Junaĝo

Ernesto kiel knabo kun siaj gepatroj kaj gefratoj, ĉirkaŭ 1942. Dekstre de li: Celia (patrino), Celia (fratino), Roberto, Juan Martín, Ernesto (patro) kaj Ana María.

Che kiel junulo, ĉirkaŭ 1945, feriante en Mar del Plata, Argentino

Ernesto Guevara de la Serna naskiĝis la 14-an de junio 1928 dum ŝipvojaĝa halto en Rosario, Argentino. Liaj gepatroj, Celia de la Serna y Llosa (1906 - 1965) kaj Ernesto Rafael Guevara Lynch (1901 - 1987) havis ambaŭ interalie eŭskajn kaj irlandajn nobelajn antaŭulojn.^[8] Ekzistas tamen multaj indikoj, kiuj supozigas, ke lia oficiala naskiĝdato - tro proksima al la geedziĝdato - estis postdatita de unu monato por eviti skandalon.^[9]. Tio estas, ke Che Guevara naskiĝus la 14-an de majo 1928. Liaj gepatroj estas nobeldevenaj^[10] sed vivis kiel familio mezklasa kun emo al maldekstraj ne aŭtoritataj ideoj. Ili kontraŭstaris ekzemple al Perón kaj Hitler. La onklino de Ernesto, kiu edukis lian patrinon post la morto de siaj gepatroj estis komunista.

Iom post la geedziĝo novembre 1927 la geedzoj transloĝiĝis de Bonaero al Puerto Caraguatay, en la provinco Misiones, por administracii tie mateo-plantejon. La afero ne glate iris, foje la familio havis financajn problemojn, sed sukcesis elturniĝi pro hereditaj akcioj.^[11]

Ernesto naskiĝis unua el kvin gefiloj kaj vivis komence en Kordobo, la dua plej granda urbo de la lando.

Dujaraĝa, Ernesto suferis unuan astmoatakon. La malsano sekvis lin dum lia tuta vivo kaj formis liajn personecon kaj evoluon. En la jaro 1932 laŭ kuracista konsilo la familio transloĝiĝis al la urbo Alta Gracia.

Trijaraĝa Ernesto lernis ŝakon de sia patro kaj partoprenis konkursojn ekde sia 12-a jaro.^[12]

Aliflanke instruis Erneston lia patrino. Tiel ekzemple la francan, kiun li parolis flue^[13].

Ernesto legis multe, interalie verkojn de la eŭropa literaturo el la granda familia biblioteko. Li rapide konatiĝis pro siaj radikalaj opinioj, eĉ tre juna. Li volus esti unu el la soldatoj de Francisco Pizarro pro sia aventurosoifo ^[14].

Kiam la astmo-atakoj malpliiĝis li vizitis lernejon kaj la malsano ne malhelpis al li ludi kun aliaj infanoj kaj aktive sportumi.^[15]

Dum sia tuta vivo kaj ekde sia junaĝo Che Guevara spertis fortegajn astmokrizojn. Li alfrontis tiun malsanon kaj laboris por iĝi vera atleto. Malgraŭ la kontraŭstaro de sia patro, li iĝis rugbeludisto kaj gajnis la kromnomon "Fuser" (kunmetaĵo de la hispana furibundo (furiozema) kaj de la familinomo de sia patrino, "Serna") pro sia atakema ludstilo.^[16] Dum sia adolesko li profitis de la longaj pro la astmo devigaj ripozperiodoj por studi poezion kaj literaturon, de Pablo Neruda, Jack London, Emilio Salgari kaj Jules Verne, ĝis eseoj pri sekseco de Sigmund Freud aŭ tekstoj pri socia filozofio de Bertrand Russell. Li verkis poemojn dum sia tuta vivo, kiel tamen ofte okazis ĉe latinamerikanoj de tia edukado. Li ankaŭ evoluigis grandan intereson pri fotografarto.

De sia familio, kiu grandiĝis per la naskiĝoj de liaj gefratoj Celia (*1929), Roberto (*1932), Ana Maria (*1934) kaj Juan Martín (*1942), li jam frue estis influita politike. Kiam post la militista puĉo de Francisco Franco en 1936 komenciĝis la Hispana Enlanda Milito, la familia domo iĝis renkontejo de hispanaj respublikaj ekzilitoj. En la jaro 1941 li vizitis la gimnazion Dean Funes en Kordobo, kio signifis, ke ĉiutage li devis iri entute 70 kilometrojn.

