Юрукі
Колькасць невядомая
Рассяленне  Турцыя
Этнічныя мовы турэцкая
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі) Іслам
Геаграфічна-моўная група туркі
Блізкія этнасы туркі, туркмены, азербайджанцы, гагаузы
Тэрыторыі, населеныя юрукамі ў Анатоліі
Пастух

Юру́кі (ёрю́кі; (турэцк.: Yörük(ler) [ёруклер], таксама Yürük(ler) [юруклер], літар. «моцны, ваяўнічы») — туркі, якія вядуць качавы лад жыцця, звязаны з адгоннай жывёлагадоўляй (пераважна авечкагадоўляй) у процівагу больш аселым цюркамоўным групам.

У вузейшым гістарычным кантэксце пад юрукамі разумеюць групы качавых цюркскіх плямёнаў агузскай групы, якія вылучыліся з туркменскага этнаса, які толькі фармураваўся, і рушылі за Захад — у Персію, а затым у Візантыю, дзе нашэсці турак-сельджукаў, а затым і турак-асманаў прывялі да знікнення грэчаскай дзяржаўнасці. Качавыя юрукі, якія канчаткова прынялі іслам у Персіі, былі асновай магутнасці канійскіх, а затым і асманскіх султанаў. Ведучы качавы лад жыцця, юрукі станавіліся дэрвішамі — прапаведнікамі ісламу, часта сумяшчаючы гэту функцыю з роляй газі — воінаў свяшчэннай вайны, газавата, супраць няслушных.

Паводле адной з версій, слова юрук паходзіць ад турэцкага дзеяслова «yürümek» [юрумек] (ісці, прасоўвацца). Патрапіўшы на Балканы ў сярэдзіне XIV стагоддзя разам з асманскімі ваеннымі фарміраваннямі, цюркамоўныя юрукі масамі сяліліся ўздоўж асноўных транспартных шляхоў (Фракія, Дабруджа). Многія працягвалі захоўваць качавы ці паўкачавы лад жыцця, асабліва юрукі Пінда, якія качавалі ў раёне сучаснага Казані, Грэцыя.

З-за таго, што лад жыцця юрукаў быў у шмат падобны на лад жыцця такіх раманскіх народаў як арамуны і мегленарумыны, гэтыя групы збліжаюцца. Частка мегленарумынаў прымае іслам, з-за чаго пазней дэпартуецца (1923) у Турцыю разам з юрукамі (Грэка-турэцкі абмен насельніцтвам).

У сучаснай Турцыі, асабліва ў яе слабаразвітай у прамысловым і сацыяльным планах ўсходняй і паўднёва-ўсходняй частках (горы Таўр, унутраная Анатолія, Армянскае нагор’е), захоўваюцца групы юрукаў, якія вядуць традыцыйны паўкачавы лад жыцця.

Гл. таксама

Спасылкі

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.