Ceramikisto formigas poton per turnigado sur rado (Kapadokio, Turkio).

Ceramika vazo de la Dinastio Qing.

Potfaristo laboranta en Bengaluro, Barato.

Ceramiko estas tre antikva aplikata arto de transformo de argilo per varmo ĉefe por potfarado,^[1] sed ne nur. Specialaj tipoj de ceramikaĵoj estas fajenco, el grejso kaj porcelano.

La loko kie oni faras (aŭ oni vendas) tiujn produktnigrajn estas nomataj ceramikejoj. Ankaŭ potfarado aludas al la arto aŭ metio de potfaristo aŭ ceramikisto kaj al fabrikado de ceramikaĵoj.^[2][3] Vortara difino estas simple aĵoj de fajrigita argilo.^[4] La difino de ceramiko uzata de la American Society for Testing and Materials (ASTM, Usona Societo por Testado kaj Materialoj) estas "ĉiuj fajrigita ceramikaj nigraj kiuj enhavas argilon kiam estis formita, escepte teknikajn, strukturajn, kaj refraktajn produktojn."^[5] En PIV ceramiko estas tekniko baki argilteron aŭ similan materialon kaj elfari tiel potojn, vazojn, kahelojn, elektronikajn komponantojn ktp.^[6]

Laŭ Francisko Azorín ceramiko estas simple Arto prilabori argilon.^[7] Li indikas etimologion el Keramos, propra nomo de greka urbo, kie oni trovis plastikan argilon, kaj de tie la grekaj kéramikos, keramos kaj la latina ceramus. Kaj aldonas terminojn kiel ceramikaĵo, nome Objekto el argilo, porcelano, kaolino, ceramikisto, nome "Homo sin okupanta pri ceramiko"; kaj tipojn de ceramiko kiel pentrita ceramiko, orumita ceramiko, vernizita ceramiko, emajlita ceramiko, reliefornama ceramiko, strekita ceramiko, muldita ceramiko.^[8]

Priskribo

La ceramikaĵoj povas esti emajlaj aŭ sen-emajlaj. La emajliza metio aperis jam en la 3-a jarmilo a.K. en Egiptio. Oni uzas kemiaĵojn por kolorigi la pecojn. Ekzemple, teluro estas arĝent-kolora metaloido uzata ĉe alojoj kaj ceramikaĵoj. Preskaŭ ĉiuj kulturoj uzas la ceramikan teknikon. Ceramikaĵoj estis unuj el la unuaj ujoj por kuirado kaj por kolektado kaj stokado de akvo, oleo, grenoj, kaj por similaj taskoj. Dum arkeologiaj laboroj, oni tre ofte trovas ceramikajn rompitaĵojn inter la elfosaĵoj. Ĝuste ĉi fakto estas uzata por karakterizi kulturojn. Ceramiko ne celas nur simplan potfaradon, sed ankaŭ diversajn artaĵojn. En 210 a.K. oni konstruis en Ĉinio la tombegon de Qin Shi Huangdi, kiu entenis tutan ceramikan armeon.

Ceramiko originiĝis antaŭ la periodo de Neolitiko, kiel pruvas ceramikaj objektoj kiel tiu de la Gravetia kulturo nome Venuso de Dolní Věstonice malkovrita en Ĉeĥio kiu datas reen el 29,000–25,000 a.K.,^[9] kaj ceramikaj ŝipaĵoj kiuj estis malkovritaj en Ĝjangŝio, Ĉinio, kiuj datas el 18,000 a.K. Fruaj neolitikaj ceramikaĵoj estis trovitaj en lokoj kiaj la Ĵomona Japanio (10,500 a.K.),^[10] la Malproksima Oriento de Rusio (14,000 a.K.),^[11] Sub-Sahara Afriko kaj Sudameriko.

Ankaŭ nuntempe oni uzas la ceramikan teknikon. Krom la tradiciaj uzoj por elfaro de ujoj, brikoj, kaj aliaj konstrumaterialoj, nun oni aplikas la ceramikan teknikon ĉe konstruado de motoroj kaj filtriloj. Ofta premsensilo konsistas el ceramikaj lamenoj, sur kiuj estas survaporita ortavolo. En multaj urboj estas porceramikaj lernejoj, ceramikaj vendejoj, ceramikaj industriaj centroj kaj ceramikaj muzeoj.

Ceramikaĵo estas farata per formado de argilaĵo en objektoj de postulita formo kaj varmigado de ili je altaj temperaturoj en forno kiu forigas la tutan akvon el la argilo, kio kondukas al reagoj kiuj rezultas en permanentaj ŝanĝoj kiaj la pliigo de ties forto kaj plifortigo kaj certigo de ties formo. Argilaĵo povas esti ornamata antaŭ aŭ post ties fajrigado. Antaŭ kelkaj formoprocezoj, argilaĵo devas esti preparata. Knedado helpas por sekurigi eĉ humidecon tra la tuta argilaĵo. Aero kaptita ene de la argilaĵo bezonas esti forigita. Tio estas nomata senaerigado kaj povas esti plenumita per maŝino nomata vakuilo aŭ permane per kojnoj. Kojnoj povas ankaŭ helpi produkti eĉ humidecan enhavon. Kiam argilaĵo estis knedita kaj senaerigita aŭ kojnigita, se ĝi estis formita per vario de teknikoj. Post formado ĝi estas sekigita kaj poste fajrigita.

