La kvin spiritoj de Ajkidoo

(Rimarkoj: 1) Mi skribas “Ajkidoo”, por ke la akcento ne estu – laŭ la esperantaj reguloj – sur “i” (Ajkido). - 2) La sekvaj informoj baziĝas sur la brazila retpaĝo pri Ajkidoo http://nemercaos.blogspot.com.br/2007/07/aikid.html.

Ekzistas 5 mensaj statoj kiujn oni devas pripensi dum la praktiko de Ajkidoo kaj Budoo [ = luktartoj] ĝenerale; tiujn statojn la antikvaj praktikantoj nomis ‘Spiritoj de Budoo’; ili estas: ŝoŝin, zanŝin, muŝin, fudoŝin kaj senŝin.

Ŝoŝin

Ŝoŝin estas la mensa stato de la komencanto. Ĝi estas stato de atento, en kiu la menso estas ĉiam plene konscia, atenta kaj preta vidi aĵojn la unuan fojon. La sinteno ŝoŝin estas esenca por daŭrigi la lernadon, kaj por lerni necesas  forigi antaŭjuĝojn. Morihei Ueŝiba, la fondinto de Ajkidoo, iam diris: "Ne esperu, ke mi instruos vin. Vi devas ŝteli la teknikojn sole.” Alivorte, la ajkidisto devas ludi aktivan rolon en ĉiu leciono, rigardante per la mensa stato ŝoŝin, por povi malkovri la luktartajn sekretojn kiujn la instruisto montras, sed pri kiuj li ne donas buŝajn klarigojn.

Zanŝin

Zanŝin estas la mensa stato, en kiu oni restas atenta senĉese. Ĝi ofte estas priskribita kiel daŭrigata stato de pligrandigita atento kaj decido. Sed la reala zanŝin estas stato de fokuso aŭ koncentriĝo antaŭ, dum kaj post la realigo de tekniko. Ĝi estas la mensostato kiu permesas resti spirite kunigita, ne nur kun ununura atakanto, sed kun multoblaj atakantoj kaj eĉ kun tuta kunteksto en kiu okazas evento.

Muŝin

Oni difinis muŝin kiel "ne-menso, menso sen egoismo, menso kvazaŭ spegulo kiu reflektas kaj ne juĝas”.  Ĝi estas stato de menso sen timo, kolero aŭ maltrankvileco, ĉar ĝi ne juĝas. Kiam ni juĝas ion, ni malhelpas la komprenon de la vero, kiu estas senpartia kaj reflektas la volon de la universo.

Fudoŝin

Fudoŝin implicas kuraĝon kaj stabilecon, mensan kaj fizikan. Ĝi estas mensa kaj emocia stato kiu ne estas facile perturbata de internaj pensoj aŭ eksteraj fortoj. En la stato fudoŝin la ajkidisto povas konservi teniĝon kaj ekvilibron, kiam li ricevas fortan atakon.

Senŝin

Senŝin estas la mensa stato kiu transcendas la unuajn kvar statojn. Ĝi protektas kaj harmonias kun la universo. Ĝi estas spirito de kompato, kiu servas la tutan homaron kaj kies funkcio estas dispeli la malkonkordon en la mondo. En la stato senŝin oni konsideras ĉiujn specojn de vivo kiel sanktajn. La fondinto de Ajkidoo diris, ke tiuj kiuj lernas tiun vojon ne plu havas malamikojn. Akcepti plene senŝin estas esence la sama kiel iluminiĝi.

Iu ajn ajkidisto povas atingi la unuajn kvar statojn, sed evidente la kvina (kiu laŭdire estas kvazaŭ iluminiĝo) estas atingebla nur de tre malmultaj.

Studmetodo

Ĝenerale oni studas la teknikon tiel: la instruisto montras la movon, poste la uke-o atakas la tori-on kvar fojojn, laŭvice dekstre kaj maldekstre. Poste la kunluktantoj interŝanĝas siajn rolojn por kvar novaj atakoj, ktp. Post kelkaj movoj per la sama atako la instruisto povas instigi "liberan teknikon" (jiu waza) — la roloj de uke-o kaj tori-o ne interŝanĝiĝas, uke-o restariĝas post ĉiu movo, kaj tuj reatakas tori-on, kiu uzas laŭvole iun ajn teknikon. Tiu ĉi laboro ĉefe plibonigas la lokigon kaj movon de la korpo, kaj ankaŭ la eltenemon. Iufoje la tori-on atakas kelkaj uke-oj, por ekzerci la reagon al atako fare de grupo. Tiun ĉi laboron oni nomas japane randori.

Komponantoj de movo

La atakoj de aikido enhavas laŭtipajn frapojn kaj prenojn:

• Frapo per pugno al la ventro (chudan tsuki) aŭ al la vizaĝo (jodan tsuki).
• Frapoj al la vizaĝo per la manoklingo, aŭ face (shomen uchi), aŭ flanke (yokomen uchi).
• La ekprenoj antaŭe (dori) aŭ malantaŭe (ushiro waza dori), ekzemple:
  • Ekpreno de la pojno (katate dori): tiu ĉi movo celas malhelpi la kontraŭulon elingigi sian glavon.
  • Ekpreno de la ŝultro (kata dori) aŭ la du ŝultroj (ryo kata dori).
  • Ekpreno de la vesto ĉe la brusto (muna dori)
• La strangoladoj (jime aŭ shime).

