Wenedyk
awtor Jan van Steenbergen
lěto 2002
znamjenja a klasifikacija
klasifikacija Indoeuropske rěcy
Romaniske rěcy
Konstruěrowane romaniske rěcy
Wenedyk
pismiki łatyński alfabet

Wenedyk jo planowa słowjańsko-romaniska rěc.

Alfabet a wugronjenje

Wenedyk wužywa samske pismiki ako Pólšćina:

A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

Teke, su sedym zuki pisane z dwěma pismikoma:

Ch Cz Dz Dź Dż Rz Sz

Wenedyk se rowno ako Pólšćina wugronijo. Pśizukowanje zwětšego jo na drugu slědnu złožku. Prepozicija a pronomen bu ako jadne słowo wobjadnowałej, tak jolic pronomen ma jano jadnu złožku, prepozicija se pśizukujo.

Gramatika

Wenedyk njama artikeli, słowa ako nimske "ein" a "der", "die", "das". To jo wažna diferenca z drugimi Romaniskimi rěcami a teke z planowymi rěcami ako na pś. Esperanto a Ido. Pśicyna jo až Pólšćina a nejmjeńše druge Słowjańske rěcy njamaju toś te słowa, a rowno we wulgarnej Łatyńšćinje wóni hyšći njejsu byli.

Słowa we Wenedyku mógu wěcej formow měś. Engelske słowa maju jano mało (cat, cat's, cats; work, working, works, worked), ale we Wenedyku wjele formow eksistěrujo źož Engelšćina wužywa druge słowa, ako prepozicije abo modalne werby. We paźe nomenow, pronomenow a adjektiwow toś te formy se mjenjuju "pady". Wenedyk ma tśi pady:

  • direktny pad: wužywany za subjekt ale teke direktny objekt sady. W saźe: Miej poterz leże libier "Mój nan cyta knigły", Miej poterz "mój nan" a libier "knigły" stoj w direktnem paźe.
  • genitiw: wužywany jolic Engelšćina wužywa 's abo of, na pś.: siedź potrze "stoł nana", rzejna Anglie "kralowna Eengelskeje".
  • datiw: wužywany jolic Engelšćina wužywa (abo móžo wužywaś) to, na pś.: Da mi ił libier "Daj mě knigły", Da mi łu "Daj mě jo".

Wenedyk teke ma wokatiw (wužywany až něchten wołał). Cesto ma samsku formu ako direktny pad, ale nic pśecej: O potrze! "nano!"

Eksistěruju tśi genusy a styri deklinacije (z rozdźělnej wašnju twórjenja formow). Wóni su wjelgin pódobne ako deklinacije w Łatyńšćinje:

  • prědna deklinacija wopśimjejo wše słowa na -a, nejmjeńše tych su feminine;
  • druga deklinacija wopśimjejo zwětšego maskuline a srjejźne słowa kótarež na konsonanśe kóńce. To jo měšańca drugeje a stwórteje deklinacije we Łatyńšćinje;
  • tśeśa deklinacije wopśimjejo zwětšego feminine słowa kótarež na měkem konsonanśe kóńce;
  • stwórta deklinacija wopśimjejo słowa na -ej, což pětu deklinaciju Łatyńšćiny wótpowědujo.

Pronomeny

Tu slědujo tabela pronomenow (słowa ako ja, ty, my, wóni, atd.) we Wenedyku:

Pronomeny
singular (jaden) plural (wěcej ako jaden)
prědna druga tśeśa prědna druga tśeśa
muž žona wěc muž žona wěc
Engelski I
me
mine
to me		 thou (old), you (modern)
thee, you
thine, yours
to thee, to you		 he
him
his
to him		 she
her
hers
to her		 it
it
its
to it		 we
us
ours
to us		 you
you
yours
to you		 they
them
theirs
to them
Wenedyk jo
mie
miej
mi		 ty
cie
ciej
ci		 ił
łu
łu
li		 ła
łą
lej
lej		 łu
łu
łu
li		 nu
nosz
nosz
nów		 wu
wosz
wosz
wów		 li
łosz
łór
lew		 le
łasz
łar
lew		 le
le
łór
lew
Serbski ja
mnjo, mě
mnjo, mě
mnjo, mě		 ty
tebje, śi
tebje, śi
tebje, śi		 wón
njen, jen
njogo, jogo
njomu, jomu		 wóna
nju, ju
njeje, jeje
njej, jej		 wóno
njo, jo
njogo, jogo
njomu, jomu		 my
nas
nas
nam		 wy
was
was
wam		 wóni
nich, jich
nich, jich
nim, jim		 wóni
nje, je
nich, jich
nim, jim