Produktoprocezoj

Potfaristo laboranta en Jaura, Madhja-Pradeŝo, Barato.

Argilaĵoj formiĝas laŭ variaj fizikaj karakteroj dum la farado de la ceramikaĵo.

• Malvarma argilo referencas al nefajrigitaj objektoj. Je sufiĉa humidenhavo, argilaĵoj je tiu stadio estas en sia plej plastika formo (ili estas mildaj kaj maleeblaj, kaj tiele povas esti facile deformita per manipulado).
• Ledo-forta referencas al argilaĵo kiu estis sekigita parte. Je tiu stadio la argilaĵo havas proksimume 15% de humidenhavo. Argilaĵoj je tiu stadio estas tre firmaj kaj nur iome faldeblaj. Ornamado kaj manipulado ofte okazas je ledoforta stato.
• Ostosekaj referencas al argilaĵoj kiam ili atingas humidecon je aŭ preskaŭ 0%. Ĝi estas nune preta por esti biskvite fajrigita.
• Biskvite^[12][13] referencas al argilaĵoj post la objekto estis formita je la dezirata formo kaj fajrigita en la forno por la unua fojo, konata kiel "biskvite fajrigita". Tiu fajrigado ŝanĝas la argilaĵon en kelkaj manieroj. Mineralaj komponantoj de la argilaĵo suferas kemiajn ŝanĝojn kiuj eĉ ŝanĝas la koloron de la argilo.
• Briliga fajrigado estas la fina stadio de kelka potfarado. Glazuro povas esti aplikita al la biskvita formo kaj la objekto povas esti ornamata laŭ kelkaj manieroj. Post tio la objekto estas "brilfajrigita", kio kaŭzas ke la brilmaterialo fandiĝas, poste aliĝas al la objekto. La brilfajrigado ankaŭ plifortigas la argilaĵon eĉ pli kiel kemiaj procezoj povas pluokazi en la argilaĵo.

Argilaĵoj kaj mineralenhavoj

Estas kelkaj materialoj kiuj estas referencataj kiel argilo. La propraĵoj de la argilo diferencas, kiaj: Plasteco, nome maleableco de la argilaĵo; la etendo laŭ kiu ili sorbos akvon post fajrigado; kaj malpliigo, nome etendo de redukto laŭ grando de argilaĵo dum akvo estas forigita. Diferencaj argilaĵoj ankaŭ diferencas laŭ maniero en kiu ili respondas kiam ili estas fajrigitaj en la forno. Argilaĵo povas esti ornamita antaŭ aŭ post la fajrigado. Antaŭ kelkaj formigaj procezoj, argilo devas esti preparata. Ĉiu el tiuj diferencaj argiltipoj estas komponataj el diferencaj tipoj kaj kvantoj de mineraloj kiuj determinas la karakterojn de la rezulta ceramikaĵo. Povas esti regionaj variaĵoj en la proprecoj de krudaj materialoj uzitaj por la produktado de ceramikaĵo, kaj tio povas konduki al nigraj kiuj estas unikaj laŭ karaktero aŭ loko. Estas ofta por argilaĵoj kaj aliaj materialoj esti miksitaj por produkti argilaĵojn taŭgajn por specifaj celoj. Ofta komponanto de argilaĵoj estas la mineralo kaolinito. Aliaj mineralaj komponaĵoj en la argilo povas agadi kiel fluigaĵoj kiuj malaltigas la vitrigan temperaturon de argilaĵoj. Sube estas listo de diferencaj tipoj de argilo uzata por ceramiko.^[14]

Preparado de argilo por ceramiko en Barato.

• Kaolino, estas foje referencata kiel ĉina argilo ĉar ĝi estis unue uzata en Ĉinio. Uzata por porcelano.
• Bulargilo, nome tre plasteca, fajne grajna sedimenta argilo, kiu povas enhavi kelkajn organikajn materialojn. Malgrandaj kvantoj povas esti aldonita al porcelano por pliigi plastecon.
• Fajrargilo, nome argilo havanta iomete pli malaltan procenton de fluigaĵoj ol kaolino, sed kutime tre plasteca. Ĝi estas tre varmorezista formo de argilo kiu povas esti kombinata kun aliaj argiloj por pliigi la fajrigan temperaturon kaj povas esti uzata kiel ingredienco por fari grejsajn argilaĵojn.
• Grejsaj argiloj taŭgaj por kreado de grejsaĵoj. Tiu argilo havas multajn el la karakteroj inter fajrargiloj kaj bulargiloj, havante pli fajnajn grajnon, kiel bulargiloj sed ĝi estas pli varmorezista kiel fajrargiloj.
• Komuna ruĝa argilo kaj skisteca argilo povas havi vegetalajn kaj feroksidajn malpuraĵojn kiuj faras ilin utilaj por brikoj, sed estas ĝenerale nekontentigaj por ceramiko escepte laŭ specialaj kondiĉoj de partikulara kuŝejo.^[15]
• Bentonito, nome tre plasteca argilo kiu povas esti aldonita en malgrandaj kvantoj al kelkaj argiloj por pliigi la plastecon.