En la jaro 1943 la familio translokiĝis al Kordobo por faciligi la iradon al la lernejo. En 1946 liaj gepatroj eksedziĝis kaj samjare Ernesto deproksime spertis la morton de sia avino. Ankaŭ tio estis kialo por lia decido studi en Bonaero post sukcesa abiturientiĝo.^[17]

Studoj kaj unuaj vojaĝoj

En 1948, Ernesto ekstudis medicinon en Bonaero. Li ludis dum kelkaj monatoj ĉe la San Isidro Club, rugbeklubo de unua nivelo, sed lia patro konsideris tianivelan ludon tro danĝera al astmulo, kaj Ernesto ludis poste nur kun pli malaltnivelaj teamoj^[18]. Dum tiu epoko li pripensis edziĝi al knabino de la alta socio argentina, sed pro la kontraŭstaro de lia familio, lia personeco, jam kontraŭkonformisma, kaj vojaĝdeziro grandiĝanta tiu projekto ne realiĝis.

Oktobre 1950 li konatiĝis kun Maria del Carmen Ferreyra, filino de milionulo, kaj enamiĝis en ŝin. La rilato tamen ne daŭris.^[19]

Mapo de la unua vojaĝo kun Alberto Granado en 1952 (ruĝaj linioj = peraviadila vojaĝo).

Unu jaro antaŭ la fina ekzameno, Guevara ekvojaĝis decembre de la jaro 1951, kune kun longatempa amiko, la estonta biokemiisto Alberto Granado, de Kordobo por malkovri la latinamerikan kontinenton per malnova motorciklo Norton de 500 cm³, nomata la poderosa (la impetema) kaj en malfacilaj kondiĉoj, dormante interalie ofte memvole en mallibereja ĉelo ili ekvojaĝis por celo labori dum kelkaj semajnoj kiel volontuloj en leprejo en San Pablo ĉe la Perua Amazonio.^[20]

Guevara ekvojaĝis supozante, ke en la tuta Sudameriko kondiĉoj similis al Argentino, sed pro sia vojaĝo li konsciis pri la malriĉeco de la kamparanoj kaj la sociaj diferencoj.^[21]

Guevara rakontis tiun epokon en Diarios de motocicleta: Notas de viaje por América Latina (Taglibroj de motorciklo: Notoj pri vojaĝo tra Latinameriko).^[22] Postmorte la vojaĝoj estis filmigitaj sub la titolo The Motorcycle Diaries (La motorciklaj taglibroj).^[23]

La vojaĝo daŭris 9 monatojn kaj gvidis Erneston fine ĝis Miami.

Ili unue alvenis al Ĉilio, kie ili devis forlasi la Poderosa-n mortintan kaj vizitis la grandegajn minejojn de Chuquicamata, kie ili malkovris la vivkondiĉojn de la ministoj. Ili transiris poste la Andojn kaj renkontiĝis kun doktoro Hugo Pesce, fakulo pri lepro kaj fondinto de la socialisma partio de Peruo, kiu multe influis la idealojn de Guevara. Helpinte lin en la leprejo de San Pablo, ili malsuprennavigis la Amazonon per kanuo ĝis Kolombio en la epoko de La Violencia kaj disiĝis en Venezuelo, de kie Guevara forflugis al Usono per ŝarĝaviadilo. Li revenis al Bonaero la 31-an de julio 1952 por fini siajn medicinstudojn.

Tiu vojaĝo tra Latinameriko, dum kiu li kontaktiĝis kun la mizero de la subaj tavoloj, estigis sian fortan politikan konscion.

Post fino de sia vojaĝo, Guevara sukcese trapasis siajn finajn ekzamenojn kaj laboris pri sia vojaĝa taglibro, en kiu li skribis: "Tia sencela vagado tra la grandega Ameriko pli profunde ŝanĝis min, ol mi supozis."^[24]

Siajn medicinajn studojn li finis la 11-an de aprilo 1953 kaj ricevis doktoran titolon pri medicino kaj kirurgio.^[25]

Gvatemalo

Mapo de la dua vojaĝo de Ernesto Guevara, 1953-1956.

