«Scopus» — бібліяграфічная і рэфератыўныя база дадзеных і інструмент для адсочвання цытаванасці артыкулаў, апублікаваных у навуковых выданнях. З'яўляецца адным са складнікаў інтэграванага навукова-інфармацыйнага асяроддзя «SciVerse».
Рубрыкатар «Scopus» мае 27 базавых тэматычных раздзелаў, падзеленых на 335 падраздзелаў, політэматычныя артыкулы індэксуюцца адразу ў некалькіх раздзелах. Індэксуе каля 20 тысяч навуковых выданняў па тэхнічных, медыцынскіх і гуманітарных навуках 5 тысяч выдаўцоў.
База дадзеных індэксуе навуковыя часопісы, матэрыялы канферэнцый і серыяльныя кніжныя выданні. Распрацоўшчыкам і ўладальнікам з'яўляецца выдавецкая карпарацыя «Elsevier». База дадзеных даступная на ўмовах падпіскі. Пошукавы апарат «Scopus» інтэграваны з пошукавай сістэмай «Scirus» для пошуку вэб-старонак і патэнтнай базай дадзеных.
Палітыка адбору крыніц для індэксацыі
Рашэнне аб індэксаванні выдання базай дадзеных «Scopus» прымаецца па выніках разгляду запытаў на ўключэнне новых выданняў Кансультатыўным камітэтам «Scopus» па адборы зместу (CSAB). У гэты камітэт уваходзяць галіновыя спецыялісты (прыкладна 20 навукоўцаў і 10 бібліятэкараў), якія прадстаўляюць розныя галіны навукі і розныя рэгіёны свету. Запыт на ўключэнне выдання ў базу дадзеных можа падаць любы навуковец з дапамогай формы на вэб-сайце. Акрамя таго, члены CSAB могуць самастойна вызначаць выданні, якія неабходна разгледзець для ўключэння. Рашэнне аб уключэнні новых выданняў (і выключэнне выданняў, якія перасталі задавальняць патрабаванням «Scopus») прымаюцца штогод. Канчатковы тэрмін падачы навукоўцамі запытаў на ўключэнне выдання да «Scopus» для індэксацыі ў наступным годзе - 1 верасня штогод. Выданні, прынятыя да ўключэння ў базу дадзеных, з'яўляюцца ў «Scopus» ў пачатку наступнага года.
Для атрымання інфармацыі аб выданні, прапанаваным для індэксацыі ў «Scopus», эксперты выкарыстоўваюць дадзеныя аб выданні з запыту на ўключэнне, матэрыялы англамоўнага сайта выдання і дадзеныя каталога перыядычных выданняў Ulrich's Periodicals Directory.
Крытэрыі адбору выданняў для ўключэння ў базу дадзеных «Scopus» ўключаюць, але не абмяжоўваюцца наступным:
- выданне павінна мець англамоўную назву і публікаваць англамоўныя версіі рэфератаў усіх навуковых артыкулаў (ацэньваецца якасць англамоўных рэфератаў); поўныя тэксты артыкулаў могуць публікавацца на любой мове;
- перыядычнае выданне павінна публікаваць новыя выпускі з рэгулярнасцю не менш, чым 1 раз у год;
- агульная якасць выдання павінна быць высокай:
Крытэрыі ацэнкі якасці ўключаюць наступнае:
- аўтарытэтнасць: у тым ліку рэпутацыя выдаўца або навуковай ўстановы; разнастайнасць месцаў працы аўтараў, міжнародны навуковы аўтарытэт вядучых членаў рэдкалегіі і разнастайнасць месцаў іх працы (сярод іншага, улічваецца цытуемасць членаў рэдкалегіі і аўтараў часопісаў у выданнях, ужо індэксуюцца «Scopus»);
- папулярнасць і даступнасць: у тым ліку, колькасць спасылак на выданне ў базе дадзеных «Scopus», колькасць устаноў, якія выпісваюць выданне; базы дадзеных інфармацыйных агрэгатараў, у якіх ужо індэксуецца выданне, колькасць запытаў на ўключэнне выдання ў «Scopus»;
- палітыка выдання павінна прадугледжваць пэўную форму кантролю за якасцю публікацый (напрыклад, навуковае рэцэнзаванне);
- выданне павінна мець уласны вэб-сайт з англамоўнай версіяй (ацэньваецца якасць галоўнай старонкі выдання); наяўнасць на сайце поўных тэкстаў артыкулаў не з'яўляецца абавязковым патрабаваннем, але гэта пажадана для забеспячэння магчымасцяў пераходу са старонак у «Scopus» да старонак поўных тэкстаў артыкулаў.