Metodoj de formigado

Farante ujon per volvotekniko.

Klasika potrado perpiede movata en Erfurt, Germanio.

Nebakitaj ceramikaĵoj en tradicia sekigejo en vivohistoria muzeo de Conner Prairie, Fishers, Indianao, Usono.

Ceramikeja rekonstruaĵo en la Muzeo de tradiciaj metioj kaj aplikitaj artoj, en Trojan, Bulgario.

Du muldiloj por terakoto, kun modernaj muldiloj, el antikva Ateno, 5a-4a jarcentoj a.K.

Ceramiko povas esti formita per vico da metodoj kiuj inkludas:

• Man-konstruado. Tio estas la plej frua formiĝanta metodo. nigraj povas esti konstruitaj permane el volvaĵoj de argilo, kombinante platajn slabojn el argilo, aŭ pinĉante solidajn pilketojn el argilo aŭ iun kombinaĵon de tiuj. Partoj de mankonstruitaj ujoj ofte estas akompanitaj kune kun la helpo de deglito, akva interrompo de argilkorpo kaj akvo (ŝlimo). Argilkorpo povas esti ornamita antaŭ aŭ post bakado. Antaŭ kelkaj formadprocezoj, argilo devas esti preparita kiel ekzemple servicoj kvankam kelkaj studioceramikistoj trovas man-konstruon pli kongrua por krei soltipajn artaĵojn.
• La potista rado. En procezo nomita "turnigado", bulko el argilo estas metita en la centron de diskotelero, nomita la rado-kapo, kiun la ceramikisto rotacias per bastono, kun piedpotenco aŭ per elektromotoro movata per variebla rapideco.

Dum la procezo de turnigado, la rado rotacias dum la solida bulko el mola argilo estas premita, kunpremita kaj tirita milde supren kaj eksteren en kavaĵformon. La unua paŝo de premado de la malglata bulko el argilo malsupren kaj enen en perfekta rotacia simetrio estas nomita centrigi la argilon - plej grava kapablo majstrenda antaŭ la venontaj ŝtupoj: malfermigo (transformi centritan kavaĵon en solidan bulkon el argilo), plankigo (fari platan aŭ rondetan fundon ene de la poto), ĵetado aŭ tirado (tiradi supren formante la murojn al ebena dikeco), kaj turnigado (forigi troan argilon por rafini la formon aŭ por krei piedon).

Konsiderinda kapablo kaj sperto estas postulataj por fari potojn de akceptebla normo kaj, dum la nigra povas havi altan artan meriton, la reproduktebleco de la metodo estas malbona.^[16] Pro siaj enecaj limigoj, ĵetado povas nur esti uzita por krei nigrajn kun radia simetrio sur vertikala akso. Tiuj tiam povas esti ŝanĝitaj impresante, bulkigante, ĉizante, kanelante, kaj vo-ĉizadon. Aldone al la manoj de la ceramikisto tiuj teknikoj povas uzi ilojn, inkluzive de padeloj, ambosoj kaj ripoj, kaj tiujn specife por tondado aŭ alenado kiel ekzemple tranĉiloj, kaneliloj, pingliloj kaj dratoj. Ĵetitaj pecoj povas esti plue modifitaj per la alligo de teniloj, kovriloj, piedoj kaj flutruoj.

• Granulpremado: Kiel la nomo indikas, tio estas la operacio de formado de ceramiko premante argilon en duon-seka kaj grajneca stato en muldilo. La argilo estas premita en la muldilon per pora ^[17] matrico tra kiu akvo estas pumpita ĉe alta aerpremo. La grajneca argilo estas preparita per ŝpruc-sekigado por produkti bonan kaj liberfluan materialon havantan humidenhavon de inter proksimume 5 kaj 6 procentoj. Granulpremado, konata ankaŭ kiel polvopremado, estas vaste uzita en la fabrikado de ceramikaj kaheloj kaj, ĉiam pli, de platoj.