Julie 1953 Guevara vojaĝis akompanate de sia amiko Carlos Ferrer al La Paz en Bolivio. Tie ili restis dum ses semajnoj kaj konatiĝis kun Ricardo Rojo - argentina advokato, kiu forlasis sian hejmlandon pro sia kontraŭ-peronisma sinteno. Rojo poste vojaĝis al Ekvadoro, dum Guevara kaj Ferrer veturis al Peruo, kie ili vizitis Maĉupikĉuon kaj Limon. Fine de septembro ili atingis la urbon Guayaquil en Ekvadoro, kie ili celis renkontiĝi kun Alberto Granado denove, sed Guevara ŝanĝis la planon, ĉar Rojo konvinkis lin veturi kun li al Gvatemalo, kie devis okazi revolucio. La 31-an de oktobro ili veturis perŝipe al Panamo kaj de tie al Kostariko, kie ili konatiĝis kun du kubanoj, Calixto Garcia kaj Severino Rossel, kiuj kelkajn monatojn antaŭe vane provis faligi la diktatoron Fulgencio Batista. Inter la supervivantoj de tiu malsukcesa puĉo estis ankaŭ Fidel kaj Raúl Castro.

La lastan tagon de la jaro 1953, Guevara alvenis al Gvatemalo. Kelkajn tagojn poste li konatiĝis kun la peruanino Hilda Gadea, sia onta edzino. Hilda studis ekonomion, estis ano de la perua Alianza Popular Revolucionaria Americana kaj laboris kiel dungito de la registaro en Gvatemalurbo. Ŝi zorgis pri li, kiam li suferis astmon aŭ monmankon kaj instruis al li la bazojn de marksismo. Ŝi prezentis lin al anoj de la maldekstra registaro, kiel Jacobo Arbenz Guzmán. En Gvatemalo Guevara renkontiĝis ankaŭ kun Nico López, supervivanto de la vana provo el la jaro 1953, faligi Batista-n. En Gvatemalo oni unuan fojon nomis lin laŭ la kromnomo Che.^[1]

Dum lia restado en Gvatemalo okazis puĉo kontraŭ la gvatemala prezidanto Jacobo Arbenz Guzmán. Arbenz estis elektita en 1950, post kiam la diktatoro Jorge Ubico Castañeda estis faligita. Arbenz enkondukis reformojn por helpi la malriĉulojn de la lando, kiel ekzemple minimuman salajron. Li ankaŭ ŝtatigis grundon neuzatan, kiu apartenis ĉefe al usonaj firmaoj. La 18-an de junio 1954 dungosoldatoj, subtenitaj de Usono, invadis la landon por protekti ekonomiajn interesojn de usonaj firmaoj, kiel la United Fruit Company. Ili faligis Arbenz-on kaj enpostenigis Castillo Armas, kies unua agado estis nuligo de la agra reformo.

Guevara mem spertis usonan bombadon de Gvatemalurbo. Multaj el liaj amikoj estis arestitaj post la enpostenigo de Armas, inter ili Hilda Gadea. Ernesto sukcesis fuĝi al la argentina ambasadorejo, sed rifuzis flugi hejmen. Li anstataŭe atendis du monatojn por ricevi vizon por vojaĝi al Meksiko.

Meksiko

Raul Castro kaj Che Guevara, 1958

Guevara sur Kubo en 1962

Ernesto Guevara atingis Meksikurbon la 21-an de septembro 1954 akompanate de Julio Roberto Caceres Valle, gvatemala komunisto. Ili vivis kune ĝis kiam Hilda Gadea, liberigita, venis al Meksikurbo. Ernesto kaj Hilda geedziĝis la 18-an de aŭgusto 1955 kaj la 15-an de februaro 1956 naskiĝis ilia unua filino Hilda Beatriz.

