Zazaistan
Zazaistan welatê Zazayano.[Çıme bımocne] Cayê xo rocvetışê (şerqê) Anadoliye dero. Na mıntıqa dewleta Tırkiya miyan dera. Hetê tarixi ra Ermenıstanê Rocawani miyan dero.
| Zazaistan | |
|---|---|
 | |
| Resım: Nuştey Zılfi Selcani "Zaza Dili'nin Tarihi Gelişimi" ra | |
| Tırkiya de cayê mıntıqaya Zazaistani | |
 | |
| Resım: Nuştey Zılfi Selcani "Zaza Dili'nin Tarihi Gelişimi" ra |
Erdê xo hetê zımey rocawani de Zera (Sêwaz) ra hetan zımey rocvetışi de Xınıs (Erzurum) û hetê verocê rocawani de Sêwrege (Rıha) ra hetan verocê rocvetışê Tetwani (Bıdlis) miyan de ca gêno.
Şarê Zazaistani
Şarê Zazayan tewr zêde wılayetanê zey Erzıngan, Tuncêliye, Çolig, Xarpêt û zımey Diyarbekıri de cıwiyeno. Zazaistan miyan de tebii ke mıxtelıf mıletê bini ki, zey Kurdan, Ermeniyan, Asuran û Tırkan estê.
Tarixê Zazaistani
Tarixo kıhan de tewr verênde welatê Zazayan rê Zazana vaciyao.[Çıme bımocne]
Mabênê İmperatoriya Usmanıcan û dewleta Tırkiya de nameyê cı Dêsım biyo. Erdê Dêsımi o wext de daêna hera biyo, yanê erdê Mamekiya (Tuncêliya) ewroêne ra gırd biyo. Labelê semedê lecan ra mıleto Zaza dormey Dêsım û wılayetanê Tırkiyaê binan de biyo vıla.
Hukmatê Tırkiya nameyê Dêsımi vurno, kerdo "Tunceli" û no suka Mamekiye ra.
Na çekuya "Zazaistan"i nameyê do neweyo. Hetê resmiyeti ra dewletê da Zazaistani çıniya. Tewr verên Ebubekir Pamukçuy çekuya Zazaistani pêserokanê Piya û Raya Zazaistani de, yew ki kıtabê xoyo Tırki "Dersim-Zaza ayaklanmasının tarihsel kökenleri" de be kar ardo.
Coğrafya Zazaistani
Koyi
- Koyê Munzuri: Berziya xo 3300 metreyo. Dergiya xo 130 km'yo. Koy sera 9222 babet vıli, dari û vaşi estê.
Deşti
- Deşta Xarpêti
Lay / Çhemi
- Fırat: Fırat 2.800 km dergo. Welatê Zazayan Zazaıstan ra veciyeno û uca ra reseno welatê cirananê Khurran Kurdan û welatê Suryanan, dewleta Suriya û İraqi. Nezdiyê sindorê İran de Roê Dicley ra reseno pê û herdımêna pia Kewtawê Farsi de verdiyenê de.
- Royê Fırati; Murad, Aweqer (Karasu), Tohma, Peri û Munzuro.
- Bendawe (Baraj) ke zaf muhim esto serê Fırati de. Na bendawi; Keban, Kemerê Qer (Karakaya), Atatırk Beraci, Birecik û Karkamışo. Nayi ra Keban, Kemerê Qer (Karakaya) welatê Zazayan dero. Bendawe Atatırki ke yew qısme xo welatê Zazayan dero.
- Dicle: Royê Dicley 1.900 km dergo. Zazaistan ra veciyeno û uca ra reseno welatê cirananê Khurran (Kurdan) û welatê Suryanan, dewleta Suriya û İraqi. Nezdiyê sindorê İran de Roê Fırati ra reseno pê û herdımêna pia Kewtawê Farsi de verdiyenê de.