Algirdas Brazauskas
Persona informo
Algirdas Mykolas Brazauskas
Naskiĝo	22-an de septembro 1932 (1932-09-22) en Rokiškis
Morto	26-an de junio 2010 (2010-06-26) (77-jaraĝa) en Vilno
Mortis pro	naturaj kialoj vd
Mortis per	limfomo vd
Tombo	Antakalnis Cemetery vd
Religio	katolika eklezio vd
Lingvoj	litova vd
Ŝtataneco	Sovetunio • Litovio vd
Alma mater	Kaŭna Teknologia Universitato vd
Partio	Komunista Partio de Sovetunio • Komunisma partio de Litovio • Demokratia Labora Partio de Litovio • Socialdemokratia Partio de Litovio vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	Julija Brazauskienė • Kristina Brazauskienė vd
Profesio
Okupo	politikisto • universitata instruisto vd
Aktiva en	Vilno vd
Postenoj Postenoj Ĉefministro de Litovio • Speaker of the Seimas • Prezidanto de Litovio • Special Guest of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe vd
Honorigoj Honorigoj honora ordeno • Ordeno de la Blanka Aglo • Ordeno de la Oktobra Revolucio • Ordeno de la Tri Steloj, Unua Klaso • Granda Kruco de la Honora Legio • Granda kruco de la ordeno de Vytautas la Granda • Ordeno de Princo Jaroslavo la Saĝa, unua klaso • Kavalira Grandkruco kun Kolumo de la Merita Ordeno de la Itala Respubliko • Grand Cross of the Order of the White Rose of Finland • Elefant-ordeno • Grand Cross of the Order of the Redeemer • Collar of the Order of the Cross of Terra Mariana • Grand Cross of Royal Norwegian Order of Merit • Reĝa ordeno de la Serafoj • Order of the Liberator General San Martín • Ordeno de la Blanka Stelo de Estonio, Unua Klaso • Granda Kruco de la Ordeno de Princo Henriko • Medalo «Por memorigi la 100-jaran datrevenon de la naskiĝo de Vladimiro Lenino» • honorary citizen of Vilnius • Ordeno de la Honora Insigno • Ordeno de Laborista Ruĝa Standardo • Medalo de la Orienta Respubliko Urugvajo • honorary doctorate of Taras Shevchenko National University of Kyiv • honorary doctorate from the European University of Humanities vd
Membrecoj Membrecoj Parlamenta Asembleo de la Konsilio de Eŭropo vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Algirdas Mykolas BRAZAUSKAS ( aŭskulti) (naskiĝis la 22-an de septembro 1932 en Rokiškis, Litovio, mortis la 26-an de junio 2010 en Vilno) estis litova politikisto. Li estis prezidento de Litovio inter la 25-a de februaro 1993 ĝis la 25-a de februaro 1998, kaj post tio ĉefministro de sia lando de la 3-a de julio 2001 ĝis la 31-a de majo 2006.

Algirdas Brazauskas dum 1998

Kariero en Sovetunio

Algirdas Brazauskas devenas el administrista familio en la urbeto Rokiškis en norda Litovio. Post la fino de la mezlernejo en Kaišiadorys (centra Litovio) dum 1951 li komencis studon de hidrotekniko en la Politeknika Instituto Kaŭno (hodiaŭ: Kaŭna Teknologia Universitato). Dum 1956 li finis la studon kun inĝeniera diplomo.

Sekve li laboris en diversaj pozicioj por la registaro de la Litova Socialisma Soveta Respubliko kaj la Komunisma Partio. Ekde la jaro 1965 li estis ministro por konstrumaterialo kaj ekde 1967 vciprezidanto de la ŝtata plana komitato. Dum la 1980-aj jaroj li estis sekretario de la centra komitato de la nacia komunisma partio por la temaro industrio kaj en tiu pozicio ankaŭ respondeca por la nacia energia politiko. Rilate al protestoj kontraŭ planata ampleksigo de la nuklea centralo Ignalina li gajnis reputacion de reformisto kaj politikisto kritika pri la centra partio en Moskvo.