Kiam survenis en 1955 la faligo de Peron kaj estiĝis espero pri revolucio en Argentino, Ricardo Rojo volis ekiri al Bonaero. Li provis konvinki Guevara-n veni kun li, sed tiu ĉi havis aliajn planojn. Jam fine de 1954 li konatiĝis kun ekzilitaj kubanoj vivantaj en Meksikurbo, kiuj partoprenis la malsukcesan puĉprovon de 1953. Danke al ili li renkontiĝis kun Fidel Castro somere en la jaro 1955. La estro de la ribeluloj, kiuj iĝis konataj pro la atako al la Moncada-kazerno en la jaro 1953, ekziliĝis al Meksikurbo post sia liberiĝo. Kun grupo de ekzilitaj kubanoj li preparis armitan ekspedicion reen al Kubo por faligi la reĝimon de Batista. Guevara unue aniĝis al la ekspedicio kiel kuracisto. En aprilo 1956 pli kaj pli evidentiĝis lia partopreno, kiam la ribeluloj ricevis militan trejnadon en Chalco, 60 kilometrojn for de Meksikurbo. Julie malkovriĝis la trejnkampo kaj la ribeluloj estis portempe malliberigitaj. Guevara liberiĝis la lasta, nur post du monatoj, sub la kondiĉo, ke li forlasu la landon. Guevara kontraŭe kaŝis sin ĉe amikoj. Ĉar Kubo eksciis pri la ribeluloj Castro volis tuj ekiri kaj aĉetis la motorŝipon Granma. La 23-an de novembro 1956 renkontiĝis la ribeluloj, entute 86, en Tuxpan kaj ekveturis du tagojn poste al Kubo, kie ili alvenis la 2-an de decembro 1956

Kubo

La kastrisma revolucio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Kastrisma revolucio.

Mapo de Kubo kun alteriĝejo de Granma kaj la ĉefaj gerilerejoj de M-26 Sierra.

Post la alteriĝo de la ŝipo Granma sur Kubo, jam dum la unua batalo la plej multaj ribeluloj estis mortigitaj aŭ arestitaj. Celia Sánchez kaj Frank País, kiuj zorgis pri "dua fronto" en la kubaj urboj, subtenis la batalantojn per armiloj kaj kuraciloj. Novaj kunbatalantoj aniĝis kaj ebligis la daŭrigon de la gerila lukto. Dum la bataloj la rolo de Guevara rapide ŝanĝis de tiu de kuracisto al tiu de rekta partoprenanto en armila batalo. Liaj engaĝiĝo kaj taktika superrigardo rapide igis lin postulata militista instanco. Kontraŭ supozitaj fuĝuloj li agis severe kaj ne timis mem ekzekuti ilin.^[26] Kiel unua gerilulo post Comandante en Jefe Fidel Castro, Che ricevis la 21-an de julio 1957 la rangon de Comandante de la kuba ribelula armeo M-26-7 kaj la estrecon de la 2-a kolumno.

Lia plej granda militista sukceso oni taksas la konkeron de Santa Clara la 29-an de decembro 1958 post dujara gerilo kontraŭ la armeo de Batista, pli grandnombra kaj subtenata de Usono, sed senmotivigita kaj maljuniĝinta. Tiel liberiĝis la vojo al la ĉefurbo Havano. La 1-an de januaro 1959 fuĝis la diktatoro Fulgencio Batista el Kubo, kaj la grupo de Castro transprenis la kontrolon. La 9-an de februaro 1959 Guevara estis nomumita "naskiĝinta kubana civitano".

Postrevolucia politiko

Che en 1960 parolante al Jean-Paul Sartre kaj Simone de Beauvoir

Che Guevara vojaĝante eksterlande kiel ministro pri industrio

Kubokrizo en 1962: trafpovo de sovetiaj raketoj sur Kubo

Konflikto kun Fidel Castro (1964): akcepto en la flughaveno de Havano post la lasta oficiala eksterlanda vojaĝo de Che Guevara

En la somero de la jaro 1960 Guevara vizitis la popolrespublikon de Ĉinujo dum la granda impeto antaŭen kaj subskribis preskaŭ tuj post la publika ĉina-sovetia disiĝo komerckontrakton kun Ĉinujo. Fine de 1960 Guevara vizitis Ĉeĥoslovakujon, Sovetunion (fame iĝis la flordepono de Che ĉe la tombo de Stalin kontraŭ la volo de sovetia registaro), Nord-Koreujon, la Germanan Demokratian Respublikon, Hungarujon kaj subskribis kun tiuj landoj komercajn kaj kreditajn kontraktojn.

