İtalya
İtalya, yew dewleta ke cayê xo mıntıqa ra verocê Ewropa dero. Zımeyê İtalya de İsviçre û Awıstırya; veroc de Deryao Sıpê (Deryao Miyanên); rocawan de Fransa; rocvetış de Deryao Adriyatik, Arnawudiye û Slowenya estê. Paytextê İtalya Romayo. İtalya ezayê NATOyi û Yewiya Ewropayo. Adeyê Sicilya û Sardinya gırêdayiyê İtalyayê. Dewletê Vatikan û San Marino zerreyê İtalya derê.
| İtalya | |
|---|---|
 | |
| Desmal û Arma | |
  | |
| Melumat | |
| Ware | Dewleta hegemonyal |
| Mıntıqa | Ewropa |
| Embıryani | San Marino, Vatikan, Fransa, İswiçre, Awıstırya, Slowenya û Malta |
| İdare | Government of ItalyItalian Parliament |
| Erd | 302 068 km2 |
| Nıfus | 58 850 717 |
| Hıkumet | Cumhuriyeto parlamenter |
| Serdar | Sergio Mattarella |
| Kodê telefoni | +39 |
| Leteyê saete | Europe/Rome |
| Kodê interneti | .it |
| Zıwano resmi | İtalyanki |
| Merş | Il Canto degli Italiani |
| Cayo tewr berz | Mont Blanc |
| Cayo tewr nızm | Contane |
| Pere | Ewro |
| Ravêrşiyayışê heqa merdıman | 0,9 |
| Xerita | |
.svg.png.webp) | |
Tarix
Tarixê İtalya zaf kıhano. Merkezê İmperatoriya Roma İtalya bi. Wextê İmperatoriya Roma, erdê İtalya zaf gırd bi. İspanya, Portekiz, mıntıqaya Balkani, Yunanıstan, Anatoliye, Suriya, Fılıstin, Mısır, Afrikaya Zımeyi gırêdayiyê İmperatoriya Roma biy. Feqet Attila Huni Roma kerde xırabe. Wextê esrê 15ıne de İtalya biya merkezê Ronesans û Reformi. Zaf senatkari İtalya ra veciyay. Verê coy, dıwelê xoyê padişayiye (qraliye) zaf biy. Feqet serra 1861ıne de qral Emmanuel II yewiya İtalya vıraşte. Dewleta İtalya Cengê Dınyayê Dıyine kerd vini û İtalya zaf biye xırabe.
Coğrafya
İklım
İklımê İtalya zaf honıko. Mıntıqa ra zımeyê İtalya de Koyê Alpan estê. Koyê Alpan zaf serdınê. Labelê veroc de hewa zaf germıno.
Sûki
Bacarê Gırdi:
- 1. Roma. Nıfus: 2,553,873
- 2. Milano. Nıfus: 1,308,311
- 3. Napoli. Nıfus: 1,000,470
- 4. Torino. Nıfus: 902,255
- 5. Floransa. Nıfus: 356,000
Bacarê Roma zaf raver şiya. Banê xeylê berzi û bınayê ki hetê mımariye ra mıkemmel vıraziyayê, tede estê. Roma, bacarê dewiziyo, paytextê borsayo, merkezê iqtısad, siyaset, kultur û sporê İtalyayo. Banê tarixi zafê. Dewleta Vatikani zerreyê Roma dera.
| Eyaletê İtalya | Paytext | Erd (km2) | Nıfus |
|---|---|---|---|
| Abruzzo | L'Aquila | 10.794 | 1.324.000 |
| Aosta Vadisi* | Aosta | 3.263 | 126.000 |
| Puglia veya Apulia | Bari | 19.362 | 4.076.000 |
| Basilicata | Potenza | 9.992 | 591.000 |
| Calabria | Catanzaro | 15.080 | 2.007.000 |
| Campania | Napoli | 13.595 | 5.811.000 |
| Emilia-Romagna | Bolonya | 22.124 | 4.276.000 |
| Friuli-Venezia Giulia* | Trieste | 7.855 | 1.222.000 |
| Lazio | Roma | 17.207 | 5.561.000 |
| Ligurya | Cenova | 5.421 | 1.610.000 |
| Lombardiya | Milano | 23.861 | 9.642.000 |
| Marche | Ankona | 9.694 | 1.553.000 |
| Molise | Campobasso | 4438 | 320000 |
| Piemonte | Torino | 25.399 | 4.401.000 |
| Sardinya* | Cagliari | 24.090 | 1.666.000 |
| Sicilya* | Palermo | 25.708 | 5.030.000 |
| Toskana | Floransa | 22.997 | 3.677.000 |
| Trentino-Alto Adige* | Trento | 13.607 | 1.007.000 |
| Umbria | Perugia | 8.456 | 884.000 |
| Veneto | Venedik | 18.391 | 4.832.000 |
Nıfus
Nıfusê xo 58 milyono. Şarê Fasi, Arnawudi Romeni û iyê binan ra zi İtalya de cıwayenê. Dinê İtalya Xrıstiyaniya û mezhebê mıletê İtalyanan zi Katoliko. Tayê Mısılman û Musewiy zi estê. Zıwano resmi İtalkiyo. Nuskar û wendoğê xo zafê.
| Nıfusê İtalya | Sukê İtalya | Eyaletê İtalya | Nıfus | rêze | suk | Eyalet | Nıfus | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Roma | Lazio | 2.722.907 | 11 | Venedik | Veneto | 270.055 | |||
| 2 | Milano | Lombardiya | 1.294.797 | 12 | Verona | Veneto | 265.795 | |||
| 3 | Napoli | Campania | 963.522 | 13 | Messina | Sicilya | 243.315 | |||
| 4 | Torino | Piemonte | 909.193 | 14 | Padova | Veneto | 211.632 | |||
| 5 | Palermo | Sicilya | 659.623 | 15 | Trieste | Friuli-Venezia Giulia | 205.466 | |||
| 6 | Cenova | Ligurya | 611.556 | 16 | Taranto | Puglia | 194.042 | |||
| 7 | Bolonya | Emilia-Romagna | 374.561 | 17 | Brescia | Lombardiya | 190.809 | |||
| 8 | Floransa | Toskana | 365.744 | 19 | Reggio Calabria | Kalabriya | 185.602 | |||
| 9 | Bari | Puglia | 320.676 | 18 | Prato | Toskana | 185.193 | |||
| 10 | Katanya | Sicilya | 296.816 | 20 | Modena | Emilia-Romagna | 181.704 | |||
| texmini 2008 ISTAT | ||||||||||
İqtisad
İqtısadê İtalya raver şiyo. Dınya de rêza hewtıne (7.) dero. Şarê İtalya turizm ra debare keno; ayra ki standardê heyati hewlo. Yewiya Ewropa zaf peştiya maddiye da cı.