Ĝenerale estas tri paŝoj de aikida defendo:

• Unue tori-o evitas la atakon, aŭ elŝteliĝante per rotacio (tenkan aŭ esperante: turniĝi), aŭ pliproksimiĝante al uke-o (irimi aŭ eniri), por pli bone regi lin; iufoje tori-o frapas iun "vitalan punkton" por eviti kontraŭ-atakon aŭ por estigi komencan malstabilon.
• Due tori-o malstabiligas uke-on movante lian korpon per tiro aŭ per puŝo.
• Trie aŭ tori-o ĵetas uke-on, aŭ li uzas brako- aŭ kruro-prenon por alkonduki lin al la planko kaj lin regi.

Movaro

Teknikoj stare kaj surgenue

Defenda ĵeto

La japanoj ofte sidas sur la grundo, pro tio ili elvolvis teknikojn por alfronti atakon siante (dum sidado). La historia kialo estas, ke la gardistoj de la imperiestro devis sidante ĉirkaŭ tablo ekzemple kaj sen verŝi sangon defendi sian majstron. La movoj efikas, kiam la du kunluktantoj staras (tachi waza, 立技), kiam ambaŭ sidas (suwari waza, 座技), aŭ eĉ kiam tori-o (defendanto) sidas kaj uke-o (atakanto) staras (hanmihandachi waza, 半身はんだち技).

Laboro surgenue: Suwari waza - 座技

'Sidante' fakte signifas surgenue, en pozicio seiza, kie la supropiedo estas sur la grundo; (kiza): oni premas sur la piedfingroj. La sidvangoj kaj la pezo de la korpo tiel baziĝas sur la kalkanoj, unu genuo antaŭen, la du femuroj farante preskaŭ 40°-an angulon. La piedoj povas esti plate je la komenco de la teknikoj, sed esence la laboro plenumiĝis kun la piedoj sur la piedfingroj.

Aikido enhavas teknikojn por translokiĝi surgenue (shikko). Por la baza translokiĝo antaŭigante la malantaŭan kokson oni komencas pivotan movon ĉirkaŭ la antaŭa genuo. La piedoj devus resti kune, tiel proksimaj kiel eble unu al la alia. La piedo komence de malantaue pasas antauen kaj alkroĉiĝas al la grundo per la piedfingroj. La tuta korpo antaŭeniras, sen treni la alian piedon, kaj la genuo delikate surteriĝas.

Kvankam la milita utileco de la surgenuaj teknikoj ne gravas hodiaŭ (nuntempe, preskaŭ ĉiu sidas sur seĝo...), tamen la teknikoj utilas por:

• Nature plifortigi la krurojn kaj ties flekseblecon.
• Labori super la movado ĉar baza principo estas, ke la forto ne kompensu la malfortecon de la tekniko.
• Sperti la rilatojn inter la malsamaj staturo kaj forto de tiuj alfrontataj starantoj.
• Deviĝi gardi la suprakorpon rekta.

Ĵeto de la grundo

Laboro surgenue: Hanmi handachi waza - 半身はんだち技

Laboro, kie uke-o starante atakas surgenuan tori-on.

En tiu ĉi laboro multas la malfacilaĵoj de la laboro surgenue, ĉar starante uke-o havas avantaĝon de forteco kaj ebleco de translokiĝo. Pro tio tiu ĉi laboro bezonas grandan rigorecon obtenante la malstabiliĝon de uke-o, kaj grandajn dislokiĝojn de la genuoj.

Ekzemplo

Ikkyo (unua principo) : artika levigo por alkonduki la atakanton al la grundo, tori-o regas la pojnon kaj la kubuton.

La fundamenta tekniko ikkyo, laŭvorte "unua principo" estas artika levigo, kiu kapabligas tori-on alkonduki uke-on al la grundo, regante la pojnon de uke-o, kaj farante arkon de cirklo per la kubuto, direkte al lia kapo. Tori-o faras movon kiel tranĉo per sabro.

Ikkoyo-on oni povas fari tiel:

• Per la formo omote-o: tori-o antaŭeniras al uke-on, kaj faras movon de tranĉo per sabro, direkte al la kapo de uke-o. Li preterpasas uke-on antaŭe por alkonduki lin al la grundo.
• Per la formo ura-o: tori-o faras movon de tranĉo per sabro surloke, post pivotas (tai sabaki aŭ tenkan); li trovas sin malantaŭ uke-o kaj malstabiligas lin; la rotacio alkondukas lin al la grundo.

Ikkyo Formo omote (antaŭe) kaj ura (malantaue).

Tiel ikkyo-o povas konsisti el:

• ai hanmi katate dori ikkyo omote, kie uke-o ekprenas la kontraŭflankan pojnon de tori-o, kiu eniras (irimi) altigante la manojn kaj faras la formon omote.
• ai hanmi katate dori ikkyo ura, same, sed uzante la formon ura.
• gyaku hanmi katate dori ikkyo omote, kie uke-o ekprenas la samaflankan pojnon, tori-o eniras kaj frapante uke-on, ekprenas ties pojnon per sia libera mano kaj faras la formon omote.
• kata dori men uchi ikkyo omote, kie uke-o ekprenas la ŝultron de tori-o, tori-o frapas uke-on al la kapo "pikante" lin kun siaj fingroj, uke-o retroiras kaj blokas la frapon; tori-o prenas avantaĝon de tiu malstabiliĝo por pivoti, kuntrenante uke-on, kaj faras la formon omote.
• suwari waza shomen uchi ikkyo omote, kie la du luktantoj estas surgenue, uke-o atakas la kapon de tori-o, kiu ricevas la atakon per la brako, kaj faras ikkyo'-on je la atakanta brako.
• Ktp, ktp...