Pro la alfrontado al Usono la kuba registaro tiam sekvis Sovetunion. Guevara negocis kun Sovetunio pri liverado de armiloj kaj post la malsukcesa invado de la Porkogolfeto li kune kun Raul Castro preparis la instalon de rusaj nuklearmiloj sur Kubo, kio estigis en 1962 la mondpolitike gravan kuban krizon. Che elreviĝis, kiam Sovetunio pro paca kunekzisto ne daŭrigis tiucele. Laŭdire li sendintus nukleajn armilojn al Usono, se nur Sovetunio akceptintus tion.^[29]

La 11-an de decembro 1964 Che Guevara paroladis antaŭ la Unuiĝintaj Nacioj, priskribis el sia vidpunkto la tiaman eksterlandan politikon de Usono kaj klarigis sian pozicion pri nukleaj armiloj de NATO-landoj kaj pri la unuiĝo de ambaŭ germanaj ŝtatoj.

Politika retiriĝo kaj novaj luktoj

En 1965 li forlasis siajn postenojn, kaj komencis aventurecajn provojn instigi revoluciojn en aliaj landoj, unue en Afriko, kaj poste en Sudameriko.

Bolivio

Operacoregiono de Che en Bolivio

Klasika pozo en Bolivio

"La vojo de Che". La punktolinio indikas la vojon de la gerilanaro estrita de Guevara ĝis ties ekzekuto. Temas pri nuntempa turisma kaj memoriga rondvojaĝo.

Unue Che celis Peruon kiel sekvan agadterenon, sed fine la komandantoj Che Guevara kaj Juan Vitalio Acuña Núñez akompanate de aliaj armitaj kubaj militistoj, inter kiuj troviĝis ankaŭ la orient-germana Tamara Bunke, veturis en 1966 al Bolivio.

Che Guevara mem gvidis (tamen sub pseŭdonimo) grupon de 44 militistoj nomitaj ELN (Ejército de Liberación Nacional) (tio estas, naciliberiga armeo). Li celis transmeti la spertojn de la kuba ribela armeo al Bolivio. Liaj personaj spertoj dokumentiĝis en poste publikita Bolivia taglibro. La grupo agadis sur la arbaraj montdeklivoj de la orienta centrabolivia altebenaĵo. Ekde marto 1967 ili tie atakis registarajn truperojn. Ne okazis kontakto kun la bolivia registaro per radioelsendo, komparebla al la kuba Radio Rebelde.

Kontraŭe al la altaj celoj, nur du indiĝenaj kamparanoj aliĝis al la trupo. La indiĝenoj parolante preskaŭ senescepte la keĉuan lingvon distanciĝis de la hispane parolantaj revoluciuloj. Same ne venis la atendita subteno de bolivianaj ministoj kaj de la komunisma partio de Bolivio (PCB) gvidata de Mario Monje. Jam en aŭgusto de la jaro 1967 restis malmulte de la trupo, kiu daŭre devis defendiĝi.^[32] Krome ili estis disigitaj en du eroj, kiuj pro miso de la elsendiloj ne plu povis komuniki kaj tiel ankaŭ ne renkontiĝi. La ĉefo de la dua grupo, Juan Vitalio Acuña Núñez, mortis la 31-an de aŭgusto 1967 kune kun Tamara Bunke en kaptilo de boliviaj registaraj trupoj ĉe Vado de Puerto Mauricio. Iuj revoluciuloj sukcesis fuĝi al Ĉilio.

Fine la grupo ĉirkaŭ Che Guevara konsistis el jam nur 14 homoj. Li mem estis vundita la 8-an de oktobro 1967 en batalo kontraŭ la boliviaj trupoj ĉe La Higuera kaj estis kaptita kune kun Simeón Cuba. Laŭdire Che Guevara estis kondukita post sia aresto al vilaĝa lernejo en La Higuera, kie la CIA-agento kaj ekzilkubano Félix Rodríguez pridemandus lin. Laŭ la bolivia militisto Jaime Niño de Guzmán, Che Guevara rifuzis paroli al Rodriguez.

Fama foto, kiu montras Rodriguez en pozo de venkinto kun batita kaj humiligita Che Guevara estas falsaĵo, kiel elmontris esploroj de la dokumentfilmisto Wilfried Huismann.^[33] Poste estiĝis multaj famoj kaj mitoj pri la lastaj vortoj de Guevara.

La korpo de Che Guevara post la ekzekutado

La 9-an de oktobro 1967 je 13:10 Che Guevara estis ekzekutita surloke de Mario Terán, sergento de la bolivia armeo, laŭ postulo de la bolivia prezidanto René Barrientos Ortuño sen antaŭa juĝado. Li estis sekrete entombigita en la ĉirkaŭ 30 kilometrajn fora Vallegrande post kiam oni fortranĉis liajn manojn kiel identigilojn.