• Injekcimuldado: Tio estas formo-formiga procezo adaptita por la servic-industrio de la metodo delonge establita por la formado de termoplasta kaj kelkaj metalkomponentoj.^[18] Ĝi estis nomita porcelana Injekcimuldado, aŭ PIM.^[19] Konvene al la amasproduktado de kompleks-formaj artikoloj, unu signifa avantaĝo de la tekniko estas ke ĝi permesas la produktadon de tasoj, inkluzive de la anso, en ununura procezo, kaj tiel eliminas la anso-fiksadan operacion kaj produktas pli fortan ligon inter taso kaj tenilo.^[20] La metaĵo al la matrico estas miksaĵo de ĉirkaŭ 50 ĝis 60 procentoj de ne bruligita korpo en pulvora formo, kune kun 40 ĝis 50 procento de organikaj aldonaĵoj kunmetitaj de ligentoj, lubrikaĵoj kaj moligaj substancoj.^[21] La tekniko ne estas tiel vaste utiligita kiel aliaj formaj metodoj.^[22]
• Ebenigado kaj ujigado: Tiuj operacioj estas aranĝitaj sur la potistan radon kaj ebligas la redukton de la tempo okupita por meti nigrajn al normigita formo. Ebenigado estas la operacio de alportado de formiga ilo en kontakton kun la plasta argilo de peco konstruota, la peco mem estas metita sur rotacian potoradon. La ĉizilo formas unu flankon dum la planko formas la alian. Ebenigado estas uzita nur en la produktado de plataj nigraj, kiel ekzemple platoj, sed simila operacio, nome ujigado, estas uzita en la produktado de potnigraj kiel ekzemple tasoj. Ebenigado kaj ujigado estis uzitaj en la produktado de ceramiko ekde minimume la 18-a jarcento. En grandskala fabrikproduktado, ebenigado kaj ujigado estas kutime aŭtomatigitaj, kio permesas al la operacioj esti aranĝitaj fare de duon-sperta laboro.
• Rulpremil-kapa maŝino: Tiu maŝino estas por formadi nigrajn sur rotacia ebenaĵo, kiel en ebenigado kaj ujigado, sed per rotacianta formadilo anstataŭiganta la fiksan profilon. La rotacianta formadilo estas malprofunda konuso havanta la saman diametron kiel la nigra estanta formita je la dezirata formo de la dorsa flanko de la nigra farota. nigraj povas laŭ tiu maniero esti formitaj, uzante relative nekvalifikitan laboron, en unu operacio kun rapideco de proksimume dek du pecoj je minuto, kvankam tio varias laŭ la grandeco de la nigraj produktataj. Evoluigite en Britio ĵus post la Dua Mondmilito fare de la firmao Service Engineers, rulpremilo-kapoj estis rapide adoptitaj fare de produktantoj ĉirkaŭ la tuta mondo; ili restas la domina metodo por produktado de teleroj.^[23]
• Prem-muldado: Aparte evoluintaj polimeraj materialoj permesas al muldilo esti kondiĉigita por aplikado de eksteraj premoj de ĝis 4.0 MPa - tiel multe pli alte ol en gipsaj muldiloj kie la kapilaraj fortoj egalrilatas al premo de proksimume 0.1-0.2 MPa. La alta aerpremo kaŭzas multe pli grandajn muldan rapidecojn kaj, tial, pli rapidajn produktadciklojn. Krome, la apliko de alta aerprema aero tra la polimeraj muldiloj faras ke nova muldociklo povas esti startita tuj en la sama muldilo, male al gipsaj muldiloj kiuj postulas pli longecajn sekigtempojn. La polimeraj materialoj havas multe pli grandan fortikecon ol gipso kaj, tial, estas eble realigi formitajn produktojn kun pli bonaj dimensiaj toleremoj kaj multe pli longe muldovivon. Premmuldado estis evoluigita en la 1970-aj jaroj por la produktado de porneceseja porcelano kvankam, pli ĵuse, ĝi estis aplikita al servico.
• RAM premado: Tio kutimas formi nigran premante bulkon de preta argilkorpo en postulatan formon inter du poraj muldilaj platoj. Post premado, premaero estas krevigita tra la poraj plankoplatoj por liberigi la formitajn nigrajn.
• Ŝlim-muldado: Tio ideale konvenas al la kreado de nigraj kiuj ne povas esti formitaj per aliaj metodoj de formado. Ŝlimo, farita per miksado de argila korpo kun akvo, estas verŝita en altagrade-absorbilan gipsan muldilon. Akvo de la ŝlimo estas absorbita en la gipso lasante tavolon de argila korpo kovrantan siajn internajn surfacojn kaj prenante sian internan formon. Troa ŝlimo estas verŝita el la muldilo, kiu tiam estas fendmalfermita kaj la formigita objekto foriras. Ŝlim-muldado estas vaste uzata en la produktado de necesejaj porcelanoj kaj ankaŭ estas uzata por farado de pli malgrandaj nigraj, kiel ekzemple malsimplaj detalhavaj statuetoj.
• 3D printado: Tiu estas la lasta invento en formigado de ceramikaĵoj. Estas du metodoj. Unu konsistas en tavola metado de milda argilo simile al FDM printado, dum la alia konsistas en aldono al seka argila polvo de iu likvo.

Ornamado kaj briligado (glazuro)

Nunntempa ceramiko el la Ŝtato Hidalgo, Meksiko.

Itala vazo el ruĝa bakita koto kovrita per makulita helblua glazuro.

Ceramiko povas esti ornamita laŭ multaj malsamaj manieroj. Iu ornamado povas esti farita antaŭ aŭ post la bakado.