Werby

Werby teke maju wjele formow. Kuždy pronomen ma swójsku formu:

jemu – (ja) lubujom
jemasz – (ty) lubujoš
jema – (wón/wóna) lubujo
jemamy – (my) lubujomy
jemacie – (wy) lubujośo
jemą – (wóni) lubuju

Nejmjeńše tempusy maju specialne formy:

jemar – lubowaś
jemu – (ja) lubujom
jemawa – (ja) jo lubował
jemie – (ja) som lubował(a)
joru jemar – (ja) budu lubowaś
jemaru – (ja) budu lubować
jemarsi – (ja) bych lubował(a)
jem – lubuj!
jemęć – lubujucy
jematy – lubowany

Lisćina słowow

Słowowa lisćina Wenedyka, publikowana w interneśe, ma wěcej ako 4000 słowow. Toś ta tabela 30 słowow pokaza kak Wenedyk wupada pśirownujucy z drugimi Romaniskimi rěcami:

Źaseś Romanskich rěcow pśirownujucy
SerbskiŁatyńskiPortugalsceŠpańskiFrancojskiItalskiRetoromanskiRumunskiBrithenigWenedyk
rukabrachiumbraçobrazobrasbracciobratschbraţbreichbrocz
carnynĭgernegronegronoirneronairnegrunîrniegry
městocīvĭtascidadeciudadcitécittàcitadoraşciwdadczytać
smjerśmŏrsmortemuertemortmortemortmoartemorthmroć
pjascaniscãoperrochiencanechauncâinecankań
wuchoaurisorelhaorejaoreilleorecchiouregliaurecheoriglurzykła
jajoovumovohuevoœufuovoovouewów
wokoŏcŭlusolhoojoœilocchioeglochioglokieł
nanpaterpaipadrepèrepadrebabtatăpadrpoterz
wogeńignis, fŏcusfogofuegofeufuocofieufocffogfok
rybapĭscispeixepez, pescadopoissonpescepeschpeştepiscpieszcz
nogapĕspépiepiedpiedepepiciorpeddpiedź
pśijaśelamīcusamigoamigoamiamicoamiprieten, amicefigomik
zelenyvĭrĭdisverdeverdevertverdeverdverdegwirddwierdzi
kóńĕquus, cabălluscavalocaballochevalcavallochavalcalcafallkawał
jaĕgoeuyojeiojaueueojo
kupaīnsŭlailhaislaîleisolainslainsulăyslizła
rěc, jězyklĭngualíngualengualanguelingualinguatg, lieungalimbăllinghedig, llingwlęgwa
žywjenjevītavidavidavievitavitaviaţăgwidwita
mlokolacleitelechelaitlattelatglaptellaethłoc
měnōmennomenombrenomnomenumnumenônnumię
nocnŏxnoitenochenuitnottenotgnoaptenoethnoc
staryvĕtusvelhoviejovieuxvecchioveglvechigweglwiekły
šulaschŏlaescolaescuelaécolescuolascolaşcoalăyscolszkoła
njebocaelumcéucielocielcielotschielcercelczał
gwězdastēllaestrelaestrellaétoilestellastailasteaystuilścioła
zubdĕnsdentedientedentdentedentdintedentdzięć
głosvōxvozvozvoixvocevuschvocegwgwucz
wódaaquaáguaaguaeauacquaauaapăagjekwa
wětšvĕntusventovientoventventoventvîntgwentwięt

Pśikład (Wóścenas)

Potrze nostry, kwały jesz en czałór, sąciewkaty si twej numię.
Owień twej rzeń.
Foca si twa włątać, komód en czału szyk i sur cierze.
Da nów odzej nostry pań kocidzany.
I dziemieć nów nostrze dziewta, komód i nu dziemiećmy swór dziewtorzór.
I nie endycz nosz en ciętaceń, uta liwra nosz dzie mału.
Nąk twie są rzeń i pociestać i głurza, o siąprz. Amen.

Žrědła

Eksterne wótkaze

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.