Экспертным саветам апрацоўваюцца ўсе запыты на ўключэнне новых назваў выданняў да «Scopus», але экспертным саветам практычна заўсёды аўтаматычна адхіляюцца запыты на ўключэнне выданняў, якія не маюць:
- ISSN;
- стабільнай рэгулярнасці выхаду новых выпускаў;
- спісаў бібліяграфіі ў артыкулах;
- англамоўных рэфератаў да кожнага артыкула;
- механізму рэцэнзавання;
- уласнага вэб-сайта.
Гэтак жа, у асноўным, але не заўсёды адхіляюцца запыты на індэксацыю ў базе дадзеных галіновых выданняў, якія не адпавядаюць крытэрам адбору па тыпу дакументаў, і запыты на ўключэнне часопісаў, якія былі ўключаныя ў «Scopus» ў 2004 годзе (калі была запушчана база дадзеных), але ў далейшым выключаныя з яе.
Навукаметрычны апарат
Навуковыя рэсурсы, апублікаваныя пасля 1996 года, індэксуюцца ў базе дадзеных «Scopus» разам са спісамі бібліяграфіі артыкулаў. Цытуемасць ў базе дадзеных падлічваецца шляхам аўтаматызаванага аналізу зместу гэтых спісаў. Такім чынам, у «Scopus» падлічваецца колькасць спасылак на ўсе праіндэксаваныя рэсурсы, але толькі ў рэсурсах, апублікаваных пасля 1996 года. У адрозненне ад базы дадзеных «Web of Science» Інстытута навуковай інфармацыі ЗША, у «Scopus» не выкарыстоўваецца паняцце імпакт-фактараў, затое вельмі шырока ўжываецца індэкс Гірша.
Для аўтараў, якія апублікавалі больш аднаго артыкула, у «Scopus» ствараюцца індывідуальныя ўліковыя запісы — профілі аўтараў з унікальнымі ідэнтыфікатарамі аўтараў. Гэтыя профілі прадастаўляюць такую інфармацыю, як варыянты імя аўтара, пералік месцаў яго працы, колькасць публікацый, гады публікацыйнай актыўнасці, вобласці даследаванняў, спасылкі на асноўных суаўтараў, агульная колькасць цытаванняў на публікацыі аўтара, агульная колькасць крыніц, на якія спасылаецца аўтар, індэкс Гірша аўтара і г.д. База дадзеных прадастаўляе карыстальнікам магчымасці выкарыстання унікальных ідэнтыфікатараў аўтараў для фарміравання пошукавых запытаў і налады абвестак па зменах у профілях аўтараў. Магчымасці пошуку аўтараў і абмежаванага прагляду іх профіляў даступныя без наяўнасці падпіскі на базу дадзеных.
Па аналогіі з профілямі аўтараў, для ўстаноў, супрацоўнікі якіх апублікавалі больш аднаго артыкула, у «Scopus» ствараюцца профілі з унікальнымі ідэнтыфікатарамі ўстаноў (англ.: Scopus Affiliation Identifier). Гэтыя профілі прадастаўляюць такую інфармацыю, як адрас установы, колькасць аўтараў - супрацоўнікаў установы, колькасць публікацый супрацоўнікаў, пералік асноўных назваў выданняў, у якіх публікуюцца супрацоўнікі ўстановы, і дыяграма тэматычнага размеркавання публікацый супрацоўнікаў установы.
База дадзеных «Scopus» прадастаўляе шырокія магчымасці атрымання навуковай метрыкі і правядзення аўтаматызаванага аналізу выданняў. Адпаведны інструмент дазваляе праводзіць пашыраны аналіз навуковага ўзроўню выданняў (у тым ліку, параўнальны аналіз некалькіх выданняў) па чатырох асноўных паказчыках:
- агульная колькасць артыкулаў, апублікаваных у выданні на працягу года;
- агульная колькасць спасылак на выданні ў іншых выданнях на працягу года;
- трэнд года (адносіны колькасці спасылак на выданне да колькасці артыкулаў, апублікаваных у выданні);
- працэнт артыкулаў, якія не былі працытаваныя.