Ornamado

• Pentrado estis uzita ekde frua pratempo, kaj povas esti tre kompleksa. La pentraĵo ofte estas aplikita al ceramiko kiu estis jam bakita unufoje, kaj poste povas esti kovrita per glazuro. Multaj pigmentoj ŝanĝas koloron kiam bakite, kaj la farbisto devas enkalkuli tion.
• Ceramika glazuro. Eble la plej ofta formo de ornamado, kiu ankaŭ funkcias kiel protekto al la ceramikaĵo, igante ĝin pli dura kaj konservanta sin for de likva penetrado en la ceramiko. Glazuro povas esti hela, precipe super pentraĵo, aŭ kolora kaj maldiafana. Ekzistas pli da detalo en la koncerna sekcio malsupre.
• Ĉizado. Ceramikaj ujoj povas esti ornamitaj per surfaca ĉizado de la argilkorpo, tipe per tranĉilo aŭ simila instrumento uzita sur la rado. Tio estas ofta en ĉina porcelano de la klasikaj periodoj.
• Polurado. La surfaco de ceramikaĵoj povas esti polurita antaŭ bakado pere de frotado per taŭga instrumento el ligno, ŝtalo aŭ ŝtono por produkti brilpoluritan finpoluradon kiu pluvivas al bakado. Estas eble produkti tre brilpoluritajn nigrajn kiam bonaj argiloj estas uzitaj aŭ kiam la finpoluro estas aranĝita ĉe nigraj kiuj estis parte sekigitaj kaj enhavas nur malmulte da akvo, kvankam nigraj en tiu stato estas ekstreme delikataj kaj la risko de difekto estas alta.
• Terra sigillata estas antikva formo de ornamado de ceramiko, kiu unue estis evoluigita en Antikva Grekio.
• Aldonaĵoj povas esti laboritaj en la argilkorpon antaŭ formado, por produkti deziratajn efikojn en la bakotaj nigraj. Krudaj aldonaĵoj kiel ekzemple sablo kaj ŝamoto (bakita argilo kiu estis fajne muelita) foje kutimas doni al la fina produkto postulatan teksturon. Kontrastigi kolorajn argilojn kaj ŝamotojn foje kutimas produkti padronojn en la pretaj nigraj. Kolorigaĵoj, kutime metaloksidoj kaj karbonatoj, estas aldonitaj unuope aŭ en kombinaĵo por atingi deziratan koloron. Bruligeblaj partikloj povas esti miksitaj kun la korpo aŭ premitaj en la surfacon por produkti teksturon.
• Litografio, ankaŭ nomita pres-translokigo aŭ "glubildo", estas ofta. Tiuj kutimas apliki dezajnojn al artikoloj. La litografio konsistas el tri tavoloj: la koloro, aŭ bildo, tavolo kiu konsistas el la dekoracia dezajno; la kovromantelo, klara protekttavolo, kiu povas asimili malalt-kortuŝan vitron; kaj la bakpapero sur kiu la dezajno estas presita per ekranprintado aŭ litografio. Ekzistas diversaj metodoj de transdonado de la dezajno forigante la subten-paperon, kelkaj el kiuj estas konvenaj al maŝinaplikaĵo.
• Bendigo estas la aplikiĝo permane aŭ de maŝino de bendo de koloro al la rando de plato aŭ taso. Ankaŭ konata kiel "subŝtofo", tiu operacio ofte estas aranĝita sur potistan radon.

Antikva urno el Armenio.

• Agataĵo estas nomita laŭ sia simileco al la kvarca mineralo nome agato kiu havas bendojn aŭ tavolojn de koloroj kiuj estas miksitaj kune; tiele agatnigraj estas faritaj per miksado de argiloj de malsamaj koloroj kune sed ne miksante ilin ĝis la punkto ke ili perdas siajn individuajn identecojn. La nigraj havas karakterizan vejnecan aŭ makulecan aspekton. La esprimo "agatnigra" estas uzita por priskribi tiajn nigrajn en Britio; en Japanio la esprimo "neriage" estas uzita kaj en Ĉinio, kie tiaj aĵoj estis faritaj ekde minimume la Dinastio Tang, ili estas nomitaj "marmorumitaj" nigraj. Granda prizorgo estas postulata en la selektado de argiloj por esti uzita por farado de agatnigraj ĉar la argiloj uzitaj devas havi egalajn termikajn movkarakterojn.
• Kotoŝlimo: Tio estas argilŝlimo, kiu kutimas kovri la surfacon de ceramiko, kutime antaŭ bakado. Ĝia celo ofte estas dekoracia kvankam povas ankaŭ esti uzita por maski nedezirindajn ecojn en la argilo al kiu ĝi estas aplikita. Kotoŝlimo povas esti uzita per pentrado aŭ per trempado por disponigi uniformon, glatan kovradon. Kotoŝlimo estis uzita fare de ceramikistoj de prahistoriaj tempoj ĝis la aktualo kaj foje estas kombinita kun sgrafia ornamado, kie tavolo de kotoŝlimo estas gratita por riveli la koloron de la subesta argilo. Kun zorgemo estas eble apliki duan mantelon de kotoŝlimo de malsama koloro al la unua kaj incizi ornamadon tra la dua mantelo por eksponi la koloron de la subesta mantelo. Kotoŝlimo uzita laŭ tiu maniero ofte enhavas grandajn kvantojn da silicoksido, foje alirante la kunmetaĵon de glazuro.
• Oro: Ornamado per oro estas utiligita sur iu altakvalita nigra. Malsamaj metodoj ekzistas por ĝia aplikiĝo, inkluzive de:
  • Plej bona oro - suspendo de orpulvoro en volatilaj oleoj miksitaj kun hidrarga salo etendita. Tio povas esti uzita per pentrotekniko. De la forno, la ornamado estas enuiga kaj postulas poluradon por riveli la plenan koloron.
  • Acida oro - formo de orornamado evoluigita en la fruaj 1860-aj jaroj en la angla fabriko de Mintons Ltd, Stoke-on-Trent. La brila surfaco estas gratita kun diluita fluorida acido antaŭ apliko de la oro. La procezo postulas grandan kapablon kaj estas uzita por la ornamado nur pri nigra de la plej alta klaso.
  • Brila oro - konsistas el solvaĵo de orsulfur-rezinato kune kun alia metalo kaj fluo. La nomo venas de la aspekto de la ornamado tuj post forigo de la forno kiam ĝi postulas nenian poluradon.
  • Mituloro - antikva metodo de orornamado. Ĝi estis farita pere de frotado per kunaj orfolio, sukero kaj salo, sekvite per lavado por forigi solvaĵojn.