Kromnomoj

Che, elparolata ĉe, estas kutima kromnomo por argentinanoj en Meza kaj Suda Ameriko^[37], kiu devenas de la vorteto che uzata ĉefe en Argentino kaj Urugvajo, kaj signifas "Aŭskultu!" aŭ "He!". Oni unue nomis Guevara-n tiel en Gvatemalo, kaj ĝi iĝis lia kromnomo, kiam li estis en Kubo, pro lia argentina deveno.

Dum lia restado en Kongo la kodonomo de Ernesto Guevara estis Tatú. Tiu svahila vorto signifas la ciferon tri en la loka lingvo. Oni kromnomis lin Tatú Muganga, ĉar li estis medicinisto, kaj en la svahila Muganga signifas (vilaĝan) kuraciston.

En Bolivio la kodonomoj de Ernesto Guevara estis Ramón kaj post la aresto de Régis Debray, Fernando.

Dum lia vojaĝo kun Granado, lia kromnomo estis Fuser, kiu devenas de "Furibundo" (impetema) kaj de "Serna" (Guevara de la Serna).

Familio

De maldekstro al dekstro: Aleida March, Camilo, Hilda, Che Guevara portante Celia, Aleida, 1963.

Ernesto Guevara edziĝis dufoje kaj havis ses gefilojn de tri malsamaj virinoj.

La 18-an de aŭgusto 1955 li edziĝis al la komunista perua ekonomistino Hildea Galdea (1925-1974). Ili havis filinon, Hilda Beatriz Guevara Gadea (1956-1995), kiu naskiĝis en Meksiko kiam Guevara partoprenis la kuban gerilon.

Li eksedziĝis en 1959 kaj unu monaton poste, la 9-an de junio 1959 li edziĝis al Aleida March (1936), kiun li renkontis en 1958, antaŭ la batalo de Santa Clara. Ili kune havis kvar gefilojn, Aleida Guevara March (1960), Camilo Guevara March (1962), nomita honore al lia mortinta amiko Camilo Cienfuegos, Celia Guevara March (1963), al kiu Guevara donis la antaŭnomon de sia patrino, kaj Ernesto Guevara March (1965).

Guevara havis kroman filon, Omar Pérez (1964), el eksteredzeca rilato al Lidia Rosa López. Kvankam Guevara neniam oficiale agnoskis tiun filon, li elektis lian antaŭnomon^[38].

Personeco

Che Guevara kaj Gamal Abdel Nasser, 1965.

La plej multaj biografiistoj montras, ke la personeco de Che Guevara estas multe pli kompleksa kaj kontrasta ol la portreto de romantika revoluciulo, kiun pentras liaj partizanoj, aŭ ol tiu de sangocela monstro, kiun donas liaj malamikoj.

Obsedis Guevara-n ĉiumomente la fakto esti ekzemplo al siaj homoj. Ne nur fizike, kion li faris luktankte kontraŭ sian astmon en la ĝangalo (kaj fumante la faman habanon), sed ankaŭ elektante por si mem la plej malfacilajn kaj danĝerajn misiojn, la plej malfacilajn laborojn kaj la disciplinon la plej severan. La nomo de lia gerilogrupo en Kubo estis peloton suicida (memmortiga roto).

Li diris al la egipta prezidanto Nasser dum oficiala vojaĝo:

	„ La decida momento en la vivo de ĉiu homo estas, kiam li devas decidi alfronti la morton. Se li alfrontas ĝin, li estos heroo, sukcesa aŭ ne. Tio povas esti politika bono aŭ malbono, sed se li ne decidas alfronti ĝin, tiam li neniam ĉesos esti nur politikisto[39]. ”

Li rifuzis privilegiojn, eĉ la plej malgrandajn, kiuj favorus lin al liaj homoj kaj daŭrigis same kiam li iĝis ministro:

	„ Oni komenciĝas tiel, per malgrandaj privilegioj, kaj poste oni alkutimiĝas kaj oni pravigas privilegiojn pli kaj pli grandajn, ĝis kiam la estro transformiĝas al asistito, sensenta rilate al bezonoj de la aliaj[40] ”

La fakto reprezenti tian ekzemplon estigis en li ian malpaciencon kontraŭ aliaj malpli talentaj aŭ motivigitaj, kion iuj interpretas kiel orgojlo.^[41] Li tamen pasigis multan tempon en la ĝangalo por instrui legadon kaj skribadon al gerilanoj ofte analfabetaj.