Nacia lukto por sendependeco 1989/90

Dum oktobro 1988 li elektiĝis unua sekretatio de la Komunisma Partio de Litovio. Sub lia gvido la partio malaliĝis el la centra Komunisma Partio de Sovetunio, siatempe sensacia paŝo. Krome ĝi konsentis ne plu havi la monopolon pri ŝtata potenco - ago kiun oni simile antaŭe konsideris neebla en la aŭtoritate gvidita Sovetunio. Kaj fine dum 1990 la partio decidis distanciĝi de la koncepto de komunismo kaj transformiĝis al socialdemokratia partio laŭ okcidenteŭropa modelo - la Lietuvos Demokratinė Darbo Partija (LDDP). En la fonda kongreso de la nova partio dum decembro 1990 Algirdas Brazauskas elektiĝis prezidanto kaj atingis la subtenon de granda parto de la litovoj, plejparte tre kritikaj pri la pasinteco de la sovetunia konkeriĝo de Litovio. Sekve la socialdemokratia, postkomunisma partio LDDP atingis iĝi la plej signifa politika partio de Litovio kaj ĝis nun estas la litovia partio kun plej da membroj.

Algirdas Brazauskas estis unu el la 124 subskribintoj de la deklaro pri ŝtata sendependiĝo el marto 1990 kaj kiel vicĉefministro de la unua registaro sub Kazimiera Prunskienė (marto 1990 - januaro 1991) dekomence estis unu e la la gvidaj figuroj de la sendependa parlamenta demokratio Litovio.

Prezidanto de sendependa Litovio

Post la parlamentaj balotoj de 1992 li iĝis prezidanto de la nacia parlamento Seimas kaj en tiu pozicio ankaŭ komisia ŝtata prezidento, transprenante la postenon de Vytautas Landsbergis, gvidanto de la sendependisma movado Sąjūdis kaj konvinkita kontraŭkomunisto. Dum februaro 1993 la enloĝantoj de Litovio per 60 procentoj elektis lin prezidento de Litovio, tial ke Vytautas Landsbergis denove iĝis parlamenta prezidanto. Algirdas Brazauskas estis en la pozicio de ŝtata prezidento ĝis februaro 1998, decidis ne rekandidatiĝi kaj post novaj balotoj transdonis la postenon al Valdas Adamkus, litova elmigrinto al Usono kiu por la prezidenteco revenis al Litovio kaj fordonis la intertempe akiritan usonan ŝtatanecon.

Ĉefministro de Litovio

Dum januaro 2001 li elektiĝis prezidanto de la Socialdemokratia Partio de Litovio partio (Lietuvos Socialinė Demokratinė Partija/LSDP), kiu ekestis el fuzio de la reforma postkomunisma partio LDDP kaj la jam dum 1896 fondita origina Socialdemokratia Partio de Litovio. Duonjaron post tio, dum julio 2001, li ankaŭ transprenis la pozicion de ĉefministro, post kiam la konvervativa-liberala koalicio sub la gvido de Rolandas Paksas post malmultaj monatoj da regado sekve de akuzoj pri korupteco perdis la plimulton en la nacia parlamento. La sekva koalicio de la Socialdemokratia Partio kun la "Nova Unio de Socialliberaluloj" (Naujoji Sąjunga (Socialliberalai)) sub parlamenta prezidanto Arturas Paulauskas regis per klara parlamenta plimulto kaj profitis de tre favora ekonomia evoluo de la lando, kaj laste la aliĝo de Litovio al la okcidenta armea ligo NATO kaj al la Eŭropa Unio dum printempo 2004.

Malgraŭ tiu ĝenerale pozitiva ekonomia evoluo de la lando kaj la relative alta populareco de Brazauskas la registara koalicio, kiu antaŭ la parlamentaj balotoj de oktobro 2004 kuniĝis en balota alianco sub la nomo "Laboro por Litovio!" ("Už Darbą Lietuvai!"), draste perdis voĉojn en tiu baloto. Gvida partio iĝis la nove fondita "Partio de Laboro" (Darbo partija) de la entreprenisto Viktor Uspaskich. Tamen Brazauskas sukcesis por sia partio (respektive sia balota alianco) per koalicio kun la Partio de Laboro dum novembro 2004 garantii la pluan apartenon al la registaro kaj por si plu sekurigi la pozicion de ĉefministro.

La 31-an de majo 2006 Algirdas Brazauskas anoncis la demision de la registaro. La saman tagon la prezidento de Litovio Valdas Adamkus konfirmis la ĝisnunan ministron pri financoj Zigmantas Balčytis kiel provizoran ĉefministron ĝis kreo de nova registaro.

