d-кварк, ці ніжні кварк (англ.: down) — кварк першага пакалення фундаментальных ферміёнаў, мае зарад -(1/3)e. Разам з u-кваркамі d-кваркі ўтвараюць нуклоны (пратоны і нейтроны), якія з’яўляюцца асноўнымі складнікамі атамнага ядра. Пратон складаецца з двух u-кваркаў і аднаго d-кварка, а нейтрон — з аднаго u-кварка і двух d-кваркаў.

Квантавыя лікі

Спін d-кварка роўны 1/2, цотнасць дадатная. Праекцыі ізаспіна і слабага ізаспіна роўныя −1/2 (знак процілеглы u-кварку). Барыённы лік роўна +1/3; а лептонны лік, дзіўнасць, зачараванне, праўдзівасць і прыгажосць роўныя 0. Як і іншыя кваркі, d-кварк нясе адзін з трох каляровых зарадаў (якія ўмоўна называюцца чырвоным, сінім і зялёным).

Маса

Маса d-кварка, па апошніх дадзеных, складае 4,79 ± 0,07 МэВ^[1], ён другі па лёгкасці сярод кваркаў пасля u-кварка.

Гісторыя

Існаванне d-кваркаў упершыню было прапанавана ў 1964 годзе, калі Гел-Ман і Цвейг распрацавалі кваркавую мадэль. Першыя эксперыментальныя доказы былі атрыманы ў эксперыментах па глыбока няпругкім рассейванні у SLAC у 1967 годзе.

Адроны, якія ўтрымліваюць d-кварк

• Мезоны:
  • Зараджаныя піоны ${\displaystyle (\pi ^{\pm })}$ утрымліваюць d-кварк і u-антыкварк (ці наадварот), а нейтральны піон ${\displaystyle (\pi ^{0})}$ лінейную камбінацыю d-кварка і d-антыкварка і u-кварка і u-антыкварка (як і больш цяжкія ρ- і ω-мезоны, гл. ніжэй)
  • Нейтральныя каоны ${\displaystyle (K^{0},\,{\bar {K}}^{0})}$ утрымліваюць адзін d-кварк або адзін d-антыкварк.
  • Мезоны η і η', якія не маюць водару, з’яўляюцца лінейнай камбінацыяй некалькіх кварк-антыкваркавых пар, у тым ліку d-кварка і d-антыкварка.
  • Ρ^±-мезоны маюць той жа склад, што і зараджаныя піоны, толькі іх спін роўны 1, а не 0.
  • Нейтральныя B-мезоны ${\displaystyle (B^{0},\,{\bar {B}}^{0})}$ і зараджаныя D^± мезоны ўтрымліваюць d-кварк і d-антыкваркі.

• Барыёны:
  • Нейтрон (n) змяшчае два d-кваркі, а пратон (p) — адзін.
  • Дадатны, нейтральны і адмоўны дэльта-барыёны (Δ ⁺, Δ⁰, Δ^-) ўтрымліваюць адзін, два і тры d-кваркі адпаведна.
  • Нейтральная лямбда-часціца (Λ⁰) змяшчае адзін d-кварк. Зачараваная дадатная лямбда-часціца (Λ⁺_c) аналагічна.
  • Нейтральная сігма-часціца (Σ⁰) і адмоўная сігма-часціца (Σ^-) утрымліваюць адзін і два d-кваркі адпаведна.
  • Адмоўная ксі-часціца (Ξ^-) і зачараваная нейтральная ксі-часціца (Ξ⁰_c) утрымліваюць d-кварк .
  • Антычасціцы вышэйназваных барыёнаў утрымліваюць d-антыкварк.

Зноскі

Гл. таксама

• Кварк
• Ізаспін

Літаратура

• Вычарпальнае апісанне ўсіх вядомых уласцівасцей d-кварка ў Review of Particle Properties , .