Che Guevara emis ekstremajn solvojn, ne nur teoriajn, por defendi siajn ideojn. Denove nome de ekzemplo li mem ekzekutis gerilanojn kondamnitajn de la gerilanaro pro perfido. Fidel Castro konfidis al li la estrecon de la revolucia tribunalo de la Cabaña, kiu devis juĝi la respondeculojn de la reĝimo de Batista, ĉar li sciis, ke Guevara estus senindulga. La puno de tiuj kondamnitaj pro torturoj estis preskaŭ ĉiam la morto. Castro eĉ laŭdis lian "econ de ekscesa agresemo".^[42]

La konduto de Che Guevara estis laŭ la monda revolucio, kiu estis vera ĝismorta lukto kontraŭ imperialismo, kaj li pravigis tion oficiale:

	„ Ni mortpafis, ni mortpafas kaj ni daŭrigos mortpafi tiom longe kiom necesos. Nia lukto estas lukto ĝismorta.[43] ”

Li pretis morti mem por tia pli bona mondo, kaj tion li atendis de siaj homoj. Fidel Castro riproĉis lin plurfoje pro la grandaj riskoj, kiujn li akceptis dum la kuba gerilo. Kiel li skribis en mesaĝo aprile en 1967 al Tricontenentale, Guevara konsideris kiel nemalhavebla "la malamon kiel faktoron de lukto; la malamon malkompateman de la malamiko, kiu ebligas al la homo transiri siajn limojn kaj transformas lin al efika, perfortema, elektema kaj malvarma mortigmaŝino"^[44][45]. Kontraŭe Che Guevara agis humane al malamikaj soldatoj kaptitaj aŭ vunditaj dumbatale kaj flegis ilin kiel siajn proprajn homojn, ekde la komenco de la kuba revolucio kaj ĝis la antaŭtago de sia ekzekuto en Bolivio, kiam eĉ kaptita kaj vundita li proponis sian helpon kiel kuraciston al siaj gardistoj^[46][47].

Che Guevara fumante habanon, 1961.

Kvankam fervora marksisto, Che Guevara defendis la apartecon de siaj ideoj kaj ties aplikadon kontraŭ Fidel kaj Raúl Castro, el kio rezultis multaj disputoj. Li kontraŭis la proksimiĝon al la sovetia bloko, la naskiĝantan burokration en Kubo (sed favoris centrigon), malŝparemon, ekspluatadon de la tria mondo kaj privilegiojn. Li parolis rekte, sen iu ajn diplomatio aŭ politika kalkulado. Tio venigis al li multajn partizanojn, sed ankaŭ estigis multajn malamikojn. En Kubo la politika lerteco de Fidel Castro helpis nuligi tiun econ de la Che, sed ĝi estis unu el la kialoj de lia malsukceso en Kongo kaj Bolivio.^[48]

Sprita kaj provokema Che Guevara ofte enmetis rimarkojn humurajn kaj provokajn en siajn deklarojn aŭ konversaciojn privatajn aŭ oficialajn. Tiel, estante ministro pri industrio, li finis unu el siaj leteroj (adresata al kuba psikiatro, kiu eldonis fakulan medicinan revuon en kvanto duoble pli granda ol la nombro de kuracistoj en Kubo, kvankam mankegis papero tiam) per la frazo:

	„ La revuo estas bona, la eldonkvanto netolerebla. Kredu min, ĉar frenezuloj ĉiam diras la veron.[49] ”

Kiam naskiĝis lia dua filino Aleida, Guevara vojaĝis oficiale eksterlande. Al la telegramo, kiu anoncis al li "Gratulojn, komandanto, estas filino!", li respondis al sia edzino evidentigante sian argentinan humuron "Se estas filino, ĵetu ŝin de la balkono!"^[50].

