komenco de la 8a jc. Od X do XII wieku istniał w okolicach dzisiejszego rynku gród, który posiadał dogodną lokalizację na ĉe la limo de Brandenburgio kaj de Pomerio regata de pola dinastio de Piastoj (vidu la du apudajn mapojn). En la 13 jc princo de Okcidenta Pomerio Barnim la 1-a invitis al Chojna la setlantojn (koloniistojn) el Brandenburgio, kaj en la jaro 1255 donis al la setlejo la urborajtojn laŭ la leĝo de Magdeburgo. Od 1270 roku miasto znajdowało się w Brandenburgii. Do 1945 roku nosiło nazwę Königsberg. Na przełomie XIII i XIV wieku wybudowano muru obronne z basztami. W latach 1402-1454 Chojna przejściowo należała jako zastaw de la Teŭtona Ordeno (vidu la apudan mapon). W okresie rządów krzyżackich ukszta� się ziemia chojeńska w sensie społeczno-gospodarczym, a także administracyjno-politycznym. Kilkukrotnie region ten był terenem działań polskich, krzyżackich i pomorskich, w wyniku których Chojna poniosła duże straty materialne. Rozwój miasta zatrzymał się post la invado de Husanoj en la jaro 1433, ale marazm nie trwał długo. En la jaro 1455 Margraflando Brandenburgio (vidu la apudan mapon) elaĉetis la Teron de Chojna el la manoj de la Teŭtona Ordeno.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Historio de Chojna de la 16a jc ĝis la 19a jc

La Maria preĝejo

Unu el la mezepokaj defendturoj

Jam en la dua duono de la 15a jc okazi rapida ekonomia disvolvo de la urbo. Reformacio rozpoczęła się w Chojnie w 1533 roku i stopniowo rozwijała się do roku 1553. Klasztor został w 1536 roku rozwiązany, a budynki przeznaczono na szpital i szkołę. Przyklasztorny kościół zamieniono na magazyn. W XVI i XVII wieku przez miasto trzy razy nawiedzała plago de ĥolero, każdej z nich towarzyszyła wysoka śmiertelność wśród miejscowej ludności. W okresie wojen siedemnastowiecznych miasto uległo dotkliwym zniszczeniom oraz wyludnieniu. Jednak już w następnym stuleciu nastąpiło ożywienie gospodarcze miasta. Już w 1706 roku działała w Chojnie drukarnia i apteka. Rozwijało się rzemiosło artystyczne, powstała także pierwsza manufaktura wyrobów bawełnianych. Od 1720 roku miasto znajdowało się en Prusio. Do połowy XIX wieku jedną z gałęzi przemysłu w mieście było przetwarzanie bawełny i tkactwo, ale rozwój mechanizacji spowodował upadek tego rzemiosła. Duże zyski miastu przynosiła także produkcja piwa. W 1808 roku znajdowały się tu 92 da bierfabrikoj. Od 1809 roku Chojna stała się siedzibą powiatu. Natomiast w 1820 roku rozbiórce uległa część budynków dawnego klostro. W 1877 roku przez miasto przebiegała linia kolejowa łącząca Szczecin kun Kostrzyn ĉe Odro, co spowodowało niebywały rozwój miasta. Rozwijał się przemysł, handel i szkolnictwo. Miasto stało się ważnym ośrodkiem handlowym o znaczeniu ponadregionalnym. Tia situacio daŭris ĝis la komenco de la Dua Mondmilito en la jaro 1939.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Historio de Chojna dum la 20a jc

La iama urbodomo, nun kulturcentro

Dum la Dua Mondmilito, en aŭgusto 1944 germanoj establigis en Chojna filion de la virina koncentrejo Ravensbrück, kaj la malliberigitoj de tiu koncentrejo konstruis la apudan flughavenon. Dużą część więźniarek stanowiły mieszkanki Warszawy, które trafiły tutaj po wybuchu powstania warszawskiego. Kobiety skoszarowano w drewnianych barakach otoczonych drutem kolczastym. W obozie znajdował się barak szpitalny. Więźniarki wykorzystywano do prac ziemnych przy plantowaniu terenu pod budowę pasów startowych oraz hangarów dla samolotów.

Curzon-linio kaj ŝanĝoj de la teritorio de Pollando post la Dua Mondmilito

La ruinaĵoj de la Kapelo de Sankta Gertrudo

La monumento de Papo Johano Paŭlo la 2-a

W związku z przesuwaniem się frontu na zachód, w marcu 1945 roku więźniarki zostały ewakuowane w tak zwanym marszu śmierci do obozu macierzystego. Osoby przebywające wówczas w baraku szpitalnym, pozostawiono na terenie obozu, gdzie doczekały wyzwolenia przez wojska radzieckie.

Armia Czerwona zdobyła miasto w marcu 1945 roku. Podczas walk zniszczeniu uległo 75% zabudowy miasta. Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). Post la enkorporigo al Pollando oni ŝanĝis la nomon de la urbo de Königsberg in der Neumark al Chojna.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Bibliografio

• Tadeusz Białecki, Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948, Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002.
• Kazimierz Rymut, Nazwy Miast Polski, Vroclavo: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987.
• Radosław Skrycki, Chojna i okolice na przestrzeni wieków, cz. 1, Zielona Góra: Księgarnia Akademicka, 2007.
• Radosław Skrycki, Chojna i okolice na przestrzeni wieków, cz. 2, Zielona Góra: Księgarnia Akademicka, 2008.
• Tomasz Zgoda, Obóz koncentracyjny dla kobiet w Königsbergu (La koncentrejo por virinoj en Kenigsbergo, „Gazeta Chojeńska”, 2011, r. 22, nr 12 (872), s. 4.