Glazuro

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Glazuro.

Du paneloj de fajencaj kaheloj pentritaj pere de polikroma glazuro sur blanka glazuro. Irano. Unua duono de la 19a jarcento.

Irana emajlaĵo.

Glazuro estas vitreca kovraĵo por ceramiko, kies primaraj celoj estas ornamado kaj protekto. Unu grava uzo de glazuro estas igi porajn ceramikajn ujojn netralasemaj al akvo kaj aliaj likvaĵoj. Glazuro povas esti uzita senpolvigante la ne bruligitan kunmetaĵon super la nigra aŭ per ŝprucado, trempado, sekvado aŭ frotado sur maldika suspensiaĵo kunmetita de la ne bruligita glazuro kaj akvo. La koloro de glazuro post kiam ĝi estis bakita povas esti signife diferenca de antaŭ la bakado. Por malhelpi ke brilsurfacaj nigraj algluiĝu al fornmeblaro dum bakado, aŭ malgranda parto de la objekto bakota (ekzemple, la piedo) estas lasita neglazurita aŭ, alternative, specialaj obstinaj "teniloj" estas utiligitaj kiel subteniloj. Tiuj estas forigitaj kaj forĵetitaj post la bakado.

Kelkaj specialigitaj glazuraj teknikoj estas:

• Sal-vitrigo, kie ordinara kuir-salo estas enkondukita en la forno dum la bakprocezo. La altaj temperaturoj kaŭzas, ke la salo volatiĝas, deponante ĝin sur la surfaco de la nigra reagante kun la korpo por formi natri-aluminian silikatan glazuron. En la 17-a kaj 18-a jarcentoj, sal-vitrigo estis uzita en la fabrikado de hejma ceramiko. Nun, krom uzo fare de kelkaj studi-ceramikistoj, la procezo estas malnoviĝinta. La lasta grandskala aplikiĝo antaŭ sia forpaso spite al medipurigaj aerlimigoj estis en la produktado de sal-brilsurfacaj kloako-pipoj.
• Cindrovitrigo - cindro de la bruligado de planta materialo estis utiligita kiel la fluokomponento de glazuroj. La fonto de la cindro estis ĝenerale la bruligadrubaĵo el la stimulado de fornoj kvankam la potencialo de cindro derivita de kultiveblaj kultivaĵruboj estis esplorita.^[24] Cindroglazuroj estas de historia intereso en la Malproksima Oriento kvankam ekzistas informoj de malgrand-skala uzo en aliaj lokoj kiel ekzemple la Catawba Ceramik-Valo en Usono. Ili nun estas limigitaj al malmultoj de studi-ceramikistoj kiuj aprezas la neantaŭdireblecon ekestiĝantan de la varia naturo de la krudaĵo.^[25]
• Subglazura ornamado (kiel ĉe multaj blu-blankaj nigraj). Subglazuro povas esti uzita per brosado, aerbrosado, aŭ verŝante la subglazuron en la muldilon, por kovri la internon, kreante kirlan efikon, kaj poste la muldilo estas plenigita el argilo.
• En-glazura ornamado.
• Sur-glazura ornamado.
• Emajlo. Emajlo estas vitrosimila diverskolora glazuro, per kiu oni kovras potojn, fajencon, metalon (oni nomas ankaŭ emajlo la tutan emajlokovritan artobjekton). La emajlo kovras la kolorojn, kiuj estas tiel nedifekteblaj, nefroteblaj. La bazaj materialoj de emajlo estas la borata acido, plumba oksido, sodo (natria karbonato), kalko, silikata acido, argilo, diversaj metaloksidoj, hidrogenfluorido, fosfata acido. Surbrula temperaturo estas 800-900 C.

