Pahlavi Krono de Imperia Irano (heraldiko)

Ŝaho estas persa termino por monarĥo (reganto) kiun adoptis multaj aliaj lingvoj.

Ŝāh (شاه), en moderna kaj meza persa lingvo Šāh (شاه), devenas de malnova persa xšāyaθiya, "reĝo", parenca kun sanskrita क्षत्रिय (kšatriya) "superrego" kaj greka krasthai "al akir". Neniu rekta parenco de ĉi tiu vorto estas nomita en Avestan, sed la rezulto de ĉi tiu kazo xši- "reg, regulo" estas trovita tie. Ankaŭ la nomo de la tabulludo ŝako devenas de ĉi tiu persa vorto.

Ŝaho estis la titolo de iranaj monarĥoj, inkluzive de la Aĥemenida dinastio kiu unuigis Persion kaj konkeris ĝian vastan interkontinentan imperion ĝis estis alveno de Aleksandro la Granda. La plena titolo de la aĥemenidaj regantoj estis xšāyaθiya xšāyaθiyānām, "Reĝo de Reĝoj", kiu respondis al la mezpersa lingvo šāhān šāh, laŭvorte "reĝa reĝo", kaj en la moderna persa shāhanshāh (شاهنشاه). En la greka ĉi tiu frazo estis tradukita al "βασιλεύς τῶν βασιλέων" [basiLEŬS to:n basiLEo:n], "reĝo de reĝoj", en rango iom responda al imperiestro. En ambaŭ okazoj la radiko estis mallongigita, nome ŝah. De la rilata vorto kshathra "sfero, provinco" ankaŭ malsupreniris kshathrapavan, laŭvorte "gardanto de la sfero", kio en okcidentaj lingvoj fariĝas "satrap" ('guberniestro') tra la greka kaj latina "satrapes".

En la angla lingvo tiu titolo por la reĝo de Persio estas registrita ekde 1564, kiel shaw, kaj delonge ĝin prenis ĉiuj eŭropaj lingvoj. Tra sia araba formo (ankaŭ Ŝah) la radiko ankaŭ eniris la eŭropajn lingvojn kiel nomo por la "imperiestra ludo" ŝako.

Ŝahoj de Irano

• Nader Ŝaho

Vidu ankaŭ

• Kategorio:Ŝahoj

Vidu ankaŭ

• Ŝahanŝaho
• Ŝahbanu