Kritiko

Post la balotoj de 2004 Algirdas Brazauskas ripete iĝis celo de kritikistoj kiuj akuzis lin esti senskrupula profitinto de la aŭtoritata sistemo de Sovetunio kaj post la politikaj ŝanĝoj same profitinto de la postkomunismaj demokratiaj strukturoj. Multaj enloĝantoj tre kritike observis, ke Brazauskas avertis pri la "Partio de Laboro" kaj nomis ĝin "senskrupule popolisma", sed post la baloto koaliciis kun ĝi, por teni sian postenon de ĉefministro. Brazauskas tiam komentis: "Se ni nun komencas nombri, kiu kiam kion al kiu diris, ni neniam venos al koalicio." (citita laŭ www.delfi.lt, la 3-an de novembro 2004)

Brazauskas konvinke prezentas sin kiel zorganta ŝtata reganto (kaj kiel prezidento kaj kiel ĉefministro), kiu orientiĝas pri la plejebla bonfarto de la lando kaj tiucele kunlaboremas kun homoj de ĉiuj politikaj direktiĝoj. Lia stabila figuro kun larĝaj ŝultroj, kombine kun ofte laboreme suprenfalditaj ĉemizaj manikoj, donas al li la reputacion esti "homo el la popolo". Tamen la plurfojaj ŝanĝoj de politikaj direktoj kaj pluraj skandaloj dum la lastaj jaroj damaĝis lian popularecon.

Personaj informoj

Algirdas Brazauskas ekde la jaro 2002 en dua edzeco estas ligita kun Kristina Brazauskienė, havas du jam plenkreskajn filinojn el la unua edzeco kun Julija Brazauskienė kaj krome 5 nepojn.

Honorigoj

Algirdas Brazauskas estas kavaliro de la Ordeno de la Blanka Aglo, la plej alta ŝtata honorigo de la Pola Respubliko.

Eksteraj ligiloj

• biografio de Algirdas Brazauskas en la litova Arkivigite je 2011-10-09 per la retarkivo Wayback Machine, angla Arkivigite je 2011-11-06 per la retarkivo Wayback Machine, franca Arkivigite je 2010-12-19 per la retarkivo Wayback Machine kaj rusa lingvoj Arkivigite je 2010-11-28 per la retarkivo Wayback Machine

Ĉefministroj de Litovio 1918–1940 Augustinas Voldemaras • Mykolas Sleževičius • Pranas Dovydaitis • Mykolas Sleževičius • Ernestas Galvanauskas • Kazys Grinius • Ernestas Galvanauskas • Antanas Tumėnas • Vytautas Petrulis • Leonas Bistras • Mykolas Sleževičius • Augustinas Voldemaras • Juozas Tūbelis • Vladas Mironas • Jonas Černius • Antanas Merkys Litova SSR Mečislovas Gedvilas • Motiejus Šumauskas • Juozas Maniušis • Ringaudas Songaila • Vytautas Sakalauskas ekde 1990 Kazimiera Prunskienė • Albertas Šimėnas • Gediminas Vagnorius • Aleksandras Abišala • Bronislovas Lubys • Adolfas Šleževičius • Laurynas Stankevičius • Gediminas Vagnorius • Irena Degutienė • Rolandas Paksas • Irena Degutienė • Andrius Kubilius • Rolandas Paksas • Eugenijus Gentvilas • Algirdas Brazauskas • Zigmantas Balčytis • Gediminas Kirkilas • Andrius Kubilius • Algirdas Butkevičius • Saulius Skvernelis • Ingrida Šimonytė komisiaj oficuloj aperas kursive

Prezidantoj de Litovio Respubliko Litovio (1918 - 1940) Antanas Smetona (1918 - 1920) • Aleksandras Stulginskis (1920 - 1926) • Kazys Grinius (1926) • Jonas Staugaitis (1926) • Aleksandras Stulginskis (1926) - nur malmultajn horojn • Antanas Smetona (1926 - 1940) • Antanas Merkys (1940) • Justas Paleckis (1940) Respubliko Litovio (ekde 1990) Vytautas Landsbergis (1990 - 1992) komisie • Algirdas Brazauskas (1992 - 1998) • Valdas Adamkus (1998 - 2003) • Rolandas Paksas (2003 - 2004) • Artūras Paulauskas (2004 - 2004) komisie • Valdas Adamkus (denove 2004 - 2009) • Dalia Grybauskaitė (2009 - 2019) • Gitanas Nausėda (2019 -)