Bakado

Bakado produktas neŝanĝeblajn ŝanĝojn en la korkorpo. Nur post bakado la nigra aŭ materialo estas ceramiko. En ceramiko de bakado por malalta temperaturo, la ŝanĝoj inkludas sintradon, nome kunfuzion de plej aspraj partikloj en la korpo en ties punktoj de kontakto de unu kun alia. Ĉe porcelano, kie oni uzas diferencajn materialojn kaj pli altajn bak-temperaturojn, la fizkaj, kemiaj kaj mineralaj propraĵoj de la konstituantoj de la korpo estas ege ŝanĝitaj. Ĉiuokaze, la celo de bakado estas permanente plifortigi la nigran kaj la bakado devas esti taŭga por la materialoj uzotaj por fari ilin. Kiel resuma gvidilo, moderna fajenco estas normale bakita je temperaturoj en la gamo de ĉirkaŭ 1,000°C (1,830 [[Fahrenheit| ℉]]) al 1,200 °C (2,190 ℉); grejsaĵoj inter ĉirkaŭ 1,100 °C (2,010 ℉) al 1,300 °C (2,370 ℉); kaj porcelano inter ĉirkaŭ 1,200 °C (2,190 ℉) al 1,400 °C (2,550 ℉). Historie, atingi altajn temperaturojn estis long-daŭra defio, kaj fajenco povas esti bakita efektive tiom malalte kiom je 600°C, atingeble eĉ en primitivaj teramasaj fornoj.

Ceramika forno en ceramikejo de Bardon Mill, Britio.

Ceramika bakiga teramaso en Kalabuguo, Malio.

Baki ceramikon povas esti farita uzante varion de metodoj, el kiuj forno estas la plej kutima bakometodo. Kaj la maksimuma temperaturo kaj la daŭrado de la bakado influas la finajn karakterojn de la ceramiko. Tiele, la maksimuma temperaturo ene de forno estas ofte tenita konstante dum tempoperiodo por trempi la nigrajn por produkti la maturecon postulitan en la korpo de la nigraj.

La atmosfero ene de la forno dum la bakado povas tuŝi la aspekton de la finigitaj nigraj. Oksidiga atmosfero, produktita pere de la ebligo de eniro de aero en la forno, povas okazigi la oksidigon de argiloj kaj glazuroj. Limigita atmosfero, produktita pere de limigo de la fluo de aero en la forno, aŭ pere de la bruligado de karbo pli ol de ligno, povas senigi oksigenon el la surfaco de argiloj kaj glazuroj. Tio povas tuŝi la aspekton de bakotaj nigraj kaj, por ekzemplo, kelkaj glazuroj kiu enhavas feron iĝas brunaj en oksidiga atmosfero, sed verdaj en limigita atmosfero. La atmosdero ene de forno povas esti alĝustigita por produkti komplikajn efikojn en glazuro.

La fornoj povas esti hejtigitaj pere de la bruligado de ligno, karbo kaj gaso aŭ per elektro. Se uzita kiel bruligaĵo, karbo kaj ligno povas produkti fumon, fulgo kaj cindron en la forno kio povas tuŝi la aspekton de neprotektitaj nigraj. Pro tio, nigraj bakitaj en fornoj hejtigitaj per ligno aŭ karbo estas ofte metitaj en fornoj en refraktoraj ujoj, nome kovritaj ceramikaj skatoloj, por protekti ilin. Modernaj formoj hejtigitaj per gaso aŭ elektro estas pli puraj kaj pli facile kontrolataj ol pli malnovaj fornoj hejtigitaj per ligno aŭ karbo kaj ofte ebligas pli mallongajn bakotempojn. En okcidenta adaptaĵo de tradicia japana bakado raku-ĝaki, nigraj estas forigitaj el la forno dum ili estas varmaj kaj kovritaj per cindroj, papero aŭ ligneroj kiuj produktas distingan karbigan aspekton. Tiu tekniko estas uzata ankaŭ en Malajzio por kreadi tradician labu saĝung.^[26][27]

En Malio, bakiga teramaso estas uzata pli ol brika aŭ ŝtona forno. Nebakitaj potoj estas unue portitaj al la loko kie oni konstruos amason, kutime fare de virinoj kaj junulinoj de la vilaĝo. La amasfundamento estas farita metante bastonetojn sur la grundo.^[28]}}

Historio

Antaŭkolumba Ameriko

Huaka blovopoto.

Huako aŭ Guako (hispanlingve Huaco aŭ Guaco) estas la ĝenerala nomo donita en Peruo plejparte al argilaj ceramikaĵoj kaj aliaj fajne faritaj ceramikaj artaĵoj de la indiĝenaj popoloj de Ameriko troveblaj en antaŭkolumbaj lokoj kiel tombejoj, sanktejoj, temploj kaj aliaj antikvaj ruinoj. Huakoj ne estas nura argilaĵo sed rimarkindaj ceramikaj specimenoj ligitaj al ceremoniaj, religiaj, artaj aŭ estetikaj uzoj en antaŭkolumbaj civilizacioj de la centraj Andoj.

Antikveca Eŭropo

Vidu Ceramiko de antikva Grekio

Olpo prakorinta kun bestoj kaj sfinksoj, 7a jc. a.K.

