Kiel legi la taksonomion Aŭko
Biologia klasado
Regno: Animaloj Animalia Filumo: Ĥorduloj Chordata Klaso: Birdoj Aves Ordo: Ĥaradrioformaj Charadriiformes Familio: Aŭkedoj Alcidae Genro: Alca Specio: A. torda
Dunomo
Alca torda Linnaeus, 1758
Konserva statuso
Konserva statuso: Malplej zorgiga
Aliaj Vikimediaj projektoj

Aŭko estas tipo de holarktisa marbirdo, sed temas pri vorto kiu povas utili por nomigi la tutan familion de Aŭkedoj, la genron Alca, de kiu latinlingva vorto devenas Aŭko kaj la konatan specion, nome Aŭko, Alca torda, kiu estas granda Aŭkedo, 38-43 cm longa, kun enverguro de 60-69 cm. Ĝi estas la ununura membro de la genro Alca. Ĝi kapablas flugi^[1][2].

Aspekto

La Aŭkoj estas nordatlantikaj akvobirdoj el la ordo de Ĥaradrioformaj, kun larĝa flankebena beko, pinta vosteto kaj kruroj malantaŭe lokiĝintaj. Plenkreskuloj estas nigraj supre kaj blankaj en brusto kaj ventro. La larĝa nigra beko finas per larĝa kaj malakra pinto. La vosto estas pinta kaj pli longa ol tiu de Urio; dumnaĝe ĝi aperas levata. Vintre la nigra vizaĝo blankiĝas. Krome estas aliaj mallarĝegaj blankaj strioj laŭlonge de la supra bekobazo, transe antaŭ la bekopinto kaj preskaŭ fine de la dorso antaŭ la vostokomenco. La kapo estas fortika kaj la kolo mallonga kaj dika. Junuloj havas blankan vizaĝon, ne tiom larĝan bekon kaj sen blankaj strioj.

Disvastiĝo kaj kutimoj

Ties reprodukta medio estas insuloj, rokaj strandoj kaj klifoj en marbordoj de norda Atlantiko, en orienta Norda Ameriko kaj tiom sude kiom ĝis Majno en Usono kaj en okcidenta Eŭropo el nordokcidenta Rusio al norda Francio. Ili kutime nestumas en kolonioj kaj la ino demetas la ovojn sur roko aŭ grundo.

Nordamerikaj birdoj migras maren kaj suden el la Grand Banks de Novlando ĝis Nova Anglio. Ankaŭ Eŭraziaj birdoj vintras mare, kun kelkaj translokiĝante tiom suden kiom ĝis okcidenta Mediteraneo.

Tiuj birdoj manĝas per subnaĝado. Ili nutras sin ĉefe per fiŝoj, kiel sablofiŝoj, haringoj kaj ermelinoj, ankaŭ kelkaj krustuloj kaj marvermoj.

Aŭko, Røst, Norvegio

Aŭko kaj Urioj, Runde, Norvegio

Referencoj

Loĝejoj

Alca torda

Lokoj kie oni konas ĉeeston de Aŭkoj:

• Insuloj Staple, Farne, okcidentaj kaj nordorinetaj Britaj Insuloj – ĉefe dum reprodukta sezono el majo ĝis mezjulio. Ref per mapo: RSPB.org.uk

Grímsey, Islando (66°N lat)

Evoluado kaj prahistoriaj specioj

Kvankam Aŭko estas la ununura vivanta specio, la genro Alca havis plian diversecon en la Plioceno. Laŭ nuna kono la genro ŝajnas estis evoluinta en okcidenta Norda Atlantiko aŭ la nuna Karibo, kun prauloj atingintaj la tiaman ankoraŭ malferman Istmo de Panamo dum la Mioceno (Bédard, 1985). Oni trovis fosiliojn de:

• Alca antiqua (Malfrua Mioceno/frua Plioceno ĉe Lee Creek Mine, Usono)
• Alca sp. ( Malfrua Mioceno/frua Plioceno ĉe Lee Creek Mine, Usono) - eble A. Stewarti
• Alca stewarti (frua Plioceno ĉe Belgio)
• Alca ausonia (Yorktown frua Plioceno ĉe Lee Creek Mine, Usono - Meza Plioceno ĉe Italio).
• Alca sp. (Puerto de Mazarrón Plioceno ĉe El Alamillo, Hispanio) - eble A. antiqua aŭ A. ausonia