Eĉ la lasta paĝo de sia taglibro de Bolivio montras tian humuron, eĉ en tia malespera situacio. Du tagojn antaŭ sia morto, kiam liaj homoj kaj li estis ĉirkaŭitaj, malsataj kaj elĉerpitaj, li skribis:

	„ La dek unu monatoj ekde la komenco de nia gerilo finiĝas senkomplike, bukolike...[51] ”

Citaĵoj

	„ Let's be realistic. Try the impossible! (Estu ni realismaj. Provu la neeblon!) ” — Che Guevara[52]

Filmoj

• Che Guevara - Sturmotrupo al la postvivo, Italujo, 1968, reĝisoro: Paolo Heusch, (malsukcesa revoluciprovo kaj morto en Bolivio), ĉefrolulo: Paco Rabal
• Che!, filmo, Usono, 1969, reĝisoro: Richard Fleischer, ĉefrolulo: Omar Sharif
• Ein Foto geht um die Welt (Foto ĉirkaŭiras la mondon), 1981, reĝisoro: Pedro Chaskel
• Unter Legenden der Sierra Maestra (Sub legendoj de la Sierra Maestra), 1988, reĝisoro: Rebeca Chávez
• Ernesto Che Guevara, das bolivianische Tagebuch (Ernesto Che Guevara, la bolivia taglibro), dokumentado, Francujo, Svisujo, 1994, reĝisoro: Richard Dindo
• El Che. Dokumentado kaj dramo, Francujo, Hispanujo, 1997, 96 min., scenario: Pierre Kalfon, Maurice Dugowson, reĝisoro: Maurice Dugowson, produktado: Cinétévé, Igedo Komunikazioa, Canal+ France, Canal+ España, Canal+ Belgique, RAI kaj aliaj, kromaĵoj: Tracing Che (Spurante Che-on), 2002, 54 min., Enhavo de la NYT
• Che Guevara Mythos - Das Bild des legendären Revolutionärs im Kuba von heute. Zum 40. Todestag von Che Guevara. (La mito de Che Guevara - Bildo de legenda revoluciulo en la nuntempa Kubo. Okaze de la 40-a datreveno de la morto de Che Guevara.) Dokumentado, Germanujo, 1997, 30 min., scenariisto kaj reĝisoro: Peter Puhlamm, produktado: SWF, unue elsendita la 19-an de novembro 1997
• Fidel. televida filmo, Usono, 2002, 123 min., reĝisoro: David Attwood, Enhavo Arkivigite je 2011-04-05 per la retarkivo Wayback Machine
• Che Guevara donde nunca jamás se lo imaginan., 55 min., reĝisoro: Manuel Pérez, Kubo 2004
• Die Reise des jungen Che, Diarios de motocicleta (La vojaĝo de la juna Che), filmo, Usono, Germanujo, Britujo, Argentino, Ĉilio, Peruo, 2004, reĝisoro: Walter Salles, ĉefrolulo: Gael García Bernal
• Mythos Che Guevara (La mito de Che Guevara), Dokumentado, Germanujo, 2005, produktado: ZDF, unue elsendita la 10-an de julio 2005
• Che Guevara, 2005, reĝisoro: Josh Evans, ĉefrolulo: Eduardo Noriega kun Sônia Braga
• Schnappschuss mit Che (Foto kun Che), Dokumentado, Germanujo, 2007, 45 min., reĝisoro: Wilfried Huismann, produktado: WDR, unue elsendita: 10-an de oktobro 2007, Enhavo kaj intervjuo de la WDR
• Che Guevara - Der Tod und der Mythos (Che Guevara - La morto kaj la mito) (aŭ: Che Guevara - Der Körper und der Mythos (Che Guevara - La korpo kaj la mito)) Dokumentado, Italujo, 2007, 53 min., scenariisto kaj reĝisoro: Stefano Missio kaj Raffaele Brunetti, produktado: B&B1, arte, ZDF, unue elsendita: 2-an de oktobro 2007, Enhavo Arkivigite je 2009-01-12 per la retarkivo Wayback Machine de Arte
• Che, supertitolo de du filmoj de Steven Soderbergh, Usono, Francujo, Hispanujo 2008, La titolo de la unuopaj filmoj estas Che – Revolución (Che - revolucio) kaj Che – Guerrilla (Che - gerilo), unue montrita: la 21-an de majo 2008 ĉe la Festivalo de Cannes, ĉefrolulo: Benicio del Toro

Plua legaĵo

Ĉu nur bela vizaĝo? Che Guevara Arkivigite je 2014-10-06 per la retarkivo Wayback Machine Traduko de "Just a pretty face?", referenco 20 malsupre