Malnovgreka ceramiko, pro sia relativa fortikeco, konsistas el granda parto de la arkeologiaj eltrovaĵoj de Antikva Grekio, kaj ĉar ekzistas tiom da ĝi (pli ol 100.000 pentritaj vazoj estas registritaj en la Corpus vasorum antiquorum), ĝi donis misproporcie grandan influon sur la komprenon de la greka socio. La fragmentoj de potoj forĵetitaj aŭ entombigitaj en la unua jarmilo a.K. daŭre estas la plej bona gvidilo havebla por kompreni la kutiman vivon kaj menson de antikvaj grekoj. Ekzistis pluraj ujoj produktitaj loke por ĉiutaga kaj kuireja uzo, tamen pli bona ceramiko de regionoj kiel ekzemple Atiko estis importita fare de aliaj civilizoj ĉie en la Mediteraneo, kiel ekzemple la etruskoj en Italio. Ekzistis diversaj specifaj regionaj variaĵoj, kiel la sud-itala malnov-greka ceramiko.

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Romia ceramiko.

Ceramiko estis produktita je enormaj kvantoj en antikva Romo, plejparte por utilismaj celoj. Ĝi troviĝas ĉie en la antaŭa Romia Imperio kaj plie. Monte Testaccio estas grandega holmo en Romo preskaŭ tute formita el rompitaj amforoj uzataj por transporti kaj stoki likvaĵojn kaj aliajn produktojn, en ĉi tiu okazo probable plejparte hispanidevenan olivoleon, kiu estis surterigita proksime, kaj estis la ĉefa brulaĵo por lumigi, krom ĝia ad en la kuirado kaj lavado en la banoj. Estas kutime dividi romian hejman ceramikon larĝe en maldelikatajn nigrajn kaj belajn komercajn nigrajn, la unuaj estas la ĉiutagaj ceramikaj bokaloj, pladoj kaj bovloj uzataj por kuiri aŭ konservi kaj transporti manĝaĵojn kaj aliajn nigrajn, kaj en iuj okazoj ankaŭ kiel servotablo, kaj kiuj ofte estis faritaj kaj aĉetitaj surloke. La fajnaj nigraj estis servujoj aŭ servotable uzitaj por pli formala manĝo, kaj kutime estas pli ornamaj kaj elegantaj. Iuj el la plej gravaj el ili estis faritaj ĉe specialigitaj ceramikaj metiejoj, kaj ofte estis interŝanĝitaj laŭ grandaj distancoj, ne nur ene, sed ankaŭ inter malsamaj provincoj de la Romia Imperio. Ekzemple, dekoj da malsamaj specoj de britaj krudaj kaj fajnaj nigraj estis produktitaj surloke,^[30] ankoraŭ multaj aliaj specoj de ceramiko ankaŭ estis importitaj el aliaj partoj en la Imperio. La fabrikado de fajnaj nigraj kiel ekzemple terra sigillata okazis en grandaj laborejaj kompleksoj organizitaj laŭ industriaj linioj kaj produktis tre normigitajn produktojn, kiuj bone taŭgis je preciza kaj sistema klasado.

Tipoj

La nupto de Tetiso, piksiso de la Nuptopentristo, ĉirkaŭ 470/460 a.K. Parizo: Luvro. Ruĝfigura ceramiko.

• Amforo
• Florpoto
• Kantaro
• Kratero
• Kuirujo
• Ruĝfigura ceramiko
• Vazo

Vidu ankaŭ

• Ceramikaĵo
• Muzeo pri ceramikaĵoj (Bürgel)

Notoj

En Esperanto

• ZHAO Hongsheng: Ĉina ceramiko. Tradukis WANG Chongfang, Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1994. La libro detale konigas la historion de la ĉina ceramiko.
• Pedro Ullate López, Kiel oni faras argilan vazon, En Jutubo La ceramikisto Pedro Ullate López detale prezentas la tutan procedon por elfari argilan vazon. La muzikgrupo Esperanto Desperado donas apartan etoson al la filmo per sia muzikpeco Hotel Desperado, eldonita de Vinilkosmo. Procezoj: elsarkado, knedado, tornado, aldono de anso, prilaborado de la bazo, forskrapado, bakado, emajlado, ornamado, ekstera emajlado, dua bakado.
• Porcelano (瓷器 - porcelain) - ĈRI en Esperanto - (Hello, China!) En Jutubo

Bibliografio

• ASTM Standard C 242-01 Standard Terminology of Ceramic Whitewares and Related Products
• Ashmore, Wendy & Sharer, Robert J., (2000). Discovering Our Past: A Brief Introduction to Archaeology Third Edition. Mountain View, California: Mayfield Publishing Company. ISBN 978-0-07-297882-7
• Barnett, William & Hoopes, John (Eld.) (1995). The Emergence of Pottery. Washington: Smithsonian Institution Press. ISBN 1-56098-517-8
• Childe, V. G., (1951). Man Makes Himself. London: Watts & Co.
• Cooper, Emmanuel, 10,000 Years of Pottery, 4th ed., 2010, University of Pennsylvania Press ISBN 978-0812221404
• Ruth M. Home, 'Ceramics for the Potter', Chas. A. Bennett Co., 1952
• Rice, Prudence M. (1987). Pottery Analysis – A Sourcebook. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-71118-8.
• Tschegg, C., Hein, I., Ntaflos, Th., 2008. State of the art multi-analytical geoscientific approach to identify Cypriot Bichrome Wheelmade Ware reproduction in the Eastern Nile delta (Egypt). Journal of Archaeological Science, 35, 1134-1147.
• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Pottery en la angla Vikipedio.