| Béla Bartók | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Persona informo | |||||
| Bartók Béla | |||||
| Naskiĝo | 25-an de marto 1881 en Sânnicolau Mare,  Aŭstrio-Hungario | ||||
| Morto | 26-an de septembro 1945 (64-jaraĝa) en Nov-Jorko | ||||
| Mortis pro | naturaj kialoj vd | ||||
| Mortis per | leŭkemio vd | ||||
| Tombo | Ferncliff Cemetery vd | ||||
| Religio | Unitariismo vd | ||||
| Lingvoj | hungara vd | ||||
| Ŝtataneco | Hungario • Usono vd | ||||
| Alma mater | Muzikakademio Franz Liszt • Gymnasium Grösslingová vd | ||||
| Familio | |||||
| Patro | Béla Bartók (lernejestro) vd | ||||
| Patrino | Paula Voit vd | ||||
| Edz(in)o | Edith Pásztory • Márta Ziegler vd | ||||
| Infanoj | Péter Bartók • Béla Bartók vd | ||||
| Parencoj | Ervin Voit vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | komponisto • pianisto • koreografo • muzikologo • muzikinstruisto • etnomuzikologo • universitata instruisto • collector of folk music • muzikisto • pianisto vd | ||||
| Laborkampo | muziko • popola muziko • muzikscienco • muziketnologio vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | Burgo de la duko Blubarbo ❦ String Quartet No. 2 ❦ String Quartet No. 1 ❦ Sonata for Two Pianos and Percussion ❦ Music for Strings, Percussion and Celesta ❦ Konĉerto por orkestro (Bartók) vd | ||||
| |||||
| |||||
| En TTT | Oficiala retejo vd | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
BARTÓK Béla (naskiĝis la 25-an de marto 1881 en Nagyszentmiklós, Hungario; mortis la 26-an de septembro 1945 en Novjorko, Usono) estis hungara komponisto, pianisto kaj muziksciencisto. Li estis unu el la plej elstraraj reprezentantoj de la klasika muziko en la 20-a jarcento. Li estis ano de la Hungara Scienca Akademio (MTA).
Lia patrino estis pianisto, lia patro direktoro de agrikultura lernejo. Li lernis pianoludon ĉe ERKEL László (filo de ERKEL Ferenc) inter 1892-1896 en Pozsony. Li studis inter 1899-1903 en la Muzika Akademio.
Liaj komencaj verkoj ĉerpis inspiron el la malnovaj hungaraj soldatvarbaj muzikoj, dancoj, el la popolaj kantoj. La tiamaj verkoj estas la daŭrigoj de la 19-a jarcenta romantika muziko.
Decida sortoŝanĝo estis la ekkono de la Kodály-a verkaro, kiu direktis lian atenton al la praa hungara popolkanto kaj ĝenerale al la popolmuziko de mezorienta Eŭropo. Ili komune aperigis en 1906 la notaran kajeron „Hungaraj popolkantoj por voĉo kaj piano”.
Li ekzamenis krom la hungara popolmuziko ankaŭ la slovakan, rumanan, araban kaj turkan popolmuzikon.
Popularecon li atingis per la muziko al la baleto de Béla Balázs „Reĝido skulptita el ligno” kaj la opero Burgo de la duko Blubarbo. Post unu jaro li finverkis la baleton „La mirakla mandareno” (muzikon al teksto de Lengyel Menyhért). Oni prezentis en 1923 – je 50-jara datreveno de Budapeŝto – lian verkon "Dancosuito" kun Psalmus Hungaricus de Kodály. Poste lia rilato al la oficialaj instancoj malboniĝis.
Li reprezentis la hungaran popolon kun estimo al aliaj popoloj kaj deziris fratiĝon inter la popoloj. En tiu ideo kreiĝis la fama verko „Cantata Profana” en 1930.
La apero de faŝismo instigis lin (kiel Kodály-on) al aktiva alpaŝo, kaj li malpermesis ludon de siaj verkoj en la germana kaj itala radioj.
Li translokiĝis en 1940 kun sia edzino al Usono. Tie li skribis konĉerton (je peto de la Bostonaj Simfoniistoj) kaj solo-sonaton por violono por Yehudi Menuhin. Lia lasta verko (aldviolona konĉerto) estis kompletigita de Tibor Serly.
La mil-forinta bank-bileto hungara montras lian portreton.
Elektitaj disĉiploj
Memorigiloj
Eksteraj ligiloj
- Muzeo pri Bartók Béla Arkivigite je 2007-09-12 per la retarkivo Wayback Machine, Budapeŝto (hungare kaj angle)
- Bartók, 1881–1945 Arkivigite je 2009-09-04 per la retarkivo Wayback Machine (angle, kun multaj fotoj)